Niggah²tasandhividh±na

Atha niggah²tasandhi vuccate.
Taºha½ karo, raºa½ jaho, sa½ µhito, juti½ dharo, sa½ mato it²dha “niggah²tan”ti adhik±ro, “byañjane”ti vattate.
49. Vagganta½ v± vagge.
Vaggabh³te byañjane pare niggah²ta½ kho vagganta½ v± pappot²ti nimitt±nusvar±na½ µh±n±sannavasena tabbaggapañcamo hoti. Vavatthitavibh±satthoya½ saddo. Tena “taºhaªkaro, raºañjaho, saºµhito, jutindharo, sammato”ti-±d²su nicca½.
Taªkaroti ta½ karoti, taªkhaºa½ ta½khaºa½, saªgaho sa½gaho, taªghata½ ta½ ghata½. Dhammañcare dhamma½ care, tañchanna½ ta½ channa½, tañj±ta½ ta½ j±ta½, taññ±ºa½ ta½ ñ±ºa½. Taºµh±na½ ta½ µh±na½, taº¹ahati bha½ ¹ahati. Tantanoti ta½ tanoti, tanthira½ ta½ thira½, tand±na½ ta½ d±na½, tandhana½ ta½ dhana½, tanniccuta½ ta½ niccuta½. Tampatto ta½ patto, tamphala½ ta½ phala½, tesambodho tesa½ bodho, sambh³to sa½bh³to, tammitta½ ta½ mitta½. Kiªkato ki½ kato, d±tuªgato d±tu½ gatoti evam±d²su vikappena.
Idha na bhavati, na ta½ kamma½ kata½ s±dhu, saraºa½ gacch±mi.
Sati copari ggahaºe vijjhantare v± idha ggahaºakaraºamatthantaraviññ±panattha½, tena niggah²tassa sa½upasaggapumantassa le lak±ro. Yath±– paµisa½l²no paµisall²no, eva½ paµisall±ºo, sallakkhaº±, sallekho, sall±po, pu½liªga½ pulliªga½.
Paccatta½ eva, ta½ eva, tañhi tassa, evañhi vo it²dha “v±”ti adhik±ro.
50. Ehe ña½.
Ek±rahak±re pare niggah²ta½ kho ñak±ra½ pappoti v±, ek±re ñ±desassa dvibh±vo.
Paccattaññevapaccatta½ eva, taññeva ta½ eva, tañhi tassa tañhi tassa, evañhi vo evañhi vo.
Vavatthitavibh±satt± saddassa evahinip±tato aññattha na hoti, yath±– evameta½, eva½ hoti.
Sa½yogo, sa½yojana½, sa½yato, sa½y±cik±ya, ya½ yadeva, ±nantarika½ yam±hu it²dha “ña”miti vattate.
51. Sa ye ca.
Niggah²ta½ kho yak±re pare saha yak±rena ñak±ra½ pappoti v±, ñ±desassa dvitta½.
Saññogo sa½yogo, saññojana½ sa½yojana½, saññato sa½yato, saññ±cik±ya sa½y±cik±ya, yaññadeva ya½ yadeva, ±nantarikaññam±hu ±nantarika½ yam±hu.
saddassa vavatthitavibh±satt±va sa½padantato ca sabban±mayak±raparato ca niggah²t± aññattha na hoti. Yath±– eta½ yojana½, ta½ y±na½, saraºa½ yanti.
Ettha ca “saha ye c±”ti vattabbe “sa ye c±”ti vacanato suttantesu sukhucc±raºatthamakkharalopop²ti daµµhabba½, tena paµisaªkh±ya yoniso paµisaªkh± yoniso, saya½ abhiññ±ya sacchikatv± saya½ abhiññ± sacchikatv±, pariyesan±ya pariyesan±ti-±di sijjhati.
Ta½ aha½ br³mi, ya½ ±hu, dhana½ eva, ki½ eta½, ninditu½ arahati, ya½ anicca½, ta½ anatt±, eta½ avoca, eta½ eva iccatra–
52. Mad± sare.
Niggah²tassa kho sare pare mak±radak±r±des± honti v±. Ettha ca sadd±dhik±rassa vavatthitavibh±satt± dak±ro yatetasaddato parasseva.
Tamaha½ br³mi, yam±hu, dhanameva, kimeta½, ninditumarahati, yadanicca½, tadanatt±, etadavoca, etadeva.
ti ki½? Ta½ aha½, eta½ eva, akkocchi ma½ avadhi ma½.
Ettha ca mad±ti yogavibh±gena byañjanepi v± mak±ro. Tena “buddhama saraºama gacch±m²”ti-±di sijjhati.
T±sa½ aha½ santike, vid³na½ agga½, tassa ad±si½ aha½ it²dha “sare”ti vattate.
53. Kvaci lopa½.
Niggah²ta½ kho sare pare lopa½ pappoti kvaci chand±nurakkhaºe sukhucc±raºaµµh±ne. Pubbassaralopo, parassa asa½yogantassa d²gho.
T±s±ha½ santike, vid³nagga½, tassa ad±s±ha½, tath±gat±ha½, ev±ha½, ky±ha½.
