Tass±p²ti vuttiy±pi, saªgahetv± saddavasena saªkucita½ viya katv± khipana½ saªkhepo, tassa nayo kamo saªkhepanayo, tena, bhov±ti yo saddasatthassa vuttiy± ca katt± so eva, id±ni suttavuttiracan±nantaramavasarappatte imasmi½ k±le, sam±rabheyya samm± ±rambha½ kareyya bahunna½ kriy±kkhaº±nam±dibh³ta½ kriy±kkhaºamanutiµµheyya, kinti sa½vaººana½, sa½vaºº²yati attho et±y±ti sa½vaººan±, pañc²yati vipañc²yati byatt² kar²yati vutti attho et±y±ti v±, ta½ pañcayat²ti v± laddhan±mapañcik±, ta½.
Evamattan± karaº²yasatthampaµij±nitv± tadanantara½ “dve me bhikkhave paccay± samm±diµµhiy± upp±d±ya (katame dve) parato ca ghoso (ajjhattañca) yoniso manasik±ro”ti vacanato samm±savanapaµibaddh± sabb±pi s±sana (ppaµi) sampatt²ti s±sanappaµipattiy± by±karaºassa m³lak±raºatt± ta½ savane s±dhujane niyojento ‘ta½ s±rabh³tan’ti-±dim±ha, tattha tanti yasaddavirahepi adhikatatt± sa½vaººana½ par±masati, ta½ suºant³’ti sambandho, s±dh³ti savanakriy±visesana½, atth±nur³pa½ byañjana½, byañjan±nur³pañca attha½sallakkhetv± anaññaman± hutv± sakkacca½ suºant³ti attho suvaººabh±jane nikkhittas²havas±viya avinassam±na½ katv± hadaye µhapanavasena, sakkaccasavanameva hi sot³namatth±vaha½ hot²ti, santoti savanakriy±ya katt±ro dasseti, tath± s±tisayaby±karaºa½… tath±vidh± eva sappuris± s±dhuka½ sotuk±m± hont²ti, kimbh³tanti ±ha ‘s±rabh³tan’ti-±di, bh³tasaddo ettha “bh³tasmi½ p±cittiyan’ti-±d²su viya vijjam±nattho, pheggutt±bh±vena apariccajan²yat±ya s±ro thira½ so attho byañjanañca ass± atth²ti s±r± ca s± bh³t±ca, atha v± lokiyalokuttaraguº±tisayas±dhanekas±dhanabh±vato seµµhaµµhena s±rañca s± bh³t±c±ti s±rabh³t±, ta½ gantho yevettha saªkhepito, attho pana nayagg±hitat±yapi sabbath± dassitoyev±ti vipula½ attha½ gaºh±t²ti vipulatthag±h², ta½, vidh²yam±navaººan±kkamavisesena by±kulassa vaººan±kkamassa nirasanato natthi ±kula½ kiñci ass±ti an±kula½, ta½, imin± ca kacc±yanavuttivaººan±su na tath±bh±va½ dasseti.
Tadevamadhikatatt±yev±yam±cariyo ganth±rambhe’mah±dayo yo’ti-±dike paµipajjitv± d±ni attan± vaººan²yassa ganthass±di bh³ta½ v±kyamanadhikataparih±ramukhenevopanyasya by±khy±tum±ha- ‘idh±’ti-±di, tattha idh±ti imasmi½ m±gadhikasaddalakkhaºaviracan±dhik±re, m±gadh±na½ sadd±na½ idanti m±gadhika½, m±gadhika½ saddalakkhaºanti visesana sam±so, viracayituk±moti kattuk±mo, rati½janet²ti ratana½, ramayat² [ra tayat² (potthake)] ti (v±) ratana½ anappaccayena, athav± ya½ loke citt²kat±dika½ ratananti vuccati, idampi ta½ sadisat±ya ratananti vuccati, tath±c±hu–
Citt²kata½ mahagghañca, atula½ dullabhadassana½;
anomasattaparibhoga½, ratana½ tena vuccat²ti.
