Aya½ panettha dassanatthanayo. Nameti-imin± buddhassa sugat±diguºa½ ±rabbha pavatt± tividh± paº±makusala cetan± mukhyena dasseti. Ta½ dassanena tass± k±raºabh³t± yonisomanasik±r±dayo ca catucakkasampattiñca buddhupp±danavamakhettañca pubbabh±ge pavatta½ saddh±paññ±padh±na½ kusalacittupp±dañca phal³pac±rena d²peti. Tadd²panena tass± phalabh³ta½ diµµhadhammarog±di-antar±yavisosanañca saggamokkha sukhañca paµhamak±raº³pac±rena pak±seti. Tappak±sanena buddhassa paº±m±rahabh±va½ dutiyak±raº³pac±rena vibh±veti Ta½vibh±vanena vandakassa me khettaªgatabh±vañca paº±me tabbabh±vañca tatiyak±raº³pac±rena anubh±veti. Aya½ panettha alaªk±ranayo. Nametiv±cakapadassa v±ccabh³t± tividh± buddhapaº±makusalacetan± samaµµh±y² bh±vo n±ma. Kasm±, sar²ratt±. Atha v± tividh±ya buddhapaº± makusalacetan±ya sampayutto sam±dhippadh±no mah± kusalacittupp±do samaµµh±y²bh±vo n±ma. Kasm±, buddhassa sugat±diguº±rammaºe ekaggatt± sam±hitacittatt± v±. Soyeva pana santaraso n±ma. Kasm±, buddhapaº±macetan± kusalaªgena akusalaªgassa pah²natt±. Buddhantip±µhasesa padassa v±ccabh³to buddhadabbo ±rammaºavibh±vo n±ma. Kasm±, tassa paº±makusalacittupp±dassa ±rammaºapaccayena upak±ratt±. Buddhassa sugatanty±diguºo udd²panavibh±vo n±ma. Kasm±, paº±massa k±raºatt±. K±raºabh³ta½ ta½ samaµµh±y²bh±va½ up±d±ya j±nitabbo diµµhadhammarog± di-antar±y±bh±vo ca sampar±ye saggamokkhasukhasampatti ca ±nubh±vo n±ma. Kasm±, ±nisa½saphalatt±. Tattha hi kiñc±pi ±nubh±vad²paka½ pada½ natthi. K±raºassa pana phalena vin±bh±vato k±raºassa phala½ viññeyyanti. Atha v± nametipadassa s±matthiyato ±nubh±vo dassitoyev±ti daµµhabbo. ¾vibh³to ussuko ca buddhapaº±massa ±nisa½sapaj±nan± mati ca alas±bh±vo ca cittappas±do ca sam±dhity±di ca byabhic±r²bh±vo n±ma. Lomaha½s±dibh±vo satva½k±bh±vo n±m±ti alaªk±ra nayo veditabbo. Eva½ pacchimapacchimag±th±s³ti. Aya½ panettha saªkhepayojan±. Sugata½ sobhanagata½ sundaranibb±naµµh±na½ gata½ v± samm± gata½ v±, sugata½ samm± vacana½ gada½ bh±sana½, seµµha½ pasatthatara½ satipaµµh±n±dibhede dhamme gavesanta½ v± santehi gavesitabba½ v± satt±na½ hitasukha½ icchita½ v±, kusala½kusala½ kusala½akusala½, jaha½ jahita½, amata½ maraºavirahita½ amata½ amatanibb±nasamann± gata½, santa½ kilesadarathav³pasama½, asama½ lokiyadhammena asadisa½ maggaphalanibb±nadhamma½. Dada½ d±ta½ d±yaka½ v±, saraºa½ sabbasattalokassa paµisaraºabh³ta½. Loka½ sattasaªkha rok±sasaªkhata½ tiloka½, saraºa½ j±nanta½, araºa½ nikkilesa½, kilesasaªkh±taraºavirahita½ v±. Araºa½ sattesu kilesarajass±bh±va½, kara½ desan±ñ±ºena kata½, abhaya½ nibbhaya½, abhaya½ nibbhayaµµh±na½ nibb±nadisa½, n±yaka½ satte nibb±nap±ra½ nenta½, n±yaka½ tilok±na½ jeµµha½ p±mokkha½ buddha½ sakkacca½ t²hi dv±rehi aha½ name nam±m²ti.
