Eva½ pańcahi mah±paricc±gaguŗehi bhagavato thomana½ katv± id±ni d±n±dip±ram²p³raŗaguŗena thomana½ kattu k±mo d±nap±raminti-±dim±ha. Tattha d±nanti tividha½ hoti c±gacetan± ca, virati ca, deyyadhammo c±ti. Saddh± hiriya½ kusalańca d±nanti ±gataµµh±ne hi c±gacetan± d±na½ n±ma. Abhaya½ det²ti ±gataµµh±ne virat² d±na½ n±ma. D±na½ deti anna½ p±nanti ±gataµµh±ne deyyadhammo d±na½ n±ma. Tattha c±gacetan± deti v± deyyadhamma½ denti v± et±ya deyyadhammanti d±na½. Virati avakhaŗ¹anaµµhena lavanaµµhena v± d±na½. S± hi uppajjam±n± bhayabheravasaŖkh±ta½ dussilya½ cetana½ d±ti lun±ti c±ti d±na½, deyyadhammo diyyat²ti d±na½. Idha pana tividha½ d±na½ adhippeta½. P±ram²saddassa vacanattho heµµh± vuttoyeva. Atha v± p±ra½ nibb±na½ eti gacchati et±y±ti p±rami. P±rasadd³papada idh±tu gatiya½ kvi. P±ra½ it²ti padacchedo k±tabbo. D±nameva p±ram² d±nap±ram², ta½ d±nap±rami½. Tatoti d±nap±ramito. Paranti ańńa½. S²lap±ram±dikamp²ti s²lat²ti s²la½. S²la dh±tu sam±dhimhi a. K±yavac²kamm±ni sam±dahati sam±dhapet²ti attho. S²lati sam±dhiyati k±yakamm±d²na½ susilyavasena na vippakirat²ti v± s²la½, s²lanti sam±dahanti citta½ eten±ti v± s²la½. Atha v± s²layati upadh±ret²ti s²la½, s²ladh±tu upadh±raŗe a. Kusala dhamm±na½ patiµµh±nabh±vena ±bhuso dh±ret²ti attho. S²lenti v± etena kusale dhamme upadh±renti s±dhavoti s²la½, s²liyati upadh±riyati sappurisehi hadayama½santara½ upanetv±ti v± s²la½, s²leti upadh±reti ta½ samaŖg² puggala½ ap±yesu uppattin²v±raŗavasena suggati nibb±nanti v± s²la½, s²lameva p±ram² s²lap±ram², s± ±di y±santeti s²lap±ram±dik±. Ettha ca ±disaddena nekkhammapańń± v²riyakhantisacca-adhiµµh±namett±-upekkh±p±rami½ saŖgaŗh±ti. Vuttańheta½ buddhava½sap±¼iya½
D±na½ s²lańca nekkhamma½, pańń± v²riyena pańcama½;
khantisaccamadhiµµh±na½, mettupekkh± im± das±ti.
Pisaddo cettha sampiŗ¹anattho. Tena pańca mah±paricc±ge sampiŗ¹eti. Ap³r²ti samm±sambodhatth±ya p³raŗa½ ak±s²ti attho. Bhagavato hi d²paŖkarap±dam³le aµµha dhamme samodh±netv± buddhatth±ya abhin²h±rato paµµh±ya anekaj±t²su samm±sambodhi½ paµivijjhitu½ v±yamanto adinnad±na½ n±ma natthi, arakkhitas²la½ n±ma natthi. Ap³rit± p±ram² n±ma natthi. Atibahumpi p³raŗa½ ak±siyeva. Bhagav± hi bodhisatta bh³to cat³su mah±samuddesu udaka½ par±jetv± adhika½ lohitad±namak±si. Sakalapathaviy± pa½su½ par±jetv± adhika½ ma½samad±si. Sinerupabbatar±ja½ par±jetv± adhika½ s²sad±namad±si. ¾k±se t±rakasam³ha½ par±jetv± adhika½ nayanamad±si. Tena vutta½ jin±laŖk±re
So s±gare jaladhika½ rudhira½ ad±si,
bh³mi½ par±jiya sama½samad±si d±na½;
meruppam±ŗamadhikańca samo¼is²sa½,
khe t±rak±dhikatara½ nayana½ ad±s²ti.
