2. Dutiyo kaº¹o (sy±di)
1. Dve dve-k±nekesu n±masm± si yo, a½ yo, n± hi, sa na½, sm± hi, sa na½, smi½ su. Etesa½ dve dve honti ek±nekatthesu vattam±nato n±masm±. Muni munayo, muni½ munayo, munin± mun²hi, munissa mun²na½, munism± mun²hi, munissa mun²na½, munismi½ mun²su, eva½ kum±r² kum±riyo, kaññ± kaññ±yoti. Et±ni satta duk±ni satta vibhattiyo vibh±go vibhat²ti katv±, ettha si-amit²-k±r±-k±r± “kima½ sisu” 2,200 ti sa½ketatth±. 2. Kamme dutiy±. Kar²yati kattu kiriy±y±-bhisambandh²yat²ti kamma½, tasmi½ dutiy±vibhatti hota½. Kaµa½ karoti, odana½ pacati, ±dicca½ passati. ‘Odano paccat²’ti odanasaddato kammat± nappat²yate, kiñcarahi? ¾khy±tato. ‘Kaµa½ karoti vipula½ dassan²yan’ti attheva guºayuttassa kammat±, icchitepi kammatt±va dutiy± siddh± g±vu½ payo dohati, gomanta½ g±va½ y±cati, g±vamavarundhati vaja½, m±ºavaka½ magga½ pucchati, gomanta½ g±va½ bhikkhate, rukkhamavacin±ti phal±ni, sissa½ dhamma½ br³te, sissa½ dhammamanus±sat²ti. Eva½ anicchitepi ahi½ laªghayati, visa½ bhakkheti. Ya½nevicchita½ n±pi anicchita½, tatth±pi dutiy± siddh±. G±ma½ gacchanto rukkham³lamupasappati. Pathavi½ adhisessati, g±mamadhitiµµhati, rukkhamajjh±sateti-adhis²µh±s±na½payoge-dhikaraºe kammavacanicch±, vatticch±to hi k±rak±ni honti. Ta½ yath±-val±hak± vijjotate, val±hakassa vijjotate, val±hako vijjotate, val±hake vijjotate, val±hakena vijjotateti. Evamabhinivisassa v± dhammamabhinivisate dhamme v±. Tath± upanvajjh±vasass±bhojana nivuttivacanassa g±mamupavasati, ga, mamanuvasati, pabbatamadhivasati, gharam±vasati. Abhojananivutti vacanass±ti ki½? G±me upavasati, bhojananivutti½ karot²ti attho. Tapp±n±c±repi kammatt±va dutiy± siy± nadimpivati, g±ma½ carati, eva½ ‘sace ma½ ±lapissat²’ti-±d²supi. Vihit±va patidhayoge dutiy±– ‘paµibhantu ta½ cunda bojjhaªg±’ti. Ta½ pati bojjhaªg± bh±sant³ti attho, yad±tu dh±tun±yutto pati, tad± ten±-yog± sambandhe chaµµh²va ‘tassa nappaµibh±t²’ti. Akkhe dibbati, akkhehi dibbati, akkhesu dibbat²ti kammakaraº±dhikaraºavacanicch±. 3. K±laddh±namaccantasa½yoge. Kiriy±, guºa, dabbehi s±kallena k±laddh±na½ sambandho accantasa½yogo. Tasmi½ viññ±yam±ne k±lasaddehi addha-addehi ca dutiy± hoti. M±samadh²te, m±sa½ kaly±ºi, m±sa½ gu¼adh±n±, kosamadh²te, kosa½ kuµil± nad², kosa½ pabbato. Acantasa½yogeti ki½? M±sassa dv²hamadh²te, kosassekadese pabbato. Pubbaºhasamaya½ niv±setv±, eka½ samaya½ bhagav±, ima½ ratti½ catt±ro mah±r±j±ti evam±d²su k±lav±c² hi accantasa½yogatt±va dutiy± siddh±. Vibhattivipall±senapi v± bahula½vidh±n±. Phalappattiya½ kiriy±parisamattyapavaggo, tasmi½ viññ±yam±ne k±laddh±na½ kiriy±y±ccantasa½yoge tatiy±bhimat±, s±pi karaºatt±va siddh± ‘m±sen±nuv±ko-dh²to, kosen±nuv±ko-dh²to’ti. Anapavaggetu as±dhakatamatt±karaºatt±bh±ve dutiy±va ‘m±samadh²to-nuv±ko, na c±ne na gahito’ti. K±rakamajjhe ye k±laddh±nav±cino, tato sattam²pañcamiyo abhimat± ‘ajja bhutv± devadatto dvihe bhuñjissati, dv²h± bhuñjissati, atraµµho-yamiss±so kose lakkha½ vijjhati, kos± lakkha½ vijjhat²’ti, t±p²ha sakasakak±rakavacanicch±yeva siddh±. 