[510] 14. Ayogharaj±takavaşşan±

Yamekaratti˝ paµhamanti ida˝ satth± jetavane viharanto mah±bhinikkhamanańńeva ±rabbha kathesi. Tad±pi hi so “na, bhikkhave, id±neva, pubbepi tath±gato mah±bhinikkhamana˝ nikkhantoyev±”ti vatv± at˛ta˝ ±hari.
At˛te b±r±şasiya˝ brahmadatte rajja˝ k±rente brahmadattassa rańńo aggamahes˛ gabbha˝ paµilabhitv± laddhagabbhaparih±r± parişatagabbh± paccłsasamanantare putta˝ vij±yi. Tass± purimattabh±ve ek± sapattik± “tava j±ta˝ j±ta˝ paja˝ kh±ditu˝ labhiss±m˛”ti patthana˝ paµµhapesi. S± kira saya˝ vańjh± hutv± puttam±tukodhena ta˝ patthana˝ katv± yakkhayoniya˝ nibbatti. Itar± rańńo aggamahes˛ hutv± ima˝ putta˝ vij±yi. S± yakkhin˛ tad± ok±sa˝ labhitv± deviy± passantiy±va b˛bhaccharłp± hutv± ±gantv± ta˝ d±raka˝ gahetv± pal±yi. Dev˛ “yakkhin˛ me putta˝ gahetv± pal±y˛”ti mah±saddena viravi. Itar±pi d±raka˝ młlakanda˝ viya muru˝ muru˝ karont˛ kh±ditv± deviy± hatthavik±r±d˛hi bherava˝ pak±setv± tajjetv± pakk±mi. R±j± ta˝ vacana˝ sutv± “ki˝ sakk± yakkhiniy± k±tun”ti tuşh˛ ahosi. Puna deviy± vij±yanak±le daĽha˝ ±rakkhamak±si. Dev˛ putta˝ puna vij±yi. Yakkhin˛ ±gantv± tampi kh±ditv± gat±. Tatiyav±re tass± kucchiya˝ mah±satto paµisandhi˝ gaşhi. R±j± mah±jana˝ sannip±tetv± “deviy± j±ta˝ j±ta˝ paja˝ ek± yakkhin˛ kh±dati ki˝ nu kho k±tabban”ti pucchi. Atheko “yakkh± n±ma t±lapaşşassa bh±yanti, deviy± hatthap±desu t±lapaşşa˝ bandhitu˝ vaµµat˛”ti ±ha. Atheko “ayogharassa bh±yanti, ayoghara˝ k±tu˝ vaµµat˛”ti ±ha. R±j± “s±dhł”ti attano vijite kamm±re sannip±tetv± “ayoghara˝ karoth±”ti ±ş±petv± ±yuttake ad±si. Antonagareyeva ramaş˛ye bhłmibh±ge geha˝ paµµhapesu˝, thambhe ±di˝ katv± sabbagehasambh±r± ayomay±va ahesu˝, navahi m±sehi ayomaya˝ mahanta˝ caturassas±la˝ niµµh±na˝ agam±si. Ta˝ nicca˝ pajjalitapad˛pameva hoti.
R±j± deviy± gabbhaparip±ka˝ ńatv± ayoghara˝ alaŞk±r±petv± ta˝ ±d±ya ayoghara˝ p±visi. S± tattha dhańńapuńńalakkhaşasampanna˝ putta˝ vij±yi, “ayogharakum±ro”tvevassa n±ma˝ kari˝su. Ta˝ dh±t˛na˝ datv± mahanta˝ ±rakkha˝ sa˝vidahitv± r±j± devi˝ ±d±ya nagara˝ padakkhişa˝ katv± alaŞkatap±s±datalameva abhiruhi. Yakkhin˛pi udakav±ra˝ gantv± vessavaşassa udaka˝ vahant˛ j˛vitakkhaya˝ patt±. Mah±satto ayoghareyeva vaąąhitv± vińńuta˝ patto tattheva sabbasipp±ni uggaşhi. R±j± “ko me puttassa vayappadeso”ti amacce pucchitv± “soĽasavasso, deva, słro th±masampanno yakkhasahassampi paµib±hitu˝ samattho”ti sutv± “rajjamassa dass±mi, sakalanagara˝ alaŞkaritv± ayogharato ta˝ n˛haritv± ±neth±”ti ±ha. Amacc± “s±dhu, dev±”ti dv±dasayojanika˝ b±r±şasi˝ alaŞkaritv± sabb±laŞk±ravibhłsita˝ maŞgalav±raşa˝ ±d±ya tattha gantv± kum±ra˝ alaŞk±r±petv± hatthikkhandhe nis˛d±petv± “deva, kulasantaka˝ alaŞkatanagara˝ padakkhişa˝ katv± pitara˝ k±sir±j±na˝ vandatha, ajjeva setacchatta˝ labhissath±”ti ±ha˝su.
