85. Sam±d²hyatho.
Sama-upasame dara-daraºe, dama-upasame, kilama klama-gelaññe, sapa-akkose, vasa-niv±se, ±pubbo, evam±d²hi atho hoti. Samet²ti samatho=sam±dhi. Daraºa½ daratho=p²¼±. Damana½ damatho=damo. Kilamana½ kilamatho=parissamo. Sapana½ sapatho=saccakaraºa½. ¾vasanti etth±ti ±vasatho=ghara½.
86. Upavas± vassoµa ca.
Upapubb± vasatism± atho hoti, vassa oµ c±deso. Upavasanti etth±ti uposatho=tithiviseso, navamahatthi kulañca.
87. Ram± thaka.
Ramatism± thaka hoti, k±nubandhakaraºas±matthiy± ata k±r±dopi malopo. Ramanti k²¼anti eten±ti ratho=sandano.
88. Titth±dayo.
Tittha-±dayo thakapar± nipaccante. Tara-taraºe, assa itta½, parar³p±di, tarantyanen±ti tittha½=najj±di½ yen±vataranti ta½. Sica-rakkhaºe, secat²ti sitta½=madhucchiµµha½. Hasa-hasane, hasantyanen±ti hattho=karo, nakkhatt±ñca. G±yat²ti g±th±=pajjaviseso. Aranti pavattantyanen±ti attho=dhana½. Roga½ tudati p²¼et²ti tuttha½=osadha½. Yu-missane, d²gho, yavat²ti y³- tho=saj±tik±na½ tiracch±n±na½sam³ho. Gupa-gopane, d²gho, palopo, paµik³latt± gop²yat²ti g³tho=vacca½, evamaññepi.
89. Vasa masa kus± thu.
Vasa-niv±se, masa-±masane, kusa-akkose, etehi thu hoti. Vasanti etth±ti vatthu=padattho. Dadhi½ ±masat²ti matthu=dadhimaº¹o. Kus²yati akkos²yati bhera van±datt±ti kotthu=sig±lo.
90. Saka vas± thi.
Saka-sattiya½, vasa-niv±se, etehi thi hoti. Sakkoti gantumanen±ti satthi=³ru. Vas²yati acch±d²yat²ti vatthi=n±bhiy± adho.
91. V²to thika.
V² v±-gamanet²masm± thika hoti. V²yanti gacchanti et±y±ti v²thi=±vali.
92. S±rism± rati.
S±rism± ºyant± rathi hoti. S±ret²ti s±rathi=ratha-v±ho.
93. T±-t± ithi.
T±-p±lane, ata-s±taccagamane, etehi ithi hoti. T±yati p±let²ti tithi=paµipad±di, atati gacchat²ti atithi=abbh±gato.
94. Is± th².
Isatism± th² hoti. Icchati icch²yat²ti v± itth²=n±r².
95. Ruda khuda muda mada chida s³da sapa kam± daka.
Etehi daka hoti. Rudat²ti ruddo=um±pati. Rassa latte luddo=nes±do. Khudati asahat²ti khuddo=n²co. Modanti et±y±ti mudd±=sakkharamaªguliya½. Majjanti asminti maddo=janapado. Chijjat²ti chidda½=randha½. Ðssa rassatta½, s³dati s±mikehi bhati½ pakkharat²ti suddo=vasalo. Sapantunen±ti saddo=sotavisayo. K±m²yat²ti kando=m³laviseso.
96. Kund±dayo.
Kunda-±dayo daka-ant± nipaccante. Kamissa assu, k±m²yat²ti kundo=pupphavidhasaso, maºissa mana, maññateti mando=ja¼o. Vuº±tissa buna, vuº²yati sa½var²yat²ti bundo=m³lappadeso. Ninda-garah±ya½, nalopo, nind²yat²ti nidd±=soppa½. Unda-kiledane, nalopo, undati kiledat²ti uddo=jalabi¼±lo. Sa½pubbassa undissa ca, samm± undati kiledat²ti samuddo=s±garo. Pula-mahattahi½ s±ñ±ºesu, imuña, pulati hi½sat²ti pulindo=savaro. Eva½-maññepi.
97. Dad± du.
Dada-d±net²masm± du hoti. Dukkha½ dad±t²hi daddu=kuµµhaviseso.
98. Khan±na dama ram± dho.
Khana khaºa-avad±raºe, ana-p±ºane, dama-upasame, rama-k²¼±ya½, etehi dho hoti. ѱºena dhaññateti khandho=r±si. Anati j²vati eten±ti andho=acakkhuko. Dametabboti dandho=ja¼o, ramanti ettha sapp±dayoti randha½=chidda½.
