Taŗh±paccay±-up±d±napadavitth±rakath±vaŗŗan±
645. Atthavibh±go atthassa vibhajan±. VatthusaŖkh±ta½ k±manti k±maguŗasańńita½ r³p±di-±rammaŗam±ha. Up±diyat²ti k±mavasena gaŗh±ti, da¼ha½ ass±det²ti attho. K±ma½ up±diyat²ti ettha kammas±dhano k±masaddo k±mo ca soti ettha kattus±dhano kilesak±massa adhippetatt±. Up±d±nasaddo pana ubhayatth±pi kattus±dhanova. Da¼hattho bhusattho. Yath± bhuso ±y±so up±y±so, bhusa½ kuµµha½ upakuµµha½, eva½ idh±p²ti ±ha up±y±sa-upakuµµh±d²su viy±ti. Purimadiµµhi½ uttaradiµµhi up±diyat²ti purimadiµµhi½ sassatabh±vena gaŗhant² up±diyati, purimadiµµhi-±k±rena v± uttaradiµµhi uppajjam±n± teneva purimadiµµhi½ da¼ha½ karont² ta½ up±diyat²ti vutt±. Atha v± purimadiµµhi½ uttaradiµµhi up±diyat²ti sassato att±ti (d². ni. 1.31) ida½ purimadiµµhi½ up±diyam±na½ uttaradiµµhi½ nidassetu½ vutta½. Yath± hi es± da¼h²karaŗavasena purima½ uttar± up±diyati, eva½ natthi dinnanti-±dik±p²ti (ma. ni. 1.445; 2.94; 3.91, 116, 136; dha. sa. 1221; vibha. 938). Attaggahaŗa½ pana attav±dup±d±nanti na ida½ diµµhup±d±nadassananti daµµhabba½. Loko c±ti v± attaggahaŗavinimutta½ gahaŗa½ diµµhup±d±nabh³ta½ idha purimadiµµhi-uttaradiµµhivacanehi vuttanti veditabba½. S²labbata½ up±diyat²ti ettha asuddhimaggagos²l±disam±d±navasena s²la½, av²tikkamanavasena vata½. Ubhayath±pi v± s²la½, tapokammabh±vena gahitat±ya vata½, gav±dipakatibh±van±. Attano v± gav±dibh±v±dhiµµh±na½ s²la½, gacchanto bhakkheti, tiµµhanto muttet²ti-±din± gav±dikiriy±karaŗa½ vata½. Ta½ta½akiccasammatato v± nivatti s²la½, ta½sam±d±navatovesa bhojanakiccakaraŗ±divisesapaµipatti vata½, ta½ s²labbata½ asuddhimagga½ suddhimaggoti par±masanto tath± abhinivisanto up±diyati, ta½ g±ha½ da¼ha½ gaŗh±t²ti attho. S²labbatasahacarita½ par±m±sa½ s²labbatanti gahetv± ±ha s²labbatańca ta½ up±d±nańc±ti. Gos²lagovat±d²n²ti ca tath±bh³ta½ diµµhi½ vadati. Tenev±ha sayameva up±d±n±n²ti. Abhinivesatoti abhinivesabh±vato, abhinivisanato v±. Attav±dup±d±nanti att±ti v±dassa pańń±panassa, gahaŗassa ca k±raŗabh³t± diµµh²ti attho. Attav±damattamev±ti attassa abh±v± att±ti ida½ vacanamattameva. Up±diyant²ti da¼ha½ gaŗhanti. Katha½? Att±ti. Att±ti hi abhinivisant± vacanamattameva da¼ha½ katv± gaŗhant²ti atthoti. Eva½ attav±damattameva up±diyant²ti vutta½ Attav±damattanti v± v±c±vatthumattamev±ha. V±c±vatthumattameva hi att±ti up±diyanti attassa abh±v±ti. DhammasaŖkhepavitth±re pana k±mup±d±na½ saŖkhepato taŗh±da¼hatta½, sesup±d±nattaya½ diµµhimattameva, vitth±rato pan±ti eva½ dhammasaŖkhepavitth±rasamud±yato tadavayavabh³ta½ saŖkhepa½, vitth±rańca niddh±ret²ti. DhammasaŖkhepavitth±reti niddh±raŗe bhumma½ daµµhabba½. K±mes³ti pańcasu k±maguŗesu K±macchandoti k±masaŖkh±to chando, na kattukamyat±chando, na ca dhammacchando. K±manavasena, rańjanavasena ca k±moyeva r±go k±mar±go, eva½ sabbattha k±mattha½ viditv± k±mo eva nandanaµµhena k±manand², taŗh±yanaµµhena k±moyeva k±mataŗh±, sinehanaµµhena k±mo eva k±masneho, paridayhanaµµhena k±mapari¼±ho, mucchanaµµhena k±mamucch±, gilitv± pariniµµh±panaµµhena k±majjhos±na½ veditabba½. Appattavisayapatthan± taŗh± ±rammaŗe paritassanabh±vato, sampattavisayaggahaŗa½ up±d±na½ ±rammaŗe da¼hagg±habh±vato. Appicchat±paµipakkh± taŗh± visay±bhimukhabh±vato, santuµµhipaµipakkh± up±d±na½ taŗh±da¼hatta½ hutv± atricchat±bh±vato. Pariyesanadukkham³l± taŗh± appattavisayapatthan±bh±vato, ±rakkhadukkham³la½ up±d±na½ sampattavisayaggahaŗabh±vato. Natthi dinnanti-±d²su dinnanti d±nam±ha, ta½ aphalatt± r³pa½ viya d±na½ n±ma na hot²ti paµikkhipati. Yiµµha½ vuccati mah±vijitayańńasadiso mah±y±go. Hutanti ±hunap±hunamaŖgalakiriy±. Tattha ±mantetv± havana½ d±na½ ±huna½, p±hun±na½ atith²na½ atithikiriy± p±huna½, ±v±h±d²su maŖgalattha½ d±na½ maŖgalakiriy±, dasa kusalakammapath± sukatakamm±ni n±ma, dasa akusalakammapath± dukkaµakamm±ni n±ma, phala½ vip±koti nissand±diphalańceva nippariy±yavip±ko ca natth²ti yojan±. Yath± cettha, eva½ natthi dinnanti-±d²supi phalavip±kapaµikkhepova daµµhabbo. Natthi aya½ lokoti paraloke µhito ima½ loka½ natth²ti gaŗh±ti. Ima½ hi loka½ avekkhitv± paraloko, parańca loka½ avekkhitv± aya½ loko hoti gantabbato, ±gantabbato c±ti paralokato idh±gamanassa abh±v± tattheva ucchijjanato cittena paraloke µhito ima½ loka½ natth²ti gaŗh±t²ti attho. Na hi aya½ diµµhi paraloke µhitasseva hot²ti. Natthi paralokoti idhaloke µhito paraloka½ natth²ti gaŗh±ti. Idh±pi vuttanayeneva attho veditabbo. Aya½ v± ettha attho sa½saraŗappadeso idhaloko, paraloko ca n±ma koci natthi sa½saraŗassa abh±v± tattha tattheva ucchijjanatoti. Purimabhavato pacchimabhave upapatana½ upap±to, so yesa½ s²la½, te opap±tik±. Te pana cavanaka-upapajjanakasatt± natth²ti dassento ±ha natthi satt± opap±tik±ti. Natthi loke samaŗa
pe
pavedent²ti anulomapaµipada½ paµipannatt± sammaggat± samm±paµipann± dhammikasamaŗabr±hmaŗ± lokasmi½ natthi, ye imańca loka½, parańca loka½ attan± eva abhivisiµµhena ń±ŗena paccakkhato ńatv± pavedanasamatth± sabbańńubuddh± n±ma natth²ti dasseti. R³pa½ attato samanupassat²ti-±d²su vattabba½ heµµh± vuttameva. Pakati-aŗu-±d²na½ sassatagg±hapubbaŖgamo, sar²rassa ucchedagg±hapubbaŖgamo ca tesa½ g±h±na½ s±mibh³to koci sassato, ucchijjam±no v± att± atth²ti attagg±ho kad±ci hot²ti yebhuyyen±ti vutta½. Sv±ya½ attagg±ho atthato khandh±rammaŗo eva daµµhabbo. Yebhuyyena paµhama½ attav±dup±d±nanti-±din±va sambandho. Yadipi bhavar±gajavanav²thi paµhama½ pavattati gahitapaµisandhikassa bhavanikantiy± pavattitabbatt±, so pana bhavar±go taŗh±da¼hatta½ na hot²ti mańńam±no na k±mup±d±nassa paµhamuppattim±ha. Taŗh± k±mup±d±nanti pana vibh±gassa akaraŗe sabb±pi taŗh± k±mup±d±na½, karaŗepi v± k±mar±gato ańń±pi taŗh± da¼habh±va½ patt± k±mup±d±nanti tassa arahattamaggavajjhat± vutt±. Uppattiµµh±nabh³t± cittupp±d± visayo. Pańcup±d±nakkhandh± ±layo. Tattha ramat²ti ±layar±m±, paj±. Teneva s± ±layar±mat± sasant±ne, parasant±ne ca p±kaµ± hoti. K±m±nanti vatthuk±m±na½. Sukhadukkha½ kammun± hot²ti aggahetv± kot³halamaŖgal±dibahulo hoti. S± kot³halamaŖgal±dibahulat±. Assa k±mup±d±navato. Tanti diµµhup±d±na½, anattani dhammamatte att±ti micch±bhinivesassa sukhumataradhammup±d±nat±ya sukhumat± vutt±. Upanissayavacanena ±rammaŗ±nantarapakat³panissay± vutt±ti anantarapaccay±d²nampi saŖgaho kato hoti.