4. Gati bodh±h±ra saddatth±kammaka bhajj±d²na½ payojje. Gamanatth±na½ bodhatth±na½ ±h±ratth±na½ saddatth±namakammak±na½ bhajj±d²nañca payojje kattari dutiy± hoti. S±matthiy± ca payojakaby±p±rena kammat±vassa hot²ti pat²yate. Gamayati m±ºavaka½ g±ma½, y±payati m±ºavaka½ g±ma½, bodhayati m±ºavaka½ dhamma½, vedayati m±ºavaka½ dhamma½, bhojayati m±ºa-vaka½ modaka½, ±sayati m±ºavaka½ modaka½, ajjh±payati m±ºavaka½ veda½, p±µhayati m±ºavaka½ veda½, ±sayati devadatta½, s±yayati devadatta½, añña½ bhajj±peti, añña½ koµµ±peti, añña½ santhar±peti. Etesamev±ti ki½? P±ceti odana½ devadattena yaññadatto. Payojjeti ki½? Gacchati devadatto. Yad± carahi gamayati devadatta½ yaññadatto, tamaparo payojeti, tad± gamayati devadatta½ yaññadatteneti bhavitabba½ … gamayatiss±-gamanatthatt±. 5. Har±d²na½ v±. Har±d²na½ payojje kattari dutiy± hoti v±. H±reti bh±ra½ devadatta½ devadatteneti v±, ajjhoh±reti sattu½ devadatta½ devadatteneti v±, k±reti kaµa½ devadatta½ devadatteneti v± dassayate jana½ r±ja½ janeneti v±, abhiv±dayate guru½ devadatta½ devadatteneti v±. 6. Na kh±d±d²na½. Kh±d±d²na½ payojje kattari dutiy± na hoti. Kh±dayati devadattena, ±dayati devadattena, avha, payati devadattena, sadd±yayati devadattena, kandayati devadattena, n±yayati devadattena. (1) Vahiss±niyantuke. V±hayati bh±ra½ devadattena aniyantuketi ki½? V±ha-yati bh±ra½ bal²badde. (2) Bhakkhiss±hi½ s±ya½. Bhakkhayati modake devadattena. Ahi½s±yanti ki½? Bhakkhayati bal²badde sassa½. 7. Jh±d²hi yutt±. Dh²-±d²hi yuttato dutiy± hoti. Dhiratthu ma½ p³tik±ya½, antar± ca r±jagaha½ antar± ca n±landa½, sam±dh±namantarena, mucalindamabhito saramicc±di, chaµµhiy±pav±do-ya½. 8. Lakkhaºitthambh³tavicch±svabhin±. Lakkhaº±d²svatthesvabhin± yuttamh± dutiy± mah±ti. Rukkhamabhi vijjotate vijju, s±dhu devadatto m±taramabhi, rukkha½ rukkhamabhitiµµhati. 9. Patipar²hi bh±ge ca. Patipar²hi yuttamh± lakkhaº±d²su bh±ge catthe dutiy± hoti. Rukkha½ pati vijjotate vijju, s±dhu devadatto m±tara½ pati, rukkha½ rukkha½ pati tiµµhati, yadettha ma½ pati siy±. Rukkha½ pari vijjotate vijju, s±dhu devadatto m±tara½ pari, rukkha½ rukkha½ pari tiµµhati, yadettha ma½ pari siy±. 10. Anun±. Lakkhaº±d²svatthesvanun± yuttamh± dutiy± hoti. Rukkhamanu vijjotate vijju, saccakiriyamanu vuµµhi p±vassi, hetu ca lakkhaºa½ bhavati, s±dhu devadatto m±taramanu, rukkha½ rukkhamanu tiµµhati, yadettha ma½ anu siy±. 11. Sahatthe. Sahatthe-nun± yuttamh± dutiy± hoti. Pabbatamanu sen± tiµµhati. 12. H²ne. H²natthe-nun± yuttamh± dutiy± hoti. Anu s±riputta½ paññavanto. 13. Upena. H²natthe upena yuttamh± dutiy± hoti. Upa s±riputta½ paññavantho. 14. Sattamy±dhikye. ¾dhikyatthe upena yuttamh± sattam² hoti. Upa kh±riya½ doºo. 15. S±mitte-dhin±. S±mibh±vatthe-dhin± yuttamh± sattam² hoti. Adhi brahmadatte pañc±l±, adhi pañc±lesu brahmadatto. 16. Kattukareºesu tatiy±. Kattari karaºe ca k±rake tatiy± hoti. Purisena kata½, asin± chindati. Pakatiy±-bhir³po, gotthena gotamo, sumedho n±ma n±mena, j±tiy± sattavassikoti bh³dh±tussa sambhav± karaºe eva tatiy±. Eva½ samena dh±vati visamena dh±vati, dvidoºena dhañña½ kiº±ti, pañcakena pasavo kiº±t²ti. 17. Sahatthena. Sahatthena yoge tatiy± siy±. Puttena saha gato, puttena saddhi½ ±gato, tatiy±pi chaµµh²va appadh±ne eva bhavati. 18. Lakkhaºe. Lakkhaºe vattam±nato tatiy± siy±. Tidaº¹akena paribb±jakamaddakkh², akkhin± k±ºo, tena hi aªgena aªgino vik±ro lakkh²yate. 