Avijj±paccay±saªkh±rapadakath±vaººan±
591. Aya½ pan±ti id±ni vakkham±na½. “Katam± ca, bhikkhave, avijj± dukkhe aññ±ºan”ti-±din± (ma. ni. 1.103) suttantesu catuµµh±nik± avijj± vutt±ti “suttantapariy±yen±”ti vutta½. Nikkhepakaº¹e (dha. sa. 1106) pana suttantesu cat³su µh±nesu kathit±ya eva avijj±ya aµµhasu µh±nesu kiccaj±tito kathitatt± tadatthavaººan±vasena vibh±vana½ k±tu½ “abhidhammapariy±yen±”ti ±rabhitv± “vuttañhetan”ti-±di vutta½. Ah±petv± vibhajitabba½. Vibhajanañhi abhidhammapariy±yo. “Aµµhasu µh±nesu aññ±ºan”ti ±netv± ta½ sambandhitabba½. Sesaµµh±nes³ti dukkhasamudayesu, pubbant±d²su ca. ¾rammaºavasen±ti ±rammaºakaraºavasen±pi. Idh±ti imasmi½ “dukkhe aññ±ºan”ti-±dike p±µhe. S±ti avijj±. Uppann±ti asam³hatuppann±, pageva paccuppann±. “Paµicch±detv±”ti ettha vutta½ paµicch±dan±k±ra½ dassetu½ “y±th±vasarasalakkhaºa½ paµivijjhitu½ na det²”ti vutta½. Rasitabbo paµivijjhitabbo sabh±vo raso, attano raso saraso, y±th±vo yath±bh³to saraso y±th±vasaraso, yo “p²¼anaµµho”ti-±din± (paµi. ma. 2.8) vutto dukkhasaccappabhed± eva ca pubbant±dayo, so eva lakkhitabbatt± y±th±vasarasalakkhaºa½. Ta½ paµivijjhitu½ paccakkhato j±nitu½ na deti. Tadubhayanti pubbantañceva aparantañca at²ta½, an±gatañca khandhapañcaka½. Pubbant±parantabh±gavantat±ya v± paccuppannaddhabh³to majjhanto pubbant±paranto. Aya½ avijj± ime saªkh±r±ti idappaccayat±paµiccasamuppannadhammesu paccakkhato j±nan±k±radassana½. Etth±ti etesu dukkh±d²su. Yadipi avijj± dukkh±d²su ±rammaºakaraºavasenapi pavattati, yath± pana nirodhamagge ±rammaºa½ k±tu½ asakkont² te j±nituk±massa tappaµicch±danavasena, anirodhamaggesu nirodhamaggaggahaºak±raºabh±vena ca pavattam±n± te y±th±vato paµivijjhitu½ na deti, eva½ dukkh±d²sup²ti veditabba½. Tath± hi vutta½ “paµicch±danavaseneva idh±dhippet±”ti. Dukkh±divisayo andhatamakaro, lobh±d²nañca andhatamakar±na½ paccayabh³to adassan±k±ro aññ±ºa½. 592. Puññ±dayoti puññ±bhisaªkh±r±dayo. Tattha pun±ti attano sant±na½ apuññaphalato, dukkhasa½kilesato ca sodhet²ti puñña½. Hitasukhajjh±sayena puñña½ karot²ti tannipph±danena k±rakassa ajjh±saya½ p³reti, pujjabhava½ nibbattet²ti v± puñña½. Iti p³rako, pujjanibbattako ca niruttinayena puññanti veditabbo. Puññañca so attano phalassa abhisaªkharaºaµµhena abhisaªkh±ro c±ti puññ±bhisaªkh±ro. Puññapaµipakkhato apuññanti vuttavipariy±yena apuññ±bhisaªkh±ro veditabbo. Sam±dhipaccan²k±na½ atid³rat±ya na iñjati, aniñjañca bhava½ abhisaªkharot²ti ±neñj±bhisaªkh±ro. K±yena pavattito, k±yato v± pavatto, k±yassa v± saªkh±roti k±yasaªkh±ro. Vac²cittasaªkh±resupi eseva nayo. Tattha paµhamattiko pariv²ma½sanasutt±divasena gahito. Tattha hi “puñña½ ce saªkh±ra½ abhisaªkharoti, puññ³paga½ hoti viññ±ºan”ti-±din± (sa½. ni. 2.51) ±gata½. Dutiyattiko vibhaªgasuttavasena. Tattha hi “tayome, bhikkhave, saªkh±r±. Katame tayo? K±yasaªkh±ro vac²saªkh±ro cittasaªkh±ro”ti (sa½. ni. 2.28) vutta½. Vitth±rato pan±ti-±di puññ±bhisaªkh±r±d²na½ sar³pato, pabhedato ca vibh±vana½. Bh±van±vaseneva pavatt±, na d±nas²lavasen±ti tattha labbham±na½ puññakiriyavatthu½ dasseti. Evañca katv± ar³p±vacaracetan±pi “bh±van±vaseneva pavatt±”ti vutt±. Ye pana “bh±van±vasenev±”ti avadh±raºena abhiññ±cetana½ nivattet²ti vadanti, tadayutta½ t±sampi avijj±paccayat±ya viya puññ±bhisaªkh±rabh±vassa ca icchitatt±. Aññath± abhiññ±cittupp±dassa puññakiriyavatth³su asaªgaho eva siy±, na ca yutta½ “kusalañca puññakiriyavatthuñca na hot²”ti. P±º±tip±t±d²ti ±di-saddena na tadavasiµµha-akusalakammapath±na½yeva gahaºa½, atha kho anavasesa-akusalakammass±pi gahaºa½ daµµhabba½. Itaresu pan±ti k±yasaªkh±r±d²su. Puññ±bhisaªkh±r±dayo pavattam±n± imehi dv±rehi pavattant²ti dv±rato pavattidassanattha½. “Samav²sati cetan±”ti kasm± vutta½, yadi k±yavac²viññattiyo samuµµh±pentiyo kusal±kusalacetan± k±yasaªkh±ro, vac²saªkh±roti ca vuccanti, eva½ sante abhiññ±cetan±yapi kusal±ya tath± pavatt±ya vac²saªkh±rabh±vo vattabboti codana½ sandh±y±ha “abhiññ±cetan±”ti-±di. Etth±ti k±yavac²saªkh±raggahaºe, k±yavac²sañcetan±ggahaºe v±. Na gahit±ti aµµhakath±ya½ na gahit± “abhiññ±cetan± viññ±ºassa paccayo na hot²”ti. Kasm± pana na hoti, nanu s±pi kusal±, vip±kadhamm± c±ti? Saccameta½, anupacchinnataºh±vijjam±ne pana sant±ne saby±p±rappavattiy± tass± kusalat±, vip±kadhammat± ca vutt±, na vip±kupp±danena. S± pana vip±ka½ upp±dent² r³p±vacarameva upp±deyya. Na hi aññabh³mika½ kamma½ aññabh³mika½ vip±ka½ upp±det²ti. Attan± sadis±rammaºa½ tiµµh±nikameva ca upp±deyya cittupp±dakaº¹e r³p±vacaravip±kassa kammasadis±rammaºasseva vuttatt±. Na ca r³p±vacaravip±ko paritt±di-±rammaºo atthi, abhiññ±cetan± ca paritt±di-±rammaº±va hoti. Tasm± vip±ka½ na upp±det²ti viññ±yati. Kasiºesu ca upp±ditassa catutthajjh±nasam±dhissa ±nisa½sabh³t± abhiññ±. Yath±ha “so eva½ sam±hite citte”ti-±di (d². ni. 1.244-245; ma. ni. 1.384-386, 431-433; p±r±. 12). Tasm± sam±dhiphalasadis± s±, na ca phala½ deti. D±nas²l±nisa½sabh³to tasmi½ bhave paccayal±bho viy±ti s±pi vip±ka½ na upp±det²ti. “Yath± ca abhiññ±cetan±, eva½ uddhaccacetan±pi na hot²”ti ida½ uddhaccasahagatadhamme visu½ uddharitv± “tesa½ vip±ke ñ±ºa½ atthapaµisambhid±”ti (vibha. 725) vuttatt± vic±retabba½. S± pana vic±raº± heµµh± khandhaniddesavaººan±ya½ akusalakath±ya½ vic±rit± ev±ti tattha vic±ritanayeneva veditabb±. Apicettha yadeke vibhajja vadanti, dassanabh±van±na½ abh±vepi yesa½ puthujjan±na½, sekkh±nañca dassanabh±van±hi bhavitabba½, tesa½ taduppattik±le tehi pah±tu½ sakkuºeyy± akusal± dassanena pah±tabb±, bh±van±ya pah±tabb±ti ca vuccanti. Puthujjan±na½ pana bh±van±ya abh±v± bh±van±ya