13. Abhiññ±niddesavaººan±
Dibbasotadh±tukath±vaººan±
400. Tatth±ti dibbasotadh±tuy± niddese. Abhiññ±p±¼iy± hi niddesamukhena abhiññ±na½ nibbattanavidhi vidh²yati. Abhiññ±s²senettha abhiññ±p±¼i vutt±. Ten±ha “tato par±su ca t²su abhiññ±s³”ti. Tato par±s³ti ca satthuno desan±kkama½, attano ca uddesakkama½ sandh±ya vutta½, na paµipattikkama½. Na hi paµipajjant± imin±va kamena paµipajjanti. Sabbatth±ti dibbasotadh±tup±¼iya½, ses±bhiññ±p±¼iyañc±ti sabbattha. Tatr±ti v±kyopaññ±se nip±tamatta½, tatra v± yath±vuttap±µhe. Dibbasadisatt±ti dibbe bhav±ti dibb±, dev±na½ sotadh±tu, t±ya dibb±ya sadisatt±. Id±ni ta½ dibbasadisata½ vibh±vetu½ “dev±na½ h²”ti-±di vutta½. Tattha sucaritakammanibbatt±ti saddh±bahulat±visuddhadiµµhit±nisa½sadass±vit±disampattiy± suµµhu caritatt± sucaritena dev³papattijanakena puññakammena nibbatt±. Pittasemharuhir±d²h²ti ±di-saddena v±tarog±d²na½ saªgaho. Apalibuddh±ti anupaddut±. Pitt±d²hi anupaddutatt±, kammassa ca u¼±rat±ya upakkilesavimutti veditabb±. Upakkilesadosarahita½ hi kamma½ tiº±didosarahita½ viya sassa½ u¼±raphala½ anupakkiliµµha½ hoti. K±raº³pac±rena cassa phala½ tath± vohar²yati, yath± “sukka½ sukkavip±kan”ti (d². ni. 3.312; ma. ni. 2.81; a. ni. 4.233). D³rep²ti pi-saddena sukhumass±pi ±rammaºassa sampaµicchanasamatthata½ saªgaºh±ti. Pas±dasotadh±t³ti catumah±bh³t±na½ pas±dalakkhaº± sotadh±tu. V²riy±rambhavaseneva ijjhanato sabb±pi kusalabh±van± v²riyabh±van±, padh±nasaªkh±rasamann±gat± v± iddhip±dabh±van±pi visesato v²riyabh±van±, tass± ±nubh±vena nibbatt± v²riyabh±van±balanibbatt±. ѱºamay± sotadh±tu ñ±ºasotadh±tu. T±dis±yev±ti upakkilesavimuttat±ya, d³repi sukhumassapi ±rammaºassa sampaµicchanasamatthat±ya ca ta½sadis± eva Dibbavih±ravasena paµiladdhatt±ti dibbavih±rasaªkh±t±na½ catunna½ bh³m²na½ vasena paµiladdhatt±, imin± k±raºavasenass± dibbabh±vam±ha. Ya½ cettha vattabba½, ta½ heµµh± vuttameva. Dibbavih±rasannissitatt±ti aµµhaªgasamann±gamena ukka½sagata½ p±dakajjh±nasaªkh±ta½ dibbavih±ra½ sanniss±ya pavattatt±, dibbavih±rapariy±panna½ v± attan± sampayutta½ r³p±vacaracatutthajjh±na½ nissayapaccayabh³ta½ sannissitatt±ti evampettha attho daµµhabbo. Savanaµµhen±ti saddagahaºaµµhena. Y±th±vato hi sadd³paladdhi saddasabh±v±vabodho savana½. Santesupi aññesu sabh±vadh±raº±d²su dh±tu-atthesu attasuññat±sandassanatth± satthu dh±tudesan±ti ±ha “nijj²vaµµhena c±”ti. Sotadh±tukicca½ saddasampaµicchana½, saddasanniµµh±napaccayat± ca. ѱºassa parisuddhi upakkilesavigamenev±ti ±ha “nirupakkiles±y±”ti. M±nusik± manussa santak±, ma½sasotadh±tu, dibbavid³r±divisayaggahaºasaªkh±tena attano kiccavisesena atikkanta½ m±nusika½ et±y±ti atikkantam±nusik±. Ten±ha “manuss³pac±ra½ atikkamitv± saddasavanen±”ti. Tattha manuss³pac±ranti manussehi upacaritabbaµµh±na½, pakatiy± sotadv±rena gahetabba½ visayanti adhipp±yo. Ten±ha “saddasavanen±”ti. Dibbeti devalokapariy±panne. Te pana visesato dev±na½ kath± sadd± hont²ti ±ha “dev±na½ sadde”ti. Manuss±na½ eteti m±nus±, te m±nuse. Eva½ devamanussasadd±na½yeva gahitatt± vutta½ “padesapariy±d±nan”ti, ekadesaggahaºanti attho. Sadehasannissit± attano sar²re sannissit±. Nippadesapariy±d±na½ µh±nabhedaggahaºamukhena saviññ±ºak±dibhedabhinnassa saddassa anavasesena saªgaºhanato. Aya½ dibbasotadh±tu. Parikammasam±dhicitten±ti