Kiñc±pi te tattha yat± carant²ti. Kiñc±p²ti padasandhi padasa½saggo padap±rip³r² akkharasamav±yo byañjanasiliµµhat± pad±nupubbat±peta½– kiñc±p²ti. Teti diµµhigatik±. Tatth±ti sak±ya diµµhiy± sak±ya khantiy± sak±ya ruciy± sak±ya laddhiy±. Yat±ti yatt± paµiyatt± gutt± gopit± rakkhit± sa½vut±. Carant²ti caranti viharanti iriyanti vattenti p±lenti yapenti y±pent²ti– kiñc±pi te tattha yat± caranti.
N±tari½su j±tijaranti br³m²ti j±tijar±maraºa½ na tari½su na uttari½su na patari½su na samatikkami½su na v²tivatti½su, j±tijar±maraº± anikkhant± anissaµ± anatikkant± asamatikkant± av²tivatt±, antoj±tijar±maraºe parivattenti, antosa½s±rapathe parivattenti, j±tiy± anugat±, jar±ya anusaµ±, by±dhin± abhibh³t±, maraºena abbh±hat± at±º± aleº± asaraº± asaraº²bh³t±ti br³mi ±cikkh±mi desemi paññapemi paµµhapemi vivar±mi vibhaj±mi utt±n²karomi pak±sem²ti– n±tari½su j±tijaranti br³mi. Ten±ha bhagav±–
“Ye kecime samaºabr±hmaº±se, [nand±ti bhagav±]
diµµhassuten±pi vadanti suddhi½.
S²labbaten±pi vadanti suddhi½, anekar³pena vadanti suddhi½;
kiñc±pi te tattha yat± caranti, n±tari½su j±tijaranti br³m²”ti.
50. Ye kecime samaºabr±hmaº±se, [icc±yasm± nando]
diµµhassuten±pi vadanti suddhi½;
s²labbaten±pi vadanti suddhi½, anekar³pena vadanti suddhi½.
Te ce mun² br³si anoghatiººe, atha ko carahi devamanussaloke;
at±ri j±tiñca jarañca m±risa, pucch±mi ta½ bhagav± br³hi meta½.
Ye kecime samaºabr±hmaº±seti. Ye kec²ti sabbena sabba½ sabbath± sabba½ asesa½ nissesa½ pariy±diyanavacanameta½– ye kec²ti. Samaº±ti ye keci ito bahiddh± pabbajj³pagat± paribb±jakasam±pann±. Br±hmaº±ti ye keci bhov±dik±ti– ye kecime samaºabr±hmaº±se. Icc±yasm± nandoti. Icc±ti padasandhi…pe… icc±yasm± nando.
Diµµhassuten±pi vadanti suddhinti diµµhenapi suddhi½ visuddhi½ parisuddhi½ mutti½ vimutti½ parimutti½ vadanti kathenti bhaºanti d²payanti voharanti; suten±pi suddhi½…pe… diµµhassuten±pi suddhi½ visuddhi½ parisuddhi½ mutti½ vimutti½ parimutti½ vadanti kathenti bhaºanti d²payanti voharant²ti– diµµhassuten±pi vadanti suddhi½.
S²labbaten±pi vadanti suddhinti s²len±pi suddhi½ visuddhi½ parisuddhi½ mutti½ vimutti½ parimutti½ vadanti kathenti bhaºanti d²payanti voharanti; vaten±pi suddhi½…pe… voharanti; s²labbaten±pi suddhi½ visuddhi½ parisuddhi½ mutti½ vimutti½ parimutti½ vadanti kathenti bhaºanti d²payanti voharant²ti– s²labbaten±pi vadanti suddhi½.
Anekar³pena vadanti suddhinti anekavidhakot³halamaªgalena suddhi½ visuddhi½ parisuddhi½ mutti½ vimutti½ parimutti½ vadanti kathenti bhaºanti d²payanti voharant²ti– anekar³pena vadanti suddhi½.
Te ce mun² br³si anoghatiººeti. Te ceti diµµhigatike. Mun²ti mona½ vuccati ñ±ºa½…pe… saªgaj±lamaticca so muni Br³si anoghatiººeti k±mogha½ bhavogha½ diµµhogha½ avijjogha½ atiººe anatikkante asamatikkante av²tivatte antoj±tijar±maraºe parivattente antosa½s±rapathe parivattente j±tiy± anugate jar±ya anusaµe by±dhin± abhibh³te maraºena abbh±hate at±ºe aleºe asaraºe asaraº²bh³te. Br³s²ti br³si ±cikkhasi desesi paññapesi paµµhapesi vivarasi vibhajasi utt±n²karosi pak±ses²ti– te ce mun² br³si anoghatiººe.
