Gamuiccetassa dh±tussa sabbassa ghamm±deso hoti v±. Ghammati, ghammanti icc±di. Bh±vakammesu pana– 444. Attanopad±ni bh±ve ca kammani. Bh±ve ca kammani ca k±rake abhidheyye attanopad±ni honti, casaddena kammakattaripi. Bhavana½ bh±vo, so ca k±rakantarena asa½saµµho kevalo bhavanalavan±diko dh±tvattho. Kar²yat²ti kamma½. Akammak±pi dh±tavo sopasagg± sakammak±pi bhavanti, tasm± kammani anupubb± bh³dh±tuto vattam±nattanopadapaµhamapurisekavacana½ te. “Dh±t³hi ºe ºaya”icc±dito “dh±t³h²”ti vattam±ne– 445. Bh±vakammesu yo. Sabbadh±t³hi paro bh±vakammesu yappaccayo hoti. Attanopadavisayev±yamissate, “aññesu c±”ti sutte anuvattitav±ggahaºena yappaccaye vuddhi na bhavati, anubh³yate sukha½ devadattena.
¾khy±tena avuttatt±, tatiy± hoti kattari;
kammass±bhihitatt± na, dutiy± paµham±vidha.
Anubh³yante sampattiyo tay±. Anubh³yase tva½ devadattena, anubh³yavhe tumhe. Aha½ anubh³ye tay±, maya½ anubh³y±mhe. “Kvaci dh±tu”icc±dito “kvac²”ti vattam±ne– 446. Attanopad±ni parassapadatta½. Attanopad±ni kvaci parassapadattam±pajjante, akattariyeveta½. Yak±rassa dvitta½, anubh³yyati may± sukha½, anubh³yyate v±, anubh³yyanti. Anubh³yyasi, anubh³yyatha. Anubh³yy±mi, anubh³yy±ma. Dvitt±bh±ve– anubh³yati, anubh³yanti. Kvac²ti ki½? Anubh³yate. Bh±ve adabbavuttino bh±vassekatt± ekavacanameva, tañca paµhamapurisasseva, bh³yate devadattena, devadattena sampati bhavananti attho. Pacadh±tuto kammani attanopade yappaccaye ca kate– Vipariº±mena “yass±”ti vattam±ne– 447. Tassa cavaggayak±ravak±ratta½ sadh±tvantassa. Tassa bh±vakammavisayassa yappaccayassa cavaggayak±ravak±ratta½ hoti dh±tvantena saha yath±sambhava½. Ettha ca “ivaºº±gamo v±”ti ito s²hagatiy± v±saddo anuvattetabbo, so ca vavatthitavibh±sattho. Tena–
Cavaggo ca ta vagg±na½, dh±tvant±na½ yavattana½;
rav±nañca sayappacca-y±na½ hoti yath±kkamanti.
Dh±tvantassa cavagg±ditt± cak±re kate “paradvebh±vo µh±ne”ti cak±rassa dvitta½. Paccate odano devadattena, “kvaci dh±t³”ti-±din± garupubbarassato parassa paµhamapurisabahuvacanassa kvaci re hoti. Paccare, paccante. Paccase, paccavhe. Pacce, pacc±mhe. Parassapad±dese paccati, paccanti. Paccasi, paccatha. Pacc±mi, pacc±ma. Tath± kammakattari paccate odano sayameva, paccante. Paccati, paccanti v± icc±di. Gamito kammani attanopade, yappaccaye ca kate– “Dh±t³hi, tasmi½, ye”ti ca vattate. 448. Ivaºº±gamo v±. Sabbehi dh±t³hi tasmi½ bh±vakammavisaye yappaccaye pare ivaºº±gamo hoti v±ti ²k±r±gamo. Vavatthitavibh±satthoya½ v±saddo. Cch±deso, gacch²yate g±mo devadattena gacch²yante. Gacch²yase, gacch²yavhe. Gacch²ye, gacch²y±mhe. Cch±des±bh±ve– “Dh±t³hi, yo, v±”ti ca vattate. 449. Pubbar³pañca. Heµµh±nuttehi parasseveda½, tena kaµapavaggayak±ralasanteheva dh±t³hi paro yappaccayo pubbar³pam±pajjate v±ti mak±r± parassa yak±rassa mak±ro. Gammate, gam²yate, gammante, gam²yante. Gammase, gam²yase, gammavhe, gam²yavhe. Gamme, gam²ye, gamm±mhe, gam²y±mhe. Parassapadatte– gacch²yyati, gacch²yyanti. Gacch²yati, gacch²yanti v±. Gammati, gammanti. Gam²yati, gam²yanti. Ik±r±game gamiyyati, gamiyyanti. Tath± ghamm²yati, ghamm²yanti icc±di.
