Nam±nam±nanti padassa name anam±nanti padacchedo. Nameti aha½ nam±m²ti attho. Ettha ca mivibhattiy± ek±r±desoti veditabbo. Anam±nanti anament±na½ avandant±na½ an±dar±nanti attho. Ta½ pana gavanti-etassa visesana½. Gavanti goºasadis±na½ b±l±na½. Gavanti hi chaµµh²bahuvacanantan±mapada½. Tato nama½ patimh±lutte ca sam±seti sutte samabhiniviµµhena caggahaºena na½vacanassa a½ ±desañca go-iccetassa ok±rassa av±desa½ katv± r³pasiddhi veditabb±. Gacchant²ti g±vo, goº±. G±vo viy±ti g±vo, tesa½ gava½ b±l±na½. Ta½ pana jinapuªgavantipade chaµµh²kamma½. Jinapuªgavanti jayantapurisuttama½ buddha½ name nam±m²ti sambandho. Ettha ca puªgava saddo kammadh±rayasam±se seµµhatthav±cako. Munipuªgavoti-±d²su viya. Vuttañca amarakose–
“Uttarasmi½ pade byaggha, puªgavosabhakuñjar±;
s²hasadd³lan±g±dy±, pume seµµhatthagocar±”ti.
Tassattho. Kammadh±rayasam±se uttarapade vattam±n± byagghapuªgavosabhakuñjar± byagghapuªgava-usabhakuñjarasadd± ca s²ha sadd³lan±g±dy± s²ha sadd³la n±g±sadd± ca pume seµµhattha v±cak±ti. Aya½ panettha vacanattho. Go viya buddhaguºe aj±nante anamante aññadiµµhike b±le jin±ti ajin²ti v± jino. Pakaµµhabh±va½ padh±nabh±va½ v± uddha½ gacchat²ti puªgavo. Pa-upubba gamudh±tu gatiya½ avapaccayo. Niggahit± gamo. Tassa kavagganta½ dh±tvantalopañca yad±din± katv± r³pasiddhi veditabb±. Jino ca so puªgavo c±ti jinapuªgavo, buddho. So pana gunna½ viya buddh±na½ s²l±dike appameyyaguºe aj±nant±na½ anamant±na½ ag±ravant±na½ avandant±na½ añña diµµhigatik±na½ b±l±na½ asatthena p±ram²puññatejena ajin²ti vutta½ hoti. Ta½ jinapuªgavanti. Aya½ panettha saªkhepayojan±. Tahi½ tahi½ tasmi½ tasmi½ bhave, attabh±ve v±, p±ramisañcaya½ d±n±dip±ram²na½ sam³ha½, caya½ upacita½ parisambh³ta½, sabbhi santehi sappurisehi, gata½ upagamitabba½ payirup±sitabba½, sukhappada½ accantasukhassa patiµµh±na bh³ta½, pada½ nibb±na½ gata½ patta½ agami½, nar±nar±na½ manussadev±na½, sukhasambhava½ lokiyalokuttarasukhassa k±raºa½ tividha sukhassa labhanak±raºabh³ta½ puñña½ v± bhava½ nibbattenta½, anam±na½ anamant±na½ an±dar±na½ avandant±na½ v±, gava½ goºasadis±na½ b±l±na½ jinapuªgava½ jayantapurisuttama½ buddha½ aha½ name nam±m²ti.
Navamavandanag±th±vaººan± samatt±.
10. Maggaªgan±va½ munidakkhan±viko,
²h±phiya½ ñ±ºakarena g±hako;
±ruyha yo t±ya bah³ bhavaººav±,
t±resi ta½ buddhamaghappaha½ name.
