“Sam³ho gaºasaªgh±t±,
samud±yo ca sañcayo;
sandoho nivaho ogho,
visaro nikaro cayo”ty±di.
¾layanti patiµµh±na½. ¾layanti patiµµhanti etth±ti ±layo, sugato. ¾pubba lidh±tu alliyane ºa. Sir²na½ paññ±saªkh±talakkh²na½ visaro sam³ho sir²visaro, tesa½ ±layo sir²visar±layo, sugato. Ta½ sirivisar±laya½. Gupitamindriyehupetanti gopitabbehi sa½varitabbehi cakkh±d²hi chahi indriyehi upeta½ samupeta½ samann±gata½. Gupiyanti rakkhiyant²ti gupit±ni. Gupadh±tu rakkhane ta. Idanti sahaj±tadhamme issariya½ karont²ti indriy±ni. Ididh±tu paramissariye iyo. Gupit±ni indriy±ni gupitamindriy±ni cakkh±di-indriy±ni labbhanti. Tehi. Upeti sampajjat²ti upeto, sugato. Upapubba idh±tu gatiya½ ta, ta½ upeta½. Kiñc±pi buddhato aññehi ariyas±vak±d²hi puggalehi cakkh±di-indriy±ni rakkhit±ni. Buddhoyeva pana bodhipallaªke saha v±san±ya sabba kiles±na½ arahattamaggena viddha½sitatt± visiµµhena cakkh±di indriya½ rakkhito hot²ti tassa gupitamindriyehupetanti thometi.
Ravisasimaº¹alappabhutilakkhaºopacittanti s³riyamaº¹ala candamaº¹al±d²hi p±dacakkalakkhaºehi abhivicitrap±da½. Upasaddo cettha bhusaµµhav±cako. Abhivicitra½ s³riyamaº¹ala candamaº¹al±di½ p±dacakkalakkhaºavanta½ v±. Ettha ca rav²ti s³riyo, so hi ravati s²gha½ gacchat²ti rav²ti vuccati. Rudh±tu gatiya½ ºi. Vuttañhi p±theyyaµµhakath±ya½ “cando ujuka½ saºika½ gacchati, s³riyassa pana ujuka½ gamana½ s²ghan”ti. ðv±di moggall±ne pana “rusadde i. O av±deso. Ravati gajjat²ti ravi. ¾dicco”ti vutta½. Abhidh±na µ²k±yañca “ravanti etena satt± pabh±vitatt±ti rav²”ti vutta½. Sas²ti cando. So hi sasati tiºena p±ºati j²vat²ti saso, sasapaº¹ito. Sasadh±tu p±ºe a. Sasar³palakkhaºamettha atth²ti sas²ti vuccati. At²te hi sasar±j± br±hmaºavesena ±gantv± y±cakassa sakkarañño aªg±rar±simhi laªghitv± j²vita½ pariccajitv± k±ya½ ad±si. Atha pana sakko r±j± tassa sasapaº¹itassa j²vitapariccajitassa j²vitad±naguºo sakalakappa½ p±kaµo hot³ti pabbata½ p²¼etv± pabbatarasa½ ±d±ya candamaº¹ale sasar³palakkhaºa½ likhitv± µhapesi. Tasm± cando sas²ti lokehi vohariyati. Tassa pana vitth±ro sasapaº¹itaj±take passitv± gahetabbo.
