26. Kassapabuddhava½savaººan±
Koº±gamanassa pana bhagavato aparabh±ge tassa s±sane ca antarahite ti½savassasahass±yuk± satt± anupubbena parih±yitv± dasavass±yuk± hutv± puna va¹¹hitv± aparimit±yuk± hutv± puna anupubbena parih±yitv± v²sativassasahass±yukesu sattesu j±tesu anekamanussapo kassapo n±ma satth± loke udap±di (su. ni. aµµha. ±makagandhasuttavaººan±). So p±ramiyo p³retv± tusitapure nibbattitv± tato cavitv± b±r±ºas²nagare brahmadattassa n±ma br±hmaºassa vipulaguºavatiy± dhanavatiy± n±ma br±hmaºiy± kucchismi½ paµisandhi½ gahetv± dasanna½ m±s±na½ accayena isipatane migad±ye m±tukucchito nikkhami. Gottavasena panassa “kassapakum±ro”ti n±mamaka½su. So dve vassasahass±ni ag±ra½ ajjh±vasi. Ha½sav± yasav± sirinandoti tassa tayo p±s±d± ahesu½. Sunand± n±ma br±hmaºippamukh±ni aµµhacatt±l²sa itthisahass±ni paccupaµµhit±ni ahesu½. So catt±ri nimitt±ni disv± sunand±ya br±hmaºiy± vijitasene n±ma putte uppanne uppannasa½vego “mah±bhinikkhamana½ nikkhamiss±m²”ti cintesi. Athassa parivitakkasamanantarameva p±s±do kul±lacakkamiva bhamitv± gaganatalamabbhuggantv± paramarucirakaranikaro saradasamayarajanikaro viya t±r±gaºaparivuto anekanarasataparivuto gaganatalamalaªkaronto viya puññ±nubh±va½ pak±sento viya jananayanahaday±ni ±ka¹¹hento viya rukkhagg±ni para½ sobhayam±no viya ca gantv± nigrodhabodhi½ majjhekatv± bh³miya½ patiµµhahi. Atha bodhisatto mah±satto pathaviya½ patiµµhahitv± devadatta½ arahattaddhajam±d±ya pabbaji. Tassa n±µakitthiyo p±s±d± otaritv± a¹¹hag±vuta½ magga½ gantv± sapariv±r± sen±sannivesa½ katv± nis²di½su. Tato itthiparic±rike µhapetv± sah±gat± sabbe pabbaji½su. Mah±puriso kira satt±ha½ tehi parivuto padh±nacariya½ caritv± vis±khapuººam±ya sunand±ya n±ma br±hmaºiy± dinna½ madhup±y±sa½ paribhuñjitv± khadiravane div±vih±ra½ katv± s±yanhasamaye somena n±ma yavap±lakena upan²t± aµµha tiºamuµµhiyo gahetv± nigrodhabodhi½ upagantv± pañcadasahatth±y±mavitthata½ tiºasanthara½ santharitv± tattha nis²ditv± abhisambodhi½ p±puºitv±– “anekaj±tisa½s±ra½…pe… taºh±na½ khayamajjhag±”ti ud±na½ ud±netv± sattasatt±ha½ v²tin±metv± attan± saha pabbajit±na½ bhikkh³na½ koµiy± upanissayasampatti½ disv± gaganatalena gantv± b±r±ºasiya½ isipatane migad±ye otaritv± tehi parivuto tattha dhammacakka½ pavattesi Tad± v²satiy± koµisahass±na½ paµhamo dhamm±bhisamayo ahosi. Tena vutta½– 1. “Koº±gamanassa aparena, sambuddho dvipaduttamo;
kassapo n±ma gottena, dhammar±j± pabhaªkaro.
2. “Sañcha¹¹ita½ kulam³la½, bahvannap±nabhojana½;
datv±na y±cake d±na½, p³rayitv±na m±nasa½;
usabhova ±¼aka½ bhetv±, patto sambodhimuttama½.
3. “Dhammacakka½ pavattente, kassape lokan±yake;
v²sakoµisahass±na½, paµham±bhisamayo ah³”ti.