Buddh±d²nametamadhivacana½, tayo avayav± ass±ti taya½, samud±yo, ratan±na½ taya½ ratanattaya½, avayavavinimmuttassa pana samud±yassa abh±vato t²ºi eva ratan±ni vuccanti, paºamana½ paº±mo, ratanattayaguºaninnat±, paºamanti et±y±ti v± paº±mo, paº±makriy±nipph±dik± kusalacetan±, ratanattayassa paº±moti chaµµh²sam±so, abhidh²yati paµip±d²yat²tyabhidheyyo samuditena satthena vacan²yattho, yena ca yo paµip±d²yati so tassa attho hot²ti, so ca pakatippaccay±divibh±gakappan±ya sadd±na½ saªkharaºa½, saddasatthena hi saddasaªkharaºameva paµip±d²yati, (ratanattayappaº±mo ca abhidheyyo ca) ratanattayappaº±m±bhidheyyanti catthasam±so, tassa sandassana½ attho yass±ti aññapadattho, kinta½ v±kya½, t± v±ti v±ky±laªk±re, nanucevamadhikatattepi abhidheyyamattamevadassetabba½ siy± ki½ v±c±paº±mena, k±yamanomayen±pi puññ±ti sayappattiy± abhisam²hitatthasiddhi hotev±ti codana½ manasi nidh±ya vac²paº±massa paratthasannissayatañca tasseva vibh±gena payojanañca dassetum±ha- ‘tattha’icc±di, guºasaddo ettha “sataguº± dakkhiº± p±µikaªkh±”ti-±d²su viya ±nisa½saµµho, guº±nam±nisa½s±na½ anuk³la½ anuguºa½, hetumantavisesanameta½, padh±nabh±va½ n²ta½ paº²ta½ ati-uttamanti attho, at²sayena paº²ta½ paº²tatara½, cittassasant±na½ pabandho cittasant±na½, paº²tatarañca ta½ cittasant±nañca, anuguºañca ta½ paº²tataracittasant±nañc±ti visesanasam±so, tappaº±makaraºena anuguºa…pe… sant±na½ yesanti aññapadattho, tesa½, yath± te sot±ro ratanattayassa paº±makaraºena puññ±tisayappaµil±bh± anek±nisa½s±tisayappaµil±bh±nuk³la cittasant±nat±ya padh±nataracittasant±n± honti, tath± pavatt±nanti adhipp±yo, idampi adhigat±…pe… ntar±dh±nant²mesa½ hetubh±vena tiµµhati, adhigat± patt± aneke bah³ ±nisa½savises± ±yu vaººasukhabalapaµibh±n±dayo yesanti viggaho, visosit± sukkh±pit± antar±y± bhay±dayo ajjhattik± b±hiy± v± yesa½ tath±vidh±na½ sot³na½, etepi abhi,pe,ddhatthanti iccassa het³, abhisam²hitassa anuµµhitassa kataniµµhitassa ganthassa avabodhoyeva phala½, tassa sijjhanattha½, kinta½ ratanattayappaº±masandassana½.
Sacca½ punapi saccanti, bhujamukkhippa vuccate;
sakattho natth² nattheva,parassatthamakubbatoti.
Vacanato paratthova sappurisehi kattabbo, paratthe samp±dite pana sakattho sampannova n±ma siy±ti manasi katv± ±ha- ‘etadev±’ti-±di. K±yamanosam±caraºena sampajjam±nañca vac²sam±caraºena sampajjatev±ti aneneva v±kyena viññ±yat²ti avagantabba½, buddhi pubb± yasmi½ karaºe ta½ buddhi pubba½, ta½ s²lena karont± buddhipubbak±rino, abhidheyyassa adhigamo j±nana½ pubbo yassa so abhidheyy±dhigamapubbako avat±ro pavatti, ekadesadassane “samuddo diµµho”ti viya ekadesepi samud±yavoh±radassanato pacchima p±den±ti vutta½, pacchimap±dassekadesabh³tena ‘saddalakkhaºa’miccanen±ti attho, s±dhiya½ sadd±na½ saªkharaºa½, s±dhana½ by±karaºa½, ta½ lakkhaºa½ sabh±vo ass±ti s±dhiyas±dhanalakkhaºo, s±dhiyasseda½ s±dhana½, s±dhanassa ceda½ s±dhiyanti evamassedambh±vahetusabh±vo sambandhoti vutta½ hoti, payojana½ abhidheyyasaddopadassita½ saddasaªkharaºa½, tattha sambandhassantogadhatta½… s±dhiyopadassanamukhena s±dhanass±pi dassitatt± nissayopadassanato, ussukka½ samm±v±y±ma½, buddhatta½ sabbaññutaññ±ºa½, p³retv±ti–
Manussatta½ liªgasampatti, hetu satth±radassana½;
pabbajj± guºasampatti, adhik±ro ca chandat±;
aµµhadhammasamodh±n±, abhin²h±ro samijjhat²ti.
