2. Abhidhammabh±jan²yavaººan±
623. Abhidhammabh±jan²ye heµµh± cittupp±dakaº¹e ±gatanayeneva tanti µhapit±. Tasm± tattha sabbesampi kusalavip±kakiriyavasena niddiµµh±na½ jh±n±na½ tattha vuttanayeneva attho veditabbo. Suddhikanavak±dibhedopi sabbo tattha vuttasadisoyev±ti.
Abhidhammabh±jan²yavaººan±.
3. Pañh±pucchakavaººan±
638. Pañh±pucchake p±¼i-anus±reneva jh±n±na½ kusal±dibh±vo veditabbo. ¾rammaºattikesu pana tiººa½ jh±n±na½ nimitt±rammaºatt± paritt±rammaº±dibh±vena navattabbat± veditabb±. Lokuttar± panettha maggak±le phalak±le v± siy± appam±º±rammaº±. Catuttha½ jh±na½ siy± paritt±rammaºanti ettha kusalato terasa catutthajjh±n±ni sabbatthap±dakacatuttha½, iddhividhacatuttha½, dibbasotañ±ºacatuttha½, cetopariyañ±ºacatuttha½, pubbeniv±sañ±ºacatuttha½, dibbacakkhuñ±ºacatuttha½, yath±kamm³pagañ±ºacatuttha½, an±gata½sañ±ºacatuttha½, ±k±s±nañc±yatan±dicatuttha½, lokuttaracatutthanti. Tattha sabbatthap±dakacatuttha½ navattabb±rammaºameva hoti. Iddhividhacatuttha½ cittavasena k±ya½ pariº±mentassa adissam±nena k±yena p±µih±riyakaraºe k±y±rammaºatt± paritt±rammaºa½, k±yavasena citta½ pariº±mentassa dissam±nena k±yena p±µih±riya½ katv± brahmaloka½ gacchantassa sam±patticitt±rammaºatt± mahaggat±rammaºa½. Dibbasotañ±ºacatuttha½ sadd±rammaºatt± paritt±rammaºa½. Cetopariyañ±ºacatuttha½ k±m±vacaracittaj±nanak±le paritt±rammaºa½, r³p±vacar±r³p±vacaracittaj±nanak±le mahaggat±rammaºa½, lokuttaracittaj±nanak±le appam±º±rammaºa½. Cetopariyañ±ºal±bh² pana puthujjano puthujjan±na½yeva citta½ j±n±ti, na ariy±na½. Sot±panno sot±pannassa ceva puthujjanassa ca; sakad±g±m² sakad±g±mino ceva heµµhim±nañca dvinna½; an±g±m² an±g±mino ceva heµµhim±nañca tiººa½; kh²º±savo sabbesampi j±n±ti. Pubbeniv±sañ±ºacatuttha½ k±m±vacarakkhandh±nussaraºak±le paritt±rammaºa½, r³p±vacar±r³p±vacarakkhandh±nussaraºak±le mahaggat±rammaºa½, “at²te buddhapaccekabuddhakh²º±sav± magga½ bh±vayi½su, phala½ sacchikari½s³”ti anussaraºak±le appam±º±rammaºa½, n±magott±nussaraºak±le navattabb±rammaºa½. Dibbacakkhuñ±ºacatuttha½ vaºº±rammaºatt± paritt±rammaºa½. Yath±kamm³pagañ±ºacatuttha½ k±m±vacarakamm±nussaraºak±le paritt±rammaºa½, r³p±vacar±r³p±vacarakamm±nussaraºak±le mahaggat±rammaºa½. An±gata½sañ±ºacatuttha½ an±gate k±madh±tuy± nibbattij±nanak±le paritt±rammaºa½, r³p±r³pabhavesu nibbattij±nanak±le mahaggat±rammaºa½, “an±gate buddhapaccekabuddhakh²º±sav± magga½ bh±vessanti, phala½ sacchikarissant²”ti j±nanak±le