7. Kibbidh±nakaº¹a

Tek±lika

Kiccappaccayantanaya

Atha dh±t³hiyeva bh±vakammakattukaraº±dis±dhanasahita½ kibbidh±nam±rabh²yate.
Tattha kiccakitakavasena duvidh± hi paccay±, tesu kiccasaññ±ya paµhama½ vuttatt±, kicc±namappakatt± ca kiccappaccay± t±va vuccante.
Bh³ satt±ya½, “bh³yate, abhavittha, bhavissate v± devadatten±”ti viggahe–
“Dh±tuy± kamm±dimhi ºo”ti ito “dh±tuy±”ti sabbattha paccay±dividh±ne vattate, “par±, paccay±”ti ca adhik±ro.
545. Bh±vakammesu tabb±n²y±.
Bh±vakammaiccetesvatthesu sabbadh±t³hi tabba an²yaiccete paccay± par± honti. Yogavibh±gena aññatth±pi.
Tattha–
Akammakehi dh±t³hi, bh±ve kicc± bhavanti te;
sakammakehi kammatthe, arahasakkatthad²pak±.
Te ca–
546. ð±dayo tek±lik±.
Tik±le niyutt± tek±lik±, ye idha tatiye dh±tv±dhik±re vihit± aniddiµµhak±l± º±dayo paccay±, te tek±lik± hont²ti paribh±sato k±lattayepi honti.
S²hagatiy± “kvac²”ti vattate.
547. Yath±gamamik±ro.
Yath±gama½ yath±payoga½ jinavacan±nuparodhena dh±t³hi paro ik±r±gamo hoti kvaci byañjan±dikesu kiccakitakappaccayesu, “aññesu c±”ti vuddhi, “o ava sare”ti av±deso, “naye para½ yutte”ti para½ netabba½.
548. Te kicc±.
Ye idha vutt± tabb±n²yaºya teyya riccappaccay±, te kiccasaññ± hont²ti veditabb±. Tato “aññe kiti”ti vacanato kiccappaccay±namakitakatt± n±mabyapadese asampatte “taddhitasam±sakitak± n±ma½v±tavetun±d²su c±”ti ettha caggahaºena n±mabyapadeso, tato sy±dyuppatti. Bh±ve bh±vassekatt± ekavacanameva, “sin”ti am±deso. Bhavitabba½ bhavat± paññena, bhavan²ya½.
Idha byañjan±ditt±bh±v± anuvattitakvaciggahaºena ik±r±gam±bh±vo. Bh±ve kiccappaccayant± napu½sak±. Kamme tiliªg±.
Kammani abhipubbo, abhibh³yate, abhibh³yittha, abhibh³yissateti abhibhavitabbo kodho paº¹itena, abhibhavitabb± taºh±, abhibhavitabba½ dukkha½, eva½ abhibhavan²yo, abhibhavan²y±, abhibhavan²ya½, purisa kaññ± cittasaddanayena netabba½, eva½ sabbattha.
Ettha hi–
Tabb±d²heva kammassa, vuttatt±va punattan±;
vattabbassa abh±v± na, dutiy± paµham± tato.
¾sa upavesane, ±s²yittha, ±s²yate, ±s²yissateti ±sitabba½ tay±, ±san²ya½. Kamme up±sitabbo garu, up±san²yo.
saye, as²yittha, s²yate, s²yissateti sayitabba½ bhavat±, sayan²ya½, “e ay±”ti ay±deso, atisayitabbo paro, atisayan²yo.
Pada gatimhi, uppajjittha, uppajjate, uppajjissateti uppajjitabba½ tena, uppajjan²ya½, ettha ca “kattar²”ti adhik±ra½ vin± “div±dito yo”ti vin±dhik±rayogavibh±gena yappaccayo, “tassa cavaggayak±ra”icc±din± cavaggo, “paradvebh±vo µh±ne”ti dvibh±vo, paµipajjitabbo maggo, paµipajjan²yo.
Budha avagamane, abujjhittha, bujjhate, bujjhissateti bujjhitabbo dhammo, bujjhan²yo.
Su savaºe, as³yittha, s³yate, s³yissateti sotabbo dhammo, idha yath±gamaggahaºena ik±r±gam±bh±vo, suºitabbo, “sv±dito ºu º± uº± c±”ti vin±dhik±rayogavibh±gena º±paccayo, savaº²yo.
Kara karaºe, kar²yittha, kar²yati, kar²yissat²ti atthe tabb±n’²y±.