Vutta-aµµhadhammasamann±gatena abhin²h±rena samann±gat± hutv± yath±vutte p±ramit±dayo dhamme p³retv±ti attho, ±gat±ti sattatti½sabodhipakkhiyadhamm±nubr³hanena ±gat±, idh±ti imasmi½ loke, ±gat±ti patt± uppann±, tath±gatoti yath± sampati j±t± te bhagavanto sattapadav²tih±rena gat±, tath± ayampi uttar±bhimukha½ gatoti attho, muhuttaj±tov±ti sampatij±to eva, j±tasamanantaramev±ti vutta½ hoti, vikkam²ti agam±si, satta pad±ni gantv±na dis± vilokes²ti ida½ “dhammat± es± bhikkhave sampati j±to bodhisatt± samehi p±dehi patiµµhahitv±”ti eva m±dik±ya p±¼iy± sattapadav²tih±r³pariµhitassa sabbadis±nuvilokanassa vuttatt± vutta½, dis± vilokesi samantatoti idampana ‘samehi p±dehi phus² vasundharan’ti etassa anantara½ daµµhabba½… p±dehi vasundhar±phusan±nantarameva dasadis±valokitatt±, aµµhaªg±ni n±ma–
Visaµµha½ mañju viññeyya½, savan²y±-vis±rino;
bindu gambh²raninn±di,ccevamaµµhaªgiko saroti.
Vutt±ni aµµhaªg±ni, tath±gatoti imasseva visu½ atthapariy±ya½ dassetu½ ‘athav±’ti-±dim±ha, ariyena setun±ti samathavipassan±saªkh±tena uttamena maggena, evam±din±ti-±disaddena tesa½ tesa½ dhamm±na½ sabh±vasarasalakkhaºa½ tatha½ ±gato yath±vato adhigato’yegatyatth± te buddhyatth±, ye buddhy± te gatyatth±’titath±gatoti evam±di½ saªgaºh±ti, tatthatatth±ti tesu tesu d²gh±gam±d²su, tath±gatabh±voti tath±gatoti bhavana½ nipphatti namassanakiriy±bhisambandh±tin’amassitv±’ti ettha namassanakiriy±ya abhisambandh± imin± tath±gat±d²na½ kammatta½ vibh±veti, namassanakiriy±visesanatt±ti ‘namassitv±’ti namassana½ katv±ti vutta½ n±ma siy±ti namassananti vuttanamassanakiriy±ya visesanatt±, bodhiy±ti bodhivuccati cat³su maggesu ñ±ºa½, ta½ bhagav± ettha pattoti (bodhi, tass±) bodhirukkhass±ti attho, m³leti m³lasam²pe “y±va majjhanhike k±le ch±y± pharati niv±te paºº±ni patanti et±vat± rukkham³la½”ti-±d²su viya, nanu aññepi kh²º±sav± ‘aggamaggene’cc±din± vakkham±na nayena nipphann± ev±ti anuyoga½ manasikatv± vutta½ ‘saheva v±san±y±’ti, na hi bhagavanta½ µhapetv± aññe saha v±san±ya kilese pah±tu½ sakkonti, etena aññehi as±dh±raºa½ bhagavato arahattanti dasseti, teneva iddhasaddassa attha½ dassento’tepi hi’cc±dika½ vakkhati, k±pan±ya½ v±san± n±ma pah²nakilesass±pi appah²nakilesassa payogasadisapayogahetubh³to kilesanihito s±matthiyaviseso’±yasmato pilindavacchassa vasalasamud±c±ranimitta½ viya’, aggamaggen±ti arahattamaggena, sabbakilese r±g±dike, arahatta½ aggaphala½, sammuti upapattidevabh±vato aññena visuddhi devabh±ven±tinipphannatt± ±ha-‘visuddhidevabh±ven±’ti, sakalakilesak±lussiy±pagamena visuddhippattiy± sabbaññuguº± laªk±rena visuddhidevabh±ven±ti attho.
