1770-1. Samaggena saªghena saddhinti sam±nasa½v±sakena sam±nas²m±ya½ µhitena saªghena saddhi½. Vuttañhi “samaggo n±ma saªgho sam±nasa½v±sako sam±nas²m±ya½ µhito”ti (p±ci. 486). C²varanti vikappanupagam±ha. Yath±ha “c²vara½ n±ma channa½ c²var±na½ aññatara½ c²vara½ vikappanupaga½ pacchiman”ti (p±ci. 486). Sammatass±ti sen±sanapaññ±pak±disammuti½ pattesu aññatarassa. Kh²yat²ti “yo yo mitto, tassa tassa dent²”ti-±din± nayena avaººa½ bhaºati.
Dhammakamme dhammakammasaññivematika-adhammakammasaññ²na½ vasena tikap±cittiya½ vutta½.
1772-4. Saªghen±sammatass±pi c²vara½, aññameva v± tatheva samaggena saªghena datv± kh²yati, tassa dukkaµanti yojan±. Anupasampanne tatheva samaggena saªghena dinne sabbattha c²vare, aññaparikkh±re ca dukkaµanti yojan±. Anupasampanneti sampad±natthe bhumma½, anupasampannass±ti attho.
Sabh±vato chand±d²na½ vaseneva karonta½ kh²yantassa ca an±patt²ti yojan±. Nay± vinicchayakkam±.

Dubbalakath±vaººan±.

1775. Ida½ dv±dasamanti sambandho, “yo pana bhikkhu j±na½ saªghika½ l±bha½ pariºata½ puggalassa pariº±meyya, p±cittiyan”ti (p±ci. 490) ima½ dv±dasama½ sikkh±padanti attho. Ti½sakakaº¹asmi½ nissaggiyakaº¹e. Antimen±ti ettha “sikkh±paden±”ti pakaraºato labbhati. Ca-saddo evak±rattho. “Yo pana bhikkhu j±na½ saªghika½ l±bha½ pariºata½ attano pariº±meyya, nissaggiya½ p±cittiyan”ti (p±r±. 658) imin± antimeneva sikkh±padena sabbath± sabba½ vattabba½ tulyanti yojan±. Ayameva visesat±ti ettha visesoyeva visesat±, ayameva visesoti attho.
1776. Tatth±ti tasmi½ nissaggiy±vas±ne sikkh±pade. Attano pariº±man±ti attano pariº±manahetu.

Pariº±manakath±vaººan±.

Sahadhammikavaggo aµµhamo.

1777-8. Yo pana bhikkhu deviy± v±pi rañño v±pi avidit±gamano appaµisa½vidit±gamano sayan²yaghar± r±jasmi½ anikkhante, deviy± anikkhant±ya tassa sayan²yagharassa umm±ra½ indakh²la½ sace atikkameyya, tassa bhikkhuno paµhame p±de dukkaµa½ siy±, dutiye p±de p±cittiya½ siy±ti yojan±.
1779. Paµisa½viditeti attano ±gamane nivedite. Nevapaµisa½viditasaññinoti aniveditasaññino. Tatth±ti tasmi½ paµisa½vidit±gamane. Vematikass±ti “paµisa½vidita½ nu kho, na paµisa½vidita½ nu kho”ti sa½sayam±pannassa.
1780-1. Neva khattiyassa appaµisa½viditepi v± na khattiy±bhisekena abhisittassa appaµisa½viditepi v± pavisato na dosoti yojan±, evar³p±na½ aniveditepi pavisantassa an±patt²ti attho.
Ubhosu r±jini ca deviy± ca sayanigharato bahi nikkhantesu pavisatopi v± ubhinna½ aññatarasmi½ nikkhante pavisatopi v± na dosoti yojan±. Kathinen±ti ettha “samuµµh±n±din± saman”ti seso, ida½ sikkh±pada½ samuµµh±n±divasena kathinasikkh±padena sam±nanti vutta½ hoti. Sayan²yagharappaveso kriya½. Appaµisa½vedana½ akriya½.

Antepurakath±vaººan±.