10. Eva½ navamag±th±ya buddha½ natv± id±ni bah³ satte tibhavasaªkh±t± sa½s±rasamuddato t±rentena guºena ca satt±na½ dukkhappah±nena guºena ca thomitv± buddha½ vanditu k±mo maggaªgan±vanty±dig±tham±ha. Aya½ pana tata jara gaºehi racitatt± dv±dasakkharehi yutt± indava½sa g±th±ti daµµhabb±. Vuttañhi vuttodaye “s±yindava½s± khalu yattha t± jar±”ti. Tassattho. Yattha yassa½ g±th±ya½ t± tagaºadvayañca jar± jagaºa ragaº± ca ce siyu½, s± g±th± khalu ekanta½ indava½sag±th± n±m±ti. Tattha yo munidakkhan±vikoti sambandho. Yo buddha saªkh±to cheko n±v±jeµµhakoti attho. Tattha mun²ti ubho loke mun±ti j±n±t²ti muni, bhagav±. Munadh±tu ñ±ºe i. Atha v± mona½ vuccati sabbaññutañ±ºa½, ta½ assa atth²ti muni, bhagav±. Assathyatthe ipaccayo. Vuttañhi ekanip±te vaººapathaj±takaµµhakath±ya½ “mun²ti mona½ vuccati ñ±ºa½. K±ya moneyy±d²su v± aññatarena samann±gatatt± puggalo mun²ti vuccati. So panesa ag±riyamuni, anag±riyamuni, sekkhamuni, asekkhamuni, paccekamuni, munimun²ti anekavidho. Tattha ag±riyamun²ti gihi ±gataphalo viññ±tas±sano. Anag±riyamun²ti tath±r³pova pabbajito. Sekkhamun²ti sattasekkh±. Asekkhamun²ti kh²º±savo. Paccekamun²ti paccekasambuddho. Munimun²ti samm±sambuddho”ti. Idha pana munimuni adhippeto. Dakkhoti cheko. Samuddataraºe dakkhati kusalatta½ gacchat²ti dakkho, n±viko. Dakkhadh±tu gatiya½ a. Atha v± dakkhati kusalakamme aññasmiñca kicc±kicce adandhat±ya s²gha½ gacchat²ti dakkho, yokoci kusalo puggalo. Dakkhadh±tu s²ghatthe a. Dakkho viy±ti dakkho, buddho. N²tatthena pana buddho satt±na½ sa½s±rasamuddato uddh±raºassa k±raºa½ dakkhati paricchindati ñ±ºen±ti dakkhoti vuccati. N±vikoti samuddat²ra½ n±v±ya tarat²ti n±viko, n±v±jeµµhako. Taratitaddhite ºiko. N±viko viy±ti n±viko, buddho. N²tatthena pana buddho nibb±na½ p±ra½ aµµhamaggaªgan±v±ya tarat²ti n±vikoti vuccati. Dakkho n±viko dakkhan±viko, muni ca so dakkhan±vikoc±ti munidakkhan±viko, kammadh±rayasam±soya½. Atha v± dakkhan±viko viya dakkho mun²ti munidakkhan±viko, buddho. Upam±kammadh±rayasam±soya½. Yath± hi samuddataraºe cheko n±viko manusse samuddap±ra½ neti, eva½ buddho veneyyasatte nibb±nap±ra½ net²ti vutta½ hoti. Maggaªgan±va½ ±ruyh±ti sambandho. Maggaªgan±vanti aµµhamaggaªga saªkh±ta½ n±va½. ¾ruyh±ti ±rohitv±ti attho. Kilese m±rento ±rammaºakaraºavasena nibb±na½ gacchat²ti maggo. M±rasadd³papada gamudh±tu kvi. M±renta goti vattabbe niruttinayena maggoti vutta½. Atha v± nibb±na½ maggati gavesat²ti maggo. Maggadh±tu gavesane a. Nibb±natthikehi maggiyati