Tattha sañcha¹¹itanti cha¹¹ita½ ujjhita½ pariccatta½. Kulam³lanti kulaghara½, aparimitabhogakkhandha½ anekakoµisahassadhanasañcaya½ dasasatanayanabhavanasadisabhoga½ atiduccaja½ tiºamiva cha¹¹itanti attho. Y±caketi y±cak±na½ datv±. ¾¼akanti goµµha½, yath± usabho goµµha½ bhinditv± yath±sukha½ icchitaµµh±na½ p±puº±ti, eva½ mah±purisopi gehabandhana½ bhinditv± abhisambodhi½ p±puº²ti attho. Puna catum±sa½ janapadac±rika½ caram±ne satthari dasakoµisahass±na½ dutiyo abhisamayo ahosi. Yad± pana sundaranagaradv±re asanarukkham³le yamakap±µih±riya½ karonto dhamma½ desesi, tad± pañcanna½ koµisahass±na½ tatiyo abhisamayo ahosi. Puna yamakap±µih±riya½ katv± suraripudurabhibhavane t±vati½sabhavane sudhamm± n±ma devasabh± atthi, tattha nis²ditv± attano m±tara½ dhanavat²devi½ pamukha½ katv± dasasahassilokadh±tuy± devat±na½ anuggahakaraºattha½ sattappakaraºa½ abhidhammapiµaka½ desento t²ºi devat±koµisahass±ni dhamm±mata½ p±yesi. Tena vutta½– 4. “Catum±sa½ yad± buddho, loke carati c±rika½;
dasakoµisahass±na½, dutiy±bhisamayo ahu.
5. “Yamaka½ vikubbana½ katv±, ñ±ºadh±tu½ pakittayi;
pañcakoµisahass±na½, tatiy±bhisamayo ahu.
6. “Sudhamm± devapure ramme, tattha dhamma½ pakittayi;
t²ºikoµisahass±na½, dev±na½ bodhay² jino.
7. “Naradevassa yakkhassa, apare dhammadesane;
etes±na½ abhisamay±, gaºan±to asaªkhiy±”ti.
Tattha catum±santi c±tum±se. Ayameva v± p±µho. Carat²ti acari. Yamaka½ vikubbana½ katv±ti yamakap±µih±riya½ katv±. ѱºadh±tunti sabbaññutaññ±ºasabh±va½. “Sabbañ±ºadh±tun”tipi vadanti. Pakittay²ti mah±janassa pak±sesi. Sudhamm±ti t±vati½sabhavane sudhamm± n±ma sabh± atthi, tattha nis²ditv±ti attho. Dhammanti abhidhamma½. Tad± kira ±nubh±vavijitanaradevo naradevo n±ma mahesakkho heµµh± vuttanaradevayakkho viya mahiddhiko yakkho ahosi. So jambud²pe ekasmi½ nagare rañño y±disa½ r³pa½, t±disa½ r³pasaºµh±na½ sarakutti½ nimminitv± ta½ r±j±na½ m±retv± kh±ditv± saha-antepura½ rajja½ paµipajjitv± aparimitama½sabhojano ahosi. So kira itthidhutto ca ahosi. Yad± pana ta½ kusal± chek± itthiyo– “n±ya½ amh±ka½ r±j±, amanusso eso”ti j±nanti, tad± so lajjito hutv± t± sabb± kh±ditv± añña½ nagara½ paµipajjati. Evameva so naradevayakkho manusse bhakkhayanto yad± sundaranagar±bhimukho agam±si, tad± ta½ disv± nagarav±sino manuss± maraºabhayatajjitasant±s± sakanagarato nikkhamitv± tato tato pal±yi½su. Atha te manusse pal±yam±ne disv± kassapadasabalo tassa naradevassa yakkhassa purato aµµh±si. Naradevo eva½ devadeva½ µhita½ disv± vissara½ ghora½ n±da½ naditv± bhagavato bhaya½ upp±detu½ asakkonto ta½ saraºa½ gantv± pañha½ pucchi. Pañha½ vissajjetv± ta½ dametv± dhamme desiyam±ne sampatt±na½ naramar±na½ gaºanapath±t²t±na½ abhisamayo ahosi. Tena vutta½– “naradevassa yakkhass±”ti-±di Tattha apare dhammadesaneti aparasmi½ dhammadesane. Etes±nanti etesa½. Ayameva v± p±µho. Tassa pana kassapabhagavato ekova s±vakasannip±to ahosi. B±r±ºas²nagare purohitaputto tisso n±ma ahosi. So kassapassa bodhisattassa sar²re lakkhaºasampatti½ disv± pituno bh±sato sutv±– “nissa½saya½ eso mah±bhinikkhamana½ nikkhamitv± buddho bhavissati, etass±ha½ santike pabbajitv± sa½s±radukkhato mucciss±m²”ti cintetv± suddhamunigaºavanta½ himavanta½ gantv± t±pasapabbajja½ pabbaji. Tassa pariv±rabh³t±ni v²satit±pasasahass±ni ahesu½. So aparabh±ge “kassapakum±ro nikkhamitv± abhisambodhi½ anuppatto”ti sutv± sapariv±ro ±gantv± kassapassa bhagavato santike sapariv±ro ehibhikkhupabbajj±ya pabbajitv± arahatta½ p±puºi. Tasmi½ sam±game kassapo bhagav± m±ghapuººam±ya½ p±timokkha½ uddisi. Tena vutta½– 8. “Tass±pi devadevassa, eko ±si sam±gamo;
kh²º±sav±na½ vimal±na½, santacitt±na t±dina½.
9. “V²sabhikkhusahass±na½, tad± ±si sam±gamo;
atikkantabhavant±na½, hiris²lena t±dinan”ti.
Tattha atikkantabhavant±nanti atikkantaputhujjanasot±pann±d²na½, sabbesa½ kh²º±sav±namev±ti attho. Hiris²lena t±dinanti hiriy± ca s²lena ca sadis±na½. Tad± amh±ka½ bodhisatto jotip±lo n±ma m±ºavo tiººa½ ved±na½ p±rag³ bh³miyañceva antalikkhe ca p±kaµo ghaµik±rassa kumbhak±rassa sah±yo ahosi. So tena saddhi½ satth±ra½ upasaªkamitv± tassa dhammakatha½ sutv± tassa santike pabbaji. So ±raddhav²riyo t²ºi piµak±ni uggahetv± vattapaµipattiy± buddhas±sana½ sobhesi. Sopi ta½ satth± by±k±si. Tena vutta½– 10. “Aha½ tad± m±ºavako, jotip±loti vissuto;
ajjh±yako mantadharo, tiººa½ ved±na p±rag³.
11. “Lakkhaºe itih±se ca, sadhamme p±rami½ gato;
bh³mantalikkhakusalo, katavijjo anavayo.
12. “Kassapassa bhagavato, ghaµik±ro n±mupaµµhako;
sag±ravo sappatisso, nibbuto tatiye phale.
13. “¾d±ya ma½ ghaµ²k±ro, upagañchi kassapa½ jina½;
tassa dhamma½ suºitv±na, pabbaji½ tassa santike.
14. “¾raddhav²riyo hutv±, vatt±vattesu kovido;
na kvaci parih±y±mi, p³resi½ jinas±sana½.
15. “Y±vat± buddhabhaºita½, navaªga½ jinas±sana½;
sabba½ pariy±puºitv±na, sobhayi½ jinas±sana½.
16. “Mama acchariya½ disv±, sopi buddho viy±kari;
imamhi bhaddake kappe, aya½ buddho bhavissati.
17. “Ahu kapilavhay± ramm±…pe… hess±ma sammukh± ima½; 30. “tass±pi vacana½ sutv±, bhiyyo citta½ pas±dayi½;
uttari½ vatamadhiµµh±si½, dasap±ramip³riy±.
31. “Evamaha½ sa½saritv±, parivajjento an±cara½;
dukkarañca kata½ mayha½, bodhiy±yeva k±raº±”ti.
