Y± k±ci itth², y± k±ci itthiyo. Ya½ kiñci, y± k±ci. Y±ya k±yaci, y±hi k±hici. Y±ya k±yaci, y±sa½ k±sañci. Y±ya k±yaci, y±hi k±hici. Y±ya k±yaci, y±sa½ k±sañci. Y±ya k±yaci, y±su k±suci. Ettha “y± k±ci vedan± at²t±n±gatapaccuppann±”ti-±dayo payog± veditabb±. Itthiliªgar³p±ni. Iti liªgattayavasena vutt±ni yo koci, y± k±ci, ya½ kiñc²ti-±d²ni anavasesapariy±d±navacan±n²ti veditabb±ni. Sabb±ni cet±ni na nip±tapad±ni, nip±tapatir³pak± saddagatiyoti veditabb±ni. Yadi nip±tapad±ni siyu½, t²su liªgesu sattasu vibhatt²su ek±k±rena tiµµheyyu½, na ca tiµµhanti, tasm± na nip±tapad±ni, nip±tapatir³pak± saddagatiyoyeva. Apica ya ta ki½ etaiccetehi sabban±mehi liªg±nur³pato ttakattikapaccaye katv± vatticch±ya½ y±ni pad±ni sijjhanti, t±ni paricchedavacan±ni asabban±mik±niyeva bhavanti. Tesa½ n±mikapadam±l± purisa citta kaññ±nayena yojetabb±. Ta½ yath±? Yattako jano, yattaka½ citta½, yattik± itth². Tattako, tattaka½, tattik±. Kittako, kittaka½, kittik±. Ettako, ettaka½, ettik±ti. Im±ni pad±ni asabban±mik±nipi paccayavasena sambh³tatthantaresu viññ³na½ kosallattha½ vutt±ni. Id±ni saªkh±divacanassa ekasaddassa n±mikapadam±l± vuccate– Ekasaddo hi saªkh±vacano ca hoti asadisavacano ca asah±yavacano ca ekaccavacano ca miss²bh³tavacano ca. Yad± saªkh±’sadis±’sah±yavacano, tad± ekavacanako bhavati. Eko, eka½, ekena, ekassa, ekasm±, ekamh±, ekassa, ekasmi½, ekamh²ti. Eva½ saªkh±divacano ekasaddo ekavacanako. Tath± hi “eko dve tayo”ti saªkh±visaye ekasaddo ekavacanakova. “Ekomhi samm±sambuddho. Eko r±ja nipajj±m²”ti asadis±sah±yakathanepi ekavacanakova. Aya½ ekavacanik± sabban±mikapadam±l±. Yad± pana saªkhatth± ca asah±y± ca bah³ vattabb± siyu½, tad± ekasaddato kak±r±gama½ katv± ekak±, ekake, ekakehi, ekakebhi. Purisanaye bahuvacanavasena n±mikapadam±l± yojetabb±. Tath± hi saªkhatth±pi bah³ honti. “Catt±ro ekak± siyun”ti hi vutta½. Asah±y±pi bah³ honti. Tath± hi “ayampi gahapati ekova ±gato, ayampi ekova ±gato”ti vattabbe “ime gahapatayo ekak± ±gat±”ti vattabbat± dissati. Aya½ nayo sabban±mikapakkha½ na bhajati as±dh±raºar³p±bh±vato, atthantaraviññ±panattha½ pana vutto. Yad± ekaccavacano, tad± “eke, eke, ekehi, ekebhi ekesa½, ekehi, ekebhi, ekesa½, ekes³”ti vattabba½. Ayampi bahuvacanik± sabban±mikapadam±l±. Ettha eketi ekacce. Esa nayo sesesupi. Yad± pana miss²bh³tavacano, tad± “ek±, eke, ekehi, ekebhi, ek±nan”ti purisanaye bahuvacanavasena vattabba½. “Pañc±lo ca videho ca, ubho ek± bhavantu te”ti p±¼i dissati. Aya½ nayo sabban±mikapakkha½ na bhajati as±dh±raºar³p±bh±vato, atthantaraviññ±panattha½ pana vutto. Tattha ek± bhavant³ti ek²bhavantu miss²bhavantu, gaªgodakena yamunodaka½ viya