Sa¼±yatanapaccay±phassapadavitth±rakath±vaººan±
642. B±v²satiy± lokiyavip±kaviññ±ºehi sampayutt± b±v²satilokiyaviññ±ºasampayutt±. Tato eva b±v²sati. Tatth±ti tasmi½ sa¼±yatane, tesu chasu ±yatanes³ti attho. Ajjhattanti sasantatipariy±pannameva gaºh±ti. Tañhi sasantatipariy±pannakammanibbatta½ t±disassa phassassa paccayo hoti. R³p±d²ni, pana bahiddh± anup±dinn±ni ca phassassa ±rammaºa½ honti, na t±ni cakkh±d²ni viya sasantatipariy±pannakammakilesanimittappavattibh±vena phassassa paccay± hont²ti paµham±cariyav±de na gahit±ni, dutiy±cariyav±de pana yath± tath± v± paccayabh±ve sati na sakk± vajjetunti gahit±ni. Tatth±ti sa¼±yatanapaccay± phassapade. Ye t±va ±cariy± mah±vih±rav±sinova yath± viññ±ºa½, eva½ n±mar³pa½, sa¼±yatana½, phassa½, vedanañca paccaya½, paccayuppannañca sasantatipariy±panna½ d²pent± vip±kameva icchanti. “Chaµµh±yatanapaccay± phasso”ti abhidhammabh±jan²yap±¼i (vibha. 243) ±ruppa½ sandh±ya vutt±ti “chaµµh±yatanapaccay± phassoti p±¼i-anus±rato”ti vutta½. Sabbe phass± na sambhont²ti yojan±. Yadi sabb±yatanehi eko phasso sambhaveyya, “sa¼±yatanapaccay± phasso”ti ekassa vacana½ yujjeyya ath±pi ekamh± ±yatan± sabbe phass± sambhaveyyu½, tath±pi sabb±yatanehi sabbaphassasambhavato ±yatanabhedena phassabhedo natth²ti tadabhedavasena ekassa vacana½ yujjeyya, tath± pana asambhavato na yuttanti codeti “na sabb±yataneh²”ti-±din± Aññass±pi v± asambhavantassa vidh±nassa bodhanatthameta½ vutta½ “n±pi ekamh± ±yatan± sabbe phass±”ti. “Na sabb±yatanehi eko phasso sambhot²”ti idameva pana ekaphassavacanass±yuttattad²paka½ k±raºanti veditabba½. Nidassanavasena v± eta½ vutta½. N±pi ekamh± ±yatan± sabbe phass± sambhonti, eva½ na sabb±yatanehi eko phasso sambhoti. Tasm± ekassa vacana½ ayuttanti. Parih±ra½ pana anek±yatanehi ekaphassassa sambhavatoti dassento “tatrida½ vissajjanan”ti-±dim±ha. Avasesasampayuttadhamm±yatan± phassavajjit± ta½sampayuttacetasik± dhamm±. Ekopi anek±yatanappabhavo ekopanek±yatanappabhavo. Chadh± paccayatte pañca vibh±vaye, eka½ navadh± paccayatte, b±hir±ni cha ±yatan±ni ±rammaº±din± yath±sambhava½ paccayatte vibh±vayeti sambandho. Anekabhedass±ti kusalavip±k±dipañcadv±r±divasena anekavidhassa dvipañcaviññ±ºasampayuttavajjassa vip±kaphassassa. T±ni c±ti r³p±yatan±d²ni. “Mano ca nesa½ gocaravisaya½ paccanubhot²”ti (ma. ni. 1.455) hi vutta½. Tath± c±ti paccuppann±ni r³p±d²ni paccuppannañca dhamm±yatanapariy±panna½ r³par³pa½ sandh±ya vutta½. ¾rammaºapaccayamatten±ti ta½ sabba½ apaccuppanna½, aññañca dhamm±yatana½ sandh±ya vutta½.