Ekavidh±divinicchayakath±
568. Ekavidh±d²h²ti sabbameva cettha dukkha½ ekavidha½ pavattibh±vato. Duvidha½ n±mar³pato. Tividha½ k±mar³p±r³p³papattibhavabhedato. Catubbidha½ catu-±h±rabhedato. Pańcavidha½ pańcup±d±nakkhandhabhedato. Samudayopi ekavidho pavattakabh±vato. Duvidho diµµhisampayutt±sampayuttato. Tividho k±mabhavavibhavataŗh±bhedato. Catubbidho catumaggappaheyyato. Pańcavidho r³p±bhinandan±dibhedato. Chabbidho chataŗh±k±yabhedato. Nirodhopi ekavidho asaŖkhatadh±tubh±vato. Pariy±yena pana duvidho sa-up±disesa-anup±disesabhedato. Tividho bhavattayav³pasamato. Catubbidho catumagg±dhigaman²yato. Pańcavidho pańc±bhinandanav³pasamato. Chabbidho chataŗh±k±yakkhayabhedato. Maggopi ekavidho bh±vetabbato. Duvidho samathavipassan±bhedato, dassanabh±van±bhedato v±. Tividho khandhattayabhedato. Ayańhi sappadesatt± nagara½ viya rajjena nippadesehi t²hi khandhehi saŖgahito. Yath±ha
Na kho, ±vuso vis±kha, ariyena aµµhaŖgikena maggena tayo khandh± saŖgahit±, t²hi ca kho, ±vuso vis±kha, khandhehi ariyo aµµhaŖgiko maggo saŖgahito. Y± c±vuso vis±kha, samm±v±c±, yo ca samm±kammanto, yo ca samm±-±j²vo, ime dhamm± s²lakkhandhe saŖgahit±. Yo ca samm±v±y±mo, y± ca samm±sati, yo ca samm±sam±dhi, ime dhamm± sam±dhikkhandhe saŖgahit±. Y± ca samm±diµµhi, yo ca samm±saŖkappo, ime dhamm± pańń±kkhandhe saŖgahit±ti (ma. ni. 1.462).
Ettha hi samm±v±c±dayo tayo s²lameva, tasm± te saj±tito s²lakkhandhena saŖgahit±. Kińc±pi hi p±¼iya½ s²lakkhandheti bhummena niddeso kato, attho pana karaŗavaseneva veditabbo. Samm±v±y±m±d²su pana t²su sam±dhi attano dhammat±ya ±rammaŗe ekaggabh±vena appetu½ na sakkoti, v²riye pana paggahakicca½ s±dhente satiy± ca apil±panakicca½ s±dhentiy± laddhupak±ro hutv± sakkoti. Tatr±ya½ upam± yath± hi nakkhatta½ k²¼iss±m±ti uyy±na½ paviµµhesu t²su sah±yesu eko supupphita½ campakarukkha½ disv± hattha½ ukkhipitv± gahetumpi na sakkuŗeyya. Athassa dutiyo onamitv± piµµhi½ dadeyya, so tassa piµµhiya½ µhatv±pi kampam±no gahetu½ na sakkuŗeyya. Athassa itaro a½sak³µa½ upan±meyya. So ekassa piµµhiya½ µhatv± ekassa a½sak³µa½ olubbha yath±ruci pupph±ni ocinitv± pi¼andhitv± nakkhatta½ k²¼eyya. Eva½sampadamida½ daµµhabba½. Ekato uyy±na½ paviµµh± tayo sah±y± viya hi ekato j±t± samm±v±y±m±dayo tayo dhamm±. Supupphitacampako viya ±rammaŗa½. Hattha½ ukkhipitv±pi gahetu½ asakkonto viya attano dhammat±ya ±rammaŗe ekaggabh±vena appetu½ asakkonto sam±dhi. Piµµhi½ datv± onatasah±yo viya v±y±mo. A½sak³µa½ datv± µhitasah±yo viya sati. Yath± tesu ekassa piµµhiya½ µhatv± ekassa a½sak³µa½ olubbha itaro yath±ruci puppha½ gahetu½ sakkoti, evameva v²riye paggahakicca½ s±dhente satiy± ca apil±panakicca½ s±dhentiy± laddhupak±ro sam±dhi sakkoti ±rammaŗe ekaggabh±vena