aññadatthu sa½sandantu sament³ti vacanattho. ¾cariy± pana eva½ vibh±ga½ adassetv± ekasaddassa sabban±mattameva gahetv± sabbasaddassa viya n±mikapadam±la½ yojenti. Katha½? Eko, eke. Eka½, eke. Ekena, ekehi, ekebhi. Ekassa, ekesa½, ekes±na½. Ekasm±, ekamh±, ekehi, ekebhi. Ekassa, ekesa½, ekes±na½. Ekasmi½, ekamhi, ekes³ti. Aya½ sabban±mikapadam±l±ti veditabb±. Keci “ekasaddo saªkhy±tuly±sah±yaññavacano. Yad± saªkhy±vacano, tad± sabbatthekavacanantova, aññattha bahuvacanantopi, eko ek± eka½ icc±di sabbattha sabbasaddasama½. Sa½s±sveva viseso”ti liªgattaye yojan±naya½ vadanti. Eva½ vadant± ca te vibh±ga½ adassetv± vadanti. Maya½ pana sot³na½ payogesu kosallupp±danattha½ vibh±ga½ dassetv± vad±ma. Apicettha aya½ visesopi sallakkhitabbo “eke ekaµµhe same samabh±ge’ti p±¼ippadese paccattekavacanassa ekasaddassa ek±rantaniddesopi dissat²”ti. Pulliªgar³p±ni. Eka½, ek±ni. Eka½, ek±ni. Sesa½ pulliªgasadisa½. Tattha ek±n²ti ekacc±ni. Esa nayo sesabahuvacanesupi, napu½sakaliªgar³p±ni. Ek±, ek±, ek±yo. Eka½, ek±, ek±yo. Ek±ya, ek±hi, ek±bhi. Ek±ya, ekiss±, ek±sa½. Ek±ya, ek±hi, ek±bhi. Ek±ya, ekiss±, ek±sa½. Ek±ya, ek±ya½, ekissa½, ek±su. Ettha bahuvacanaµµh±ne ek±ti ekacc±, ek±h²ti ekacc±hi, ek±santi ekacc±na½ ek±s³ti ekacc±su. Itthiliªgar³p±ni. Sabb±net±ni sabban±m±ni ekavacanabahuvacanavasena vutt±ni. Apica ekasadde vicch±vasena vattabbe liªgattayar³p±ni ekavacan±neva bhavanti. Katha½? Ekeko, ekeka½, ekekena, ekekassa, ekekasm±, ekekamh±, ekekassa, ekekasmi½, ekekamh²ti pulliªgar³p±ni. Ekeka½, ekeka½. Sesa½ pulliªgasadisa½, napu½sakaliªgar³p±ni. Ekek±, ekeka½, ekek±ya, ekekiss±, ekek±ya, ekekiss±, ekek±ya½, ekekissa½. Itthiliªgar³p±ni. Sabb±net±ni vicch±sabban±m±n²ti vattu½ vaµµati. Bahuvacan±ni panettha na santi payog±bh±vato. Iti imesu vicch±vasena vuttesu liªgattayar³pesu sam±sacint± na upp±detabb± anibbacan²yatt± vicch±sadd±na½. Tath± hi “pabba½ pabba½ sandhi sandhi odhi odhi hutv± tattakap±le pakkhittatil± viya taµataµ±yant± saªkh±r± bhijjant²”ti-±d²su pabbapabbasadd±d²na½ sam±sakaraºavasena nibbacana½ pubb±cariyehi na dassita½. Yasm± ca vicch±ya½ vattam±n±na½ dvirutti lokato eva siddh±, na lakkhaºato, tasm± tattha sam±sacint± na upp±detabb±. Id±ni ekacca ekatiya ekacciyasadd±na½ n±mikapadam±l±yo vuccante– pulliªge t±va ekacco, ekacce. Ekacca½, ekacce. Sesa½ purisasaddasama½. Ettha ekacceti paccattabahuvacanameva sabban±mikar³pasama½ as±dh±raºar³patt±. “Idhekacco kulaputto. Idhekacce moghapuris±”ti nidassanapad±ni. Ekatiyo, ekatiye. Ekatiya½, ekatiye. Sesa½ purisasaddasama½. Idh±pi ekatiyeti paccattabahuvacanameva sabban±mikar³pasama½ as±dh±raºar³patt±. Ekatiye manuss±.
