Aya½ panettha saªkhepayojan±. Nar±narasamosaraºa½ manussadev±na½ sama½ osaraºa½ sannipatitaµµh±na½, dhitatta½ sam±hitacitta½, paññ±pad²pajutiy± arahattamaggañ±ºasaªkh±ta pad²pobh±sena karaºabh³tena vihatandhak±ra½ hanitabba avijj±saªkh±tamohatama½, atth±bhik±ma½ sattalokassa lokiyalokuttarasaªkh±tapayojana½ ativiya icchanta½, naradevahit±vaha½ manussadev±na½ hita½ dh±raka½, k±ruºika½ sabbasattesu mah±karuº±ya yutta½ mah±karuºavanta½ v±, agga½ j±tipuññaguºamahattabh±vena sabbasattuttama½, ananta ñ±ºa½ gaºavasena ca sabh±vavasena ca visayavasena ca antavirahitañ±ºa½, ananta½ sabbaññutañ±ºavanta½ v± ta½ buddha½ aha½ vippasannena cetas± vand±m²ti.
Pannarasamavandanag±th±vaººan± samatt±.
16. Akhilaguºanidh±no yo munindopagantv±,
vanamisipatanavha½ saññat±na½ niketa½;
tahimakusalacheda½ dhammacakka½ pavatto,
tamatulamabhikanta½ vandaneyya½ nam±mi.
16. Eva½ pannarasamag±th±ya buddha½ vanditv± id±ni isipatana migad±ye dhammacakkapavattan±diguºehi thomitv± muninda½ vanditu k±mo akhilaguºanidh±no ty±dig±tham±ha. Aya½ pana nanamayayagaºehi racitatt± pannarasakkharehi yutt± m±lin² g±th±ti daµµhabb±. Vuttañhi vuttodaye “nanamayayayut±ya½ m±lin²bhogis²h²”ti. Tassattho. Yassa½ paµip±da½ bhogis²hi aµµhasattayat²hi yutt± ca nanamayayayut± nanagaºamagaºa yayagaºehi yutt± ca ce siyu½, aya½ g±th± m±lin²g±th± n±m±ti. Ettha ca bhogis²h²ti bhoga-is²h²ti padacchedo. Bhogasaddo aµµhasaªkhy± v±cako. Isisaddo sattasaªkhy±v±cakoti daµµhabbo. Tattha akhilaguºanidh±noti sabbalokiyalokuttara saªkh±t±na½ s²lasam±dhipaññ±diguºasam³h±na½ patiµµh±no. Ettha ca akhilasaddo anavasesav±cako. Sabboti attho. Vuttañhi madhuµ²k±ya½ “khilasaddo hettha avasesav±cako”ti. Na khila½ akhila½. Atha v± na kh²yat²ti akhila½ sabba½. Napubbakhidh±tu khaye lo. Guºasaddassa vacanattho heµµh± vuttoyeva. Akhil±ni sabb±ni guº±ni akhilaguº±ni, tesa½ nidh±ti tiµµhati etth±ti akhilaguºanidh±no, munindo labbhati. Yoti yo y±diso. Munindopagantv±ti ettha munindo upagantv±ti padacchedo. Munindoti ag±riyamuni, anag±riyamuni, sekkhamuni, asekkhamuni, pacceka munivasena pañcanna½ mun²na½ indo issaroti attho. Tassa pana vacanattho heµµh± vuttoyeva. Akhilaguºanidh±no yo munindo saññat±na½ niketa½ isipatana-avha½ vana½ upagantv± tahi½ akusalacheda½ dhammacakka½ pavattoti sambandho. Vanamisipatanavhanti vana½ isipatana-avhanti padacchedo. Ettha vananti migad±yavana½. Tañhi vivekak±mehi vanitabba½ sambhajitabba½ etth±ti vananti vuccati. Vanadh±tu sambhattiya½ kvi. Isipatanavhanti isipatanan±mika½ is²na½ patanaµµh±natt± isipatananti voharitabba½ v±, s²lakkhandh±dike esanti gavesant²ti isi, paccekabuddh±dayo. Isadh±tu