Pańń±bh³mi-m³la-sar²ravavatth±navaŗŗan±
430. Im±ya pańń±y±ti vipassan±pańń±ya. Bh³mi sallakkhaŗ±diggahaŗavasena pavattiµµh±nabh±vato. ¾di-saddena ±h±r±d²na½ saŖgaho daµµhabbo. Kasm± panete eva½ bahudhamm± bh³mibh±vena gayhanti, nanu khandh±d²su eken±pi atthasiddhi hot²ti? Na, tividhasatt±nuggahattha½ khandh±dittayaggahaŗa½ kattabba½, ańńath± sabbas±dh±raŗo anuggaho na kato siy±. Tividh± hi satt± r³pasamm³¼h± ar³pasamm³¼h± ubhayasamm³¼h±ti. Tesu ye ar³pasamm³¼h±, tadattha½ khandh±na½ gahaŗa½ ar³padhamm±na½ catudh± vibhattatt±. Ye r³pasamm³¼h±, tadattha½ ±yatan±na½ r³padhamm±na½ addhek±dasadh± vibhattatt±. Ye pana ubhayasamm³¼h±, tadattha½ dh±t³na½ ubhayesampi vibhattatt±. Tath± indriyabhedena tikkhindriy± majjhimindriy± mudindriy±, sa½khittaruc² majjhimaruc² vitth±raruc²ti ca tividh± satt±, tesampi atth±ya yath±kkama½ khandh±diggahaŗa½ katanti yojetabba½. Indriyaggahaŗa½ pana k±ma½ ete dhamm± issar± viya sahaj±tadhammesu issariya½ ±dhipacca½ pavattenti, ta½ pana nesa½ dhammasabh±vasiddha½, na ettha kassaci vas²bh±vo suńń± ete avasavattinoti anattalakkhaŗassa sukhaggahaŗattha½. Ta½ paneta½ catubbidhampi pavattinivattitadubhayahetuvasena diµµhameva upak±r±vaha½, na ańńath±ti sacc±didvaya½ gahita½. ¾di-saddena gahitadhammesupi aya½ nayo netabbo. M³la½ patiµµh±bh±vato. Sati hi s²lavisuddhiya½, cittavisuddhiyańca aya½ pańń± m³laj±t± hoti, n±sat²ti. Sar²ra½ paribr³hetabbato. Imiss± hi pańń±ya sant±navasena pavattam±n±ya p±dap±ŗis²saµµh±niy± diµµhivisuddhi-±dik± im± pańca visuddhiyo avayavena samud±y³palakkhaŗanayena sar²ranti veditabb±. 431. Pańca khandh±ti ettha pańc±ti gaŗanaparicchedo, tena na tato heµµh±, na uddhanti dasseti. Khandh±ti paricchinnadhammanidassana½. Yasm± cettha khandha-saddo r±saµµho mah±-udakakkhandhoti-±d²su (a. ni. 4.51; 6.37) viya, tasm± at²t±divibh±gabhinna½ sabba½ r³pa½ r±sivasena buddhiy± ekajjha½ gahetv± r³pameva khandho r³pakkhandhoti sam±n±dhikaraŗasam±so daµµhabbo. T²hi khandhehi iŗa½ dass±m±ti-±d²su viya koµµh±saµµhe pana khandha-sadde nibb±nass±pi khandhantarabh±vo ±pajjat²ti? N±pajjati at²t±divibh±g±bh±vato. Na hi ekassa niccassa sato nibb±nassa at²t±divibh±go atth²ti. Paµhamenatthena r³par±s²ti attho, dutiyena r³pakoµµh±soti. Vedan±kkhandhoti-±d²supi eseva nayo. Kasm± panete khandh± pańceva vutt± imin± eva ca kamen±ti? Bh±janabhojanabyańjanabhattak±rakabhuńjakavikappadassanato yatho¼±rikayath±sa½kiles³padesato c±ti veditabba½. Viv±dam³lahetubh±va½ sa½s±rahetuta½, kammahetutańca cintetv± vedan±sańń± saŖkh±rakkhandhato n²haritv± visu½ khandhabh±vena desit±.