Vattam±n±vibhatti.
450. Pañcam² tu antu, hi tha, mi ma, ta½ anta½, ssuvho, e ±mase. Tv±dayo dv±dasa pañcam²saññ± honti. 451. ¾ºaty±siµµhenuttak±le pañcam². ¾ºatyatthe ca ±s²satthe anuttak±le pañcam²vibhatti hoti. Satipi k±l±dhik±re puna k±laggahaºena vidhinimantan±jjhesan±numatipatthan±pattak±l±d²su ca pañcam². ¾º±panam±ºatti, ±s²sanam±siµµho, so ca iµµhassa asampattassa atthassa patthana½, tasmi½ ±ºaty±siµµhe. Anu sam²pe uttak±lo anuttak±lo, paccuppannak±loti attho, na uttak±loti v± anuttak±lo, tasmi½ anuttak±le, k±laman±masitv± hot²ti attho. Tattha ±s²sanatthe bh³dh±tuto pañcam²parassapadapaµhamapurisekavacana½ tu, appaccayavuddhiav±des±. So sukh² bhavatu, te sukhit± bhavantu. Vipariº±mena “ak±rato”ti vattate. 452. Hilopa½ v±. Ak±rato paro hivibhatti lopam±pajjate v±. Tva½ sukh² bhava, bhav±hi v±, himhi d²gho. Tumhe sukhit± bhavatha. Aha½ sukh² bhav±mi, maya½ sukhino bhav±ma. Attanopade so sukh² bhavata½, te sukhit± bhavanta½. Tva½ sukh² bhavassu, tumhe sukhit± bhavavho. Aha½ sukh² bhave, maya½ sukhit± bhav±mase. Kammani anubh³yata½ tay±, anubh³yanta½. Anubh³yassu, anubh³yavho. Anubh³ye, anubh³y±mase. Parassapadatte anubh³yyatu, anubh³yyantu. Anubh³yatu, anubh³yantu v±, anubh³yy±hi icc±di. Bh±ve bh³yata½. ¾ºattiya½ kattari devadatto d±ni odana½ pacatu, pacantu. Paca, pac±hi, pacatha. Pac±mi, pac±ma. Pacata½, pacanta½. Pacassu, pacavho. Pace, pac±mase. Kammani yappaccayacavagg±di, paccata½ odano devadattena, paccanta½. Paccassu, paccavho. Pacce, pacc±mase. Parassapadatte paccatu, paccantu. Pacca, pacc±hi, paccatha. Pacc±mi, pacc±ma. Tath± so g±ma½ gacchatu, gacchantu. Gaccha, gacch±hi, gacchatha. Gacch±mi, gacch±ma. Gametu, gamentu. Gama, gam±hi, gametha. Gamemi, gamema. Gacchata½, gacchanta½. Gacchassu, gacchavho. Gacche, gacch±mase. Ghamm±dese ghammatu, ghammantu icc±di. Kammani gacch²yata½, gacch²yatu, gam²yata½, gam²yatu, gammata½, gammatu icc±di. Vidhimhi idha pabbato hotu, aya½ p±s±do suvaººamayo hot³ti-±di. Nimantane adhiv±setu me bhante bhagav± bhojana½, idha nis²datu bhava½. Ajjhesane desetu bhante bhagav± dhamma½. Anumatiya½ pucchatu bhava½ pañha½, pavisatu bhava½, ettha nis²datu. Patthan± y±can±, dad±hi me g±mavar±ni pañca, eka½ me nayana½ dehi. Pattak±le sampatto te k±lo kaµakaraºe, kaµa½ karotu bhava½ icc±di.
Pañcam²vibhatti.
453. Sattam² eyya eyyu½, eyy±si eyy±tha, eyy±mi-eyy±ma, etha era½, etho eyy±vho, eyya½eyy±mhe. Eyy±dayo dv±dasa sattam²saññ± honti. “Anuttak±le”ti vattate. 454. Anumatiparikappatthesu sattam². Anumatyatthe ca parikappatthe ca anuttak±le sattam²vibhatti hoti. Atthaggahaºena vidhinimantan±d²su ca sattam². Kattumicchato parassa anuj±nana½ anumati, parikappana½ parikappo, “yadi n±ma bhaveyy±”ti sallakkhaºa½ nir³pana½, hetukriy±ya sambhave phalakriy±ya sambhavaparikappo ca. Tattha parikappe sattam²parassapadapaµhamapurisekavacana½ eyya, appaccayavuddh±di purimasama½, “kvaci dh±tu vibhatt²”ti-±din± eyya eyy±si eyy±mi eyya½iccetesa½ vikappena ek±r±deso. So d±ni ki½ nu kho bhave, yadi so paµhamavaye pabbajeyya, arah± bhaveyya, sace saªkh±r± nicc± bhaveyyu½, na nirujjheyyu½. Yadi tva½ bhaveyy±si, tumhe bhaveyy±tha. Kathamaha½ devo bhaveyy±mi, ki½ nu kho maya½ bhaveyy±ma. Tath± bhavetha, bhavera½. Bhavetho, bhaveyy±vho. Patthane tu aha½ sukh² bhave, buddho bhaveyya½, bhaveyy±mhe. Kammani sukha½ tay± anubh³yetha, anubh³yera½. Anubh³yetho, anubh³yeyy±vho. Anubh³ye, anubh³yeyya½, anubh³yeyy±mhe. Parassapadatte anubh³yeyya, anubh³yeyyu½. Anubh³yeyy±si icc±di. Bh±ve bh³yetha.