Atha v± sasati hi½sati uºhaguºanti sas²ti vuccati. Sasudh±tu hi½s±ya½ ²paccayo. Maº¹iyati vibh³siyati paricchedakaraºavasen±ti maº¹ala½. Maº¹adh±tu ma¹idh±tu v± vibh³sane alo. Atha v± maº¹a½ vibh³sana½ parisamantato l±ti gaºh±t²ti maº¹ala½. Maº¹asadd³papada l±dh±tu gahaºe kvi. Ravino maº¹ala½ ravimaº¹ala½, sasino maº¹ala½ sasimaº¹ala½, ravimaº¹alañca sasimaº¹alañca ravisasimaº¹ala½, maº¹alasaddo ravisaddepi yojetabbo. Maº¹alasaddassa dvandapadato suyyam±natt±. Pabhut²ti-±di. So hi ±dyatthav±cako abyayanip±to. Ravisasimaº¹ala½ pabhuti-±di yass±ti ravisasimaº¹alappabhuti, p±dacakkalakkhaºa½ labbhati. Lakkhiyati lakkhitabba½ eten±ti lakkhaºa½, p±dappa vattacakkalakkhaºa½, ravisasimaº¹alappabhuti ca ta½ lakkhaºañc±ti ravisasimaº¹alappabhutilakkhaºa½, tena upacitta½ ativicitra½ p±da½ yassa soti ravisasimaº¹alappabhutilakkhaºopa citto, sugato. Atha v± upacitta½ ativicitra½ ravisasi maº¹alappabhutilakkhaºa½ p±dacakkalakkhaºa½ ass±ti tath±, sugato. Ta½.
Suranarap³jitanti devamanussehi p³jitabba½. Suranti issariya k²¼±d²hi dibbant²ti sur±, dev±. Suradh±tu dibbane a. Atha v± surati isati devissariya½ p±puº±ti virocati c±ti sur±, dev±. Suradh±tu issariyaditt²su a. Sundar± r±v±c± etesanti v± sur±, dev±. Khandhasant±na½ sakakamma½ v± naranti niyant²ti nar±, manuss±. Naradh±tu nayane a. Sur± ca nar± ca suranar±, tehi p³jitabboti suranara p³jito, sugato. Ta½. Sugatanti buddha½. So hi sobhana½ gata½ gamana½ etass±ti sugatoti vuccati. Bhagavato hi veneyyajan³pasaªkamana½ ekantena tesa½ hitasukhanipph±danato sobhana½. Tath± lakkhaº±nubyañjanappaµi maº¹itar³pak±yat±ya dutavilambitakhalit±nuka¹¹hananippi¼inukkuµika kuµil±kuµilat±di dosarahita mavahasita r±jaha½sa-usabha v±raºa migar±jagamana½ k±yagamana½. ѱºagamanañca vipula nimmala karuº± sati v²riy±di guºavisesa sahita abhin²h±rato y±va mah±bodhi anavajjat±ya sobhanamev±ti.
Atha v± sayambh³ñ±ºena sakalampi loka½ pariññ±bhi samayavasena parij±nanto ñ±ºena samm± gato avagatoti sugato, tath± lokasamudaya½ pah±n±tisamayavasena pajahanto anuppattidhammata½ ±p±dento samm± gato avagatoti sugato, lokanirodha½ nibb±na½ sacchikiriy±bhisamayavasena samm± gato avagatoti sugato, lokanirodhag±minippaµipada½ bh±van±bhi samayavasena samm± gato paµipannoti sugato, sot±pattimaggena ye kiles± pah²n±, te kilese na puneti na pacceti na pacc±gacchat²ti sugatoti-±din± nayena ayamattho vibh±vetabbo. Atha v± sundara½ µh±na½ samm±sambodhi½ nibb±nameva v± gato adhigatoti sugato. Yasm± v± bh³ta½ taccha½ atthasa½hita½ veneyy±na½ yath±raha½ yuttameva ca dhamma½ bh±sati, tasm± samm± gadat²ti sugato dak±rassa tak±ra½ katv±. Iti sobhana gamanat±d²hi sugato, ta½ sugata½. ¾daranti sakkacca½, ±darana½ ±daro. ¾pubba daradh±tu ±dare ºa. Ta½ ±dara½. Nam±m²ti aha½ vand±m²ti atthoti.