Mah±satto nagara˝ padakkhişa˝ karonto ±r±mar±maşeyyakavanapokkharaşibhłmir±maşeyyakap±s±dar±maşeyyak±d˛ni disv± cintesi “mama pit± ma˝ ettaka˝ k±la˝ bandhan±g±re vas±pesi. Evarłpa˝ alaŞkatanagara˝ daµµhu˝ n±d±si, ko nu kho mayha˝ doso”ti amacce pucchi. “Deva, natthi tumh±ka˝ doso, tumh±ka˝ pana dvebh±tike ek± yakkhin˛ kh±di, tena vo pit± ayoghare vas±pesi, ayogharena j˛vita˝ tumh±ka˝ laddhan”ti. So tesa˝ vacana˝ sutv± cintesi “aha˝ dasa m±se lohakumbhiniraye viya ca głthaniraye viya ca m±tukucchimhi vasitv± m±tukucchito nikkhantak±lato paµµh±ya soĽasa vass±ni etasmi˝ bandhan±g±re vasi˝, bahi oloketumpi na labhi˝, ussadaniraye khitto viya ahosi˝, yakkhiniy± hatthato muttopi pan±ha˝ neva ajaro, na amaro homi, ki˝ me rajjena, rajje µhitak±lato paµµh±ya dunnikkhamana˝ hoti, ajjeva mama pitara˝ pabbajja˝ anuj±n±petv± himavanta˝ pavisitv± pabbajiss±m˛”ti. So nagara˝ padakkhişa˝ katv± r±jakula˝ pavisitv± r±j±na˝ vanditv± aµµh±si.
R±j± tassa sar˛rasobha˝ oloketv± balavasinehena amacce olokesi. Te “ki˝ karoma, dev±”ti vadi˝su. Putta˝ me ratanar±simhi µhapetv± t˛hi saŞkhehi abhisińcitv± kańcanam±la˝ setacchatta˝ uss±peth±ti. Mah±satto pitara˝ vanditv± “na mayha˝ rajjenattho, aha˝ pabbajiss±mi, pabbajja˝ me anuj±n±th±”ti ±ha. T±ta rajja˝ paµikkhipitv± ki˝k±raş± pabbajissas˛ti. “Deva aha˝ m±tukucchimhi dasa m±se głthaniraye viya vasitv± m±tukucchito nikkhanto yakkhinibhayena soĽasa vass±ni bandhan±g±re vasanto bahi oloketumpi na alabhi˝, ussadaniraye khitto viya ahosi˝, yakkhiniy± hatthato muttomh˛tipi ajaro amaro na homi. Maccu n±mesa na sakk± kenaci jinitu˝, bhave ukkaşµhitomhi, y±va me by±dhijar±maraş±ni n±gacchanti, t±vadeva pabbajitv± dhamma˝ cariss±mi, ala˝ me rajjena, anuj±n±tha ma˝, dev±”ti vatv± pitu dhamma˝ desento ±ha–
363. “Yamekaratti˝ paµhama˝, gabbhe vasati m±şavo;
abbhuµµhitova so y±ti, sa gaccha˝ na nivattati.
364. “Na yujjham±n± na balenavassit±, nar± na j˛ranti na c±pi m˛yare;
sabba˝ hida˝ j±tijar±yupadduta˝, ta˝ me mat˛ hoti car±mi dhamma˝.
