Dhak±rantadh±tu

Dh± dh±raºe. Dadh±ti, vidadh±ti. Ya½ paº¹ito nipuºa½ sa½vidheti. Nidhi½ nidheti. Nidhi n±ma nidh²yati. T±va sunihito santo. Yato nidhi½ parihari. Nidahati. Kuhi½ deva nidah±mi. Paridahati. Yo vatta½ paridahissati. Dhassati. Paridhassati. B±loti para½ padahati. Saky± kho ambaµµha r±j±na½ ukk±ka½ pit±maha½ dahanti. Saddahati tath±gatassa bodhi½. Saddh±, saddahan±, saddh±tabba½, saddahitabba½, saddh±yiko, paccayiko. Saddheyyavacas± up±sik±. Saddahitu½, saddahitv±. Vises±dh±na½. Sot±vadh±na½. Sota½ odahati. Ohitasoto. Sota½ odahitv±. Maccudheyya½, m±radheyya½, n±madheyya½, dh±tu, dh±t±, vidh±t±. Vidhi. Abhidh±na½, abhidheyya½, nidh±navat² v±c±, ±dh±nag±h², sandhi. Aññ±nipi yojetabb±ni.
Vipubbo dh± karotyatthe, abhipubbo tu bh±sane;
ny±sa½pubbo yath±yoga½, ny±s±ropanasandhisu.
Imasm± pana dh±dh±tuto pubbassa api iccupasaggassa ak±ro kvaci nicca½ lopa½ pappoti, kvaci nicca½ lopa½ na pappoti. Atra lopo vuccate, dv±ra½ pidahati, dv±ra½ pidahanto, pidahitu½, pidahitv±, eva½ ak±ralopo bhavati. Dv±ra½ apidahitv±, eva½ ak±ralopo na bhavati. Ettha hi ak±ro apiupasaggassa avayavo na hoti. Kinti ce? Paµisedhatthav±cako nip±toyeva, upasagg±vayavo pana adassana½ gato, aya½ nicc±lopo. Eva½ dh±dh±tuto pubbassa api iccupasaggassa ak±ro kvaci nicca½ lopa½ pappoti, kvaci nicca½ lopa½ na pappoti. Ida½ acchariya½ ida½ abbhuta½. Yatra hi n±ma bhagavato p±vacane evar³papopi nayo sandissati viññ³na½ hadayavimh±panakaro, yo ekasmi½yeva dh±tumhi ekasmi½yeva upasagge ekasmi½yevatthe kvaci lop±lopavasena vibhajitu½ labbhati. Id±ni maya½ sot³na½ paramakosallajananattha½ tadubhayampi ±k±ra½ ekajjha½ karont± tad±k±ravati½ jinavarap±¼i½ ±nay±ma–
“Gaªga½ me pidahissanti, na ta½ sakkomi br±hmaºa;
apidhetu½ mah±sindhu½, ta½ katha½ so bhavissati;
na te sakkomi akkh±tu½, attha½ dhammañca pucchito.
Cittatthas±dhani½ eta½, g±tha½ sambhavaj±take;
paññ±sambhavamicchanto, kare citte sumedhaso”ti.
Dhu gatitheriyesu. Gati gamana½, theriya½ thirabh±vo. Dhavati. Dhuva½.
Ettha ca dhuvanti thira½. “Nicco dhuvo sassato avipariº±madhammo”ti-±d²su viya, tasm± dhuvanti thira½ kiñci dhammaj±ta½. Atha v± dhuvanti ida½ gatitheriyatthavasena nibb±nasseva adhivacana½ bhavitumarahati. Tañhi j±tijar±by±dhimaraºasok±dito muccituk±mehi dhavitabba½ gantabbanti dhuva½, upp±davay±bh±vena v± niccasabh±vatt± dhavati thira½ sassata½ bhavat²ti dhuva½. Yañhi sandh±ya bhagavat± “dhuvañca vo bhikkhave desess±mi dhuvag±miniñca paµipadan”ti vutta½. Dhuvasaddo “vacana½ dhuvasassatan”ti ettha thire vattati. “Dhuvañca bhikkhave desess±m²”ti ettha nibb±ne. “Dhuva½ buddho bhavissas²”ti ettha pana eka½se nip±tapadabh±vena vattat²ti daµµhabba½.
Dh³ vidh³nane. Ðk±rassa ³vatta½. Dh³vati. Dh³vit±, dh³vitabba½. Rassatte “dhuto, dhutav±” iccapi r³p±ni bhavanti.
Dhe p±ne. Dhayati, dh²yati. Dhena.
Ettha ca dhen³ti dhayati pivati ito kh²ra½ potakoti dhenu, “godhenu, assadhenu, migadhen³”ti dhenusaddo s±maññavasena sapotik±su tiracch±nagatitth²su vattati, eva½ santepi yebhuyyena g±viya½ vattati. Tath± hi “satta dhenusate datv±”ti p±¼i dissati.