Kvac²ti ki½? Evamassa, kimaha½.
Ariyasacc±na½ dassana½, eta½ buddh±na½ s±sana½, sa½ratto, sa½r±go, sa½rambho, avisa½h±ro, cira½ pav±si½, gantu½ k±mo, gantu½ mano it²dha “kvaci lopan”ti vattate.
54. Byañjane ca.
Niggah²ta½ kho byañjane ca pare lopa½ pappoti kvaci chand±nurakkhaº±dimhi. Rak±rahak±resu upasaggantassa d²gho.
Ariyasacc±na dassana½, eta½ buddh±na s±sana½, s±ratto, s±r±go, s±rambho, avis±h±ro, cirappav±si½, dvitta½, gantuk±mo, gantumano.
Kvac²ti ki½? Eta½ maªgalamuttama½.
Kata½ iti, ki½ iti, abhinandu½ iti, uttatta½ iva, cakka½ iva, kali½ id±ni, ki½ id±ni, tva½ asi, ida½ api, uttari½ api, d±tu½ api, sadisa½ eva it²dha “niggah²tamh±, lopan”ti ca vattate.
55. Paro v± saro.
Niggah²tamh± paro saro lopa½ pappoti v±. Niggah²tassa vaggantatta½.
Katanti, kinti, abhinandunti, uttatta½va, cakka½va, kalind±ni, kind±ni, tva½si, idampi, uttarimpi, d±tumpi, sadisa½va.
ti ki½? Kata½ iti, kimiti, d±tumapi, s±ma½ eva.
Ayampi saddassa vavatthitavibh±satt± it²v²d±nis²pev±dito aññattha na hoti. Yath±– aha½ ettha, eta½ ahosi.
Eva½ assa te ±sav±, puppha½ ass± uppajjati it²dha sare pare lutte vipariº±mena “parasmi½, sare, lutte”ti ca vattate.
56. Byañjano ca visaññogo.
Niggah²tamh± parasmi½ sare lutte byañjano saññogo ce, visaññogova hot²ti sa½yogekadesassa purimabyañjanassa lopo.
Dvinna½ byañjan±namekatra µhiti saññogo, idha pana sa½yujjat²ti saññogo, purimo vaººo, vigato saññogo ass±ti visaññogo, paro.
Eva½ sa te ±sav±, puppha½s± uppajjati.
Lutteti ki½? Evamassa.
Casaddena tiººa½ byañjan±na½ sar³pasa½yogopi visaññogo hoti. Yath±– agy±g±ra½, vutyassa.
Cakkhu udap±di, ava siro, y±vacidha bhikkhave, aºuth³l±ni, ta sampayutt± ibh²dha “sare, ±gamo, kvaci, byañjane”ti ca vattate.
57. Niggahitañca.
Niggah²tañca ±gamo hoti sare v± byañjane v± kvaci sukhucc±raºaµµh±ne. Niggah²tassa rass±nugatatt± rassatoyev±ya½.
Cakkhu½ udap±di, ava½siro, y±vañcidha bhikkhave, aºu½th³l±ni, ta½sampayutt±, eva½ taªkhaºe, ta½sabh±vo.
Kvac²ti ki½? Na hi etehi, idha ceva.
Eva½ vutte, ta½ s±dhu, eka½ samaya½ bhagav±, aggi½va sanama½ it²dha lop±desak±riye sampatte yebhuyyena tadapav±dattham±ha.
58. byañjane niggah²ta½.
Niggah²ta½ kho byañjane pare a½iti hoti.
Ak±ro ucc±raºattho, “saralopo”ti-±din± pubbassaralopo v±.
Eva½ vutte, ta½ s±dhu, eka½ samaya½ bhagav±, aggi½va sandhama½.
Idha avuttavises±nampi vuttanay±tidesatthamatidesam±ha.
59. Anupadiµµh±na½ vuttayogato.
Ye idha amhehi visesato na upadiµµh± upasagganip±t±dayo, tesa½ vuttayogato vuttanayena sarasandh±d²su vuttanay±nus±rena r³pasiddhi veditabb±.
Tena “do dhassa c±”ti sutte casaddena pariy±d²na½ rahan±divaººassa vipariyayo yav±d²hi, yath±– pariyud±h±si payirud±h±si, ariyassa ayirassa, bahv±b±dho bavh±b±dho, na abhineyya anabhineyya.
“Ta½ imin±pi j±n±th±”ti ettha “paro v± saro”ti sare lutte “tatr±k±ro”ti yogavibh±gena ak±ro niggah²tassa dak±ro, tadamin±pi j±n±tha icc±di.

Iti niggah²tasandhividh±na½ niµµhita½.

Saññ±vidh±na½ sarasandhi sandhi,
nisedhana½ byañjanasandhi sandhi;
yo niggah²tassa ca sandhikappe,
sunicchayo sopi mayettha vutto.

Iti r³pasiddhiya½ sandhikaº¹o

Paµhamo.