365. “CaturaŞgini˝ sena˝ subhi˝sarłpa˝, jayanti raµµh±dhipat˛ pasayha;
na maccuno jayitumussahanti, ta˝ me mat˛ hoti car±mi dhamma˝.
366. “Hatth˛hi assehi rathehi pattibhi, pariv±rit± muccare ekacceyy±;
na maccuno muccitumussahanti, ta˝ me mat˛ hoti car±mi dhamma˝.
367. “Hatth˛hi assehi rathehi pattibhi, słr± pabhańjanti padha˝sayanti;
na maccuno bhańjitumussahanti, ta˝ me mat˛ hoti car±mi dhamma˝.
368. “Matt± gaj± bhinnagaĽ± pabhinn±, nagar±ni maddanti jana˝ hananti;
na maccuno madditumussahanti, ta˝ me mat˛ hoti car±mi dhamma˝.
369. “Iss±sino katahatth±pi v˛r±, dłrep±t˛ akkhaşavedhinopi;
na maccuno vijjhitumussahanti, ta˝ me mat˛ hoti car±mi dhamma˝.
370. “Sar±ni kh˛yanti saselak±nan±, sabba˝ hida˝ kh˛yati d˛ghamantara˝;
sabba˝ hida˝ bhańjare k±lapariy±ya˝, ta˝ me mat˛ hoti car±mi dhamma˝.
371. “Sabbesamevańhi nar±na n±rina˝, cal±cala˝ p±şabhunodha j˛vita˝;
paµova dhuttassa, dumova kłlajo, ta˝ me mat˛ hoti car±mi dhamma˝.
372. “Dumapphal±neva patanti m±şav±, dahar± ca vuddh± ca sar˛rabhed±;
n±riyo nar± majjhimaporis± ca, ta˝ me mat˛ hoti car±mi dhamma˝.
373. “N±ya˝ vayo t±rakar±jasannibho, yadabbhat˛ta˝ gatameva d±ni ta˝;
jişşassa h˛ natthi rat˛ kuto sukha˝, ta˝ me mat˛ hoti car±mi dhamma˝.
374. “Yakkh± pis±c± athav±pi pet±, kupit± te assasanti manusse;
na maccuno assasitussahanti, ta˝ me mat˛ hoti car±mi dhamma˝.
375. “Yakkhe pis±ce athav±pi pete, kupitepi te nijjhapana˝ karonti;
na maccuno nijjhapana˝ karonti, ta˝ me mat˛ hoti car±mi dhamma˝.
376. “Apar±dhake dłsake heµhake ca, r±j±no daşąenti viditv±na dosa˝;
na maccuno daşąayitussahanti, ta˝ me mat˛ hoti car±mi dhamma˝.
377. “Apar±dhak± dłsak± heµhak± ca, labhanti te r±jino nijjhapetu˝;
na maccuno nijjhapana˝ karonti, ta˝ me mat˛ hoti car±mi dhamma˝.
378. “Na khattiyoti na ca br±hmaşoti, na aąąhak± balav± tejav±pi;
na maccur±jassa apekkhamatthi, ta˝ me mat˛ hoti car±mi dhamma˝.
379. “S˛h± ca byaggh± ca athopi d˛piyo, pasayha kh±danti vipphandam±na˝;
na maccuno kh±ditumussahanti, ta˝ me mat˛ hoti car±mi dhamma˝.
380. “M±y±k±r± raŞgamajjhe karont±, mohenti cakkhłni janassa t±vade;
na maccuno mohayitussahanti, ta˝ me mat˛ hoti car±mi dhamma˝.
381. “ľs˛vis± kupit± uggatej±, ąa˝santi m±rentipi te manusse;
na maccuno ąa˝situmussahanti, ta˝ me mat˛ hoti car±mi dhamma˝.
382. “ľs˛vis± kupit± ya˝ ąa˝santi, tikicchak± tesa visa˝ hananti;
na maccuno daµµhavisa˝ hananti, ta˝ me mat˛ hoti car±mi dhamma˝.
383. “Dhammantar˛ vettaraş˛ ca bhojo, vis±ni hantv±na bhujaŞgam±na˝;
suyyanti te k±lakat± tatheva, ta˝ me mat˛ hoti car±mi dhamma˝.