“Antassa, karassa, ca, tattan”ti ca vattate.
549. Tu½ tu na tabbesu v±.
Karaiccetassa dh±tussa antabh³tassa rak±rassa tak±ratta½ hoti v± tu½ tu na tabbaiccetesu paccayesu paresu. Kattabbo bhavat± dhammo, kattabb± p³j±, kattabba½ kusala½, tatt±bh±ve “karotiss±”ti vattam±ne “tavetun±d²su k±”ti ettha ±disaddena tabbepi deso, k±tabba½ hita½.
550. Rah±dito ºa.
Rak±ra hah±r±dyantehi dh±t³hi parassa an±n²y±dinak±rassa ºak±ro hoti. ¾disaddena ramu apañ±t±ditopi.
Rah±dito parassettha, nak±rassa asambhav±;
an±n²y±dinasseva, s±mathy±ya½ ºak±rat±.
Karaº²yo dhammo, karaº±rahoti attho, karaº²y±, karaº²ya½.
Bhara bharaºe, bhar²yat²ti bharitabbo, bharaº²yo.
Gaha up±d±ne, agayhittha, gayhati, gayhissat²ti gahetabbo, “tesu vuddh²”ti-±din± ik±rassek±ro, saªgaºhitabbo, “gah±dito ppaºh±”ti vin±dhik±rayogavibh±gena ºh±paccayo, halopasaralop±di, saªgaºhaº²yo, gahaº²yo.
¾diggahaºena ramu k²¼±ya½, ram²yittha, ram²yati, ram²yissat²ti ramitabbo, ramaº²yo vih±ro.
Apa p±puºane, uº±paccayo, p±p²yat²ti p±puºitabbo, “gup±d²nañc±”ti dh±tvantassa lopo, dvittañca, pattabbo, patteyyo, p±puºaº²yo, p±paº²yo.
“Antassa, v±”ti ca vattate.
551. Gama khana han±d²na½ tu½tabb±d²su na.
Gama khana hanaiccevam±d²na½ mak±ra nak±rant±na½ dh±t³namantassa nak±ro hoti v± tu½ tabba tave tuna tv±natv±iccevam±d²su tak±r±dippaccayesu paresu. Agacch²yittha, gacch²yati, gacch²yissat²ti gantabbo maggo, gamitabba½, gaman²ya½.
Khanu avad±raºe, akhaññittha, khaññati, khaññissat²ti khantabba½ ±v±µa½, khanitabba½, “kvaci dh±t³”ti-±din± khanantassa ºattañca, khaºitabba½, khaºaº²ya½, khanan²ya½ v±.
Hana hi½s± gat²su, ahaññittha, haññate, haññissateti hantabba½, hanitabba½, hanan²ya½.
Mana ñ±ºe, amaññittha, maññate, maññissateti mantabbo, manitabbo, yappaccaye cavagg±di, maññitabba½, maññan²ya½.
P³ja p³j±ya½, ap³j²yittha, p³j²yati, p³j²yissat²ti atthe tabb±n²y±. “Cur±dito ºe ºay±”ti akattaripi ºeºay±, ik±r±gam±n²yesu “saralopo”ti-±din± k±ritasarassa lopo, p³jetabbo, p³jayitabbo, p³jan²yo bhagav±.
“Tabb±n²y±”ti yogavibh±gena kattukaraºesupi, p±puºane, niyy±t²ti niyy±n²ko maggo. Gacchant²ti gaman²y± bhog±. Naha soce, nah±yati eten±ti nah±n²ya½ cuººa½.
“Bh±vakammes³”ti adhik±ro.
552. ðyo ca.
Bh±vakammesu sabbadh±t³hi ºyappaccayo hoti, caggahaºena “ñ±teyyan”ti-±d²su teyyappaccayo ca.
553. K±rita½ viya º±nubandho.
Anubandho appayog², ºak±r±nubandho paccayo k±rita½ viya daµµhabboti k±ritabyapadeso, “k±rit±na½ ºo lopan”ti ºalopo, “asa½yogantassa vuddhi k±rite”ti vuddhi, ik±r±gamo, kattabba½ k±riya½.
Hara haraºe, ahar²yittha, har²yati, har²yissat²ti v± haritabba½ h±riya½.
Bhara bharaºe, bharitabba½ bh±riya½.
Labha l±bhe, labhitabba½ labbha½, “yavata½ talana”icc±disutte k±raggahaºena yavato bhak±rassa bhak±ro, dvitta½.
