Pañcaªgavippah²n±divaººan±

74. Pañca aªg±ni vikkhambhanavasena pah²n±ni etass±ti pañcaªgavippah²na½. “Agy±hito”ti ettha ±hita-saddassa viya vippah²na-saddassettha paravacana½ daµµhabba½, pañcahi aªgehi vippah²nanti v± pañcaªgavippah²na½. Nanu aññepi akusal± dhamm± imin± jh±nena pah²yanti, atha kasm± pañcaªgavippah²nat±va vuccat²ti ±ha “kiñc±p²”ti-±di. Jh±nal±bhinopi ajh±nasamaªgik±le jh±napaµipakkhalobhacitt±d²na½ pavattisabbh±vato “jh±nakkhaºe”ti vutta½. Pah²yant²ti vigacchanti, nappavattant²ti attho. Ekatt±rammaºeti pathav²kasiº±divasena ekasabh±ve, ekaggat±saªkh±te ekatt±vahe v± ±rammaºe. Tanti ta½ n±n±visayapalobhita½ citta½. K±madh±tuppah±n±y±ti n±n±visayasam³paby³¼h±ya k±madh±tuy± pah±n±ya samatikkam±ya paµipada½ jh±na½ nappaµipajjati. Nirantaranti vikkhepena anantarita½, sahitanti attho. Akammaññanti akamman²ya½, bh±van±kammassa ayogyanti attho. Uddhaccakukkuccaparetanti uddhaccakukkuccena abhibh³ta½. Paribbhamati anavaµµh±nato, avaµµh±nassa sam±dh±nassa abh±vatoti attho. Vicikicch±ya upahatanti s±tisayassa vic±rassa abh±vato “samm±sambuddho nu kho bhagav±, na nu kho”ti, “pathav² pathav²”ti-±din± manasik±rena, “jh±na½ siy± nu kho, na nu kho”ti-±din± ca pavatt±ya vicikicch±ya upahata½. N±rohati appaµipattinimittatt±. Visesena jh±nantar±yakaratt±ti sam±dhi-±d²na½ ujuvipaccan²kabh±vena jh±n±dhigamassa antar±yakaraºato.
Teh²ti jh±n±dhigamassa paccayabh³tehi vitakkavic±rehi. Avikkhep±ya samp±ditappayogass±ti tato eva½ sam±dh±n±ya nipph±ditabh±van±payogassa. Cetaso payogasampattisambhav±ti yath±vuttabh±van±payogasampattisamuµµh±n±. P²ti p²ºana½ bh±van±vasena tappana½. Upabr³hana½ bh±van±vasena parivuddhi½ cetaso karot²ti sambandho. Nanti citta½. Sasesasampayuttadhammanti avasiµµhaphass±didhammasahita½, sama½ samm± ca ±dhiyat²ti sambandho. Indriyasamat±vasena sama½, paµipakkhadhamm±na½. D³r²bh±ve l²nuddhacc±bh±vena samm± ca µhapet²ti attho. Ekaggat± hi sam±dh±nakiccena citta½, sampayuttadhamme ca att±na½ anuvatt±pent² jh±nakkhaºe s±tisaya½ sam±hite karot²ti. Uppattivasen±ti yath±paccaya½ uppajjanavasena Etesu vitakk±d²su jh±na½ uppanna½ n±ma hoti tattheva jh±navoh±rato. Ten±ha “tasm±”ti-±di. “Yath± pan±”ti-±din±pi upam±vasena tamevattha½ p±kaµatara½ karoti.
Pakaticittatoti p±katikak±m±vacaracittato. Suvisaden±ti suµµhu visadena, paµutaren±ti attho. Sabb±vantanti sabb±vayavavanta½, anavasesanti attho. Apphuµanti asamphuµµha½. ¾rammaºesu phusit±ti appan±vasena pavattam±n± cittekaggat± samantato ±rammaºa½ pharant² viya hot²ti katv± vutta½. Kasm± panettha jh±nap±µhe aggahit± cittekaggat± gahit±ti anuyoga½ sandh±ya “tattha cittekaggat±”ti-±di vutta½. Tatth±ti tesu jh±naªgesu. Na niddiµµh±ti sar³pato na niddiµµh±, s±maññato pana jh±naggahaºena gahit±. Eva½ vuttatt±ti sar³peneva vuttatt±, aªgameva cittekaggat±ti sambandho. Yena adhipp±yen±ti yena vitakk±d²hi saha vattanta½ dhamma½ d²petu½ tassa pak±san±dhipp±yena “savitakka½ savic±ran”ti-±din± uddeso kato. So eva adhipp±yo tena bhagavat± vibhaªge “cittekaggat±”ti niddisantena pak±sito. Tasm± s± jh±nap±µhe aggahit±ti na cintetabba½.