pah±tabbacint± natthi. Tena tesa½ pavattam±n± dassanena pah±tu½ asakkuºeyy±pi bh±van±ya pah±tabb±ti na vuccanti. Yadi vucceyyu½, dassanenapah±tabb± bh±van±yapah±tabb±na½ kesañci kenaci kad±ci ±rammaºa-±rammaº±dhipati-upanissayapaccayehi paccayo bhaveyyu½? Na ca paµµh±ne dassanenapah±tabb± bh±van±yapah±tabb±na½ kenaci paccayena paccayoti vutt±. Sekkh±na½ pana vijjam±n± bh±van±ya pah±tu½ sakkuºeyy±ti bh±van±ya pah±tabb±. Teneva sekkh±na½ dassanena pah±tabb±, cattatt± vantatt± muttatt± pah²natt± paµinissaµµhatt± ukkheµitatt± samukkheµitatt± ass±ditabb±, abhinanditabb± ca na honti. Pah²nat±ya eva somanassahetubh³t±, avikkhepahetubh³t± ca na domanassa½, uddhaccañca upp±dent²ti na te tesa½ ±rammaºa-±rammaº±dhipatibh±va½, pakat³panissayabh±vañca gacchanti. Na hi pah²ne upaniss±ya ariyo r±g±dikilese upp±deti. Vuttañheta½ “sot±pattimaggena ye kiles± pah²n±, te kilese na puneti na pacceti na pacc±gacchati…pe… arahattamaggena…pe… pacc±gacchat²”ti (mah±ni. 80; c³¼ani. mettag³m±ºavapucch±niddesa 27). Na ca puthujjan±na½ dassanena pah±tu½ sakkuºeyy±, itaresa½ na kenaci paccayena paccayo hont²ti na sakk± vattu½ “diµµhi½ ass±deti abhinandati, ta½ ±rabbha r±go uppajjati, diµµhi, vicikicch±, uddhacca½ uppajjati. Vicikiccha½ ±rabbha vicikicch± diµµhi, uddhacca½ uppajjat²”ti (paµµh±. 1.1.407) diµµhivicikicch±na½ uddhacc±rammaºapaccayabh±vassa vuttatt±. Ettha hi uddhaccanti uddhaccasahagatacittupp±da½ sandh±ya vutta½. Evañca katv± adhipatipaccayaniddese “diµµhi½ garu½ katv± ass±deti abhinandati, ta½ garu½ katv± r±go uppajjati, diµµhi uppajjat²”ti (paµµh±. 1.1.415) ettakameva vutta½, na vutta½ “uddhacca½ uppajjat²”ti. Tasm± dassanabh±van±hi pah±tabb±na½ at²t±dibh±vena na vattabbattepi y±dis±na½ t±hi anuppattidhammat± ±p±detabb±, tesu puthujjanesu vattam±n± dassana½ apekkhitv± tena pah±tu½ sakkuºeyy± dassanena pah±tabb±, sekkhesu vattam±n± bh±vana½ apekkhitv± t±ya pah±tu½ sakkuºeyy± bh±van±ya pah±tabb±. Tesu bh±van±ya pah±tabb± sah±yavirah± vip±ka½ na janayant²ti bh±van±ya pah±tabbacetan±ya n±n±kkhaºikakammapaccayabh±vo na vutto, apekkhitabbadassanabh±van±rahit±na½ pana puthujjanesu uppajjam±n±na½ sakabhaº¹e chandar±g±d²na½, uddhaccasahagatacittupp±dassa ca sa½yojanattayatadekaµµhakiles±na½ anupacchinnat±ya aparikkh²ºasah±y±na½ vip±kupp±dana½ na sakk± paµisedhitunti uddhaccasahagatadhamm±na½ vip±ko vibhaªge vutto. Yadi eva½, apekkhitabbadassanabh±van±rahit±na½ akusal±na½ nevadassanena-nabh±van±yapah±tabbat±ya navattabbat± ±pajjat²ti? N±pajjati, appah±tabb±na½ “nevadassanena-nabh±van±ya pah±tabb±”ti (dha. sa. tikam±tik± 9) vuttatt±, appah±tabbaviruddhasabh±vatt± ca akusal±na½. Evampi te imasmi½ tike “navattabb±”ti vattabb± ±pajjant²ti? N±pajjanti, cittupp±dakaº¹e dassit±na½ dv±dasa-akusalacittupp±d±na½ dv²hi padehi saªgahitatt±. Yath± hi dhammavasena sabbe saªkhatadhamm± saªgahit±ti uppannattike k±lavasena asaªgahit±pi at²t± “navattabb±”ti na vutt± cittupp±dar³pabh±vena gahitesu navattabbassa abh±v±, evamidh±pi cittupp±dabh±vena gahitesu navattabbassa asaªgahitassa abh±v± navattabbat± navutt±ti veditabb±. Yattha hi cittupp±do koci niyogato navattabbo atthi, tattha tesa½ catuttho koµµh±so atth²ti yath±vuttapadesu viya tatth±pi bhinditv± bhaj±petabbacittupp±de bhinditv± bhaj±peti “siy± navattabb± paritt±rammaº±”ti-±din± (dha. sa. 1422). Tadabh±v± uppannattike, idha ca tath± na vutt±. Atha v± yath± sappaµighehi sam±nasabh±vatt± r³padh±tuya½ tayo mah±bh³t± sappaµigh±ti vutt±. Yath±ha “asaññasatt±na½ anidassanasappaµigha½ eka½ mah±bh³ta½ paµicca dve mah±bh³t±, dve mah±bh³te paµicca eka½ mah±bh³tan”ti eva½ puthujjan±na½ pavattam±n± bh±van±ya pah±tabbasam±nasabh±v± bh±van±ya pah±tabb±ti vucceyyunti? Natthi navattabbat±pasaªgo. Evañca sati puthujjan±na½ pavattam±n±pi bh±van±ya pah±tabb± sakabhaº¹e chandar±g±dayo parabhaº¹e chandar±g±d²na½ upanissayapaccayo, r±go ca r±gadiµµh²na½ adhipatipaccayoti ayamattho laddho hoti. Yath± pana aphoµµhabbatt± r³padh±tuya½ tayo mah±bh³t± na paramatthato sappaµigh±, eva½ apekkhitabbabh±van±rahit± puthujjanesu vattam±n± sakabhaº¹e chandar±g±dayo na paramatthato bh±van±ya pah±tabb±ti bh±van±ya pah±tabb±na½ n±n±kkhaºikakammapaccayat± na vutt±. Na ca dassanenapah±tabb± bh±van±yapah±tabb±na½ kenaci paccayena paccayoti vutt±. Ye hi dassanena pah±tabbapaccay± kiles±, na te dassanato uddha½ pavattanti. Dassanena pah±tabbapaccayassapi pana uddhaccasahagatassa sah±yavekallamattameva dassanena kata½, na tassa koci bh±vo dassanena anuppattidhammata½ ±p±ditoti tassa ekantabh±van±yapah±tabbat± vutt±. Tasm± tassa t±disasseva sati sah±ye vip±kupp±danavacana½, asati ca vip±k±nupp±danavacana½ na virujjhat²ti. Tayida½ sabba½ tesa½ ±cariy±na½ ahopurisik±mattanti apare. Kasm±? Uddhaccasahagatassa ekantena bh±van±ya pah±tabbatt±. Evañhi vutta½ bhagavat± “katame dhamm± bh±van±ya pah±tabb±? Uddhaccasahagato cittupp±do”ti (dha. sa. 1406). Yadi hi ta½ icchita½ siy±, yath± at²t±rammaºattike “niyog± an±gat±rammaº± natth²”ti (dha. sa. 1433) vatv± vibhajja vutta½, evamidh±pi “niyog± bh±van±ya pah±tabb± natth²”ti vatv± “uddhaccasahagato siy± bh±van±ya pah±tabbo, siy± na vattabbo”ti vadeyya. Y± ca ta½ samatthentena “yadi vucceyyun”ti-±din± yutti vutt±, s±pi ayutti. Kasm±? Yasm± dassanena pah±tabb±rammaº±na½ r±gadiµµhivicikicch±-uddhacc±na½ dassanena pah±tabbabh±vo eva icchitoti. Ya½ pana uddhaccaggahaºena p±¼iya½ uddhaccasahagato cittupp±do vuttoti vatv± ta½ s±dhetu½ adhipatipaccayaniddese uddhaccassa anuddharaºa½ nibandhana½ vutta½, tampi anibandhana½ paµµh±ne s±vasesap±µhadassanato. Tath± hi “at²to dhammo paccuppannassa dhammassa, an±gato dhammo paccuppannassa dhammassa ±rammaºapaccayena paccayo”ti (paµµh±. 