384. “Vijj±dhar± ghoramadh˛yam±n±, adassana˝ osadhehi vajanti;
na maccur±jassa vajantadassana˝, ta˝ me mat˛ hoti car±mi dhamma˝.
385. “Dhammo have rakkhati dhammac±ri˝, dhammo sucişşo sukham±vah±ti;
es±nisa˝so dhamme sucişşe, na duggati˝ gacchati dhammac±r˛.
386. “Na hi dhammo adhammo ca, ubho samavip±kino;
adhammo niraya˝ neti, dhammo p±peti suggatin”ti.
Tattha yamekarattinti yebhuyyena satt± m±tukucchimhi paµisandhi˝ gaşhant± rattiya˝yeva gaşhanti, tasm± evam±ha. Aya˝ panettha attho– ya˝ ekaratti˝ v± div± v± paµhamameva paµisandhi˝ gaşhitv± m±tukucchisaŞkh±te gabbhe vasati. M±şavoti satto kalalabh±vena patiµµh±ti. Abbhuµµhitova so y±t˛ti so m±şavo yath± n±ma val±hakasaŞkh±to abbho uµµhito nibbatto v±yuveg±hato paµigacchati, tatheva–
“Paµhama˝ kalala˝ hoti, kalal± hoti abbuda˝;
abbud± j±yate pesi, pesi nibbattat˛ ghano;
ghan± pas±kh± j±yanti, kes± lom± nakh±pi ca.
“Yańcassa bhuńjat˛ m±t±, anna˝ p±nańca bhojana˝.
Tena so tattha y±peti, m±tukucchigato naroti. (Sa˝. ni. 1.235).
Ima˝ m±tukucchiya˝ kalal±dibh±va˝, m±tukucchito ca nikkhanto mandadasak±dibh±va˝ ±pajjam±no satata˝ samita˝ gacchati. Sa gaccha˝ na nivattat˛ti sac±ya˝ eva˝ gacchanto puna abbudato kalalabh±va˝, pesi-±dito v± abbud±dibh±va˝, khiąą±dasakato mandadasakabh±va˝, vaşşadasak±dito v± khiąą±dasak±dibh±va˝ p±puşitu˝ na nivattati. Yath± pana so val±hako v±tavegena sa˝cuşşiyam±no “aha˝ asukaµµh±ne n±ma uµµhito puna nivattitv± tattheva gantv± pakatibh±vena µhass±m˛”ti na labhati, ya˝ disa˝ gata˝, ta˝ gatameva, ya˝ antarahita˝, ta˝ antarahitameva hoti, tath± sopi kalal±dibh±vena gaccham±no gacchateva, tasmi˝ tasmi˝ koµµh±se saŞkh±r± purim±na˝ purim±na˝ paccay± hutv± pacchato anivattitv± tattha tattheva bhijjanti, jar±k±le saŞkh±r± “amhehi esa pubbe yuv± th±masampanno kato, puna na˝ nivattitv± tattheva kariss±m±”ti na labhanti, tattha tattheva antaradh±yant˛ti dasseti.
Na yujjham±n±ti ubhato byłĽhe saŞg±me yujjhant±. Na balenavassit±ti na k±yabalena v± yodhabalena v± upagat± samann±gat±. Na j˛rant˛ti purima-na-k±ra˝ ±haritv± evarłp±pi nar± na j˛ranti na c±pi na m˛yareti attho veditabbo. Sabba˝ hidanti mah±r±ja, sabbameva ida˝ p±şamaşąala˝ mah±yantena p˛Ľiyam±n± ucchughaµik± viya j±tiy± ca jar±ya ca upadduta˝ nicca˝ p˛Ľita˝. Ta˝ me mat˛ hot˛ti tena k±raşena mama “pabbajitv± dhamma˝ car±m˛”ti mati hoti citta˝ uppajjati.