appetu½. Tasm± sam±dhiyevettha saj±tito sam±dhikkhandhena saŖgahito, v±y±masatiyo pana kiriyato saŖgahit± honti. Samm±diµµhisamm±saŖkappesupi pańń± attano dhammat±ya anicca½ dukkhamanatt±ti ±rammaŗa½ nicchetu½ na sakkoti. Vitakke pana ±koµetv± ±koµetv± dente sakkoti. Katha½? Yath± hi herańńiko kah±paŗa½ hatthe µhapetv± sabbabh±gesu oloketuk±mo sam±nopi na cakkhutaleneva parivattetu½ sakkoti. AŖgulipabbehi pana parivattetv± parivattetv± ito cito ca oloketu½ sakkoti, evameva na pańń± attano dhammat±ya anicc±divasena ±rammaŗa½ nicchetu½ sakkoti. Abhiniropanalakkhaŗena pana ±hananapariy±hananarasena vitakkena ±koµentena viya parivattentena viya ca ±d±y±d±ya dinnameva nicchetu½ sakkoti. Tasm± idh±pi samm±diµµhiyeva saj±tito pańń±kkhandhena saŖgahit±, samm±saŖkappo pana kiriyavasena saŖgahito hoti. Iti imehi t²hi khandhehi maggo saŖgaha½ gacchati. Tena vutta½ tividho khandhattayabhedatoti. Catubbidho sot±pattimagg±divaseneva. Apica sabb±neva sacc±ni ekavidh±ni avitathatt±, abhińńeyyatt± v±. Duvidh±ni lokiyalokuttarato, saŖkhat±saŖkhatato v±. Tividh±ni dassana-bh±van±hi pah±tabbato, appah±tabbato ca. Catubbidh±ni parińńeyy±dibhedatoti evamettha ekavidh±d²hi vinicchayo veditabbo. 569. Sabh±gavisabh±gatoti sabb±neva sacc±ni ańńamańńa½ sabh±g±ni avitathato attasuńńato dukkarapaµivedhato ca. Yath±ha
Ta½ ki½ mańńasi, ±nanda, katama½ nu kho dukkaratara½ v± durabhisambhavatara½ v±, yo v± d³ratova sukhumena t±¼acchigga¼ena asana½ atip±teyya poŖkh±nupoŖkha½ avir±dhita½, yo v± satadh± bhinnassa v±lassa koµiy± koµi½ paµivijjheyy±ti? Etadeva, bhante, dukkaratarańceva durabhisambhavatarańca, yo v± satadh± bhinnassa v±lassa koµiy± koµi½ paµivijjheyy±ti. Tato kho te, ±nanda, duppaµivijjhatara½ paµivijjhanti. Ye ida½ dukkhanti yath±bh³ta½ paµivijjhanti
pe
aya½ dukkhanirodhag±min² paµipad±ti yath±bh³ta½ paµivijjhant²ti (sa½. ni. 5.1115).
Visabh±g±ni salakkhaŗavavatth±nato. Purim±ni ca dve sabh±g±ni duravag±hatthena gambh²ratt± lokiyatt± s±savatt± ca. Visabh±g±ni phalahetubhedato parińńeyyappah±tabbato ca. Pacchim±nipi dve sabh±g±ni gambh²rattena duravag±hatt± lokuttaratt± an±savatt± ca. Visabh±g±ni visayavisay²bhedato sacchik±tabbabh±vetabbato ca. Paµhamatatiy±ni c±pi sabh±g±ni phal±padesato. Visabh±g±ni saŖkhat±saŖkhatato. Dutiyacatutth±ni c±pi sabh±g±ni hetu-apadesato. Visabh±g±ni ekantakusal±kusalato. Paµhamacatutth±ni c±pi sabh±g±ni saŖkhatato. Visabh±g±ni lokiyalokuttarato. Dutiyatatiy±ni c±pi sabh±g±ni nevasekkh±n±sekkhabh±vato. Visabh±g±ni s±rammaŗ±n±rammaŗato.
Iti eva½ pak±rehi, nayehi ca vicakkhaŗo;
vijańń± ariyasacc±na½, sabh±gavisabh±gatanti.
Iti s±dhujanap±mojjatth±ya kate visuddhimagge
Pańń±bh±van±dhik±re
Indriyasaccaniddeso n±ma
So¼asamo paricchedo.