gavesane ipaccayo. Te patanti sannipatanti etth±ti isipatana½, vana½. Isisadd³papadapatadh±tu gatiya½ yu. Atha v± is²na½ patana½ isipatana½, vana½. Avhetabba½ voharitabbanti avha½. ¾pubbavhedh±tu avhayane kvi. Sa½yogaparatt± ±k±rassa rass±deso. Isipatananti avhetabbanti isipatanavha½, vana½. Saññat±nanti k±yavac²manosa½yamant±na½ s±dh³na½. Sa½yamant²ti saññat±, paccekabuddh±dayo s±dh³. Sa½pubbayamudh±tu uparame ta. Tesa½ saññat±na½. Niketanti vasanaµµh±na½, rammaºaµµh±na½ v±. Nikitati nivasati rammati v± etth±ti niketa½, vana½. Nipubba kitadh±tu niv±se ºa. Upagantv±ti gamitv±. Tahinti tasmi½ isipatanan±make migad±yavane. Akusalachedanti akusalassa samuccheda½. Akusala½ chindati samucchindati etena sutten±ti akusalacheda½, dhammacakka pavattanasutta½. Akusalasadd³papadachididh±tu dvidh±karaºe ºa. Dhammacakkanti dhammacakkapavattanasutta½. Ettha hi cakkasaddo sampattiya½, lakkhaºe, rathaªge, iriy±pathe, d±ne, ratana dhammakhuracakk±d²su ca dissati. Catt±rim±ni bhikkhave cakk±ni, yehi samann±gat±na½ devamanuss±nanti-±d²su hi sampattiya½ dissati. P±datalesu cakk±ni j±t±n²ti ettha lakkhaºe. Cakka½va vahato padanti ettha rathaªge. Catucakka½ navadv±ranti ettha iriy±pathe. Dada½ bhuñja m± ca pam±do cakka½ vattaya sabbap±º²nanti ettha d±ne. Dibbacakkaratana½ p±turahos²ti ettha ratanacakke. May± pavattita½ cakkanti ettha dhammacakke. Icch±hatassa posassa cakka½ bhamati matthaketi ettha khuracakke. Khurapariyantena cakken±ti ettha paharaºacakke. Asanivicakkanti ettha asanimaº¹ale. Idha pan±ya½ dhammacakke daµµhabbo. Tañhi satipaµµh±n±didhamma½ cakketi pavattet²ti dhammacakkanti vuccati. Ariyasacc±didhamma½ v± cakketi pavattet²ti cakkanti. Atha v± dhammato anapetatt± dhammañca ta½ ±º±cakkañc±ti dhammacakka½. Dhammena ñ±yena cakkanti dhammacakka½, tena vutta½ paµisambhid±ya½ “dhammacakkanti kenaµµhena dhammacakka½. Dhammañca pavatteti cakkañc±ti dhammacakka½, cakkañca pavatteti dhammañc±ti dhammacakka½, dhammena pavattet²ti dhammacakka½, dhammacariy±ya pavattet²ti dhammacakka½, dhamme µhito pavattet²ti dhammacakkan”ti-±di. Api ca dhammacakkanti paµivedhañ±ºampi desan±ñ±ºampi. Tattha paµivedhañ±ºa½ n±ma yena ñ±ºena bodhipallaªke nisinno catt±ri sacc±ni so¼asah±k±rehi saµµhinayasahassehi paµivijjhi. Desan±ñ±ºa½ n±ma yena ñ±ºena tiparivaµµa½ dv±das±k±ra½ dhammacakka½ pavattesi. Ubhayampeta½ dasabalassa ure j±tañ±ºameva. Tesu pana dhammadesan±ñ±ºa½ adhippeta½. Sutta½ pana µh±n³pac±rena dhammacakkanti vuccati. Pavattoti pañcavaggiy±na½ bhikkh³na½ dveme bhikkhave ant± pabbajitena na sevitabb±ti-±din± adesayi. Tamatulamabhikantanti ta½ atula½ abhikantanti