parikammabh³t±veºikasam±dhicittena, dibbasotañ±ºassa parikammavasena pavattakkhaºikasam±dhin± sam±hitacitten±ti attho. Parikammasam±dhi n±ma dibbasotadh±tuy± upac±r±vatth±tipi vadanti. S± pana n±n±vajjanavasena vutt±ti daµµhabb±. Sabbo¼±rikasaddadassanattha½ s²h±d²na½ saddo paµhama½ gahito. Tiyojanamatthakepi kira kesaras²hassa s²han±dasaddo suyyati. ¾di-saddena meghasaddabyagghasadd±d²na½ saªgaho daµµhabbo. Ettha ca yath± o¼±rikasadd±vajjana½ y±vadeva sukhumasadd±vajjan³p±yadassanattha½, tath± saddaggahaºabh±van±balena sukhumatarasaddaggahaºasa½siddhito. Eva½ ±sannasaddaggahaº±nus±rena d³rad³ratarasaddaggahaºampi samijjhat²ti dassetu½ “puratthim±ya dis±y±”ti-±din± dis±sambandhavasena sadd±na½ manasik±ravidhi ±raddho. Tattha saddanimittanti ñ±ºuppattihetubh±vato saddo eva saddanimitta½, yo v± yath±vutto up±d±yup±d±ya labbham±no sadd±na½ o¼±rikasukhum±k±ro, ta½ saddanimitta½. Tenev±ha “sadd±na½ saddanimittan”ti. Ya½ pana vutta½ “o¼±rik±nampi sukhum±nampi sadd±na½ saddanimitta½ manasi k±tabban”ti, ta½ o¼±rikasukhumasammatesupi o¼±rikasukhumasabbh±vadassanattha½. Tañca sabba½ sukhume ñ±ºaparicayadassanattha½ daµµhabba½. Saddanimittassa apaccuppannasabh±vatt± “saddova saddanimittan”ti ayameva pakkho ñ±y±gatoti keci, ta½ na o¼±rikasukhum±na½ sadd±na½ vaºº±rammaºena ñ±ºena n²lap²t±divaºº±na½ viya tattheva gahetabbato. O¼±rikasukhumabh±vo cettha saddanimittanti adhippetanti. Tass±ti yath±vuttena vidhin± paµipajjantassa yogino. Te sadd±ti ye sabbo¼±rikato pabhuti ±vajjantassa anukkamena sukhumasukhum± sadd± ±vajjit±, te. P±katikacittass±p²ti p±dakajjh±nasam±pajjanato pubbe pavattacittass±pi. Parikammasam±dhicittass±ti dibbasotadh±tuy± upp±danattha½ p±dakajjh±na½ sam±pajjitv± vuµµhitassa sadda½ ±rabbha parikammakaraºavasena pavattakkhaºikasam±dhicittassa. Pubbepi ñ±ºena parimadditatt± ativiya p±kaµ± hont²ti sambandho. Tesu saddes³ti ye parikammassa visayadassanattha½ bah³ sadd± vutt±, tesu saddesu. Aññataranti yatthassa parikammakaraºavasena abhiºha½ manasik±ro pavatto, ta½ eka½ sadda½. Tato paranti tato appanuppattito para½. Tasmi½ soteti tasmi½ ñ±ºasote. Patito hot²ti dibbasotadh±tu antogadh± hoti appan±cittassa uppattito pabhuti dibbasotañ±ºal±bh² n±ma hoti, na d±nissa tadattha½ bh±van±bhiyogo icchitabboti attho. Tanti dibbasotadh±tu½. Th±maj±tanti j±tath±ma½ da¼habh±vappatta½. Va¹¹hetabba½ p±dakajjh±n±rammaºa½. Kinti kittakanti ±ha “etthantare sadda½ suº±m²ti ekaªgulamatta½ paricchinditv±”ti. P±dakajjh±nassa hi ±rammaºabh³ta½ kasiºanimitta½ “ettaka½ µh±na½ pharat³”ti manasi karitv± p±dakajjh±na½ sam±pajjantassa kasiºanimitta½ tattaka½ µh±na½ pharitv± tiµµhati So sam±pattito vuµµh±ya tattha gate sadde ±vajjati, subh±vitabh±vanatt± tattha aññatara½ sadda½ ±rabbha uppann±vajjan±nantara½ catt±ri, pañca v± javan±ni uppajjanti. Tesu pacchima½ iddhicitta½, itarassa punapi p±dakajjh±na½ sam±pajjitabbameva. Tato eva hi p±dakajjh±n±rammaºena phuµµhok±sabbhantaragatepi sadde suº±tiyev±ti s±saªka½ vadati. Ekaªguladvaªgul±diggahaºañcettha sukhumasadd±pekkh±ya kata½. Eva½ suºantov±ti eva½ paricchinditv± paricchinditv± savanena vas²kat±bhiñño hutv± yath±vajjite sadde suºanto eva. P±µiyekkanti ekajjha½ pavattam±nepi te sadde pacceka½ vatthubhedena vavatthapetuk±mat±ya sati.
Dibbasotadh±tukath±vaººan± niµµhit±.