Vasantatilakag±th±.
Tattha ca soti so eva½vidho bodhisatto. S±gareti cat³su mah±samuddesu. Jaladhikanti udakato adhika½ katv±. Rudhira½ ad±s²ti lohitad±namad±si. Bh³mi½ par±jiy±ti pa½supathaviy± pa½su½ par±jetv± attano sar²rama½sa½ adhika½ ad±si. Meruppam±ŗamadhikanti yojana aµµhasaµµhisatasahassubbedhassa girir±jassa pam±ŗatopi adhika½ katv±. Samo¼is²santi mo¼iy± saha abhisittas²sa½ ad±si. Kheti cakkav±¼apabbatapariyante ±k±se. T±rak±dhikataranti nakkhatt±dit±rakar³patopi adhika½ katv± Nayana½ ad±s²ti nettad±na½ ad±s²ti evamettha attho daµµhabbo. T±samiddhiyopay±tamaggatanti t±sa½ iddhiy± upay±ta½ aggatanti padacchedo. T±santi t±sa½ p±ram²na½. Iddhiy±ti samiddhiy±, hetvatthe ceta½ karaŗavacana½. Upay±tanti upagata½. Aggatanti sabbasatt±na½ uttamabh±va½, seµµhabh³ta½ buddhattanti attho. Ta½ pana pada½ upay±tantipade kamma½. Aggasaddo cettha uttamav±cako anipphannap±µipadiko. Atha v± aggati uttamabh±va½ seµµhabh³ta½ v± buddhabh±va½ p±puŗ±t²ti aggo, jino. Aggadh±tu gatiya½ a. Aggassa bh±vo aggata½. Bhagav± hi anantalokadh±t³su sabba satt±na½ aggo uttamataro seµµhataroti attho. Vuttańheta½ dasanip±ta aŖguttarap±¼iya½ Y±vat± bhikkhave satt± apad± v± dvipad± v± catuppad± v± bahuppad± v± r³pino v± ar³pino v± sańńino v± asańńino v± nevasańń²n±sańńino v±, tath±gato tesa½ aggamakkh±yati araha½ samm±sambuddhoti. Tamekad²pakanti ta½ ekad²pakanti padacchedo. Tanti jina½. Ekad²pakanti sabbasatt±na½ ekapaµisaraŗabh³ta½ patiµµhabh³ta½ v±. D²pakasaddo hi paµisaraŗapatiµµhav±cako nipphannap±µipadiko. Vuttańhi sa½yuttaµµhakath±ya½ patiµµh±panaµµhena d²panti. D²panti patiµµhahanti paµisaraŗabh±vena satt± etth±ti v± d²pako, jino. D²padh±tu patiµµh±ya½ ako. Ekasaddo saŖkhy±v±cako. Eko ekabh³to d²pakoti ekad²pako, jino. Atha v± ekad²pakanti manuss±na½ paµisaraŗabh³ta½ patiµµh±nabh³ta½ samuddad²pakamiva sabbasatt±na½ paµisaraŗabh³ta½ patiµµh±nabh³ta½ ekabuddhabh³ta½. Aya½ panettha vacanattho. Jalamajjhe dippat²ti d²po. Dvidh± ±posandati etth±ti v± d²po. Soyeva d²pako. Soviya eko buddho hutv± eti gacchati pavattat²ti ekad²pako, jino. Yath± hi mah±samudde bhinnan±v±na½ manuss±na½ samuddad²po paµisaraŗo patiµµho hoti, eva½ jino sa½s±ras±gare alabbhaneyyapatiµµhe os²dant±na½ sabbasatt±na½ ekabuddhabh³to paµisaraŗo patiµµho hot²ti ekad²pakanti thometi. Ta½ jina½ aha½ nam±m²ti sambandhoti. Aya½ panettha saŖkhepayojan±. Yo jino aneka j±tiya½ anekasa½s±rabhave, saputtad±ra½ puttena ca bhariy±ya ca sahita½, aŖgaj²vitampi aŖgapaccaŖgaj²vitindriyampi. Atha