gavesiyat²ti v± maggo. Ekantato j±ti jar±by±dhimaraºadukkh±d²hi p²¼itehi sattehi dukkhakkhaya½ nibb±na½ p±puºatth±ya maggitabbo gavesitabboti maggo, catumaggo. Vuttañhi “maggoti kenaµµhena nibb±na½ magganaµµhena nibb±natthikehi maggan²yaµµhena c±”ti. Aªgati gacchati phalanibb±na½ eten±ti aªga½. Agidh±tu gamane a. Maggassa aªga½ k±raºanti maggaªga½, samm±diµµhi samm±saªkappa samm±v±c± samm±kammanta samm±-±j²va samm±v±y±ma samm±sati samm±sam±dhivasena aµµhamaggaªga½ labbhati. Nuyati thav²yat²ti n±v±. Nudh±tu thaviya½ avo. Atha v± orato p±ra½ net²ti n±v±, bh±ra½ nayanti et±y±ti v± n±v±. Nidh±tu nayane avo. Maggaªgasaªkh±t± n±v± maggaªgan±v±. Atha v± n±v± viya maggaªganti maggaªga n±v±. Yath± hi n±v± attani ±ru¼he manusse samudda nad²p±ra½ neti, eva½ aµµhamaggaªgadhamm± att±na½ paµipajjante nibb±na p±ra½ nent²ti vutta½ hoti. Ta½ maggaªgan±va½. ¿h±phiyanti v²riyasaªkh±ta½ dabbis±raka½. Vuttañhi suttani p±ta-aµµhakath±ya½ “phiyen±ti dabbis±raken±”ti. ¿hati ±rabbhat²ti ²h±. ¿hati v±yamati cetayati eten±ti v± ²h±, v²riya½. Saddan²tiya½ pana “²ha cet±yan”ti vutta½. Ph±ti va¹¹heti udaka½ eten±ti phiya½. Ph±dh±tu va¹¹hiya½ iyo. Ph±ti ghaµµeti udakanti v± phiya½. Atha v± ph±yati gacchati n±va½ eten±ti phiya½. Dabbis±raka½. Ph±yi dh±tu gatiya½ a. ¾k±rassa i. ¿h±saªkh±ta½ phiyanti ²h±phiya½. Phiya½ viya ²h±ti ²h±phiya½. Yath± hi phiyena n±v± icchitaµµh±na½ gacchati, eva½ ²h±saªkh±tena v²riyena ta½ ta½ kicca½ s±dheti, icchita½ nibb±naµµh±na½ gacchat²ti adhipp±yo. Ta½ pana g±hakoti pade kamma½. ѱºakaren±ti sabbaññutañ±ºasaªkh±tena hatthena. Sabba½ ñeyyadhamma½ j±n±t²ti ñ±ºa½, sabbaññutañ±ºa½. Ta½ ta½ kamma½ karot²ti karo, hattho. ѱºasaªkh±to karo ñ±ºa karo, kara½ viya ñ±ºanti v± ñ±ºakaro, tena ñ±ºakarena. G±hakoti da¼hagaºham±no hutv±. T±y±ti aµµhamaggaªga saªkh±t±ya t±ya n±v±ya, bah³ti aneke veneyyasatte. Bhavaººav±ti tibhavasaªkh±t± sa½s±ravaµµasaªkh±t± v± mah±samuddato. Tassa pana vacanattho heµµh± vuttoyeva. T±res²ti otiººesi, atikkames²ti attho. Buddhanti paµividdhacatusaccadhamma½. Aghappahanti satt±na½ dukkhappaja hanta½ Dukkhaviddha½sentanti attho. Atha v± aghappahanti satt±na½ kilesappajahanta½. Kilesaviddha½sentanti attho. Ettha hi aghasaddo dukkhe kilese ca vattati. Tattha hi dukkha½ aghayati dukkhayat²ti aghanti ca, aghayati dukkh±k±rena pavattat²ti v± aghanti ca vuccati. Kileso pana aghayanti p±pa½ karonti satt± eten±ti aghoti vuccati. Aghadh±tu p±pakaraºe a. Agha½ pajahati viddha½set²ti aghappaho, buddho. Aghasadd³papadapapubbah±dh±tu