2.18.2) etesa½ vibhaªge cetopariyañ±ºaggahaºa½ katv± “paccuppanno dhammo paccuppannassa dhammass±”ti etassa vibhaªge labbham±nampi na uddhaµa½. Bh±van±ya pah±tabbassa vip±kad±na½ pati dassanena pah±tabbassa sah±yabh±v³pagamana½ vic±retabba½. Ki½ avijj±di viya d±nas²l±d²na½ uppattiy±yeva vip±kad±nas±matthiy± µh±navasena dassanenapah±tabba½ bh±van±yapah±tabbassa sah±yabh±va½ upagacchati, ud±hu kiles± viya kammassa paµisandhid±na½ pat²ti? Kiñcettha– yadi t±va purimo pakkho pah²nadassanappah±tabbatt± sekkhasant±ne pavattino bh±van±pah±tabbassa kiriyabh±vo ±pajjati pah²n±vijj±taºh±m±ne sant±ne pavattad±n±di viya. Atha dutiyo, tass±pi dassanenapah±tabbat± ±pajjati ap±yagaman²yasabh±v±nativattanato, tasm± heµµh± vic±ritanayeneva uddhaccasahagatassa vip±kad±na½ pati p±¼iy±, aµµhakath±ya ca avirujjhanavasenettha atthavinicchayo veditabbo. 593. Avijj±bh±ve bh±vatoti avijj±ya atthibh±ve saªkh±r±na½ bh±vato. Na hi avijj±ya asati kad±ci saªkh±r± sambhavanti. Id±ni ta½ avijj±ya bh±va½ dassento “aññ±ºa½ appah²na½ hot²”ti ±ha. Tena maggena anirodho idha avijj±ya atthibh±vo, na dharam±nat± ev±ti dasseti. Sv±yamattho heµµh± vibh±vitoyeva. “Avijj±saªkh±tan”ti ca imin± ñ±º±bh±v±di½ nivatteti. Ayañhi a-k±ro “ahetuk± dhamm± (dha. sa. dukam±tik± 2) abhikkhuko ±v±so”ti-±d²su (c³¼ava. 76) ta½yoganivattiya½ dissati. Abh±vo hettha d²pito. “Appaccay± dhamm±”ti (dha. sa. dukam±tik± 7) ta½sambandhit±nivattiya½. Paccayuppannañhi paccayasambandh²ti appaccayuppannatt±ti ta½sambandhit± ettha jot²yati. “Anidassan± dhamm±”ti (dha. sa. dukam±tik± 9) ta½sabh±vanivattiya½. Nidassanañhi daµµhabbat±. Atha cakkhuviññ±ºa½ nidassana½ na passat²ti taggahetabbat±nivattiya½. Tath± “an±sav± dhamm±”ti (dha. sa. dukam±tik± 15). “Appaµigh± dhamm± (dha. sa. dukam±tik± 10), an±rammaº± dhamm±”ti (dha. sa. dukam±tik± 55) ta½kiccanivattiya½. “Ar³pino dhamm± (dha. sa. tikam±tik± 11), acetasik± dhamm±”ti (dha. sa. dukam±tik± 57) tabbh±vanivattiya½. Tadaññath± hi ettha pak±s²yati. “Amanusso”ti (d². ni. 2.321) tabbh±vamattanivattiya½. Manussattamatta½ natthi, añña½ sam±nanti sadisat± hettha s³c²yati. “Assamaºo samaºapaµiñño (a. ni. 3.13, 27; pu. pa. 91, 124), aputto”ti tath± sambh±van²yaguºanivattiya½. Garah± hi ettha ñ±yati. “Kacci bhoto an±maya½ (j±. 