19. Hetumhi. Takkiriy± yogge tatiy± siy±. Annena vasati, vijj±ya yaso. 20. Pañcam²ºe v±. Iºe hetumhi pañcam² hoti v±. Satasm± baddho, satena v±. 21. Guºe. Paraªgabh³te hetumhi pañcam² hoti v±. Ja¼att± baddho ja¼attena v±, paññ±ya mutto, hutv± abh±vato-anicc±, saªkh±ranirodh± viññ±ºanirodho. 22. Chaµµh² hetvatthehi. Hetvatthav±c²hi yoge hetumhi chaµµh² siy±. Udarassa hetu, udarassa k±raº±. 23. Sabb±dito sabb±. Hetvatthehi yoge sabb±d²hi sabb± vibhattiyo honti. Ko hetu, ka½ hetu½, kena hetun±, kassa hetussa, kasm± hetusm±, kassa hetussa, kasmi½ hetusmi½, ki½ k±raºa½, kena k±raºena, ki½ nimitta½, kena nimittena, ki½ payojana½, kena payojanena iccevam±di. Hetvattheh²tveva? Kena kata½. 24. Catutth² sampad±ne. Yassa samm± pad²yate tasmi½ catutth² siy±. Saªghassa dad±ti. ¾dh±ravivakkh±ya½ sattam²pi siy± saªghe dehi. 25. T±datthye. Tasse-da½ tadattha½, tadatthabh±ve jotan²ye n±masm± catutth² siy±. S²tassa paµigh±t±ya, atth±ya hit±ya (sukh±ya) devamanuss±na½, n±la½ d±rabharaº±ya, y³p±ya d±ru, p±k±ya vajat²tvevam±di. Kassa s±du½ na ruccabhi, m±-yasmant±nampi saªghabhedo ruccittha, khamati saªghassa, bhattamassa nacch±des²ti chaµµh² sambandhavacanicch±ya½, na ceva½ virodho siy± sadisar³patt±, eva½vidhesu ca sambandhassa saddik±numatatt± kassa v± tva½ dhamma½ roces²ti atthamatte paµham±. Evamaññ±pi vidhaññayy±, paratopi yath±gama½. Rañño sata½ dh±reti, rañño chatta½ dh±ret²ti sambandhe chaµµh², eva½ rañño sil±ghate, rañño hanute, rañño upatiµµhate, rañño sapate, dev±pi tassa pihayanti t±dino, tassa kujjha mah±v²ra, yadiha½ tassa pakuppeyya½, duhayati dis±na½ megho, yo mitt±na½ na d³bhati, yo appaduµµhassa narassa dussati, ky±ha½ ayy±na½ aparajjh±mi, issayanti samaº±na½ titthiy±, dhammena nayam±n±na½ k± us³y± rañño bh±gyam±rajjhati, rañño bh±gyamikkhate, tena y±cito ay±cito v± tassa g±vo paµisuº±ti, g±vo ±suº±ti, bhagavato paccassosu½, hotu patigiº±ti, hotvanugiº±ti, ±rocay±mi vo pativeday±mi vo, dhamma½ te desess±mi, yath± vo bhagav± by±kareyya, ala½ te idha v±sena, ki½ te jaµ±hi dummedha, arahati mallo mallass±ti. J²vita½ tiº±yapi na maññam±noti t±datthya catutth², tiºena yo attho tadatth±yap²ti attho, “yo ca s²tañca uºhañca, tiº± bhiyyo na maññati” tiºamiva j²vita½ maññam±noti savisay±va vibhattiyo. Sagg±ya gacchat²ti t±datthye catutth², yo hi sagga½ gacchati tadattha½ tassa gamananti, kammavacanicch±yantu dutiy±va sagga½ gacchat²ti. ¾yu bhoto hotu, cira½ j²vita½, bhadda½ kaly±ºa½ attha½ payojana½, kusala½ an±maya½, hita½ pathya½ sukha½ s±ta½ bhoto hotu, s±dhu sammuti metassa, puttass±vikareyya guyhamattha½, tassa me sakko p±turahosi, tassa pahiºeyya, bhikkh³na½ duta½ p±hesi, kappati samaº±na½ ±yogo, ekassa dvinna½ tiººa½ v± pahoti, upama½ te kariss±mi, añjali½ te paggaºh±mi, tassa ph±su, lokassattho, namo te puris±jañña, sotthi tassa, ala½ mallo mallassa, samattho mallo mallassa, tassa hita½, tassa sukha½, sv±gata½ te mah±r±j±ti sabbattha chaµµh² sambandhe, eva½vidhamaññampeva viññeyya½ yath±gama½. 26. Pañcamyavadhism±. Padatth±vadhism± pañcam²vibhatti hoti. G±masm± ±gacchatu, eva½ corasm± bh±yati, corasm± uttasati, orasm± t±yati, corasm± rakkhat²ti, sace bh±yatha dukkhassa, pam±de bhayadassiv±, tasanti daº¹ass±ti chaµµh² sattamiyopi honteva sambandh±dh±ravacanicch±ya½.