1782. Rajata½ j±tar³pa½ v± attano atth±ya uggaºhantassa, uggaºh±payatopi v± tassa nissaggiy±patt²ti yojan±.
1783. Gaºapuggalasaªgh±na½ atth±ya cetiye navakammassa atth±ya uggaºh±payato, uggaºhatopi v± dukkaµa½ hot²ti yojan±. J±tar³parajat±na½ sar³pa½ nissaggiye vuttanayeneva veditabba½.
1784. Mutt±diratanampi vuttasar³pameva. Saªgh±d²namp²ti ettha ±di-saddena gaºapuggalacetiy±na½ saªgaho.
1785-6. Ya½ kiñci gihisantaka½ sace kappiyavatthu v± hotu, akappiyavatthu v±pi hotu, m±tukaººapi¼andhana½ t±lapaººampi v± hotu, bhaº¹±g±rikas²sena paµis±mayato tassa p±cittiy±patti hot²ti yojan±.
1787. Na nidhetabbamev±ti na paµis±metabbameva.
1788. Eso hi yasm± palibodho n±ma, tasm± µhapetu½ pana vaµµat²ti yojan±.
1789. Anuññ±te µh±neti ettha “patitan”ti seso. Ettha anuññ±taµµh±na½ n±ma ajjh±r±mo v± ajjh±vasatho v±. Yath±ha “anuj±n±mi bhikkhave ratana½ v± ratanasammata½ v± ajjh±r±me v± ajjh±vasathe v± uggahetv± v± uggah±petv± v± nikkhipitu½ ‘yassa bhavissati, so harissat²”ti (p±ci. 504). Ettha ca ajjh±r±mo n±ma parikkhittassa antoparikkhepo, aparikkhittassa dvinna½ le¹¹up±t±na½ anto. Ajjh±vasatho n±ma parikkhittassa antoparikkhepo, aparikkhittassa musalap±tabbhantara½. “Uggahetv±”ti ida½ upalakkhaºa½, uggah±petv±tipi vutta½ hoti.
1790-1. Anuññ±te pana µh±ne yath±vutta-ajjh±r±m±dike µh±ne ratana½ v± ratanasammata½ v± manuss±na½ upabhogaparibhoga½ v± sayanabhaº¹a½ v± gahetv± nikkhipantassa, ratanasammata½ viss±sa½ gaºhantassa ca t±vak±likameva v± gaºhantassa ubhayattha ummattak±d²nañca na dosoti yojan±.
Sañcarittasamodayanti ettha “samuµµh±n±din± ida½ sikkh±padan”ti vattabba½, ida½ sikkh±pada½ samuµµh±n±din± sañcarittasamaj±tikanti attho.

Ratanakath±vaººan±.

1792. Pureti pubbabh±ge.
1793-4. Santanti c±rittasikkh±pade vuttasar³pa½. An±pucch±ti “vik±le g±mappavesana½ ±pucch±m²”ti an±pucchitv±. Paccaya½ vin±ti t±disa½ acc±yika½ karaº²ya½ vin±. Parikkhepokkameti parikkhepassa antopavese. Upac±rokkameti etth±pi eseva nayo.
1795. Ath±ti v±kyantar±rambhe.
1796. Tato aññanti paµhama½ vik±le g±mappavesana½ ±pucchitv± tato paviµµhag±mato añña½ g±ma½. Puna tatoti dutiyag±mam±ha. Katthaci potthake “±pucchane kiccan”ti p±µho dissati, “±pucchanakiccan”ti p±µhoyeva pana yuttataro. Yath±-±kaªkhitapam±ºa½ dassetum±ha “g±masatepi v±”ti.
1797. Passambhetv±n±ti paµivinodetv±. Antar± añña½ g±ma½ pavisanti ceti yojan±.
1798-9. Kulaghare v± aññattha ±sanas±l±ya v± bhattakicca½ katv± yo bhikkhu sappibhikkh±ya v± telabhikkh±ya v± sace carituk±mo siy±ti yojan±.
Passeti pakativacanasavan±rahe attano sam²pe, eteneva ettak± µh±n± d³r²bh³to asanto n±ma hot²ti byatirekato labbhat²ti dasseti. Asanteti avijjam±ne v± vuttappam±ºato d³r²bh³te v±. Natth²ti ettha “cintetv±”ti seso.
1802. Anokkamm±ti anupasakkitv±. Magg±ti gantabbamagg±.
1803. Tikap±cittiyanti vik±le vik±lasaññivematikak±lasaññ²na½ vasena tikap±cittiya½ vutta½.
1804. Acc±yike kicce v±p²ti sappadaµµh±d²na½ bhesajjapariyesan±dike acir±yitabbakicce sati gacchato.
1805. Antar±r±manti g±mabbhantare saªgh±r±ma½. Bhikkhun²na½ upassayanti bhikkhunivih±ra½. Titthiy±na½ upassayanti titthiy±r±ma½.
1806-7. Antar±r±m±digamane na kevala½ an±pucch± gacchatoyeva, k±yabandhana½ abandhitv±, saªgh±µi½ ap±rupitv± gacchantass±pi an±patti.
¾pad±sup²ti s²ho v± byaggho v± ±gacchati, megho v± uµµheti, añño v± koci upaddavo uppajjati, evar³p±su ±pad±supi bahig±mato antog±ma½ gacchato an±patt²ti attho.