CaturaŞgininti hatthi-±d˛hi caturaŞgehi samann±gata˝. Sena˝ subhi˝sarłpanti suµµhu bhi˝sanakaj±tika˝ sena˝. Jayant˛ti kad±ci ekacce r±j±no attano sen±ya jayanti. Na maccunoti tepi r±j±no mah±senassa maccuno sena˝ jayitu˝ na ussahanti, na by±dhijar±maraş±ni madditu˝ sakkonti. Muccare ekacceyy±ti etehi hatthi-±d˛hi pariv±rit± ekacce pacc±mitt±na˝ hatthato muccanti, maccuno pana santik± muccitu˝ na sakkonti. Pabhańjant˛ti etehi hatthi-±d˛hi paccatthikar±jłna˝ nagar±ni pabhańjanti. Padha˝sayant˛ti mah±jana˝ dha˝sent± padha˝sent± j˛vitakkhaya˝ p±penti. Na maccunoti tepi maraşak±le patte maccuno bhańjitu˝ na sakkonti.
BhinnagaĽ± pabhinn±ti t˛su µh±nesu pabhinn± hutv± mada˝ gaĽant±, paggharitamad±ti attho. Na maccunoti tepi mah±maccu˝ madditu˝ na sakkonti. Iss±sinoti iss±s± dhanuggah±. Katahatth±ti susikkhit±. Dłrep±t˛ti sara˝ dłre p±tetu˝ samatth±. Akkhaşavedhinoti aviraddhavedhino, vijju-±lokena vijjhanasamatth± v±. Sar±n˛ti anotatt±d˛ni mah±sar±ni kh˛yantiyeva. Saselak±nan±ti sapabbatavanasaşą± mah±pathav˛pi kh˛yati. Sabba˝ hidanti sabbamida˝ saŞkh±ragata˝ d˛ghamantara˝ µhatv± kh˛yateva. Kappuµµh±naggi˝ patv± mah±sinerupi aggimukhe madhusitthaka˝ viya vil˛yateva, aşumattopi saŞkh±ro µh±tu˝ na sakkoti. K±lapariy±yanti k±lapariy±ya˝ nassanak±lav±ra˝ patv± sabba˝ bhańjare, sabba˝ saŞkh±ragata˝ bhijjateva. Tassa pak±sanattha˝ sattasłriyasutta˝ (a. ni. 7.66) ±haritabba˝.
Cal±calanti cańcala˝ sakabh±vena µh±tu˝ asamattha˝ n±n±bh±vavin±bh±vasabh±vameva. P±şabhunodha j˛vitanti idha loke imesa˝ p±şabhłt±na˝ j˛vita˝ Paµova dhuttassa, dumova kłlajoti suradhutto hi sura˝ disv±va udare baddha˝ s±µaka˝ datv± pivateva, nad˛kłle j±tadumova kłle lujjam±ne lujjati, yath± esa paµo ca dumo ca cańcalo, eva˝ satt±na˝ j˛vita˝, dev±ti. Dumapphal±nev±ti yath± pakk±ni phal±ni v±t±hat±ni dumaggato bhłmiya˝ patanti, tathevime m±şav± jar±v±t±hat± j˛vit± gaĽitv± maraşapathaviya˝ patanti. Dahar±ti antamaso kalalabh±ve µhit±pi. Majjhimaporis±ti n±r˛nar±na˝ majjhe µhit± ubhatobyańjanakanapu˝sak±.
T±rakar±jasannibhoti yath± t±rakar±j± k±Ľapakkhe kh˛şo, puna juşhapakkhe płrati, na eva˝ satt±na˝ vayo. Satt±nańhi ya˝ abbhat˛ta˝, gatameva d±ni ta˝, na tassa pun±gamana˝ atthi. Kuto sukhanti jar±jişşassa k±maguşesu ratipi natthi, te paµicca uppajjanakasukha˝ kutoyeva. Yakkh±ti mahiddhik± yakkh±. Pis±c±ti pa˝supis±cak±. Pet±ti pettivisayik±. Assasant˛ti ass±sav±tena upahananti, ±visant˛ti v± attho. Na maccunoti maccu˝ pana tepi ass±sena upahanitu˝ v± ±visitu˝ v± na sakkonti. Nijjhapana˝ karont˛ti balikammavasena kham±penti pas±denti. Apar±dhaketi r±j±par±dhak±rake. Dłsaketi rajjadłsake. Heµhaketi sandhicched±d˛hi lokaviheµhake. R±j±noti r±j±no. Viditv±na dosanti dosa˝ j±nitv± yath±nurłpena daşąena daşąent˛ti attho. Na maccunoti tepi maccu˝ daşąayitu˝ na sakkonti.