Paµhamavandanag±th±dvayavaººan± samatt±.
2. Nayanasubhagak±yaªga½,
madhuravarasaropeta½;
amitaguºagaº±dh±ra½,
dasabalamatula½ vande.
2. Eva½ paµhama½ g±th±dvayena buddhassa namassitv± id±ni nayanasubhagak±yaªganty±d²hi pañcahi guºehi thomitv± buddha½ vanditu½ nayanasubhagak±yaªganti-±dig±tham±ha. Aya½ pana na na magaºayuttatt± navakkharehi lakkhit± bhujagasu sug±th±ti daµµhabb±. Vuttañhi vuttodaye “bhujagasusumat± n±mo”ti. Aya½ panettha yojan±. Yassa½ paµip±da½ n± ca dve nagaº±mo ca magaºo ca yadi siy±. S± bhujagasusu g±th±ti mat± ñ±tabb±ti. Tattha pana nayanasubhagak±yaªganti sabbasatt±na½ cakkhussa sobhana½ gatena k±yaªgenasamann±gata½. Ettha hi nayananti samavisama½ dassenta½ attabh±va½ net²ti nayana½, cakkhu labbhati. N²dh±tu yu. Subha½ sobhana½ gacchat²ti subhaga½, k±yaªga½ labbhati. Subhasadd³papado gamudh±tu kvi. K±yassa aªga½ avayava½ k±yaªga½. Bhagavato k±yaªga½ labbhati. Chaµµh²tappurisasam±soya½. Nayanassa subhaga½ nayanasubhaga½, ta½ k±yaªga½ yassa buddhass±ti nayanasubhaga k±yaªgo, buddho. So hi r³pak±yassa dassan± nuttariyaguºayogato sabbasatt±na½ pas±dacakkhussa sobhana½ gatena dvatti½samah±purisalakkhaºehi ca as²ty± nubyañjanalakkhaºehi ca lakkhitena k±yaªgena samann±gatoti attho. Madhuravarasaropetanti piyapeman²ya-uttamasaddena samann±gata½, so hi bhagav± madhiyati piyati pemiyati v±ti madhuro. Madhadh±tu uro. Vuttañhi majjhimapaºº±saµ²k±ya½ “madhuroti piyo peman²yo apalibuddho”ti. Atha v± madhiyati ass±diyat²ti madhuro, madhati sabbasatt±na½ p²ti½ undeti va¹¹het²ti madhuro, madhadh±tu unde uro. Tena vutta½ saddan²tiya½ “madha unde”ti. Varitabbo icchitabbo patthitabbo v±ti varo, saro. Varadh±tu icch±ya½ a. Sarati gacchati sotaviññ±º±rammaºabh±vanti saro, saddo. Saradh±tu gatiya½ a. Sarati gacchati suyyam±natanti v± saro, sariyati suºiyat²ti v± saro, bhagavato aµµhaªgasamann±gato saddo labbhati. Upasampajjat²ti upeto, upapubba-idh±tu ta. Madhuro ca varo ca so saro c±ti madhuravarasaro, tena upeto sampanno samann±gatoti madhuravarasaropetoti vuccati. Bhagavato pana hadaya vatthuno suvisuddhatt± pittasemh±d²hi apalibuddhatt± deva manussehi madhurena piyena man±piyena varena icchitapatthi tena aµµhaªgasamann±gatena sarena saddena upeto sampanno samann±gatoti vutta½ hoti. Ettha ca kiñc±pi saropetanti s±maññavasena vutta½, bhagavato saro pana visaµµho ca, viññeyyo, mañju, savan²yo, bindu, avis±r², gambh²ro, ninn±di c±ti visesena