Aya½ panettha saªkhepayojan±. Sucipariv±rita½ r±g±dimala visuddh±hi ariyas±vak±diparis±hi parikkh±rita½ kilesamalavisuddha½ parikkh±ravanta½ v±, surucirappabh±hi suµµhu kantita sar²ranikkhantaby±mamattara½s²hi karaºabh³tehi, ratta½ nicca½ rañjitabbak±ya½, sirivisar±laya½ paññ±puññasaªkh±talakkhisa m³h±na½ patiµµh±na½, gupitamindriyehi gupitabbehi sa½varitabbehi chahi cakkh±di-indriyehi, upeta½ samupeta½ samann±gata½, ravisasimaº¹alappabhutilakkhaºopacitta½ s³riyamaº¹alacandamaº¹al±d²hi p±dacakkalakkhaºehi abhivicitrap±da½, abhivicitra½ s³riya maº¹alacandamaº¹al±di½ p±dacakkalakkhaºavanta½ v±, suranarap³jita½ devamanussehi p³jitabba½, sugata½ buddha½ ±dara½ sakkacca½ aha½ nam±mi vand±m²ti.

Sattarasamavandanag±th±vaººan± samatt±.

18. Maggo¼umpena muhapaµigh±s±di-ullolav²ci½,
sa½s±rogha½ tari tamabhaya½ p±rapatta½ paj±na½;
t±ºa½ leºa½ asamasaraºa½ ekatittha½ patiµµha½,
puññakkhetta½ paramasukhada½ dhammar±ja½ nam±mi.
18. Eva½ sattarasamag±th±ya sugata½ vanditv± id±ni sa½s±rogha½ tarit±d²hi navahi guºehi thomitv± vandituk±mo maggo¼umpenaty±dig±tham±ha. Aya½ pana ma bha na ta ta gaºehi ca garudvayena ca racitatt± sattarasakkharehi yutt± mandakkant±g±th±ti daµµhabb±. Vuttañhi vuttodaye “mandakkant± ma bha na tata g± go yugutvassa keh²”ti. Tass± pan±yamattho. Yassa½ paµip±da½ yugutvassakehi catu cha sattayat²hi ma bha na ta ta g± magaºa bhagaºa nagaºa tagaºa tagaºa gar³ ca go garu ca ce yutt±, mandakkant±g±th±n±m±ti. Yugutvassakeh²ti ettha ca yugasaddassa maggaphalacatubbidhapurisayuga¼av±cakatt± yugasaddo catusaªkhy±v±cako, ut³na½ hemantasisira vassanta gimha vass±na sarada utuvasena chabbidhatt± utusaddo chasaªkhy±v±cako. Assasaddo sattasaªkhy±v±cakoti veditabbo Chappaccayaµ²k±d²su hi “assasaddassa sattasaªkhy±v±cakabh±vo vutto”ti.
Tattha pana yo dhammar±j± muhapaµigh±s±di-ullolav²ci½ sa½s±rogha½ maggo¼umpena tari, abhaya½ p±rapatta½ paj±na½ t±ºa½ leºa½ asamasaraºa½ ekatittha½ patiµµha½ puññakkhetta½ paramasukhada½ ta½ dhammar±ja½ aha½ nam±m²ti sambandho. Etissa½ pana atthakkamena vaººayiss±mi. Muhapaµigh±s±di ullolav²cinti mohadosataºh±disaªkh±ta½ mah±taraªga khudda-³mika½. Muyhanti etena sampayuttadhamm±, saya½ v± muyhati, muyhanamattamevetanti muho, moho. Muhadh±tu vekhitte ºa. Paµihaññanti sampayuttadhamm±, saya½ v± paµihaññati paµihaññanamattamevetanti paµigho, doso. Paµipubba hanadh±tu hi½s±gat²su a. Hanassa gho. Asana½ icchana½ ±s±, isati icchat²ti v± ±s±, taºh±. Isudh±tu icch±ya½ a. Issa ±. Muho ca paµigho ca ±s± ca muhapaµigh±s±, te ±di yesanteti muhapaµigh±s±di, lobh±dikiles± labbhanti. Ettha ca ±disaddena m±na diµµhi vicikicch± thina uddhacca ahirika anottappakilese ca akusalacittupp±de ca saªgaºh±ti. Uddha½ udaka½ lolati ±kulet²ti ullolo, mah±taraªgo. Upubbalola dh±tu umm±dane ºa. T²ra½ ulati gacchat²ti v± ullolo. Uladh±tu gatiya½ olapaccayo. Vimhaya½ vicitta½ cinot²ti v²ci, khuddaka-³mi. Vipubba cidh±tu caye kvi. Ullolo ca v²ci ca ullolav²ci. Kesuci potthakesu ca kullolav²cintip±µho dissati. Na so yujjati, kasm±, kullasaddassa u¼umpatthav±cakatt±. Ullolasaddoyeva hi mah±taraªgattha v±cako hot²ti. Vuttañhi abhidh±nappad²pik±ya½ “ullolo tu ca kallolo, mah±v²cisu kathyate”ti.