Nijjhapetunti sakkh˛hi attano nirapar±dhabh±va˝ pak±setv± pas±detu˝. Na aąąhak± balav± tejav±p˛ti “ime aąąh±, aya˝ k±yabalań±şabal±d˛hi balav±, aya˝ tejav±”ti evampi na paccur±jassa apekkha˝ atthi, ekasmimpi satte apekkha˝ pema˝ sineho natthi, sabbameva abhimaddat˛ti dasseti. Pasayh±ti balakk±rena abhibhavitv±. Na maccunoti tepi maccu˝ kh±ditu˝ na sakkonti. Karont±ti m±ya˝ karont±. Mohent˛ti abhłta˝ bhłta˝ katv± dassent± mohenti. Uggatej±ti uggatena visatejena samann±gat±. Tikicchak±ti visavejj±. Dhammantar˛ vettaraş˛ ca bhojoti ete eva˝n±mak± vejj±. Ghoramadh˛yam±n±ti ghora˝ n±ma vijja˝ adh˛yant±. Osadheh˛ti ghora˝ v± gandh±ri˝ v± vijja˝ s±vetv± osadha˝ ±d±ya tehi osadhehi paccatthik±na˝ adassana˝ vajanti.
Dhammoti sucaritadhammo. Rakkhat˛ti yena rakkhito, ta˝ paµirakkhati. Sukhanti chasu k±masaggesu sukha˝ ±vahati. P±pet˛ti paµisandhivasena upaneti.
Eva˝ mah±satto catuv˛satiy± g±th±hi pitu dhamma˝ desetv± “mah±r±ja, tumh±ka˝ rajja˝ tumh±kameva hotu, na mayha˝ imin± attho, tumhehi pana saddhi˝ kathentameva ma˝ by±dhijar±maraş±ni upagacchanti, tiµµhatha, tumhe”ti vatv± ayad±ma˝ chinditv± mattahatth˛ viya kańcanapańjara˝ chinditv± s˛hapotako viya k±me pah±ya m±t±pitaro vanditv± nikkhami. Athassa pit± “mamapi rajjenattho natth˛”ti rajja˝ pah±ya tena saddhińńeva nikkhami, tasmi˝ nikkhante dev˛pi amacc±pi br±hmaşagahapatik±dayop˛ti sakalanagarav±sino geh±ni chaąąetv± nikkhami˝su. Sam±gamo mah± ahosi, paris± dv±dasayojanik± j±t±. Ta˝ ±d±ya mah±satto himavanta˝ p±visi. Sakko tassa nikkhantabh±va˝ ńatv± vissakamma˝ pesetv± dv±dasayojan±y±ma˝ sattayojanavitth±ra˝ assamapada˝ k±resi. Sabbe pabbajitaparikkh±re paµiy±d±pesi. Ito para˝ mah±sattassa pabbajj± ca ov±dad±nańca brahmalokapar±yaşat± ca paris±ya anap±yagaman˛yat± ca sabb± heµµh± vuttanayeneva veditabb±.
Satth± ima˝ dhammadesana˝ ±haritv± “eva˝, bhikkhave, pubbepi tath±gato mah±bhinikkhamana˝ nikkhantoyev±”ti vatv± j±taka˝ samodh±nesi– “tad± m±t±pitaro mah±r±jakul±ni ahesu˝, sesaparis± buddhaparis±, ayogharapaşąito pana ahameva ahosin”ti.

Ayogharaj±takavaşşan± cuddasam±.

J±takudd±na˝–
M±taŞgo cittasambhłto, sivi sir˛ ca rohaşa˝;
ha˝so sattigumbo bhall±, somanassa˝ campeyyaka˝.
Palobha˝ pańcapaşąita˝, hatthip±la˝ ayoghara˝;
v˛satiyamhi j±tak±, catuddaseva saŞgit±.

V˛satinip±tavaşşan± niµµhit±.

(Catuttho bh±go niµµhito)

Namo tassa bhagavato arahato samm±sambuddhassa.

Khuddakanik±ye

J±taka-aµµhakath±