N±mar³papaccay±sa¼±yatanapadavitth±rakath±vaŗŗan±

641. Tanti n±mar³pa½. Tass±ti sa¼±yatanassa. T±disassev±ti katekasesasseva.
Idh±pi n±manti khandhattayasseva gahaŗe k±raŗa½ vuttanayameva. Niyamatoti idańca catunna½ bh³t±na½, channa½ vatth³na½, j²vitassa ca yath±sambhava½ sahaj±tanissayapurej±ta-indriy±din± sa¼±yatanassa pavattam±nassa ekantena paccayabh±va½ sandh±ya vutta½. R³p±yatan±d²na½ pana sahaj±tanissay±nup±lanabh±vo natth²ti aggahaŗa½ veditabba½. ¾rammaŗ±rammaŗapurej±t±dibh±vo ca tesa½ na sasantatipariy±pann±nameva, na ca cakkh±d²na½ viya ekappah±renev±ti aniyamato paccayabh±vo. Niyamato…pe… j²vitindriyanti evanti ettha eva½-saddena v± r³p±yatan±d²nampi saŖgaho daµµhabbo. Chaµµh±yatanańca sa¼±yatanańca sa¼±yatananti ettha yadipi chaµµh±yatanasa¼±yatanasadd±na½ saddato sar³pat± natthi, atthato pana sa¼±yatanekadesova chaµµh±yatananti ekadesasar³pat± atth²ti ekadesasar³pekaseso katoti veditabbo. Atthatopi hi sar³p±na½ ekadesasar³pekasesa½ icchanti “vaŖko ca kuµilo ca kuµil±”ti. Tasm± atthato ekadesasar³p±nańca ekasesena bhavitabbanti.
Atha v± chaµµh±yatanańca man±yatanańca chaµµh±yatananti v± man±yatananti v± chaµµh±yatanańca chaµµh±yatanańca chaµµh±yatananti v± man±yatanańca man±yatanańca man±yatananti v± ekasesa½ katv± cakkh±d²hi saddhi½ “sa¼±yatanan”ti vuttanti tameva ekasesa½ n±mamattapaccayassa, n±mar³papaccayassa ca man±yatanassa vasena kata½ atthato dassento ±ha “chaµµh±yatanańca sa¼±yatanańca sa¼±yatananti eva½ katekasesass±”ti. Yath±vuttopi hi ekaseso atthato chaµµh±yatanańca sa¼±yatanańc±ti eva½ kato n±ma hot²ti. Sabbattha ca ekasese kate ekavacananiddeso katekases±na½ sa¼±yatan±disaddavacan²yat±s±mańńavasena katoti daµµhabbo.
“Na ańńath±”ti etena tassa tassa n±massa, r³passa ca abh±ve ta½ ta½ ±yatana½ na hot²ti byatireka½ vibh±veti.
Yanti ya½ ya½ n±ma½, r³pańca. Yass±ti yassa yassa ±yatanassa. Yath±ti sahaj±t±din± yena yena pak±rena. Neyyanti ńeyya½.
Tassa vasen±ti tassa hetu-±dipaccayassa vasena. Ukka½s±vaka½soti ettha sattadh± paccayabh±vato ukka½so aµµhadh± paccayabh±vo, tato navadh±, tato dasadh±ti aya½ ukka½so. Avaka½so pana dasadh± paccayabh±vato navadh± paccayabh±vo, tato aµµhadh±, tato sattadh±ti eva½ veditabbo, na pana sattadh± paccayabh±vato eva dvepi ukka½s±vaka½s± yojetabb±, tato avaka½s±bh±vatoti.
Vip±ka½ n±manti sambandho. Vuttanayenev±ti sahaj±t±divasena, sattadh±, hetu-±divasena ca. Itaranti avip±ka½ n±ma½.
“Hadayavatthuno sah±ya½ hutv±”ti etena ar³pe viya asah±ya½ n±ma½ na hoti, hadayavatthu ca n±mena saha chaµµh±yatanassa paccayo hot²ti ettakameva dasseti, na pana yath± hadayavatthu paccayo hoti, tath± n±mamp²ti ayamattho adhippeto. Vatthu hi n±massa vippayuttapaccayo hoti, na n±ma½. N±mańca vip±kahet±dipaccayo hoti, na vatth³ti. Pavatte ar³padhamm± kammajar³passa µhitippattasseva paccay± honti, na uppajjam±nass±ti vippayutta-atthi-avigat± ca pacch±j±tavippayutt±dayo eva cakkh±d²na½ yojetabb±.
“Tatthev±”ti imin± “pavatte”ti ida½ pacc±maµµhanti ±ha “tattheva hi pavatte”ti. “Pańcavok±rabhave”ti pana ida½ “pańcannan”ti imin± d²pitamev±ti. Pavattiya½ cakkh±yatan±dikassa n±ma½ vip±kapaccayo na hoti, attan± janitar³passeva hoti. Paµisandhiya½ pana kammasamuµµh±na½ cittasamuµµh±nasadisa½, tasm± vatthunopi vip±kapaccayo hotiyeva.
R³patoti r³pesu. Ya½ ya½ ±yatana½ uppajjat²ti paµisandhiya½ aŗ¹ajajal±buj±na½ pańcasu ±yatanesu k±y±yatanameva uppajjati. Itaresa½ yath±raha½ itar±nipi.
Avasesaman±yatanass±ti ettha “pańcakkhandhabhave pan±”ti etassa anuvattam±natt± pańcavok±rabhave eva pavattam±na½ pańcavińń±ŗehi avasesa½ man±yatana½ vuttanti daµµhabba½. N±mar³passa sahaj±t±dis±dh±raŗapaccayabh±vo, sampayutt±di-as±dh±raŗapaccayabh±vo ca yath±sambhava½ yojetabbo. “R³papaccay± pańc±yatan±n²”ti ayampi nayo labbhati nirodhasam±pann±na½ vasena, so pana apacurabh±vato yebhuyyena ca paµisandhiya½ paccayabh³tasseva n±mar³passa pavattiya½ paccayabh±vo vibh±vitoti na dassitoti veditabba½.