“Na vissase ekatiyesu eva,
ag±risu pabbajitesu c±pi;
s±dh³pi hutv±na as±dhu honti;
as±dhu hutv± puna s±dhu hont²”ti
Nidassanapad±ni. Ekacciyasaddassa atthit±ya½ pana–
“Sacca½ kirevam±ha½su, nar± ekacciy± idha;
kaµµha½ niplavita½ seyyo, na tvevekacciyo naro.
Ekacciya½ ±h±ran”ti nidassanapad±ni. Ekacciyo, ekacciy±. Ekacciya½, ekacciyeti sabbath±pi purisanayo. Pulliªgar³p±ni.
Ekacca½ ekacc±ni. Ekacca½, ekacc±ni. Sesa½ pulliªgasadisa½. Ekatiya½, ekatiy±ni. Ekatiya½, ekatiy±ni. Sesa½ pulliªgasadisa½. Ekacciya½, ekacciy±ni. Ekacciya½, ekacciy±ni. Sesa½ pulliªgasadisa½. Napu½sakaliªgar³p±ni. “Ekacc±, ekacc±, ekacc±yo”ti kaññ±nayena, tath± “ekatiy±, ekatiy±, ekatiy±yo. Ekatiyan”ti ca, “ekacciy±, ekacciy±, ekacciy±yo. Ekacciyan”ti ca kaññ±nayena yojetabba½. Itthiliªgar³p±ni. Id±ni ek±k² ek±kiyasaddavasena n±mikapadam±l± vuccante– Ek±k², ek±k², ek±kino. Ek±ki½, ek±k², ek±kino. Daº¹²nayena ñeyy±. Ek±kiyo, ek±kiy±. Ek±kiya½, ek±kiye. Ek±kiyena. Purisanayena ñeyya½. Pulliªgar³p±ni. Ek±ki kula½, ek±k², ek±k²ni. Ek±ki½, ek±k², ek±k²ni. Sesa½ pulliªgasadisa½. Ek±kiya½, ek±kiy±ni. Ek±kiya½, ek±kiy±ni. Sesa½ pulliªgasadisa½. Napu½sakaliªgar³p±ni. Ek±kin², ek±kin², ek±kiniyo. Ek±kini½, ek±kin², ek±kiniyo. Ek±kiniy±ti itth²sadisa½. Ek±kiy±, ek±kiy±, ek±kiy±yo. Ek±kiya½, ek±kiy±, ek±kiy±yo. Ek±kiy±y±ti kaññ±sadisa½. Itthiliªgar³p±ni. Sabb±ni panet±ni asabban±mikar³p±ni atthantaraviññ±panattha½ vutt±n²ti daµµhabb±ni. Id±ni dvisaddapariy±yassa sad± bahuvacanantassa sabban±mikapadassa ubhasaddassa n±mikapadam±l± vuccate– “Ubho ubho, ubhohi, ubhobhi, ubhinna½, ubhohi, ubhobhi, ubhinna½, ubhos³”ti aya½ p±¼inay±nur³pena vuttapadam±l±. Atrime payog±– ubho kum±r± nikk²t±. Ubho itthiyo tiµµhanti, ubho citt±ni tiµµhanti, ubho putte ad±si. Ubho kaññ±yo passati. Ubho p±d±ni bhinditv±, saññamiss±mi vo aha½. Ubhohi hatthehi. Ubhohi b±h±hi, ubhohi cittehi, ubhinna½ jan±na½, ubhinna½ itth²na½, ubhinna½ citt±na½, ubhosu purisesu, ubhosu itth²su, ubhosu