99. Muddh± dayo.
Muddha-±dayo dhant± nipaccante. Muda-tose, ott±bh±vo, modanti ettha ³k±ti muddh±=matthako. Ara-gamane, aranti yanti etth±ti addh±=maggo, k±lo ca, addha½=upaddha½. Gidha-abhi kaªkh±ya½, issa atta½, gedhat²ti gaddho=gijjho. Vidha-vedhane, ett±bh±vo, parivajjhat²ti viddha½=vimala½, evamaññepi.
100. S²to dhuka.
Setism± dhuka hoti. Sayanti et±y±ti s²dhu=sur±viseso.
101. Var±rakarataradarayama-ajjamithasak± kuno.
Vara-varaºasambhatt²su, ara-gamane, kara-karaºe, tara-tara-ºe dara-vid±raºe, yama-uparame, ajja sajja-ajjane, mitha-saªgame, saka-sattiya½, etehi kuno hoti. “R± nassa ºo”ti (5-171) nassa ºatta½, v±ret²ti varuºo=eva½n±mako isi, devar±j±, p±dapo ca. Arati gacchat²ti aruºo=s³riyo, tassa s±rathi ca. Paradukkhe sati s±dh³na½ hadayakammana½ karot²ti karuº±=day±. B±labh±va½ atar²ti taruºo=yuv±. “ðiº±pinan”ti (5.160) yogavibh±g± ºilopo, vid±ret²ti d±ruºo=kakkha¼o. Yameti p±va½ n±set²ti yamun±=ek± mah±nad². Ajjati dhanasañcaya½ karot²ti ajjuno=r±j±, rukkhaviseso ca. Mitho saªgamo mithuna½=pumitthiyuga¼a½. Sakkot²ti sakuno=pakkh². Nad±dip±µh± v²mhi=sakun². “Tathanar±na½µaµµhaºal±”ti (1-27) v± ºatte=sakuºo, sakuºi.
102. Aj± ino.
Aja vaja-gamane t²masm± ino hoti. Ajati vikkaya½ y±t²ti ajina½=camma½.
103. Vipin±dayo.
Vipina-±dayo inant± nipaccante. Vapa-b²janikkhepe, assa itta½, vapanti etth±ti vipina½=vana½. Supa-saye, supanti eten±ti supina½=nidd±, supantena diµµhañca. Tuda-byathane, dassa ho, tudati satte p²¼et²ti tuhina½=hima½. Kappa-s±matthiye, kappati ripavo vijetu½ samatthet²ti kappino=r±j±. Kama-padavikkhepe, assa utta½, kamanti ettha m²n±dayo pavisant²ti kumina½=macchabandhanopakaraºaviseso. D±-d±ne, denti etasminti dina½=divaso, evamaññepi.
104. Kir± kano.
Kiratism± kano hoti. Nassa ºo, kiranti vikirant²ti kiraº±=ra½siyo.
105. D² ji-im²hi naka.
D²-khaye, ji-jaye, i-ajjhenagat²su, m²-hi½s±ya½, etehi naka hoti. Adesi khayamagam±s²ti d²no=niddhano. Pañcam±re ajin²ti jino=buddho. Esi issarattamagam±s²ti ino=s±m². M²yate hi½s²yateti m²no=maccho.
106. Sidh±v²v±hi no.
Si-bandhane, dh±-dh±raºe, v² v±-gamane, etehi no hoti. Seti bandhat²ti seno=sas±dano sen±=cam³. Dh±ret²ti dh±n±=bhajjitayavo. Veti pavattat²ti veno=h²naj±ti. Sattesu v±ti pavattat²ti v±na½=taºh±.
107. Ðn±dayo.
Ðna-±dayo nant± n²paccante. Ðha-vitakke, halopo, ³hana½ ³no=apuººo. Hi-gatiya½, d²ghatta½, hesi h²nattamagam²ti h²no=nih²no. Ci-caye, d²ghatta½, cayanti ettha ratan±n²ti c²no=janapado. Hanissa jagho, haññat²ti jaghana½=kaµi. Ýh±ssa the µh±ti pavattat²ti theno=coro. Undissa odo, und²yat²ti odano=anna½. Anna½. Ra½jissa niggah²talopo, aka ca, ra½jate anen±ti rajana½=r±go. Rañjanti etth±ti rajan²=ratti. Padissa junuka pajjati gacchat²ti pajjunno=indo, megho ca. Gamissa gaªa, gacchanti ettha vihaªg±dayoti gagana½=antalikkha½, evamaññepi.
108. V² pat± tano.
V² v±-gamane, pata patha-gamane, etehi tano hoti. Veti pavattati eten±ti vetana½=bhati. Patanti etth±ti pattana½=nagara½.
109. Ram± tanaka.
Rama k²¼±yamicasm± tanaka hoti. “Gam±dir±na½ lopontass±”ti (5.109) malopo, ramanti etth±ti ratana½=maºi ±d², hatthamattañca.
110., S³ bh±hi nuka,
S³-pasave, bh±-dittiya½, etehi nuka hoti. Pasav²yat²ti s³nu=putto. Bh±ti dibbat²ti bh±nu=s³riyo.