‘Idha=sa½siddhiya½’ iddhavanto iddh±ttappaccayena, ‘guºa=±mantaºe’ bh³v±diseso, guº²yanti paric²yanti seyyattikeh²ti guº± kappaccayena, tep²ti s±vakapaccekabuddh±pi, hi saddo hetumhi, yasm± agga½…pe… an³naguº± tasm±ti attho, sabbaññut±d²nanti-±dika½ tesa½ sabbaññubuddhehi ³naguºat±ya hetuvacana½, keci ‘siddho middhaguºo ass±ti siddhamiddhaguºanti duµµhamattha½ parikappetv± v±kyamida½ d³senti, te pana ‘middho n±ma koci guºo natth²’ti ca, ‘tath±gato n±ma middha guºo na hot²’ti ca, ‘t±diso ce siy± na ñ±ºanissitap³j± pakatopayogin² bhavat²’ti ca aj±nitv± vadatha tumhehi vatv± uyyojetabb±, maªgalatthañcetth±do siddhasaddop±d±na½, maªgal±d²ni hi satth±nyaby±hatappasar±ni honty±yasmantaby±khy±tusotuk±ni ca, dhammasaªgh±namp²ti imin± avayavena viggahepi samud±yassa sam±satthatt± aññapadatthasam±soya½ tagguºasa½viññ±ºoti d²peti, ten±ha- ‘aññapadatthe’cc±di, guº²bh³t±namp²ti appadh±nabh³t±nampi visesanabh³t±nampi aññapadatthassa padh±natt±, kiriy±tisambandho vagamyate dhammasaªgh±na½ guº²bh³t±nampi tadavin±bh±vittena namassan±tisambandh±, tadeva samattheti ‘tath±ha’cc±din±, puttena saha vattam±noti tagguºasa½viññ±ºa-aññapadatthasam±satt± tulyamubhinnampi ±gamananti puttopi ±gatoti pat²yate, tatth±ti niddh±raºe sattadh², att±nanti dhamma½ dasseti, dh±renteti attani µhapente pavattente upp±dente, catt±ropi ap±y± s±maññavasena’ap±ye’ti vutt±, kilesavaµµa kammavaµµa vip±kavaµµavasena tayo vaµµ±, tesu dukkha½, tasmi½, dh±ret²ti vuttadh±raºa½ n±ma atthato ap±y±dinibbattakakilesaviddha½sana½, tañca yath±r³pa½ kilesasamucchindanatappaµippassaddhi ±lambanabh±vena hot²ti ±ha- ‘so…pe… vasen±’ti, navannampi, te samadhigamahetut±ya dhammoyeva n±m±ti ‘das±’ti-±di vutta½, tattha k±raºam±ha- ‘tamm³lakatt±’ti-±di, tamm³lakatt±ti ta½ k±raºatt±, s²ladiµµhis±maññen±ti ariyena s²lena ariy±ya ca diµµhiy± sam±nabh±vena, ariy±nañhi s²ladiµµhiyo maggen±gatatt± sabbath± sam±n±va, tena te yatthakatthaci µhit±pi sahagat±v±ti sa½hatoti imasmi½ atthe saªghoti padasiddhi daµµhabb±, adhippetavasena paneta½ vutta½, lokiyas²ladiµµhiy± s±maññena sa½hatatt± sammutisaªghopi paº±m±rahoyev±ti daµµhabba½.
