Saka½ saka½ sammutim±hu saccanti. “Sassato loko, idameva sacca½ moghamaññan”ti– saka½ saka½ sammutim±hu sacca½. “Asassato loko …pe… neva hoti na na hoti tath±gato para½ maraº±, idameva sacca½ moghamaññan”ti– saka½ saka½ sammutim±hu sacca½. Ten±ha bhagav±–
“Sakañhi dhamma½ paripuººam±hu, aññassa dhamma½ pana h²nam±hu;
evampi viggayha viv±dayanti, saka½ saka½ sammutim±hu saccan”ti.
140. Parassa ce vambhayitena h²no, na koci dhammesu visesi assa;
puth³ hi aññassa vadanti dhamma½, nih²nato samhi da¼ha½ vad±n±.
Parassa ce vambhayitena h²noti parassa ce vambhayitak±raº± ninditak±raº± garahitak±raº± upavaditak±raº± paro b±lo hoti h²no nih²no omako l±mako chatukko parittoti– parassa ce vambhayitena h²no. Na koci dhammesu visesi ass±ti. Dhammesu na koci aggo seµµho visiµµho p±mokkho uttamo pavaro ass±ti– na koci dhammesu visesi assa. Puth³ hi aññassa vadanti dhamma½, nih²natoti. Bahuk±pi bah³na½ dhamma½ vadanti upavadanti nindanti garahanti h²nato nih²nato omakato l±makato chatukkato parittato, bahuk±pi ekassa dhamma½ vadanti upavadanti nindanti garahanti h²nato nih²nato omakato l±makato chatukkato parittato, ekopi bah³na½ dhamma½ vadati upavadati nindati garahati h²nato nih²nato omakato l±makato chatukkato parittato, ekopi ekassa dhamma½ vadati upavadati nindati garahati h²nato nih²nato omakato l±makato chatukkato parittatoti– puth³ hi aññassa vadanti dhamma½. Nih²nato samhi da¼ha½ vad±n±ti. Dhammo sak±yana½, diµµhi sak±yana½, paµipad± sak±yana½, maggo sak±yana½, sak±yane da¼hav±d± thirav±d± balikav±d± aµµhitav±d±ti– nih²nato samhi da¼ha½ vad±n±. Ten±ha bhagav±–
“Parassa ce vambhayitena h²no, na koci dhammesu visesi assa;
puth³ hi aññassa vadanti dhamma½, nih²nato samhi da¼ha½ vad±n±”ti.
141. Saddhammap³j±pi [saddhammap³j± ca (s². sy±.)] pan± tatheva, yath± pasa½santi sak±yan±ni;
sabbeva v±d± [sabbe pav±d± (sy±.)] tathiy± [tathi v± (bah³su)] bhaveyyu½, suddh² hi nesa½ paccattameva.
Saddhammap³j±pi pan± tathev±ti. Katam± saddhammap³j±? Saka½ satth±ra½ sakkaroti garu½ karoti m±neti p³jeti “aya½ satth± sabbaññ³”ti– aya½ saddhammap³j±. Saka½ dhammakkh±na½ saka½ gaºa½ saka½ diµµhi½ saka½ paµipada½ saka½ magga½ sakkaroti garu½ karoti m±neti p³jeti “aya½ maggo niyy±niko”ti– aya½ saddhammap³j± Saddhammap³j±pi pan± tathev±ti saddhammap³j± tath± tacch± bh³t± y±th±v± avipar²t±ti– saddhammap³j±pi pan± tatheva. Yath± pasa½santi sak±yan±n²ti. Dhammo sak±yana½ diµµhi sak±yana½ paµipad± sak±yana½ maggo sak±yana½, sak±yan±ni pasa½santi thomenti kittenti vaººent²ti– yath± pasa½santi sak±yan±ni. Sabbeva v±d± tathiy± bhaveyyunti sabbeva v±d± tath± tacch± bh³t± y±th±v± avipar²t± bhaveyyunti– sabbeva v±d± tathiy± bhaveyyu½. Suddh² hi nesa½ paccattamev±ti. Paccattameva tesa½ samaºabr±hmaº±na½ suddhi visuddhi parisuddhi, mutti vimutti parimutt²ti– suddh² hi nesa½ paccattameva. Ten±ha bhagav±–
“Saddhammap³j±pi pan± tatheva, yath± pasa½santi sak±yan±ni;
sabbeva v±d± tathiy± bhaveyyu½, suddh² hi nesa½ paccattamev±”ti.
142. Na br±hmaºassa paraneyyamatthi, dhammesu niccheyya samuggah²ta½;
tasm± viv±d±ni up±tivatto, na hi seµµhato passati dhammamañña½.