1.15.146; 2.20.129), anudar± kaññ±”ti tadanappabh±vanivattiya½. “Anuppann± dhamm±”ti (dha. sa. tikam±tik± 17) ta½sadisabh±vanivattiya½. At²t±nañhi uppannapubbatt±, upp±didhamm±nañca paccayekadesanibbattiy± ±raddhupp±dabh±v±, k±lavinimuttassa ca vijjam±natt± uppann±nuk³lat±, pageva paccuppann±nanti tabbidhurabh±vo ettha viññ±yati. “Asekkh± dhamm±”ti (dha. sa. tikam±tik± 11) tadapariyos±nanivattiya½. Tanniµµh±nañhettha pak±s²yati. Imesa½ pana atth±na½ asambhavato p±risesena yath± kusalapaµipakkh± dhamm± akusal±, eva½ vijj±paµipakkh± avijj±ti katv± ñ±ºapaµipakkho dhammo aññ±ºanti veditabba½. Sukhasaññ±ya gahetv± dukkhadukkhavipariº±madukkhasaªkh±radukkhat±hi viññ³hi dukkhantveva gahetabba½ sa½s±radukkha½ sukhanti saññ±ya abhinivisitv±, etena tattha taºh±pavatti½ dasseti. ¾rabhat²ti nibbatteti. Taºh±parikkh±reti taºh±ya “sukha½ subhan”ti-±din± saªkhate parikkhate, alaªkateti attho. Taºh± hi dukkhassa samudayoti aj±nanto b±lo “aho vat±ha½ k±yassa bhed± para½ maraº± khattiyamah±s±l±na½ sahabyata½ upapajjeyyan”ti-±din± (ma. ni. 1.442) paritassanto k±yasaªkh±re parikkharoti. Taºh±parikkh±reti v± taºh±ya pariv±rabh³te. Taºh±vatthu½ hi cakkh±di½, r³p±diñca abhisaªkharitv± ta½samaªg²na½ dent± saªkhar± taºh±ya upanent± tass± pariv±r± viya hont²ti. Gativisese brahmalok±dike. Anekasatapasubaddhabhi½sano v±japeyy±diko yañño. Amaraºatth±ti gahit± dukkarakiriy± amaratapo. Amaro v± devo v± bhaveyya½, devaññataro v±ti pavattit± vatacariy± amaratapo. Dukkhatt± v± maro m±rako tapo amaratapo. Diµµhe adiµµhasaddo viya mare amarasaddo daµµhabbo. J±ti-±dipap±tadukkhajananato maruppap±tasadisat± puññ±bhisaªkh±rassa vutt±. “Mah±pari¼±hajanikan”ti imin± anudahanaµµhena tiºukk±sadisata½ puññaphalassa dasseti. Appass±datañc±ti ca-saddena adhikuµµanavinivijjhana-aªgapaccaªgapalibhañjan±di½ saªgaºh±ti. Tappaccayanti tassa vipariº±madukkhasabh±vassa sugatiphalassa paccayabh³ta½. Ramaº²yabh±vena ca ass±dabh±vena ca gayham±na½ puññaphala½ d²pasikh±madhulittasatthadh±r±sadisa½. Tadattho ca puññ±bhisaªkh±ro ta½nip±talehanasadiso vutto. “Sukho imiss± paribb±jik±ya taruº±ya muduk±ya lomas±ya b±h±ya samphasso”ti-±din± (ma. ni. 1.469) sukhasaññ±ya asubhabh±vassa asallakkhaºeneva ekaccak±maparibhogoti b±lo viya g³thak²¼ana½, kiles±bhibh³tat±ya kodh±rati-abhibh³to asavaso marituk±mo viya visakh±dana½ sampati kiriy±khaºe, ±yati½ phalakkhaºe ca jigucchan²ya½, dukkhañca apuññ±bhisaªkh±ra½ ±rabhati. Lobhasahagatassa v± g³thak²¼anasadisat±, dosasahagatassa visakh±danasadisat± yojetabb±. Sabhayass±pi pis±canagarassa k±maguºasamiddhiy± sukhavipall±sahetubh±vo viya ±ruppavip±k±na½ nirantarat±ya, anupalakkhiyam±na-upp±davay±na½ d²ghasant±nat±ya agayham±navipariº±m±na½ saªkh±ravipariº±madukkhabh³t±nampi nicc±divipall±sahetubh±voti, tesa½ pis±canagarasadisat±, tadabhimukhagamanasadisat± ca ±neñj±bhisaªkh±rassa yojetabb±. Avijj±bh±vatova saªkh±rabh±vo, na abh±vatoti saªkh±r±na½ avijj±paccayabh±ve saªkhepena anvayato, byatirekato ca vuttamattha½ suttena samatthetu½ “vuttampi cetan”ti-±din± suttapada½ ±bhata½ Tattha avidv±ti aviddasu. Avijj±gatoti avijj±ya samann±gato, appah²n±vijjoti adhipp±yo.