c±ge. Buddho veneyyasatt±na½ dukkhañca kilesañca dhammadesan±ya apanet²ti attho. Ettha ca paµhamavikappe dukkhassa appah±tabbadhammatt± maggena appah±tabbampi phal³pac±rena dukkhappajahantanti vutta½. Tanti munidakkhan±vika½ aha½ name nam±m²ti sambandhoti. Aya½ panettha saªkhepayojan±. Yo munidakkhan±viko yo buddhasaªkh±to cheko n±v±jeµµhako, maggaªgan±va½ aµµhamaggaªgasaªkh±ta½ n±va½ ±ruyha ±rohitv± ²h±phiya½ v²riyasaªkh±ta½ dabbis±raka½, ñ±ºakarena sabbaññutañ±ºasaªkh±tena hatthena, g±hako da¼ha½ gaºham±no hutv± t±ya aµµhamaggaªgan±v±ya, bah³ aneke veneyyasatte bhavaººav± tibhavasaªkh±tamah±samuddato, t±resi ot±resi, buddha½ paµividdhacatusaccadhamma½ aghappaha½ satt±na½ dukkhaviddha½senta½ kilesa viddha½senta½ v± ta½ munidakkhan±vika½ aha½ name nam±m²ti.
Dasamavandanag±th±vaººan± samatt±.
11. Samati½satip±ramisambharaºa½,
varabodhidume catusaccadasa½;
varamiddhigata½ naradevahita½,
tibhav³pasama½ paºam±mi jina½.
11. Eva½ dasamag±th±ya buddha½ vanditv± id±ni samati½ satip±ramisambharaº±d²hi pañcahi guºehi thomitv± jina½ vandituk±mo samati½satip±ramisambharaºanty±dig±tham±ha. Aya½ pana cat³hi sagaºehi racitatt± dv±dasakkharehi yutt± toµakag±th±ti daµµhabb±. Vuttañhi vuttodaye “iha toµaka mambudhisehi mitan”ti. Tassattho. Yassa½ paµip±da½ ambudhisehi cat³hi sagaºehi mita½ pamita½ racita½ lakkhita½ v± vutta½ idha jagatichande toµaka½ n±m±ti. Tattha pana samati½satip±ramisambharaºanti dasap±ramiyo, dasa upap±ramiyo, dasa paramatthap±ramiyo c±ti samati½sap±ramiyo sambh³ta½, parip³ritanti attho. T±sa½ pana viseso p±ramisaddassa ca vacanattho heµµh± vuttoyeva. Sambharittha parip³rayitth±ti sambharaºo, jino. Sa½pubbabharadh±tu p³raºe yu. Samati½sap±ramiyo sambharaºoti samati½satip±ramisambharaºo, jino. D²paªkarabuddhassa p±dam³le laddhaby±karaºato paµµh±ya kappasatasahass±dhik±ni catt±ri asaªkhyeyy±ni samati½sap±ramiyo p³rayitth±ti attho. Ta½ samati½satip±ramisambharaºa½. Varabodhidumeti uttamabodhirukkham³le. Ettha ca varabodhisaddassa vacanattho heµµh± vuttoyeva. Davati gacchati m³lakhandhatacas±kha viµapa pallava phalehi vu¹¹hi½ vir³¼i½ vepulla½ rajata suvaººamaºi sant± ruc²hi atisobhana½ v± p±puº±t²ti dumo, bodhisattassa vij±tadivaseyeva bodhisattena saddhi½ saha j±to satahatthubbedho asatthadumar±j± labbhati. Dudh±tu gatimhi amo. Apad±naµµhakath±ya½ pana “dun±ti kampat²ti dumo. Dumati p³reti ±k±satalanti v± dumo”ti vutta½. Varo bodhi varabodhi, varabodhi ca so dumo c±ti varabodhidumo, tasmi½.