Na br±hmaºassa paraneyyamatth²ti. N±ti paµikkhepo. Br±hmaºoti sattanna½ dhamm±na½ b±hitatt± br±hmaºo…pe… asito t±di pavuccate sa brahm±. Na br±hmaºassa paraneyyamatth²ti br±hmaºassa paraneyyat± natthi, br±hmaºo na paraneyyo, na parapattiyo, na parapaccayo, na parapaµibaddhag³ [parapaµibandhag³ (ka.)] j±n±ti passati asamm³¼ho sampaj±no paµissato. “Sabbe saªkh±r± anicc±”ti br±hmaºassa paraneyyat± natthi, br±hmaºo na paraneyyo, na parapattiyo, na parapaccayo, na parapaµibaddhag³ j±n±ti passati asamm³¼ho sampaj±no paµissato. “Sabbe saªkh±r± dukkh±”ti…pe… “ya½ kiñci samudayadhamma½ sabba½ ta½ nirodhadhamman”tntti br±hmaºassa paraneyyat± natthi, br±hmaºo na paraneyyo na parapattiyo, na parapaccayo, na parapaµibaddhag³ j±n±ti passati asamm³¼ho sampaj±no paµissatoti– na br±hmaºassa paraneyyamatthi. Dhammesu niccheyya samuggah²tanti. Dhammes³ti dv±saµµhiy± diµµhigatesu. Niccheyy±ti nicchinitv± vinicchinitv± vicinitv± pavicinitv± tulayitv± t²rayitv± vibh±vayitv± vibh³ta½ katv±. Odhigg±ho bilagg±ho varagg±ho koµµh±sagg±ho uccayagg±ho samuccayagg±ho “ida½ sacca½ tatha½ bh³ta½ y±th±va½ avipar²tan”ti gahita½ par±maµµha½ abhiniviµµha½ ajjhosita½ adhimutta½ natthi na santi na sa½vijjati nupalabbhati, pah²na½ samucchinna½ v³pasanta½ paµipassaddha½ abhabbuppattika½ ñ±ºaggin± da¹¹hanti– dhammesu niccheyya samuggah²ta½. Tasm± viv±d±ni up±tivattoti. Tasm±ti tasm± ta½k±raº± ta½hetu tappaccay± ta½nid±n± diµµhikalah±ni diµµhibhaº¹an±ni diµµhiviggah±ni diµµhiviv±d±ni diµµhimedhag±ni up±tivatto atikkanto samatikkanto v²tivattoti– tasm± viv±d±ni up±tivatto. Na hi seµµhato passati dhammamaññanti. Añña½ satth±ra½ dhammakkh±na½ gaºa½ diµµhi½ paµipada½ magga½ aññatra satipaµµh±nehi, aññatra sammappadh±nehi, aññatra iddhip±dehi aññatra indriyehi, aññatra balehi, aññatra bojjhaªgehi, aññatra ariy± aµµhaªgik± magg±, agga½ seµµha½ visiµµha½ p±mokkha½ uttama½ pavara½ dhamma½ na passati na dakkhati na oloketi na nijjh±yati na upaparikkhat²ti– na hi seµµhato passati dhammamañña½. Ten±ha bhagav±–
“Na br±hmaºassa paraneyyamatthi, dhammesu niccheyya samuggah²ta½;
tasm± viv±d±ni up±tivatto, na hi seµµhato passati dhammamaññan”ti.
143. J±n±mi pass±mi tatheva eta½, diµµhiy± eke paccenti suddhi½;
adakkhi ce kiñhi tumassa tena, atisitv± aññena vadanti suddhi½.