padacchedo. Ettha tanti muninda½. Atulanti s²l±d²hi guºehi kenaci asadisa½. Natthi tulo sadiso puggalo etass±ti atulo, munindo. Tassa hi aparim±º±su loka dh±t³su s²l±d²hi guºehi sadiso puggalo natthi. Asadisehi buddhehi samoti attho. Abhikantanti sabbadevamanussehi ativiya kanta½ kaman²ya½ sar²ravaººavanta½. Atireka½ tusitabbasar²ravaººasampanna½ v±. Abhikkantavaººanti hi vattabbe chand±nurakkhaºattha½ kak±ralopañca vaººapadalopa½ katv± vuttasandhivasena abhikantanti vutta½. Uttarapadalopa vasena v±. Munindassa pana sar²ravaººa½ sabbadevamanussehi ativiya atireka½ v± kamiyati tosiyat²ti abhikantanti vuccati. Abhipubbakamudh±tu icch±kant²su ta. Abhikanta½ vaººa½ sar²ravaººa½ yassa soti abhikanto, munindo. Tassa hi dvatti½samah±purisalakkhaºehi ca as²ty±nubyañjana lakkhaºehi ca chabbaººara½s²hi ca suvaººavaººena ca samann± gatatt± sar²rasobhaggappattito sabbadevamanussehi ativiya kaman²yo tuµµho sar²ravaººo atth²ti abhikantanti thometi. Ta½ abhikanta½. Vandaneyyanti devamanuss±na½ vandan±raha½. Tehi vanditabba½ v±, vandiyate thomiyate v± vandana½. Bh±vas±dhanoya½. Vandadh±tu vadidh±tu v± abhiv±danathut²su yu. Ta½ arahat²ti vandaneyyo, munindo. Vandapada½ arahatitaddhite ºeyyo. Atha v± devamanussehi vanditabba½ thomitabbanti v± vandaneyyo, munindo. So hi ±dimajjhapariyos±na guºehi samann±gatatt± sabbadevamanuss±na½ vandan±raho tehi v± vanditabbo hoti. Tattha ca ±diguºa½ n±ma karuº±nid±na½ s²la½ p±º±tip±t±diviratippavattito. Majjha guºa½ n±ma sam±dhi jh±nattayayogato. Pariyos±naguºa½ n±ma paññ± tato uttari karaº²y±bh±vatoti visesena bhagavato vandaneyyanti thometi. Aha½ t²hi dv±rehi nam±mi vand±m²ti sambandho. Aya½ panettha saªkhepayojan±. Akhilanidh±no sabba lokiyalokuttarasaªkh±t±na½ s²lasam±dhipaññ±diguºa sam³h±na½ patiµµh±no yo y±diso munindo pañcanna½ mun²na½ indo issaro bhagav±, saññat±na½ k±yavac²manosa½ya mant±na½ s±dh³na½, niketa½ vasanaµµh±na½ rammaºaµµh±na½ v±, isipatanavha½ isipatanan±mika½ isipatananti voharitabba½ v±, vana½ migad±yavana½, upagantv± gamitv± tahi½ tasmi½ isipatanan±make migad±ya vane, akusalassa samuccheda½, dhammacakka½ dhammacakkappavattanasutta½, pavatto pañcavaggiy±na½ bhikkh³na½ adesayi, atula½ s²l±d²hi guºehi kenaci asadisa½, abhikanta½ sabbadevamanussehi ativiya kanta½ kaman²ya½ tuµµhi sar²ravaººavanta½, vandaneyya½ deva manuss±na½ vandan±raha½ tehi v± vanditabba½, ta½ muninda½ aha½ t²hi dv±rehi nam±mi vand±m²ti.
So¼asamavandanag±th±vaººan± samatt±.
17. Sucipariv±rita½ surucirappabh±hi ratta½,
sirivisar±laya½ gupitamindriyehupeta½;
ravisasimaº¹alappabhutilakkhaºopacitta½,
suranarap³jita½ sugatam±dara½ nam±mi.