M³lapaºº±saµµhakath±yañca “kullo n±ma taraºatth±ya kal±pa½ katv± bandho. Pattharitv± baddh± pana padarac±µi ±dayo u¼umpo”ti vutto. Muhapaµigh±s±di-eva ullolav²ci. S± asmi½ sa½s±roghe atth²ti muhapaµigh±s±di-ullolav²ci. Sam±santataddhit±ya½. P²tisukha½, mah±sanna½, rattidivanty±d²su viya. Eva½ panettha vacanattho k±tabbo. P²ti ca sukhañca p²tisukha½, ta½ assa jh±nassa atthi, tasmi½ v± vijjat²ti p²tisukha½, jh±na½. Mahanta½ ±sana½ mah±sana½, tassa bh±vo mah±sanna½. Ratti ca div± ca rattidiva½. Rattidiva½ kata½ rattidivanti. Atha v± ullolav²ci viya muhapaµigh±s±di ullolav²ci, sa½s±rogha½ labbhati. Upam± bahubb²hisam±soya½. Yath± pana mah±samudde bh±yitabb± mah±taraªga-³miveg±dayo ca sa½sum±ra timi tipiªgal±di macchamak±r±dayo ca okiºº± honti, eva½ moh±dikiles± ca akusalacittupp±d± ca tehi nibbatt± bhay±nak± bah³ j±tijar±by±dhimaraºadukkh±dayo ca khandh±dayo ca okiºº± hont²ti vutta½ hoti. Sa½s±roghanti sa½s±rasaªkh±ta½ ogha½ samuddajalappav±ha½. Sa½punappuna½ abbocchinna½ v± sarati gacchati pavattat²ti sa½s±ro. Sa½pubbasaradh±tu gatiya½ ºa. Khandhadh±tu-±yata n±na½ abbocchinna½ pavattat²ti attho. Tena vutta½ aµµhakath±su
“Khandh±nañca paµip±µi, dh±tu-±yatan±na ca;
abbocchinna½ vattam±n±, sa½s±roti pavuccat²”ti.
Satte ottharitv± ajjhottharitv± heµµh± hanati harat²ti ogho, jalappav±ho. Avapubba hanadh±tu haraºe ºa. Hanassa gho. Avasaddo ottharaºattho. Attani patite satte heµµh± katv± haneti os²d±pet²ti v± ogho, jalappav±ho. Avapubba hanadh±tu os²d±pane ºa. Avasaddo heµµh±bh±gattho. Ogho viy±ti ogho, sa½s±ro. Atha v± sattasaªkh±re ottharitv± ajjhottharitv± abhibhavitv± vaµµasmi½ hanati harat²ti ogho, ohaneti os²d±peti vaµµasmi½ sattasaªkh±reti v± ogho, r±g±di kiles± labbhanti. Sa½s±ro-eva ogho sa½s±rogho, ta½ sa½s±rogha½.