appam±º±rammaºa½, “an±gate saªkho n±ma r±j± bhavissat²”ti-±din± (d². ni. 3.108) nayena n±magott±nussaraºak±le navattabb±rammaºa½. ¾k±s±nañc±yatana-±kiñcaññ±yatanacatuttha½ navattabb±rammaºa½. Viññ±ºañc±yatananevasaññ±n±saññ±yatanacatuttha½ mahaggat±rammaºa½. Lokuttaracatuttha½ appam±º±rammaºa½. Kiriyatopi tesa½ dv±dasanna½ jh±n±na½ idameva ±rammaºavidh±na½. T²ºi jh±n±ni namagg±rammaº±tipaccavekkhaºañ±ºa½ v± cetopariy±diñ±ºa½ v± magga½ ±rammaºa½ kareyya, t²ºi jh±n±ni tath± appavattito namagg±rammaº±, sahaj±tahetuvasena pana siy± maggahetuk±; v²riyajeµµhik±ya v± v²ma½s±jeµµhik±ya v± maggabh±van±ya magg±dhipatino; chandacittajeµµhakak±le phalak±le ca navattabb±. Catuttha½ jh±nanti idh±pi kusalato terasasu catutthajjh±nesu sabbatthap±daka-iddhividhadibbasotadibbacakkhuyath±kamm³pagañ±ºacatutthañceva catubbidhañca ±ruppacatuttha½ magg±rammaº±dibh±vena na vattabba½. Cetopariyapubbeniv±sa-an±gata½sañ±ºacatuttha½ pana magg±rammaºa½ hoti. Na vattabba½ maggahetuka½ magg±dhipat²ti v±; lokuttaracatuttha½ magg±rammaºa½ na hoti; maggak±le pana sahaj±tahetuvasena maggahetuka½; v²riyav²ma½s±jeµµhik±ya maggabh±van±ya magg±dhipati; chandacittajeµµhik±ya ceva maggabh±van±ya phalak±le ca na vattabba½. Kiriyatopi dv±dasasu jh±nesu ayameva nayo. T²ºi jh±n±ni na vattabb±ti at²t±d²su ekadhammampi ±rabbha appavattito navattabb±ti veditabb±. Catuttha½ jh±nanti kusalato terasasu catutthajjh±nesu sabbatthap±dakacatuttha½ navattabb±rammaºameva. Iddhividhacatuttha½ k±yavasena cittapariº±mane sam±patticitt±rammaºatt± at²t±rammaºa½; “an±gate im±ni pupph±ni m± mil±yi½su, d²p± m± nibb±yi½su, eko aggikkhandho samuµµh±tu, pabbato samuµµh±t³”ti adhiµµh±nak±le an±gat±rammaºa½; cittavasena k±yapariº±manak±le k±y±rammaºatt± paccuppann±rammaºa½. Dibbasotañ±ºacatuttha½ sadd±rammaºatt± paccuppan±rammaºa½. Cetopariyañ±ºacatuttha½ at²te sattadivasabbhantare uppajjitv± niruddhacittaj±nanak±le at²t±rammaºa½; an±gate sattadivasabbhantare uppajjanakacittaj±nanak±le an±gat±rammaºa½. “Yath± imassa bhoto manosaªkh±r± paºihit± imassa cittassa anantar± amu½ n±ma vitakka½ vitakkessat²ti. So bahuñcepi ±disati, tatheva ta½ hoti no aññath±”ti imin± hi suttena (a. ni. 3.61) cetopariyañ±ºasseva pavatti pak±sit±. Addh±napaccuppannasantatipaccuppannavaseneva paccuppanna½ ±rabbha pavattik±le paccuppann±rammaºa½. Vitth±rakath± panettha heµµh±-aµµhakath±kaº¹avaººan±ya½ vuttanayeneva veditabb±. Pubbeniv±sañ±ºacatuttha½ at²takkhandh±nussaraºak±le at²t±rammaºa½, n±magott±nussaraºak±le navattabb±rammaºa½. Dibbacakkhuñ±ºacatuttha½ vaºº±rammaºatt± paccuppann±rammaºa½. Yath±kamm³pagañ±ºacatuttha½ at²takammameva ±rammaºa½ karot²ti at²t±rammaºa½. An±gata½sañ±ºacatuttha½ an±gatakkhandh±nussaraºak±le an±gat±rammaºa½, n±magott±nussaraºak±le navattabb±rammaºa½. ¾k±s±nañc±yatana-±kiñcaññ±yatanacatuttha½ navattabb±rammaºameva. Viññ±ºañc±yatananevasaññ±n±saññ±yatanacatuttha½ at²t±rammaºameva. Lokuttaracatuttha½ navattabb±rammaºameva. Kiriyatopi dv±dasasu catutthajjh±nesu eseva nayo. T²ºi jh±n±ni bahiddh±rammaº±ti ajjhattato bahiddh±bh³ta½ nimitta½ ±rabbha pavattito bahiddh±rammaº±. Catuttha½ jh±nanti idh±pi kusalato terasasu catutthajjh±nesu sabbatthap±dakacatuttha½ bahiddh±rammaºameva. Iddhividhacatuttha½ k±yavasena cittapariº±manepi cittavasena k±yapariº±manepi attanova k±yacitt±rammaºatt± ajjhatt±rammaºa½; “bahiddh± hatthimpi dasset²”ti-±din± nayena pavattak±le bahiddh±rammaºa½. Dibbasotañ±ºacatuttha½ attano kucchigatasadd±rammaºak±le ajjhatt±rammaºa½, parassa sadd±rammaºak±le bahiddh±rammaºa½, ubhayavasen±pi ajjhattabahiddh±rammaºa½. Cetopariyañ±ºacatuttha½ bahiddh±rammaºameva. Pubbeniv±sañ±ºacatuttha½ attano khandh±nussaraºak±le ajjhatt±rammaºa½, parassa khandh±nañceva n±magottassa ca anussaraºak±le bahiddh±rammaºa½. Dibbacakkhuñ±ºacatuttha½ attano r³p±rammaºak±le ajjhatt±rammaºa½, parassa r³p±rammaºak±le bahiddh±rammaºa½, ubhayavasen±pi ajjhattabahiddh±rammaºa½. Yath±kamm³pagañ±ºacatuttha½ attano kammaj±nanak±le ajjhatt±rammaºa½, parassa kammaj±nanak±le bahiddh±rammaºa½, ubhayavasen±pi ajjhattabahiddh±rammaºa½. An±gata½sañ±ºacatuttha½ attano an±gate nibbattij±nanak±le ajjhatt±rammaºa½, parassa khandh±nussaraºak±le ceva n±magott±nussaraºak±le ca bahiddh±rammaºa½, ubhayavasen±pi ajjhattabahiddh±rammaºa½. ¾k±s±nañc±yatanacatuttha½ bahiddh±rammaºa½. ¾kiñcaññ±yatanacatuttha½ navattabb±rammaºa½. Viññ±ºañc±yatananevasaññ±n±saññ±yatanacatuttha½ ajjhatt±rammaºa½. Lokuttaracatuttha½ bahiddh±rammaºameva. Kiriyatopi dv±dasasu jh±nesu ayameva nayoti. Imasmi½ pana jh±navibhaªge samm±sambuddhena suttantabh±jan²yepi lokiyalokuttaramissak±neva jh±n±ni kathit±ni; abhidhammabh±jan²yepi pañh±pucchakepi. Tayopi hi ete nay± tebh³makadhammamissakatt± ekaparicched± eva. Evamaya½ jh±navibhaªgopi teparivaµµa½ n²haritv±va bh±jetv± dassitoti.
Sammohavinodaniy± vibhaªgaµµhakath±ya
Jh±navibhaªgavaººan± niµµhit±.