Atha ko carahi devamanussaloke, at±ri j±tiñca jarañca m±ris±ti atha ko eso sadevake loke sam±rake sabrahmake sassamaºabr±hmaºiy± paj±ya sadevamanuss±ya j±tijar±maraºa½ atari uttari patari samatikkami v²tivattayi. M±ris±ti piyavacana½ garuvacana½ sag±ravasappatiss±dhivacanameta½ m±ris±ti– atha ko carahi devamanussaloke, at±ri j±tiñca jarañca m±risa.
Pucch±mi ta½ bhagav± br³hi metanti. Pucch±mi tanti pucch±mi ta½ y±c±mi ta½ ajjhes±mi ta½ pas±demi ta½. Bhagav±ti g±rav±dhivacanameta½…pe… sacchik± paññatti, yadida½ bhagav±ti. Br³hi metanti br³hi ±cikkh±hi desehi paññapehi paµµhapehi vivar±hi vibhaj±hi utt±n²karohi pak±seh²ti– pucch±mi ta½ bhagav± br³hi meta½. Ten±ha so br±hmaºo–
“Ye kecime samaºabr±hmaº±se, [icc±yasm± nando]
diµµhassuten±pi vadanti suddhi½;
s²labbaten±pi vadanti suddhi½, anekar³pena vadanti suddhi½.
Te ce mun² br³si anoghatiººe, atha ko carahi devamanussaloke;
at±ri j±tiñca jarañca m±risa, pucch±mi ta½ bhagav± br³hi metan”ti.
51. N±ha½ sabbe samaºabr±hmaº±se, [nand±ti bhagav±]
j±tijar±ya nivut±ti br³mi;
ye s²dha diµµha½ va suta½ muta½ v±, s²labbata½ v±pi pah±ya sabba½.
Anekar³pampi pah±ya sabba½, taºha½ pariññ±ya an±sav±se [an±sav± ye (sy±. ka.)] ;
te ve nar± oghatiºº±ti br³mi.
N±ha½ sabbe samaºabr±hmaº±se, nand±ti bhagav± j±tijar±ya nivut±ti br³m²ti n±ha½, nanda, sabbe samaºabr±hmaº± j±tijar±ya ±vut± nivut± ovut± pihit± paµicchann± paµikujjit±ti vad±mi. Atthi te samaºabr±hmaº± yesa½ j±ti ca jar±maraºañca pah²n± ucchinnam³l± t±l±vatthukat± anabh±va½kat± ±yati½ anupp±dadhamm±ti br³mi ±cikkh±mi desemi paññapemi paµµhapemi vivar±mi vibhaj±mi utt±n²karomi pak±sem²ti– n±ha½ sabbe samaºabr±hmaº±se nand±ti bhagav± j±tijar±ya nivut±ti br³mi.
Ye s²dha diµµha½ va suta½ muta½ v±, s²labbata½ v±pi pah±ya sabbanti ye sabb± diµµhasuddhiyo pah±ya jahitv± pajahitv± vinodetv± byant²karitv± anabh±va½ gametv±. Ye sabb± sutasuddhiyo pah±ya…pe… ye sabb± mutasuddhiyo pah±ya, ye sabb± diµµhasutamutasuddhiyo pah±ya ye sabb± s²lasuddhiyo pah±ya, ye sabb± vatasuddhiyo pah±ya, ye sabb± s²labbatasuddhiyo pah±ya jahitv± pajahitv± vinodetv± byant²karitv± anabh±va½ gametv±ti– ye s²dha diµµha½va suta½ muta½ v±, s²labbata½ v±pi pah±ya sabba½.
Anekar³pampi pah±ya sabbanti anekavidhakot³halamaªgalena suddhi½ visuddhi½ parisuddhi½ mutti½ vimutti½ parimutti½ pah±ya jahitv± pajahitv± vinodetv± byant²karitv± anabh±va½ gametv±ti– anekar³pampi pah±ya sabba½.