S±sa anusiµµhimhi, s±sitabbo sisso, “kvaci dh±t³”ti-±din± ±k±rassik±ro.
Vaca viyattiya½ v±c±ya½, ºyappaccay±dimhi kate “ant±na½, º±nubandhe”ti ca vattate.
554. Kag± caj±na½.
Cajaiccetesa½ dh±tvant±na½ kak±ra gak±r±des± honti ºak±r±nubandhe paccaye pareti cassa deso. Vacan²ya½ v±kya½.
Bhaja sev±ya½, bhajan²ya½ bh±gya½, jassa deso.
Ci caye, ac²yittha, c²yati, c²yissat²ti cetabba½ ceyya½, ik±rassek±ro vuddhi, yak±rassa dvitta½, vinipubbo “do dhassa c±”ti sutte caggahaºena cak±rassa chak±ro, viniccheyya½, vinicchitabba½, vinicchan²ya½. “Kiy±dito n±”ti vin±dhik±rayogavibh±gena tabb±n²ya tu½ tun± d²su ca paccayo, vinicchinitabba½, vinicchinan²ya½.
p±puºane, an²yittha, n²yati, n²yissat²ti neyyo, neyy±, neyya½. Netabba½.
ðyaggahaºa½ chaµµh²yantavasen±nuvattate, maº¹³kagatiy± antaggahaºañca tatiyantavasena.
555. Bh³tobba.
Bh³ iccetasm± parassa ºyappaccayassa saha dh±tvantena abb±deso hoti. Bhavitabbo bhabbo, bhabb±, bhabba½.
“ðyassa, anten±”ti ca vattate.
556. Vada mada gamu yuja garah±k±r±d²hi jjammaggayheyy±g±ro v±.
Vada mada gamu yuja garahaiccevam±d²hi dh±t³hi, ±k±rantehi ca parassa ºyappaccayassa dh±tvantena saha yath±kkama½ jja mma gga yha e yyaiccete ±des± honti v±, garassa ca g±r±deso, garahassa garassev±ya½ g±ro. Vavatthitavibh±satthoya½ saddo.
Vada viyattiya½ v±c±ya½, avajjittha, vajjati, vajjissat²ti v± vajja½ vadan²ya½, rassatta½. Vajja½ doso.
Mada umm±de, amajjittha, majjate, majjissati eten±ti majja½ madan²ya½. Madaggahaºena karaºepi ºyappaccayo. Gamu sappa gatimhi, gantabba½ gamma½.
Yuja yoge, ayujjittha, yujjate, yujjissat²ti yogga½, niyojjo v±.
Garaha nind±ya½, agarayhittha, garah²yati, garah²yissat²ti atthe ºyappaccayo, tassimin± dh±tvantena saha yh±deso, garassa g±r±deso ca, g±rayho, g±rayh±, g±rayha½, garahaº²ya½.
¾disaddena aññepi damajahant± gayhante. Gada viyattiya½ v±c±ya½, gajjate, gadan²ya½ v± gajja½. Pada gatimhi, pajjan²ya½ pajja½ g±th±. Kh±da bhakkhaºe, khajjateti khajja½ kh±dan²ya½. Damu damane, adammittha, dammate, dam²yissat²ti dammo daman²yo. Bhuja p±lanabyavaharaºesu, abhujjittha, bhujjati, bhujjissat²ti bhogga½, bhojja½ v±, k±raggahaºena yassa jak±ro. Gahetabba½ gayhamicc±di.
¾k±rantato pana d± d±ne, ad²yittha, d²yati, d²yissat²ti atthe ºyappaccayo, tassimin± dh±tvantena ±k±rena saha eyy±deso, deyya½, d±tabba½. An²ye “saralopo”ti-±din± pubbasarassa lope sampatte tattheva tuggahaºena nisedhetv± “sar± sare lopan”ti ±k±re lutte parasarassa d²gho, d±n²ya½.
p±ne, ap²yittha, p²yati, p²yissat²ti peyya½, p±tabba½, p±n²ya½. c±ge, ah²yittha, h²yati, h²yissat²ti heyya½, h±tabba½, h±n²ya½. m±ne, am²yittha, m²yati, m²yissat²ti meyya½, m±tabba½, minitabba½, metabba½ v±. ѱ avabodhane, aññ±yittha, ñ±yati, ñ±yissat²ti ñeyya½, ñ±tabba½, ñ±teyya½. “ѱssa j± ja½ n±”ti dese “kiy±dito n±”ti vin±dhik±rayogavibh±gena paccayo, ik±r±gamo ca, j±nitabba½, vij±nan²ya½. Khy±pakathane, saªkhy±tabba½, saªkhyeyya½ icc±di.