Sidhu gatiya½ sedhati, nisedhati, paµisedhati. Siddho, pasiddho, nisiddho, paµisiddho, paµisedhito, paµisedhako, paµisedho, paµisedhitu½, paµisedhitv±. Idha acinteyyabalatt± upasagg±na½ ta½yoge sidhudh±tussa n±nappak±r± atth± sambhavanti, aññesampi evameva.
Sidhu satthe maªgalye ca. Sattha½ s±sana½, maªgalya½ p±pavin±sana½ vuddhik±raºa½ v±. Sedhati. Siddho, pasiddho, pasiddhi.
Dadha dh±raºe. Janassa tuµµhi½ dadhateti dadhi. Dhak±rassa hak±ratte “dahat²”ti r³pa½. Aya½ itth² ima½ itthi½ ayyika½ dahati. Ime puris± ima½ purisa½ pit±maha½ dahanti. Citta½ sam±dah±tabba½. Sam±daha½ citta½.
Edha vuddhiya½ l±bhe ca. Edhati. Edho, sukhedhito. Gambh²re g±dhamedhati.
Ettha ca edhoti edhati. Va¹¹hati etena p±vakoti edho. Indana½, up±d±na½. Sukhedhitoti sukhena edhito, sukhasa½va¹¹hitoti attho. G±dhamedhat²ti g±dha½ patiµµhita½ edhati labhati.
Baddha sa½harise. Sa½hariso vinibaddhakriy±. Baddhati, vinibaddhati. Vinibaddh±.
G±dha patiµµh±nissayagandhesu. G±dhati. G±dha½ katt±. Gambh²rato ag±dha½.
B±dha vilo¼ane b±dhati, vib±dhati. ¾b±dho. ¾b±dhati citta½ vilo¼et²ti ±b±dho.
N±dha y±can±d²su. N±dhati. N±dhana½.
Bandha bandhane bandhati. Bandhanako, bandho, bandh±pito, paµibandho, bandhana½, bandho, sambandhana½, sambandho, pabandho, bandhu.
Tattha bandhananti bandhanti satte eten±ti bandhana½, saªkhalik±di. “Aya½ amh±ka½ va½so”ti sambandhitabbaµµhena bandhu, therag±th±sa½vaººan±ya½ pana “pemabandhanena bandh³”ti vutta½.
Dadhi as²ghac±re. As²ghac±ro as²ghappavatti. Dandhati. Dandho, dandhapañño. Yo dandhak±le tarati, taraº²ye ca dandhati.
Vaddha vaddhane. Vaddhati. Vaddhi, vuddhi, vaddho, vuddho, j±tivuddho, guºavuddho, vayovuddho.
Ye vuddhamapac±yanti, nar± dhammassa kovid±;
diµµheva dhamme p±sa½s±, sampar±ye ca suggati½.
Sadhu saddakucchiya½. Sadhati.
Pi¼adhi alaªk±re. Pi¼andhati. Pi¼andhana½.
Pi¼andhanamalaªk±ro, maº¹anañca vibh³sana½;
pas±dhanañc±bharaºa½, pariy±y± ime mat±.
Medha hi½s±ya½ saªgame ca. Medhati. Medh±, medh±v². Atra medh±ti asani viya siluccaye kilese medhati hi½sat²ti medh±. Medhati v± siriy± s²l±d²hi ca sappurisadhammehi saha gacchati na ekik± hutv± tiµµhat²ti medh±, paññ±yeta½ n±ma½. Tath± hi–
“Paññ± hi seµµh± kusal± vadanti,
nakkhattar±j±riva t±rak±na½;
s²la½ sir² c±pi satañca dhammo,
anv±yik± paññavato bhavant²”ti

Vutta½. Medh±v²ti dhammojapaññ±ya ca samann±gato puggalo.

Sadhu madhu unde. Sadhati. Madhati. Madhu.
Budha bodhane. Bodhati. Buddho. Abhisambuddh±no. Sambuddha½. Asambuddha½. Bodhi. Div±digaºepi aya½ dissati. Tatrahi “bujjhat²”ti r³pa½, idha pana “bodhat²”ti r³pa½. “Yo ninda½ apabodhat²”ti p±¼i dissati. K±rite pana “bodheti” icc±d²ni.
Yudha sampah±re. Yodhati. Yodho. Yodhetha m±ra½ paññ±vudhena. Yuddha½. Caraº±yudho, caraº±vudho v±. ¾vudha½. Div±digaºikassa panassa “yujjhat²”ti r³pa½.
D²dhi dittivedhanesu. D²dhati. D²dhiti. Ettha ca d²dhit²ti rasmi. Anek±ni hi rasmin±m±ni.
Rasmi ±bh± pabh± ra½si, ditti bh± ruci d²dhiti;
mar²ci juti bh±ºva’su, may³kho kiraºo karo;
n±gadh±mo ca ±loko, iccete rasmiv±cak±.

Cak±rantar³p±ni.