Atha kete sadd±, yesamida½ lakkhaºa½ bh±sissanti paµiññ±tanti ±ha-‘sadd± ghaµapaµ±dayo’ti, ±disaddena rukkh±dayo, nanu santi meghasaddasamuddasadd±dayop²ti na niratthak±namidh±nupayogitt±, ye lokasaªket±nurodhen±tthappak±sak± tesa½ s±tthak±name vida½ lakkhaºanti, apica ‘sadd± ghaµapaµ±dayo’ti vadanto vedik±na½ viya unti [ñatthi (potthake)] ±d²na½ anupubb²niyam±vatth±namasambhav± tadanukkamena nipph±diyam±nanampi sadd±na½ lokiyatt±nabhivattanañca bodhet²ti daµµhabba½, nu tattha pak±sakattha½ saddassa samud±yavasena v± siy± paccekavaººavasena v±, tattha yadi paccekavaºº± pak±sayeyyu½, ghaµasadde ghak±royeva ghaµattha½, pak±sayeyya, tath± c±ññesamak±r±d²namanattha kat± siy±, atha samudit± pak±sayeyyu½, tad± vaºº±namucc±raº±nantaravin±sitt± samud±yoyeva na siy±, tath± sati katha mattha½ saddo pak±sayat²ti ce kamena sotacitt±digahitakkhara p±¼iy± ca yo saddoti viññeyyo s±tthako cittagocaro, cittagocarass±pi saddassa pana b±lajanappabodh±ya kappan±mattena pakaty±divibh±gato, na sabh±ven±nv±khy±na½, ten±ha-‘pakaty±’di ±di, nanu go-icc±dis±dhusaddaniyame sati got±dayo as±dhu sadd±ti viññ±yanti gantabbamagganiyame agantabbamaggo viya, got±di as±dhusaddaniyame v± go-icc±dayo sadd± s±dhavoti agantabbamagganiyame gantabbamaggo viya, ki½ sadd±namanv±khy±nen± tidam±saªkiya payojanam±ha- ‘lakkhaº±bhidh±na½ce’cc±di, sadd±nampaµipattiya½ paµipadap±µhass±n³p±yatta½ dassetum±ha- ‘aññathe’cc±di, aññath±ti asati lakkhaº±bhidh±ne, sakkat±d²ti-±disaddena p±kat±di½ saªgaºh±ti, bahuvidhatta½ sakkatap±katapes±cika-apabbha½savasena, magadhesu vidit±ti imasmi½ atthe “aññasmin”ti (4-121) m±gadh±na½ idanti atthe “ºo”ti (4-34) ºappaccaye m±gadh± m±gadhanti ca padanipphatti veditabb±ti dassetum±ha- ‘magadhesmi’cc±di, magadhesu vidit±ti-±dino adhipp±ya½ vivaritum±ha- ‘ida½ vutta½ hot²’ti-±di, tattha idanti id±ni vakkham±na½ m±gadha½…pe… hot²ti eta½ vutta½ hot²ti magadhesu…pe… lakkhaºa½ m±gadhanti vadat± pak±sita½ hot²ti attho, hisaddo’magadhesvi’cc±din± vutta½ samatthayati, lakkhaºa½ visesayat±ti saddalakkhaºa saddassa uttarapadatthappadh±natt± m±gadhanti imin± lakkhaºa½ visesayat± byavacchedayat± vuttik±rena, atthatoti s±matthiyato, sadde ca visesito hot²ti saddalakkhaºasaddo m±gadhe eva [sadde-eva (potthake)] byavacchedito hoti, ayametth±dhipp±yo ‘magadhesu vidit± m±gadh±ti sadde gahetv± tesamida½ m±gadhanti m±gadhasaddena yasm± saddalakkhaºasadde lakkhaºa½ visesita½, tasm± saddalakkhaºasadde saddo yadi am±gadho katha½ lakkhaºa½ m±gadha½ siy±ti s±matthiy± saddopi visesito hot²’ti, nanu m±gadhanti lakkhaºassa m±gadha saddasambandhittajh±panato saddalakkhaºanti ettha saddasaddassa niratthaka t±patti hot²ti, na hoti gammam±natthassa saddassa payogampati k±mac±ratt± saddalakkhaºasaddassa v± sam±satthe niru¼hatt± “tatrida½ sugatassa sugatac²varappam±ºan”ti-±d²su viya, kopan±ti-±disaddalakkhaºanti imin± abhidheyyasaªkh±tapayojanassa dassitatt± tappayojanapucchanapar± codan±, vuccatecc±di parih±ro, yath± sabbath±ttaparahitak±mena.
Piyo ca garu bh±van²yo, vatt± ca vacanakkhamo;
gambh²rañca katha½ katt±,noc± µh±ne niyojakoti.
Vuttehi tato parehi ca pasatthatarehi guºavisesehi samupeta½ guru½.
Tasm± akkharakosalla½, samp±deyya hitatthiko;
upaµµhaha½ guru½ samm±, uµµh±n±d²hi pañcah²ti.
Vacanato uµµh±na-upaµµh±na-paricariy±-suss³s± sakkaccasippapaµiggahaºehi samm± upaµµhahantena savana,uggahana-dh±raºa-paripucch±-bh±van± hi kaªkh±viccheda½ katv± viññ±tabba½ saddalakkhaºa½, tath± aviññ±ta½ saddalakkhaºamanen±ti aviññ±tasaddalakkhaºo puggalo, hisaddo avadh±raºe, so ‘dhammavinayesu kusalo na hot²’ti ettha daµµhabbo, kusalo dakkho na hoti, tattha dhammavinayesu suttant±t±bhidhammasaªkh±tesu dhammesu ceva vinaye ca, kasm±–
Yo nirutti½ na sikkheyya, sikkhanto piµakattaya½;
padepade vikaªkheyya, vane andhagajo yath±ti.