v± hatthap±dakaŗŗan±sacakkh±disar²r±vayavańca j²vitindriya paµibaddhasakalasar²rańca, bodhipemato arahattamagga sabbańńutań±ŗasaŖkh±t±ya bodhiy± piyam±natt±, alagga m±nasoti puttad±ra-aŖgaj²vit±d²su anall²yanacitto hutv±, atthikassa puttad±r±di½ k±mikassa y±cakassa ad±siyeva paricc±gacetan±ya ad±si-eva. D±nap±ramimpi tato d±nap±ramito para½ ańńa½ s²lap±ram±dikampi s²lap±ram²-±dikampi, ap³ri samm±sambodhatth±ya p³raŗa½ ak±si, t±sa½ p±ram²na½ iddhiy± samiddhiy± aggata½ uttama bh±va½ seµµhabuddhatta½ v±, upay±ta½ upagata½, ekad²paka½ sabbasatt±na½ ekapaµisaraŗabh³ta½ ekapatiµµh±nabh³ta½ v±, d²pakamiva ekapaµisaraŗabh³ta½ patiµµh±nabh³ta½ v± ta½ jina½ t²hi dv±rehi nam±m²ti.
Ekav²satimavandanag±th±vaŗŗan± samatt±.
22. Dev±dev±tideva½ nidhanavapudhara½ m±rabhaŖga½ abhaŖga½,
d²pa½ d²pa½ paj±na½ jayavarasayane bodhipatta½dhipatta½;
brahm±brahm±gat±na½ varagirakathika½ p±pah²na½ pah²na½,
lok±lok±bhir±ma½ satatamabhiname ta½ muninda½ muninda½.
22. Eva½ ekav²satim±ya g±th±ya jina½ vanditv± id±ni dev±dev±tidevanty±d²hi dasahi guŗehi thometv± muninda½ vandituk±mo dev±dev±tidevanti-±dim±ha. Aya½ pana ma ra bha na ya ya gaŗehi ca timuniyat²hi ca racitatt± ekav²satakkharehi yutt± ±dyantayamak± saddhar± g±th±ti daµµhabb±. Vuttańhi vuttodaye mr± bhn± yo yotra yena timuniyatiyut± saddhar± kittit±yanti. Aya½ panettha yojan±. Yassa½ paµip±da½ mr± maragaŗ± ca bhn± bhanagaŗ± ca yogaŗo ca yena yagaŗena saha yogaŗo ca timuniyatiyut± sattamakkharantet²hi yat²hi yutt± ca ce siyu½. Atra imasmi½ pakati chande aya½ g±th± saddhar±g±th±ti kittit±ti. Ettha ca munisaddo sattasaŖkhy±v±cakoti daµµhabbo. Ekasmi½ p±de sattamakkharante sattamakkharante yat²na½ tiparivattatt± timuniyatiyut±ti vutta½. Ekav²satakkharavantoti vutta½ hoti. Tattha ca dev±dev±tidevanti r±jasaŖkh±tasammutideva catumah±r±j±dika-upapattidev±na½ ati-uttama½ atiseµµha½ visuddhidevabh³ta½. Ettha hi dev±ti sammutidev±. Te hi m±nussa-issariyasampatt²hi dibbant²ti manussar±jadev² kum±r± dev±ti vuccanti. Puna dev±ti upapattidev±. Te hi dibba-issariyasampatt²hi dibbant²ti catumah±r±jik± dev± vuccanti, dibbanti k±maguŗ±d²hi k²¼anti la¼anti, tesu v± viharanti, vijayasamatthat±yogena paccatthike vijetu½ icchanti, issariyadhan±disakk±rad±naggahaŗa½ ta½ ta½ atth±nus±sanańca karont± voharanti. Puńń±tisayayog±nubh±vappatt±ya jutiy± jotanti. Yath±dhippetańca visaya½ appaµigh±tena gacchanti. Yathicchitanipph±dane ca sakkont²ti dev±ti visuddhimaggamah±µ²k±ya½ ±gatanayenapi veditabbo. Atidevanti tesa½ dev±na½ ati-uttama½ atiseµµha½ v± visuddhi devabh³ta½ bhagavantanti attho. So hi tesa½ sammuti upapattidev±na½ s²l±diguŗehi atirekatt± atireko devoti bhagav± atidevoti vuccati. Devo dev±na½ atireko ati-uttamo atiseµµho ativisiµµho devo dev±dev±tidevo, visuddhidevabh³to munindo labbhati. Ta½ dev±dev±tideva½. Vuttańhi dhammahadayavibhaŖge dev±ti tayo dev± sammuti dev±, upapattidev±, visuddhidev±. Sammutidev± n±ma r±j±no deviyo r±jakum±r±. Upapattidev± n±ma catumah±r±jike deve up±d±ya tadupari dev±. Visuddhidev± n±ma arahanto vuccant²ti. Bhagav± pana nir±tisay±ya abhińń±k²¼±ya uttamehi dibbabrahma-ariyavih±rehi saparasant±nagatapańcavidham±ravija yicch±nipphattiy±cittissariya sattadhan±di samm±paµipatti aveccappas±dasakk±rad±naggahaŗasaŖkh±tena dhammasabh±vapuggalajjh±say±nur³p±nus±san²saŖkh±tena ca voh±r±tisayena param±ya pańń±sar²rappabh±saŖkh±t±ya jutiy± anańńas±dh±raŗ±ya ń±ŗasar²ragatiy± m±ravijaya sabbańńuguŗaparahita nipph±danesu appaµihat±ya sattiy± ca samann±gatatt± sadevakena lokena saraŗanti gaman²yato abhitthavan²yato bhattivasena kaman²yato ca sabbe te deve tehi guŗehi abhibhuyya µhitatt± tesa½ dev±na½ atiseµµho ati-uttamo devoti dev±dev±tidevoti visuddhimagga mah±µ²k±ya½ ±gatanayenapi veditabbo. Nidhanavapudharanti antimak±yadh±raŗa½. Ettha ca nidhanasaddo pariyos±nav±cako anipphannap±µipadiko. Atha v± nidheti pariyos±na½ karoti eten±ti nidhana½. Nidheti vin±seti bhavanti v± nidhana½, antimak±yo labbhati. Nipubba dh± dh±tu n±se yu. Vapati kusal±kusalab²jametth±ti vapu, k±yo. Vapadh±tu b²jasant±ne u. Nidhanańca ta½ vapu c±ti nidhanavapu, ta½ dh±ret²ti nidhanavapudharo, munindo. Ta½ nidhanavapudhara½. So hi anamataggasa½s±rabhavesu nibbattent±na½ sabbakiles±na½ bodhimaŗ¹e aggamaggań±ŗasatthena samucchindi tatt± punabbhav±bhinibbatti natthi. Ayańhi buddhabh±vaj±ti antima bhavo hoti, tasm± visesena munindameva nidhanavapudharanti thometi. Vuttańheta½ aŖguttarap±¼iya½ buddho antima dharoti. M±rabhaŖganti devaputt±dipańcam±re viddha½sana½. M±rasaddattho heµµh± vuttoyeva. Pańcam±re bhańjati abhańji bhańjissat²ti m±rabhaŖgo, munindo. M±rasadd³papada bhanjadh±tu avamaddane tapaccayo. Tassa saha dh±tvantena go-±deso. Nak±rassa niggahit±deso. Tassa kavaggant±deso. Ta½ m±rabhaŖga½. AbhaŖganti m±rasen±ya bhańjitu½ viddha½situ½ asamattha½, bhańjiyate bhaŖgo. NabhaŖgo abhaŖgo. Atha v± m±rasen±ya na bhańjiyat²ti abhaŖgo. M±rasen±ya bhańjitu½ na arahat²ti attho. M±rasen± bhańjitu½ na samatthoti v± abhaŖgo, munindo. Ta½ abhaŖga½.