J±n±mi pass±mi tatheva etanti. J±n±m²ti paracittañ±ºena [paracittavij±nanañ±ºena (s².) aµµhakath± oloketabb±] v± j±n±mi, pubbeniv±s±nussatiñ±ºena v± j±n±mi. Pass±m²ti ma½sacakkhun± v± pass±mi, dibbena cakkhun± v± pass±mi. Tatheva etanti eta½ tatha½ taccha½ bh³ta½ y±th±va½ avipar²tanti– j±n±mi pass±mi tatheva eta½. Diµµhiy± eke paccenti suddhinti. Diµµhiy± eke samaºabr±hmaº± suddhi½ visuddhi½ parisuddhi½, mutti½ vimutti½ parimutti½ paccenti. “Sassato loko, idameva sacca½ moghamaññan”ti diµµhiy± eke samaºabr±hmaº± suddhi½ visuddhi½ parisuddhi½, mutti½ vimutti½ parimutti½ paccenti. “Asassato loko…pe… neva hoti na na hoti tath±gato para½ maraº±, idameva sacca½ moghamaññan”ti diµµhiy± eke samaºabr±hmaº± suddhi½ visuddhi½ parisuddhi½, mutti½ vimutti½ parimutti½ paccent²ti– diµµhiy± eke paccenti suddhi½. Adakkhi ce kiñhi tumassa ten±ti. Adakkh²ti paracittañ±ºena v± adakkhi, pubbeniv±s±nussatiñ±ºena v± adakkhi, ma½sacakkhun± v± adakkhi, dibbena cakkhun± v± adakkh²ti– adakkhi ce. Kiñhi tumassa ten±ti. Tassa tena dassanena ki½ kata½? Na dukkhapariññ± atthi, na samudayassa pah±na½ atthi, na maggabh±van± atthi, na phalasacchikiriy± atthi, na r±gassa samucchedapah±na½ atthi, na dosassa samucchedapah±na½ atthi, na mohassa samucchedapah±na½ atthi na kiles±na½ samucchedapah±na½ atthi, na sa½s±ravaµµassa upacchedo atth²ti– adakkhi ce kiñhi tumassa tena. Atisitv± aññena vadanti suddhinti te titthiy± suddhimagga½ visuddhimagga½ parisuddhimagga½ vod±tamagga½ parivod±tamagga½ atikkamitv± samatikkamitv± v²tivattitv± aññatra satipaµµh±nehi, aññatra sammappadh±nehi, aññatra iddhip±dehi, aññatra indriyehi, aññatra balehi aññatra bojjhaªgehi, aññatra ariy± aµµhaªgik± magg± suddhi½ visuddhi½ parisuddhi½, mutti½ vimutti½ parimutti½ vadanti kathenti bhaºanti d²payanti voharant²ti. Evampi atisitv± aññena vadanti suddhi½. Atha v± buddh± ca buddhas±vak± ca paccekabuddh± ca tesa½ titthiy±na½ asuddhimagga½ avisuddhimagga½ aparisuddhimagga½ avod±tamagga½ aparivod±tamagga½ atikkamitv± samatikkamitv± v²tivattitv± cat³hi satipaµµh±nehi cat³hi sammappadh±nehi cat³hi iddhip±dehi pañcahi indriyehi pañcahi balehi sattahi bojjhaªgehi ariyena aµµhaªgikena maggena suddhi½ visuddhi½ parisuddhi½, mutti½ vimutti½ parimutti½ vadanti kathenti bhaºanti d²payanti voharant²ti– evampi atisitv± aññena vadanti suddhi½. Ten±ha bhagav±–
“J±n±mi pass±mi tatheva eta½, diµµhiy± eke paccenti suddhi½;
adakkhi ce kiñhi tumassa tena, atisitv± aññena vadanti suddhin”ti.
144. Passa½ naro dakkhati n±mar³pa½, disv±na v± ñ±yati [ñassati (s². sy±.)] t±nimeva;
k±ma½ bahu½ passatu appaka½ v±, na hi tena suddhi½ kusal± vadanti.
Passa½ naro dakkhati n±mar³panti passa½ naro dakkhati paracittañ±ºena v± passanto, pubbeniv±s±nussatiñ±ºena v± passanto, ma½sacakkhun± v± passanto, dibbena cakkhun± v± passanto n±mar³pa½yeva dakkhati niccato sukhato attato, na tesa½ dhamm±na½ samudaya½ v± atthaªgama½ v± ass±da½ v± ±d²nava½ v± nissaraºa½ v± dakkhat²ti– passa½ naro dakkhati n±mar³pa½. Disv±na v± ñ±yati t±nimev±ti. Disv±ti paracittañ±ºena v± disv±, pubbeniv±s±nussatiñ±ºena v± disv±, ma½sacakkhun± v± disv±, dibbena cakkhun± v± disv±, n±mar³pa½yeva disv± ñ±yati niccato sukhato attato, na tesa½ dhamm±na½ samudaya½ v± atthaªgama½ v± ass±da½ v± ±d²nava½ v± nissaraºa½ v± ñ±yat²ti– disv±na v± ñ±yati t±nimeva. K±ma½ bahu½ passatu appaka½ v±ti. K±ma½ bahuka½ v± passanto n±mar³pa½ appaka½ v± niccato sukhato attatoti– k±ma½ bahu½ passatu appaka½ v±. Na hi tena suddhi½ kusal± vadant²ti. Kusal±ti ye te khandhakusal± dh±tukusal± ±yatanakusal± paµiccasamupp±dakusal± satipaµµh±nakusal± sammappadh±nakusal± iddhip±dakusal± indriyakusal± balakusal± bojjhaªgakusal± maggakusal± phalakusal± nibb±nakusal±, te kusal± paracittañ±ºena v± pubbeniv±s±nussatiñ±ºena v± ma½sacakkhun± v± dibbena cakkhun± v± n±mar³padassanena suddhi½ visuddhi½ parisuddhi½ mutti½ vimutti½ parimutti½ na vadanti na kathenti na bhaºanti na d²payanti na voharant²ti– na hi tena suddhi½ kusal± vadanti.