Vacanato, ayametth±dhipp±yo “yath± vuttanayena sambh³tapada by±mohavasena padatthepi by±mohasambhavato suttantopadassit±ya diµµhiviniveµµhan±ya ca abhidhamm±gate n±mar³paparicchede ca vinaya niddiµµhe sa½var±sa½vare ca akosalla½ siy±”ti, yath±dhammanti dhammavinaya saddassa yo-ttho vinayasutt±bhidhammasaªkh±to, tassa so-ttho, tadanatikkamena, paµipajjitumasakkontoti tatthatattheva vutt±su adhis²la adhicitta adhipaññ±sikkh±su pavattitu½ asamattho, kusalo pana samattho paññ±vises±lokapaµil±bhato, vutta½ hi–
Y±va tiµµhanti suttant±, vinayo y±va dippati;
t±va dakkhanti ±loka½, s³riye abbhuggate yath±ti.
Paµipattinti paµipajj²yat²ti paµipatt²ti yath±vutta½ tividhampi paµipatti½, vir±dhetv±ti n±setv±, nassati hi paµipatti tesuyev± ko sallatamagatatt±, tath± c±hu–
Suttantesu asantesu, pamuµµhe vinayamhi ca;
tamo bhavissati loke, s³riye atthaªgate yath±ti.
Sa½s±radukkhasseva bh±g² hoti… yath±vutt±-nukkamaparicc±gena anur³papaµipattiy± paµilabhitabbatt± adhigamavisayassa [visathatt± (potthake)] yo gakkhemassa, vuttañhi tass±nulomapaµipattim³lakatta½–
Suttante rakkhite sante, paµipatti hoti rakkhit±;
paµipattiya½ µhito dh²ro, yogakkhem± na dha½sat²ti.
Et±vat± aviññ±tasaddalakkhaºassa sakatthaparih±ni½ dassetv± id±ni sakatthasampattim³lik± paratthasampatt²ti tadabh±v± t±diso puggalo paresampi paccayo bhavitu½ na sakkot²ti dassetu½ ‘nac±’ti-±di vutta½, patiµµh±ti dh±raºa½, tañcettha tesa½ tesa½ kula putt±na½ dhammavinayasikkh±pana½ ta½ta½ kammato nittharaº±di ca, tadubhaya mev±-nhasaªgika½ patiµµha½, mukhyabh³tampana tamm³lake suparisuddhas²le patiµµh±panameva, tadupakaraºattho sikkh±pan±di, idha pana ta½ s±dhanabh³to puggalo upac±rato patiµµh±ti gahetabbo, hisaddo yath±vutta samatthanatthe nip±to, saddalakkhaºaññ³yev±ti avadh±raºampana tesu tabbid³yeva samatthoti dassanattha½ pakaraºavasena vutta½, attano pana suguttas²lakkhandhavirahena kad±ci koci yath±vutt±na½ patiµµh±bhavitu½ na sakkoti… tamm³lakatt± saddhammaµµhitiy± saparapatiµµh± bh±vassa ca, teneva vinayadhare ±nisa½sa½ dassentena bhagavat± tappadh±na½ tappamukha½va katv± “pañcime bhikkhave ±nisa½s± vinayadhara puggale, katame pañca attano s²lakkhandho sugutto hoti su rakkhito, kukkuccapakat±na½ paµisaraºa½ hoti, vis±rado saªgha majjhe viharati, paccattthike sahadhammena suniggahita½ niggaºh±ti, saddhammaµµhitiy± paµipanno ca hot²”ti vutta½, atth±nur³panti attano vacan²yassatthassa v±cakattena yogya½, byañjan±nur³panti attano v±cakassa vacan²yattena yogya½, pariv±s±d²s³ti-±disaddena abbh±n±di½ saªgaºh±ti, ta½ta½kammanti pariv±s±dika½ ta½ta½kamma½, aññoti asaddalakkhaºaññ³, na kevalamanena sakatthaparatth±va n±sit±, atha khoti vidho saddhammopi n±sitoyev±ti vatthum±ha ‘aj±nanto pan±’ti-±di, ayath±paµipajjam±noti