Taºha½ pariññ±ya an±sav± se, te ve nar± oghatiºº±ti br³m²ti. Taºh±ti r³pataºh± saddataºh± gandhataºh± rasataºh± phoµµhabbataºh± dhammataºh±. Taºha½ pariññ±y±ti taºha½ t²hi pariññ±hi parij±nitv±– ñ±tapariññ±ya, t²raºapariññ±ya, pah±napariññ±ya. Katam± ñ±tapariññ±? Taºha½ j±n±ti [paj±n±ti (sy±.) parij±n±ti (ka.) mah±ni. 13] “aya½ r³pataºh±, aya½ saddataºh±, aya½ gandhataºh±, aya½ rasataºh±, aya½ phoµµhabbataºh±, aya½ dhammataºh±”ti j±n±ti passati– aya½ ñ±tapariññ±.
Katam± t²raºapariññ±? Eva½ ñ±ta½ katv± taºha½ t²reti aniccato dukkhato rogato gaº¹ato…pe… nissaraºato t²reti– aya½ t²raºapariññ±.
Katam± pah±napariññ±? Eva½ t²rayitv± taºha½ pajahati vinodeti byant²karoti anabh±va½ gameti. Vuttañheta½ bhagavat±– “yo, bhikkhave, taºh±ya chandar±go ta½ pajahatha. Eva½ s± taºh± pah²n± bhavissati ucchinnam³l± t±l±vatthukat± anabh±va½kat± ±yati½ anupp±dadhamm±”. Aya½ pah±napariññ±. Taºha½ pariññ±y±ti taºha½ im±hi t²hi pariññ±hi parij±nitv±. An±sav±ti catt±ro ±sav±– k±m±savo, bhav±savo, diµµh±savo, avijj±savo. Yesa½ ime ±sav± pah²n± ucchinnam³l± t±l±vatthukat± anabh±va½kat± ±yati½ anupp±dadhamm±, te vuccanti an±sav± arahanto kh²º±sav±– taºha½ pariññ±ya an±sav±.
Te ve nar± oghatiºº±ti br³m²ti ye taºha½ pariññ±ya an±sav±, te k±mogha½ tiºº± bhavogha½ tiºº± diµµhogha½ tiºº± avijjogha½ tiºº± sabbasa½s±rapatha½ tiºº± uttiºº± nittiºº± atikkant± samatikkant± v²tivatt±ti br³mi ±cikkh±mi desemi paññapemi paµµhapemi vivar±mi vibhaj±mi utt±n²karomi pak±sem²ti– taºha½ pariññ±ya an±sav±se te ve nar± oghatiºº±ti br³mi. Ten±ha bhagav±–
“N±ha½ sabbe samaºabr±hmaº±se, [nand±ti bhagav±]
j±tijar±ya nivut±ti br³mi;
ye s²dha diµµha½ va suta½ muta½ v±, s²labbata½ v±pi pah±ya sabba½.
Anekar³pampi pah±ya sabba½, taºha½ pariññ±ya an±sav±se;
te ve nar± oghatiºº±ti br³m²”ti.
52. Et±bhinand±mi vaco mahesino, sukittita½ gotaman³padh²ka½;
ye s²dha diµµha½ va suta½ muta½ v±, s²labbata½ v±pi pah±ya sabba½.
Anekar³pampi pah±ya sabba½, taºha½ pariññ±ya an±sav±se;
ahampi te oghatiºº±ti br³mi.
Et±bhinand±mi vaco mahesinoti. Etanti tuyha½ vacana½ byappatha½ desana½ anus±sana½ anusiµµha½ nand±mi abhinand±mi mod±mi anumod±mi icch±mi s±diy±mi patthay±mi pihay±mi abhijapp±mi. Mahesinoti ki½ mahesi bhagav±? Mahanta½ s²lakkhandha½ es² gaves² pariyes²ti mahesi…pe… kaha½ nar±sabhoti mahes²ti– et±bhinand±mi vaco mahesino.
Sukittita½ gotaman³padh²kanti. Sukittitanti sukittita½ su-±cikkhita½ [sv±cikkhita½ (ka.)] sudesita½ supaññapita½ supaµµhapita½ suvivaµa½ suvibhatta½ su-utt±n²kata½ supak±sita½. Gotaman³padh²kanti upadh² vuccanti kiles± ca khandh± ca abhisaªkh±r± ca. Upadhippah±na½ upadhiv³pasama½ upadhinissagga½ upadhipaµippassaddha½ amata½ nibb±nanti– sukittita½ gotaman³padh²ka½.