Tattha bh³mantalikkhakusaloti bh³misikkh±su ca antalikkhesu ca joticakk±c±re jotivijj±ya ca kusaloti attho. Upaµµhakoti upaµµh±yako. Sappatissoti sappatissayo. Nibbutoti vin²to, vissuto v±. Tatiye phaleti nimittasattam², tatiyaphal±dhigamahetu nibbutoti attho. ¾d±y±ti ma½ gahetv±. Vatt±vattes³ti khuddakavattamah±vattesu. Kovidoti tesa½ p³raºe kusalo. Na kvaci parih±y±m²ti kvacipi s²lesu v± sam±dhisam±patti-±d²su v± katthaci kutopi na parih±y±mi, sabbattha me parih±ni n±ma na vijjat²ti d²peti. “Na koci parih±y±m²”tipi p±µho, soyevattho. Y±vat±ti paricchedavacanameta½, y±vatakanti attho. Buddhabhaºitanti buddhavacana½. Sobhayinti sobhesi½ pak±sesi½. Mama acchariyanti mama samm±paµipatti½ aññehi as±dh±raºa½ acchariya½ abbhuta½ kassapo bhagav± disv±ti attho. Sa½saritv±ti sa½s±re sa½saritv±. An±caranti an±c±ra½ akattabba½, akaraº²yanti attho. Tassa pana kassapassa bhagavato j±tanagara½ b±r±ºas² n±ma ahosi, brahmadatto n±ma br±hmaºo pit±, paramaguºavat² dhanavat² n±ma br±hmaº² m±t±, tisso ca bh±radv±jo ca dve aggas±vak±, sabbamitto n±mupaµµh±ko, anu¼± ca uruve¼± ca dve aggas±vik±, nigrodharukkho bodhi, sar²ra½ v²satihatthubbedha½ ahosi, v²sativassasahass±ni ±yu, sunand± n±massa aggamahes², vijitaseno n±ma putto, p±s±day±nena nikkhami. Tena vutta½– 32. “Nagara½ b±r±ºas² n±ma, kik² n±m±si khattiyo;
vasate tattha nagare, sambuddhassa mah±kula½.
33. “Br±hmaºo brahmadattova, ±si buddhassa so pit±;
dhanavat² n±ma janik±, kassapassa mahesino.
38. “Tisso ca bh±radv±jo ca, ahesu½ aggas±vak±;
sabbamitto n±mupaµµh±ko, kassapassa mahesino.
39. “Anu¼± uruve¼± ca, ahesu½ aggas±vik±;
bodhi tassa bhagavato, nigrodhoti pavuccati.
41. “Uccattanena so buddho, v²satiratanuggato;
vijjulaµµh²va ±k±se, candova gahap³rito.
42. “V²sativassasahass±ni ±yu tassa mahesino;
t±vat± tiµµham±no so, t±resi janata½ bahu½.
43. “Dhammata¼±ka½ m±payitv±, s²la½ datv± vilepana½;
dhammadussa½ niv±setv±, dhammam±la½ vibhajjiya.
44. “Dhammavimalam±d±sa½ µhapayitv± mah±jane;
keci nibb±na½ patthent±, passantu me alaªkara½.
45. “S²lakañcuka½ datv±na, jh±nakavacavammita½;
dhammacamma½ p±rupitv±, datv± sann±hamuttama½.
46. “Satiphalaka½ datv±na, tikhiºa½ ñ±ºakuntima½;
dhammakhaggavara½ datv±, s²lasa½saggamaddana½.
47. “Tevijj±bh³sana½ datv±na, ±ve¼a½ caturo phale;
cha¼abhiññ±bharaºa½ datv±, dhammapupphapi¼andhana½.
48. “Saddhammapaº¹aracchatta½ datv± p±paniv±raºa½;
m±payitv±bhaya½ puppha½, nibbuto so sas±vako.
49. “Eso hi samm±sambuddho, appameyyo dur±sado;
eso hi dhammaratano, sv±kkh±to ehipassiko.
50. “Eso hi saªgharatano, suppaµipanno anuttaro;
sabba½ tamantarahita½, nanu ritt± sabbasaªkh±r±”ti.