557. Karamh± ricca.
Karadh±tuto riccappaccayo hoti bh±vakammesu.
558. Ramhi ranto r±di no.
Rak±r±nubandhe paccaye pare sabbo dh±tvanto r±di paccayarak±ramariy±do no hoti, lopam±pajjateti attho. Rantoti ettha rak±ro sandhijo, kattabba½ kicca½. “Ricc±”ti yogavibh±gena bhar±ditopi riccappaccayo, yath±, bhar²yat²ti bhacco, saralopo. I gatimhi, pati etabbo paµicco.
559. Pes±tisaggapattak±lesu kicc±.
Pesa atisagga pattak±laiccetesvatthesu kiccappaccay± honti. Pesana½ n±ma “kattabbamida½ bhavat±”ti ±º±pana½, ajjhesanañca. Atisaggon±ma “kimida½ may± kattabban”ti puµµhassa v± “p±ºo na hantabbo”ti-±din± paµipattidassanamukhena v± kattabbassa anuññ±. Pattak±lo n±ma sampattasamayo yo attano kiccakaraºasamayamanupaparikkhitv± na karoti, tassa samay±rocana½, na tattha ajjhesanamatth²ti. Te ca “bh±vakammesu kiccattakkhatth±”ti vuttatt± bh±vakammesveva bhavanti.
Pesane t±va– kar²yatu bhavat± kammanti atthe imin± tabb±n²y±, sesa½ vuttanayameva, kattabba½ kamma½ bhavat±, karaº²ya½ kicca½ bhavat±.
Atisagge bhujjatu bhavat±ti atthe tabb±di, “aññesu c±”ti vuddhi.
“Tass±”ti vattate.
560. Bhuj±d²namanto no dvi ca.
Bhujaiccevam±d²na½ jak±r±di-ant±na½ dh±t³namanto no hoti, parassa kiccakitakappaccayatak±rassa ca dvebh±vo hoti. Bhottabba½ bhojana½ bhavat±, bhojan²ya½ bhojja½ bhavat±.
Ik±r±gamayuttatak±re pana– “namakar±namant±na½ niyuttatamh²”ti ettha “ant±na½ niyuttatamh²”ti yogavibh±gena dh±tvantalop±dinisedho, “rudh±dito niggah²tapubban”ti vin±dhik±rayogavibh±gena, “niggah²tañc±”ti v± niggah²t±gamo, bhuñjitabba½ tay±, yuñjitabba½.
Samay±rocane pana– i ajjhayane adhipubbo, adh²yata½ bhavat±ti atthe tabb±n²y±di, ik±r±gamavuddhiay±desaajjh±des± ca, ºyappaccaye tu vuddhi, yak±rassa dvittañca, ajjhayitabba½, ajjheyya½ bhavat±, ajjhayan²ya½ bhavat±, avassa½ kattabbanti v±kye pana “kicc±”ti adhikicca “avassak±dhamiºesu º² c±”ti avassak±dhamiºatthe ca tabb±dayo, kattabba½ me bhavat± geha½, karaº²ya½, k±riya½. Eva½ d±tabba½ me bhavat± sata½, d±n²ya½, deyya½.
Dhara dh±raºe, cur±ditt± ºeºay±, vuddhi, ik±r±gamo ca, dh±retabba½, dh±rayitabba½ icc±di.
“Nud±d²hi yuºv³naman±nan±k±nanak± sak±ritehi c±”ti sak±ritehipi yuºv³nam±desavidh±natoyeva dh±tuppaccayantatopi kiccakitakappaccay± bhavant²ti daµµhabbo. Tena titikkh±p²yat²ti titikkh±petabbo. Eva½ tikicch±petabbo tikicch±pan²yo. Abh±v²yittha, bh±v²yati, bh±v²yissat²ti bh±vetabbo maggo. Bh±vayitabbo, bh±van²yo, bh±van²ya½, bh±van²y±, ak±r²yittha, k±r²yati, k±r²yissat²ti k±retabba½, k±rayitabba½, k±r±petabba½, k±r±payitabba½, k±r±pan²yamicc±di ca siddha½ bhavati.
Kattabba½ karaº²yañca, k±riya½ kiccamiccapi;
k±retabba½ tath± k±r±-petabba½ kiccasaªgaho.

Kiccappaccayantanayo.