Vik±lag±mappavesanakath±vaººan±.

1808. Aµµhidantamaya½ v±pi vis±ºaja½ v±pi s³cigharanti yojan±. Aµµhi n±ma ya½ kiñci aµµhi. Dantoti hatthidanto. Vis±ºa½ n±ma ya½ kiñci vis±ºa½.
1809. L±bheti paµil±bhe. Bhedanakanti bhedanameva bhedanaka½, ta½ assa atth²ti bhedanaka½, paµhama½ bhinditv± pacch± desetabbatt± ta½ bhedanaka½ assa p±cittiyassa atth²ti bhedanaka½, p±cittiya½, assatthi-atthe a-k±rapaccayo.
1810-1. “An±patti araºike”ti padacchedo. Araºiketi araºidhanuke. Vidheti k±yabandhanassa vidhake. Añjanik±ti añjanin±¼ik±. Dakapuñchaniy±ti nah±tassa gatte udakapuñchanapesik±ya. V±sijaµeti v±sidaº¹ake.

S³cigharakath±vaººan±.

1812-3. Mañcap²µhasar³pa½ dutiye bh³tag±mavagge catutthasikkh±pade vuttameva. “Sugataªgulena aµµhaªgulap±dakan”ti aµµhaªgulap±dakassa ±gatatt± “aµµhaªgulappam±ºen±”ti ettha “p±den±”ti seso.
Heµµhim±µaninti aµaniy± heµµhimatala½. Aµaniy± heµµhima½ heµµhim±µan², ta½ µhapetv±, aññatra heµµhim±ya aµaniy±ti vutta½ hoti. Desan±pubbabh±giyena mañcap±dacchedena saha vattat²ti sacched±. Ta½ pam±ºa½. Atikkamatoti atikk±mayato, g±th±bandhavasena ya-k±ralopo.
1815. Pam±ºena karontass±ti aµaniy± heµµh± va¹¹hakiratanappam±ºena p±dena yojetv± karontassa, eteneva “³naka½ karontass±”ti ida½ upalakkhita½. Tass±ti tassa appam±ºikassa. Chinditv±ti aµanito heµµh± va¹¹hakiratan±tiritta½ µh±na½ chinditv±.
1816. Pam±ºato nikhaºitv±ti ettha “adhikan”ti s±matthiy± labbhati, pam±ºato adhika½ µh±na½ nikhaºitv±, antobh³mi½ pavesetv±ti vutta½ hoti. Utt±na½ v±p²ti uddha½ p±da½ katv± bh³miya½ v± d±rughaµik±su v± µhapetv±. Aµµa½ v± bandhitv± paribhuñjatoti ukkhipitv± tul±saªgh±µe µhapetv± aµµa½ bandhitv± paribhuñjantassa an±patti.

Mañcakath±vaººan±.

1817. T³la½ onaddhametth±ti t³lonaddha½, t³la½ pakkhipitv± upari cimilik±ya onaddha½, “t³la½ n±ma t²ºi t³l±ni rukkhat³la½ lat±t³la½ poµakit³lan”ti (p±ci. 528) vuttat³l±na½ aññatara½ pakkhipitv± upari pilotik±ya sibbitv± katanti vutta½ hoti. Poµakit³lanti erakat³l±di ya½ kiñci tiºaj±t²na½ t³la½. Udd±lanameva udd±lanaka½, ta½ assa atth²ti udd±lanakanti vuttanayameva. Atikkant± ²ti upaddavo yena so an²ti, bhagav±, tena an²tin±.
1818. ¾yogeti ±yogapatte. Bandhaneti k±yabandhane. A½sabaddhaketi a½sabandhanake. Bibbohaneti upadh±ne. Thavik±ti pattathavik±. Thavik±d²s³ti ±di-saddena sip±µik±d²na½ saªgaho. Thavik±d²su t³lonaddhesu paribhuttesu bhikkhuno an±patt²ti yojan±.
1819. Aññena ca katanti ettha “mañca½ v± p²µha½ v±”ti pakaraºato labbhati. Udd±letv±ti pilotika½ upp±µetv± t³la½ apanetv±. Nay±ti samuµµh±n±dayo.