passes³ti, ayamasm±ka½ ruci. ¾cariy± pana “ubhehi, ubhebhi, ubhes³”tipi icchanti. Kacc±yanepi hi “ubhe tappuris±”ti vutta½. Sabb±nipi et±ni manasi k±tabb±niyeva. Ubhasaddassa sam±so appasiddho. Liªgattayas±dh±raºar³p±ni. Id±ni saªkh±vacan±na½ dviti catusadd±na½ sad± bahuvacanant±na½ sabban±m±na½ n±mikapadam±l±yo vuccante– Dve, dve, dv²hi, dv²bhi, dvinna½, duvinna½, dv²hi, dv²bhi, dvinna½, duvinna½, dv²su. C³¼aniruttiya½ pana “dvinnannan”ti padam±l± ±gat±. Im±ni aha½sadd±d²ni viya itthi liªg±dibh±vavinimutt±nipi t²su liªgesu yujjante “dve puris±, dve itthiyo, dve citt±ni”iccevam±din±. Im±nipi liªgattayas±dh±raº±ni r³p±ni.
“Dve”ti r³pa½ dvisaddassa, ya½ sam±samhi ta½ bhave;
dvitippakatika½yeva, n±n±desehi s± siy±.
Dvibh±vo ceva dvebh±vo, dvirattañca duvassako;
doha¼in² dupattañca, taddhitatte dvaya½ dvaya½.
Tayo tayo, t²hi, t²bhi, tiººa½, tiººanna½, t²hi, t²bhi, tiººa½, tiººanna½, t²su. Im±ni pulliªgar³p±ni. Tisso, tisso, t²hi, t²bhi, tissanna½, t²hi, t²bhi, tissanna½, t²su. Im±ni itthiliªgar³p±ni. C³¼aniruttiya½ “tissannannan”ti catutth²chaµµh²na½ bahuvacanam±gata½, niruttipiµake pana “tiººannan”ti. T±ni s±µµhakathe tepiµake buddhavacane punappuna½ upaparikkhitv± dissanti ce, gahetabb±ni. T²ºi, t²ºi, t²hi, t²bhi, tiººa½, tiººanna½, t²hi, t²bhi, tiººa½, tiººanna½, t²su. Im±ni napu½sakaliªgar³p±ni. Katthaci pana p±¼ippadese t²ºisaddassa ºik±ralopopi bhavati “dve v±ti v± udakaphusit±n²”ti. “Tiººanna½ kho bhikkhave indriy±na½ bh±vitatt± bahul²katatt± piº¹olabh±radv±jena bhikkhun± aññ± by±kat±”ti ida½ “tiººannan”ti padassa atthibh±ve nidassana½.
Y±ni r³p±ni vutt±ni, “tisso t²ºi tayo”iti;
sam±savisaye t±ni, titippakatik± siyu½.
Yasm± tissa sam±samhi, saddhi½ parapadena ve;
“tivedana½ ticittan”ti, “tilokan”ti ca niddise.
Ettha napu½sakatta½va, p±sa½sa½ p±yavuttito;
pumattampettha icchanti, “tibhavo kh±yate”iti.
Catt±ro, caturo, catt±ro, caturo, cat³hi, cat³bhi, catubbhi, catunna½, cat³hi, cat³bhi, catubbhi, catunna½, cat³su. Im±ni pulliªgar³p±ni.