saddalakkhaºaññun± yath± yena pak±rena atth±nur³pa½ byañjane byañjan±nur³pañca atthe paµipajjitabba½, tath± appaµipajjam±no, tath± ca vakkhati– tath± hi so saddalakkhaºa maj±nanto’ti-±di. Tividhampi saddhammanti pariyattipaµipatti-adhigamavasenati vidhameva saddhamma½, tattha tipiµakabuddhavacana½ pariyattisaddhammo n±ma, terasa dhutaguº± cuddasa khandhakavatt±ni dve as²ti mah±vatt±n²ti aya½ paµipattisaddhammo n±ma, catt±ro magg± catt±ri ca phal±ni aya½ adhigamasaddhammo n±ma, tath±hicc±din± vuttamattha½ samattheti, tampi p±¼iy± thir²k±tu½ ‘vutta½ hetan’ti-±dim±ha, tattha dhamm±ti het³, saddhammass±ti yath±vuttassa tividhassa saddhammassa, padabyañjananti padañca byañjanañca ta½, tattha pada½ n±ma sy±dyanta½ ty±dyantañca, byañj²yati attho eten±ti byañjana½-v±kya½ athav± pajjate gamyate attho eten±ti pada½-sy±dyant±di, v±kya½va byañjana½, sithiladhanit±dipadamevav± vuttanayena byañjananti padabyañjana½, ta½, dunnikkhitta½ duµµhu nikkhitta½ µhapita½ vir±dhetv± kathita½, attho ca dunn²toti dunnikkhittatt±yeva padabyañjanassa tabbacan²yopi duµµhuviññ±to hoti, vuttapaµipakkhatoti ‘aviññ±tasaddalakkhaºohi’cc±din± vuttassa viññ±tasaddalakkhaºatt±din± paµipakkhabh±vato, bh±vappadh±no hi aya½ niddeso,ttappaccayalopo v±, na hi att±va attan± veditabboti yuttanti.
Tadevanti-±din± yath±vutta½ nigametv± saññ±vidh±ne payojana½ dasseti, tanti hetvatthe nip±to, yasm± saddalakkhaºassa j±nana½s±ni sa½sa½ tasm±ti attho, evanti nidassanatthe nip±to, eva½ sappayojananti sambandho, tadevanti v± nip±tasamud±yo ya½, vuttena pak±renetyasmi½ atthe vattate. Nanuca saññ²na½ saññ±na½ vattabbatte “a-±dayo tit±l²savaºº±”ti-±d²na½ v±ky±na½ visu½visu½ mahantatt± kuto l±ghava½ satthass±ti maññam±no ‘tath±hi’cc±din± saññ±vidh±ne l±ghavasabbh±va½ samattheti, hotev±ti avadh±raºena katthaci parasatthe viya no na hot²ti dasseti, paµipattil±ghavampi cettha hoteva, tath±hi “vaººaparena savaººopi”cc±do (1-24) vaºº±disaññ±samuddharit± n±tt±namatt±vagametumalanti pare pucchitv± j±nitabb± assa, tato saññ±-vasey±, tatossa saññ±ti saññ±saññ²vivecana½ tadanuµµh±nanti parampar±pekkh±ya bhavitabba½ paµipatti g±rav±bh±v±. Id±ni saªkhepato satthakkama½ dassetum±ha-eva½ t±vi’cc±di, t±v±ti paµhama½, upayujjam±natt±ti by±p±riyam±natt±, visayo gocaro yatthete sy±dayo vidh² yante, saha visayen±ti savisay±, paµhama½ kar²yat²ti pakati yato sy±dayo vidh²yante, saha pakatiy±ti sappakatik±, liªg±dikanti ±disaddena‘salabhacch±ya’micc±do ekatt±di, liªgebhav± liªgik±-itthividhayo, ekatth²bh±vo sam±so, tena, s±maññato sam±natt±, sam±nattantuº±divuttiy± “r±j±divisiµµhe puris± doviya’vasiµµh±divisiµµhe apacc±dimhi atthe pavattanato.

Iti moggall±napañcik±µ²k±ya½ s±ratthavil±siniya½

Ratanattayapaº±m±dikath± samatt±.