Tattha vijjulaµµh²v±ti ghanabh±vena saºµhit± vijjulat± viya. Candova gahap³ritoti parivesagahaparikkhito puººacando viya. Dhammata¼±ka½ m±payitv±ti pariyattidhammata¼±ka½ m±payitv±. S²la½ datv± vilepananti catup±risuddhis²lasaªkh±ta½ cittasantativibh³sanattha½ vilepana½ datv± Dhammadussa½ niv±setv±ti hirottappadhammasaªkh±ta½ s±µakayuga½ niv±setv±. Dhammam±la½ vibhajjiy±ti sattatti½sabodhipakkhiyadhammakusumam±la½ vibhajitv±. Vidahitv±ti attho. Dhammavimalam±d±santi vimala½ sot±pattimaggasaªkh±ta½ ±d±sa½ s±vajj±navajjakusal±kusaladhammasallakkhaºattha½ mah±janassa dhammata¼±kat²re dhamm±d±sa½ µhapetv±ti attho. Mah±janeti mah±janassa. Kec²ti ye keci. Nibb±na½ patthent±ti sabb±kusalamalavilayakara½ amatamasaªkhataman²tika½ paramasanta½ accutirasa½ nibb±na½ patthent± vicaranti. Te ima½ alaªk±ra½ vuttappak±ra½ may± dassita½ passant³ti attho. “Nibb±namabhipatthent±, passantu ma½ alaªkaran”tipi p±µho, soyevattho. Alaªkaranti rassa½ katv± vutta½. S²lakañcuka½ datv±n±ti pañcas²ladasas²lacatup±risuddhis²lamaya½ kañcuka½ datv±. Jh±nakavacavammitanti catukkapañcakajjh±nakavacabandha½ bandhitv±. Dhammacamma½ p±rupitv±ti satisampajaññasaªkh±tadhammacamma½ p±rupitv±. Datv± sann±hamuttamanti uttama½ caturaªgasamann±gata½ v²riyasann±ha½ datv±ti attho. Satiphalaka½ datv±n±ti r±g±didos±rip±paniv±raºattha½ catusatipaµµh±naphalakaniv±raºa½ datv±. Tikhiºa½ ñ±ºakuntimanti paµivedhasamattha½ tikhiºavipassan±ñ±ºakuntavanta½, vipassan±ñ±ºanisitakuntavaranti attho, kilesabalanidhanakarasamattha½ v± yog±vacarayodhavara½ µhapetv±ti attho. Dhammakhaggavara½ datv±ti tassa yog±vacarassa v²riyupalatalanisitadh±ra½ maggapaññ±varakhagga½ datv±. S²lasa½saggamaddananti ariya½ lokuttaras²la½ kilesasa½saggamaddanatth±ya, kilesanigh±tanatth±y±ti attho. Tevijj±bh³sana½ datv±ti tevijj±maya½ vibh³sana½ datv±. ¾ve¼a½ caturo phaleti catt±ri phal±ni vaµa½saka½ katv±. Cha¼abhiññ±bharaºanti ±bharaºatth±ya alaªk±rakaraºatth±ya cha abhiññ±yo datv±. Dhammapupphapi¼andhananti navalokuttaradhammasaªkh±ta½ kusumam±la½ katv±. Saddhammapaº¹aracchatta½, datv± p±paniv±raºanti accantavisuddha½ vimuttisetacchatta½ sabb±kusal±tapaniv±raºa½ datv±. M±payitv±bhaya½ pupphanti abhayapurag±mina½ aµµhaªgikamagga½ puppha½ katv±ti attho. Kassapo kira bhagav± k±siraµµhe setabyanagare setabyuyy±ne parinibb±yi. Dh±tuyo kirassa na vikiri½su. Sakalajambud²pav±sino manuss± sannipatitv± ekeka½ suvaººiµµhaka½ koµi-agghanaka½ ratanavicitta½ bahicinanattha½ ekeka½ a¹¹hakoµi-agghanaka½ abbhantarap³raºattha½ manosil±ya mattik±kicca½ telena udakakicca½ karonto yojanubbedha½ th³pamaka½su.
“Kassapopi bhagav± katakicco, sabbasattahitameva karonto;
k±sir±janagare migad±ye, lokanandanakaro nivas²”ti.
Sesag±th±su sabbattha p±kaµamev±ti.
Iti madhuratthavil±siniy± buddhava½sa-aµµhakath±ya
Kassapabuddhava½savaººan± niµµhit±.
Ett±vat± catuv²satiy± buddh±na½ buddhava½savaººan±
Sabb±k±rena niµµhit±.