T³lonaddhakath±vaººan±.

1820. Nis²dananti nis²danac²vara½. Pam±ºatoti “tatrida½ pam±ºa½, d²ghaso dve vidatthiyo sugatavidatthiy±, tiriya½ diya¹¹ha½ das± vidatth²”ti (p±ci. 531) vuttapam±ºato. Pam±º±tikkame payoge tassa dukkaµa½ siy±ti yojan±.
1821. Sacchedanti pam±ºato atirittapadesassa chedanakiriy±sahitapaµikamma½ p±cittiyamud²ritanti attho. Tass±ti nis²danassa. Dv²su µh±nesu ph±letv± tisso das± k±tabb± siyunti yojan±.
1822. Tad³nakanti tato pam±ºato ³naka½. Vit±n±di½ karontass±ti ettha ±di-saddena attharaºas±ºip±k±rabhisibibbohan±na½ saªgaho. “Sañcarittasam± nay±”ti ida½ vuttatthameva.

Nis²danakath±vaººan±.

1823. Rogeti kaº¹upi¼ak±diroge sati. Yath±ha “anuj±n±mi bhikkhave yassa kaº¹u v± pi¼ak±v± ass±vo v± thullakacchu v± ±b±dho, tassa kaº¹upaµicch±din”ti (mah±va. 354). Ettha kaº¹³ti kacchu. Pi¼ak±ti lohitatuº¹ik± sukhumapi¼ak±. Ass±voti arisabhagandalamadhumeh±divasena asucipaggharaºa½. Thullakacchu v± ±b±dhoti mah±pi¼ak±b±dho vuccati. Pam±ºatoti “tatrida½ pam±ºa½, d²ghaso catasso vidatthiyo sugatavidatthiy±, tiriya½ dve vidatthiyo”ti (p±ci. 538) vuttappam±ºato.

Kaº¹upaµicch±dikath±vaººan±.

1825. Pam±ºenev±ti “tatrida½ pam±ºa½, d²ghaso cha vidatthiyo sugatavidatthiy±, tiriya½ a¹¹hateyy±”ti (p±ci. 543) vuttappam±ºeneva. Pam±º±tikkameti vassikas±µik±ya yath±vuttapam±ºato atikkamane, nimittatthe ceta½ bhumma½. Tassa bhikkhussa. Nayoti chedanap±cittiy±diko vinicchayanayo.

Vassikas±µikakath±vaººan±.

1826. Sugatassa c²varena tulyappam±ºa½ c²vara½ yo bhikkhu sace k±reyya, tassa c²varassa karaºe tassa bhikkhussa dukkaµa½ siy±ti yojan±. Tulya½ pam±ºa½ yass±ti viggaho.
1827. Attano vatth±na½ karaºak±r±pana½ vin± aññato paµil±bho n±ma natthi, s³cikammapariyos±ne c²varasar³passa paµil±bhoyevettha paµil±bhoti viññ±yati.
1828. Tass±ti ya½ “sugatassa c²varen±”ti vutta½, tassa sugatac²varassa. D²ghaso pam±ºena sugatassa vidatthiy± nava vidatthiyo, tiriya½ pam±ºena cha vidatthiyo viniddiµµh± sikkh±padeyeva kathit±ti yojan±.

Nandakath±vaººan±.

R±javaggo navamo.

Iti vinayatthas±rasand²paniy± vinayavinicchayavaººan±ya

P±cittiyakath±vaººan± niµµhit±.

Paµhamo bh±go niµµhito.

Namo tassa bhagavato arahato samm±sambuddhassa.

Vinayapiµake

Vinayavinicchaya-µ²k± (dutiyo bh±go)