Vidhimhi so odana½ pace, paceyya, paceyyu½. Tva½ pace, paceyy±si, tumhe paceyy±tha. Aha½ pace, paceyy±mi, maya½ paceyy±ma. Pacetha, pacera½. Pacetho, paceyy±vho. Pace, paceyya½, paceyy±mhe.
Kammani paccetha, paccera½. Paccetho, pacceyy±vho. Pacce, pacceyya½, pacceyy±mhe. Parassapadatte pacce, pacceyya, pacceyyu½. Pacceyy±si icc±di.
Anumatiya½ so g±ma½ gacche, gaccheyya, “kvaci dh±t³”ti-±din± eyyussa u½ v±, gacchu½, gaccheyyu½. Tva½ gacche, gaccheyy±si, gaccheyy±tha. Gacche, gaccheyy±mi, gaccheyy±ma. Game, gameyya, gamu½, gameyyu½. Game, gameyy±si, gameyy±tha. Game, gameyy±mi, gameyy±ma. Gacchetha, gacchera½. Gacchetho, gaccheyy±vho. Gacche, gaccheyya½, gaccheyy±mhe. Gametha, gamera½ icc±di.
Kammani gacch²yetha, gam²yetha, gacch²yera½, gam²yera½ icc±di. Parassapadatte gacch²yeyya, gam²yeyya, gammeyya, gammeyyu½ icc±di. Tath± ghamme, ghammeyya, ghammeyyu½ icc±di.
Sattam²vibhatti.
Paccuppann±ºattiparikappak±likavibhattinayo.
455. Hiyyattan² ±-³, ottha, a½mh±, tthatthu½, sevha½, i½mhase. ¾±dayo dv±dasa hiyyattan²saññ± honti. “Appaccakkhe, at²te”ti ca vattate. 456. Hiyyopabhuti paccakkhe hiyyattan². Hiyyopabhuti at²te k±le paccakkhe v± appaccakkhe v± hiyyattan²vibhatti hot²ti hiyyattan²parassapadapaµhamapurisekavacana½ ±. “Kvaci dh±tu”icc±dito “kvaci, dh±t³nan”ti ca vattate. 457. Ak±r±gamo hiyyattan² ajjatan²k±l±tipatt²su. Kvaci dh±t³nam±dimhi ak±r±gamo hoti hiyyattan²-ajjatan²k±l±tipattiiccet±su t²su vibhatt²su. Kathamayamak±r±gamo dh±tv±dimh²ti ce?
Satissarepi dh±tvante, punak±r±gamassidha;
niratthatt± payog±nu rodh± dh±tv±dito aya½.
Appaccayavuddhi-av±desasaralop±di vuttanayameva.
Abhav±, abhav³. Abhavo, “kvaci dh±t³”ti-±din± ok±rassa a±deso v±, abhava, abhavattha. Abhava½, abhavamh±. Abhavattha, abhavatthu½. Abhavase, abhavavha½. Abhavi½, abhavamhase.
Kammani yappaccayo, tay± sukhamanvabh³yattha, ak±r±gam±bh±ve anubh³yattha, “kvaci dh±t³”ti-±din± tthassa th±deso, anvabh³yatha, anubh³yatha, anvabh³yatthu½, anubh³yatthu½. Anvabh³yase, anubh³yase, anvabh³yavha½, anubh³yavha½. Anvabh³yi½, anubh³yi½, anvabh³yamhase, anubh³yamhase. Parassapadatte anvabh³y±, anubh³y± icc±di. Bh±ve anvabh³yattha.
Tath± so odana½ apac±, pac±, apac³, pac³. Apaco, paco, apacattha, pacattha. Apaca½, paca½, apacamh±, pacamh±. Apacattha, pacattha, apacatthu, pacatthu½. Apacase, pacase, apacavha½, pacavha½. Apaci½, paci½, apacamhase, pacamhase.