17. Eva½ so¼asamag±th±ya muninda½ vanditv± id±ni sucipariv±ritanty±d²hi sattahi guºehi thomitv± vandituk±mo sucipariv±ritanty±dig±tham±ha. Aya½ pana na jabhajaragaºehi ca ekagarun± ca racitatt± so¼asakkharehi yutt±v±ºin²g±th±ti daµµhabb±. Vuttañhi vuttodaye “najabhajar± yad± bhavati v±ºin² gayutt±”ti. Tassattho. Yassa½ paµip±da½ najabhajar± nagaºa jagaºa bhagaºa jagaºa ragaº± yad± gayutt± p±dantagarun± sa½yog± ce siyu½, tad± s± vutt± v±ºin² v±ºin²g±th± n±ma bhavat²ti. Tattha sucipariv±ritanti r±g±dimalavisuddh±hi ariyas±vak±diparis±hi parikkh±rita½ kilesamalavisuddha½ parikkh±ravanta½ v±. R±g±dimalehi sucati sujjhat²ti suci, paris±. Sucadh±tu soceyye i. Parisamantato ariyabhikkhu-±d²hi deva manussehi v±riyati parikkhariyat²ti pariv±ro, sugato. Paripubbavaradh±tu ±varaºe parikkh±re v± ºa. Suc²hi paris±hi pariv±rito sucipariv±rito, sugato. Tatiya tappurisasam±soya½. Bhagavato hi sad± r±g±dimala visuddhehi ariyabhikkhu-±d²hi cat³hi paris±hi aµµhahi paris±hi v± pariv±rito hot²ti adhipp±yo. Atha v± suciparisuddha½ pariv±rita½ yassa soti sucipariv±rito, sugato. Surucirappabh±h²ti suµµhu kantitasar²ranikkhanta by±mamattara½s²hi karaºabh³tehi suµµhu ruciyati kamiyati tusiyat²ti surucir±, ra½si. Supubba rucadh±tu rocane iro. Pak±rena bh±ti dibbat²ti pabh±, ra½si. Papubba bh±dh±tu dibbane kvi. Surucir± ca s± pabh± c±ti surucirappabh±, t±hi surucirappabh±hi. Rattanti nicca½ rañjitabbak±ya½. Rañjiyat²ti ratto, k±yo. Ranjadh±tu r±ge ta. Ratto k±yo yassa soti ratto, sugato. Uttarapadalopasam± soya½. R³passa bhavo r³pa½ viya, ta½ ratta½. Bhagavato hi sar²rato nicca½ nikkhantehi by±mamattara½s²hi rañjitabbo r³pak±yo atth²ti vutta½ hoti. Sirivisar±layanti paññ±puññasaªkh±talakkhisam³h±na½ patiµµh±na½. Ettha ca sir²ti paññ±puññ±nameta½ adhivacana½. Atha v± puññanibbatt± sar²rasobhagg±disampatti. S± hi katapuññe siyati nissayati, katapuññehi v± siyati nissiyat²ti sir²ti vuccati, paññ±puñña½, issariya½ v±. Sar²rasobhagg±di sampatti v± labbhati. Vuttañhi vim±navatthu-aµµhakath±d²su “sir²ti buddhipuññ±na½ adhivacananti ca. Sir²ti issariyanti ca sir²ti r³pak±yasampatt²”ti ca. Sidh±tu sev±ya½, rapaccayo ca, itthiliªgajotaka-²paccayo ca. Sir²ti hi d²ghavasena vattabbe g±th±bandhatt± chand±nurakkhaºattha½ rassavasena vutta½. Visar±layanti visara-±layanti padacchedo. Visaroti sam³ho. Visanti pavisanti avayav± yasmi½ sam³heti visaro, sam³ho. Visadh±tu pavesane arapaccayo. Atha v± visaranti samosaranti avayav± yasminti visaro. Vipubba saradh±tu samosaraºe a. Potthakesu pana visay±la yanti yak±rena p±µho dissati. Na so yujjati. Kasm±, visarasaddasseva sam³hav±cakatt±. Vuttañhi abhidh±nappa d²pik±ya½–