aµµhaªgasamann±gatoti attho daµµhabbo. Vuttañhi majjhima paºº±se brahm±yusutte “aµµhaªgasamann±gato kho panassa gotamassa mukhato ghoso niccharati visaµµho ca, viññeyyo ca, mañju ca, savan²yo ca, bindu ca, avis±r² ca, gambh²ro ca, ninn±di ca. Yath±parisa½ kho pana so bhava½ gotamo sarena viññ±peti, na cassa bahiddh± paris±ya ghoso na niccharat²”ti. Tass±µµhakath±ya½ pana visaµµhoti siniddho apalibuddho. Viññeyyoti viññ±pan²yo p±kaµo. Visaµµhatt±yeva cesa viññeyyo hoti. Mañj³ti madhuro. Savan²yoti sotasukho, madhuratt±yeva cesa savan²yo hoti. Bind³ti sampiº¹ito. Avis±r²ti avisaµo. Bindutt±yeva cesa avis±r² hoti. Gambh²roti gambh²rasamuµµhito. Ninn±d²ti ninnadav±. Gambh²ratt±yeva cesa ninn±di hoti. Yath±parisanti cakkav±¼apariyant±pi ekabaddha½ parisa½ viññ±peti. Bahiddh±ti aªgulimattampi parisato bahiddh± na gacchati. Kasm±. So evar³po madhurasaro ak±raº± m± nass²ti. Iti bhagavato ghoso paris±ya mattakeneva carat²ti vaººitoti. Abhidh±nappad²pik±yañca vutt± saªgahag±th±–
“Visaµµhamañjuviññeyy±, savan²y±vis±rino;
bindugambh²raninn±di, tyevamaµµhaªgiko saro”ti.
Yath± hi brahmuno saro pittasemhehi apalibuddhatt± visuddho madhuro hoti. Yath± ca s²habyaggh±d²hi v±¼amigehi anubandh± dh±vant± khuddakamig± karav²kasakuºassa vik³jam±na½ sadda½ sutv± sarassa madhuratt± maraºabhaya½ hitv± adh±vitv± ukkhittap±da½ anikkhipitv± tiµµhant± suºanti, eva½ karav²kassa saddo dhammat±bh±vena madhuro piyo man±po hoti. Eva½ bhagavat± kata½ kamma½ vatthu½ sodheti, vatthussa suddhatt± pittasemhehi ca apalibuddhatt± bhagavato n±bhito samuµµhahanto saropi aµµhaªgasamann±gato suvisuddho atimadhuro atipiyo atiman±po hoti. S± panes± h²n³pam± hoti, bhagavato hi saro tehi saddehi satabh±gena sahassabh±gena atimadhuro atipiyo atiman±po hoti, tath± hi dhamm±so karañño asandhimitt± dev² karav²kasakuºassa madhurasadda½ sutv± cintesi “imassa tiracch±nassa madhuro saddo, ko n±ma sabbaññutañ±ºasiri½ pattassa bhagavato atimadhuro saddo”ti, p²ti½ upp±detv± ta½ p²ti½ avijahitv± sattahi jaªghasatehi saddhi½ sot±pattiphale patiµµh±ti, tasm± bhagavato madhuravarasaropetanti thomet²ti. Amitaguºagaº±dh±ranti aparimiºitabbas²l±diguºasam³h±na½ patiµµh±nabh³ta½. Ettha ca samitoti parimiºitabboti mito, m±dh±tu parim±ºe ta, na mito amito. Guºoti s²l±dayo dhamm±. Te hi guºenti ta½samaªg²puggala½ pak±sent²ti guº±ti vuccanti. Guºadh±tu pak±sane a. Maºis±ramañj³s±µ²k±ya½ pana “guºanti attano ±dh±ra½ p±kaµa½ karont²ti guº±”ti vutta½. Saddan²tidh±tum±l±yañca “guºa ±mantane, guºoti s²l±dayo dhamm±, kenaµµhena te guº±, goº±piyati ±mant±piyati attani patiµµhito puggalo daµµhu½ sotu½ p³jituñca icchantehi janeh²ti guºo. Ettha kiñc±pi s²l±di dhamm±na½ ±mant±pana½ natthi, tath±pi ta½hetu ±mantana½ nimantanañca teyeva karonti n±m±ti eva½ vutta½. Aññe pana guñjante abyayante iti guº±ti attha½ vadanti. Tadanur³pa½ pana dh±tusadda½na pass±ma Guºa ±mantane icceva pass±ma. Vic±retv± gahetabban”ti vutta½. Amito guºo amitaguºo, tesa½ gaºo sam³ho amitaguºagaºo, tesa½. ¾dh±rati tiµµhati etth±ti amitaguºagaº±dh±ro, jino labbhati. So pana samuddodaka½ n±¼ipattena aparimita½ viya kenaci aparimit±na½ s²l±diguºasam³h±na½ ±dh±ro patiµµh±nabh³toti attho. Dasabalanti aññehi as±dh±raºa½ tath±gatadasabalasampanna½. Ettha hi balanti kehici viruddhehi k±raºe hi balanti na kampenti thirant²ti bala½, dasa bal±ni yassa soti dasabalo, buddho. Ta½ pana duvidha½ hoti tath± gatassa dasabala½ k±yadasabalañca, ñ±ºadasabalañc±ti. Tesu hi k±yabala½ hatthikul±nus±rena veditabba½. Vuttañheta½ por±ºehi–
“K±¼± vakañca gaªgeyya½, paº¹ara½ tambapiªgala½;
gandha maªgalahemañca, uposatha½ chaddantime das±”ti.
Im±ni hi dasa hatthikul±ni. Tattha k±¼±vakanti pakatihatthikula½ daµµhabba½. Ya½ dasanna½ puris±na½ k±yabala½, ta½ ekassa k±¼±vakahatthino. Ya½ dasanna½ k±¼±vak±na½ bala½, ta½ ekassa gaªgeyyassa. Ya½ dasanna½ gaªgeyy±na½, ta½ ekassa paº¹arassa. Ya½ dasanna½ paº¹ar±na½, ta½ ekassa tambassa. Ya½ dasanna½ tamb±na½, ta½ ekassa piªgalassa. Ya½ dasanna½ piªgal±na½, ta½ ekassa gandhahatthino. Ya½ dasanna½ gandhahatth²na½, ta½ ekassa maªgalassa. Ya½ dasanna½ maªgal±na½, ta½ ekassa hemavatassa. Ya½ dasanna½ hemavat±na½, ta½ uposathassa. Ya½ dasanna½ uposath±na½, ta½ ekassa chaddantassa. Ya½ dasanna½ chaddant±na½, ta½ ekassa tath±gatassa, n±r±yanasaªgh±tabalantipi idameva vuccati. Tadeta½ pakatihatth²na½ gaºan±ya hatthikoµisahass±na½ Purisagaºan±ya dasanna½ purisakoµisahass±na½ bala½ hoti. Ida½ tath±gatassa k±yabala½ hoti. Ida½ pana t±su t±su p±¼²su na ±gata½. Aµµhakath±suyeva ±gata½. Tena vutta½ dasaka nip±ta aªguttaraµ²k±ya½ “dasa balañ±ºa½ pana p±¼iya½ ±gatameva. Na k±yabala½ viya aµµha kath±r³¼hamev±ti adhipp±yo”ti. Ettha ca n±r±yana saªgh±ta balanti ettha n±r± vuccanti rasmiyo, t± bah³ n±n±vidh± ito uppajjant²ti n±r±yana½, vajira½. Tasm± n±r±yanasaªgh±ta balanti vajirasaªgh±tabalanti atthoti.