Ye s²dha diµµha½ va suta½ muta½ v±, s²labbata½ v±pi pah±ya sabbanti ye sabb± diµµhasuddhiyo pah±ya jahitv± pajahitv± vinodetv± byant²karitv± anabh±va½ gametv±. Ye sabb± sutasuddhiyo…pe… ye sabb± mutasuddhiyo… ye sabb± diµµhasutamutasuddhiyo… ye sabb± s²lasuddhiyo… ye sabb± vatasuddhiyo… ye sabb± s²labbatasuddhiyo pah±ya jahitv± pajahitv± vinodetv± byant²karitv± anabh±va½ gametv±ti– ye s²dha diµµha½ va suta½ muta½ v±, s²labbata½ v±pi pah±ya sabba½.
Anekar³pampi pah±ya sabbanti anekavidhakot³halamaªgalena suddhi½ visuddhi½ parisuddhi½ mutti½ vimutti½ parimutti½ pah±ya jahitv± pajahitv± vinodetv± byant²karitv± anabh±va½ gametv±ti– anekar³pampi pah±ya sabba½.
Taºha½ pariññ±ya an±sav±se, ahampi te oghatiºº±ti br³m²ti. Taºh±ti r³pataºh± saddataºh± gandhataºh± rasataºh± phoµµhabbataºh± dhammataºh±. Taºha½ pariññ±y±ti taºha½ t²hi pariññ±hi parij±nitv±– ñ±tapariññ±ya, t²raºapariññ±ya [tiraºapariññ±ya (sy±.)], pah±napariññ±ya. Katam± ñ±tapariññ± Taºha½ j±n±ti– aya½ r³pataºh±, aya½ saddataºh±, aya½ gandhataºh±, aya½ rasataºh±, aya½ phoµµhabbataºh±, aya½ dhammataºh±ti j±n±ti passati– aya½ ñ±tapariññ±.
Katam± t²raºapariññ±? Eva½ ñ±ta½ katv± taºha½ t²reti [tireti (sy±.)] aniccato dukkhato rogato gaº¹ato sallato aghato ±b±dhato parato palokato ²tito upaddavato bhayato upasaggato calato pabhaªguto addhuvato at±ºato aleºato asaraºato asaraº²bh³tato rittato tucchato suññato anattato ±d²navato vipariº±madhammato as±rakato agham³lato vadhakato vibhavato s±savato saªkhatato m±r±misato j±tidhammato jar±dhammato by±dhidhammato maraºadhammato sokaparidevadukkhadomanassup±y±sadhammato sa½kilesadhammato samudayato atthaªgamato ass±dato ±d²navato nissaraºato t²reti– aya½ t²raºapariññ±.
Katam± pah±napariññ±? Eva½ t²rayitv± taºha½ pajahati vinodeti byant²karoti anabh±va½ gameti– aya½ pah±napariññ±.
Taºha½ pariññ±y±ti taºha½ im±hi t²hi pariññ±hi parij±nitv±. An±sav±ti catt±ro ±sav±– k±m±savo, bhav±savo, diµµh±savo, avijj±savo. Yesa½ ime ±sav± pah²n± ucchinnam³l± t±l±vatthukat± anabh±va½kat± ±yati½ anupp±dadhamm±, te vuccanti an±sav± arahanto kh²º±sav±. Taºha½ pariññ±ya an±sav±se, ahampi te oghatiºº±ti. Br³m²ti ye taºha½ pariññ±ya an±sav±, ahampi te k±mogha½ tiºº± bhavogha½ tiºº± diµµhogha½ tiºº± avijjogha½ tiºº± sabbasa½s±rapatha½ tiºº± uttiºº± nittiºº± atikkant± samatikkant± v²tivatt±ti br³mi vad±miti– taºha½ pariññ±ya an±sav±se, ahampi te oghatiºº±ti br³mi. Ten±ha so br±hmaºo–
“Et±bhinand±mi vaco mahesino, sukittita½ gotaman³padh²ka½;
ye s²dha diµµha½ va suta½ muta½ v±, s²labbata½ v±pi pah±ya sabba½.
Anekar³pampi pah±ya sabba½, taºha½ pariññ±ya an±sav±se;
ahampi te oghatiºº±ti br³m²”ti.

Nandam±ºavapucch±niddeso sattamo.