111. Dh±sse ca.
Dh±-dh±raºet²masm± nuka hoti, dh±ssa e ca. Dh±ret²ti dhenu=g±v².
112. Vatt± µ±va dham±sehyani.
Vatta-vattane, aµa-gamanattho, ava-rakkhaºe, dhama-sadde, asa-khepane, etehi ani hoti. Vattanti eten±ti vattani=tasaradaº¹a½. V²mhi vattan²=pantho. Aµate gammateti aµani= mañcaªgo Satte avati rakkhat²ti avani=mah². Dhamanti etena v²º±dayoti dhamani=s²r±. Daº¹atth±ya as²yate khip²yateti asani=kulisa½.
113. Yuto ni.
Yu-missanet²masm± ni hoti. Yavanti satt± anena et²bh±va½ gacchant²ti yoni=bhaga½, aº¹aj±diyoni ca.

(Iti tavaggapaccayavidh±na½).

114. Cam±pa p± vap± po.
Cama-adane, apa-p±puºane, p±-rakkhaºe, vapa-b²janikkhepe, etehi po hoti. Camanti adanti etth±ti camp±=nagara½, apesi ²sakamattamagam±s²ti appa½=abahu. Ap±ya½ p±ti rakkhat²ti p±pa½-kibbisa½. Vapanti etth±ti vappo=ked±ra½.
115. Yu thu k³na½ d²gho ca.
Yu-missane, thu-abhitthave, ku-sadde, etehi po hoti, etesa½ d²gho ca. D²ghavidh±nas±matthiy± ott±bh±vo. Yavanti saha vattanti etth±ti y³po=yaññayaµµhi, p±s±do ca. Thav²yat²ti th³po=cetiya½. Kavanti nadanti etth±ti k³po=udap±no.
116. Khipa supa n²s³ p³hi paka.
Khipa-peraºe, supa-saye, n²-naye, s³-pasave, p³-pavane, etehi paka hoti. Khapati khaya½ gacchat²ti khippa½=s²gha½. Supanti ettha sunakh±dayoti suppa½=papphoµana½. Nayanti etasm± phalanti nipo=rakkho. Savati ruci½ janet²ti s³po=byañjanaviseso. Pav²yati maricaj²rak±d²hi pavitta½ kar²yat²ti p³pa½=khajjaka½.
117. Sipp±dayo.
Sippa-±dayo paka-ant± nipaccante. Sapissa assa-itta½, sapati anen±ti sippa½=kal±. Vapissa assi, vijja½ vapat²ti vippo=br±hmaºo. Vassa bo, vapati bahi nikkhamati hadayaªgatasoken±ti bappa½=assu. Chupa-samphasse, usse, chupati anen±ti cheppa½=naªguµµha½. Rupa=ruppane, palopa d²gh±, ruppati vik±ram±pajjat²ti r³pa½-bh³tabh³tika½, evamaññepi.
118. S±s± apo.
S±sa anusiµµhiyamiccasm± apo hoti. S±s²yanti eten±ti s±sapo=v²hiviseso.
119. Viµap±dayo.
Viµapa-±dayo apant± nipaccante. Vaµa-veµµhane, assa itta½, vaµati veµµhati eten±tiviµapo=gumbaviseso, kutha-p³tibh±ve, thassa ºo, akuthi p³tibh±vamagam²ti kuºapo=matako. Maº¹a=bh³sane, maº¹eti jana½, maº¹²yati janeh²ti v± maº¹apo=jan±layo, evamaññepi.
120. Gup± pho.
Gupism± pho hoti. Gop²yat²ti goppho=caraºagaºµhi.
121. Garasar±d²hi bo.
Garasar±d²hi bo hoti. Garati aññe anena p²¼et²ti gabbo=abhim±no. Sarati pavattat²ti sabbo=sakalo. Phalak±mehi janehi am²yati gam²yat²ti ambo=c³to. Puttena am²yati gam²yat²ti amb±=m±t±.
122. Nimb±dayo.
Nimba-±dayo bant± nipaccante. Namissa assi, namati phalabh±ren±ti nimbo=ariµµho. Vamissa vassa bitta½. Pitt±dayo vamati uggirat²ti bimba½=sar²ra½. Kusissa amuka, tittena kus²yati akkos²yat²ti kosambo=rukkho. Kadatissa amuka, kadanti etena dv±r±d²n²ti kadambo=rukkho. Kuµissa umuka, janehi koµ²yati pavatt²yat²ti kuµumba½=catuppado, khetta½, ghara½, kalatta½, d±s± ca. Kaº¹issa ku¹u. Taº¹ul±dayo anena kaº¹anti paricchindant²ti ku¹ubo=m±na½, evamaññepi.
123. Dar± bi.
Dara vid±raºet²masm± bi hoti. Odan±d²ni d±renti jat±y±ti dabbi=kaµacchu, v²mhi dabb².