16. Atthadass²buddhava½savaŗŗan±

Piyadassimhi samm±sambuddhe parinibbute tassa s±sane ca antarahite parih±yitv± va¹¹hitv± aparimit±yukesu manussesu anukkamena parih±yitv± vassasatasahass±yukesu j±tesu paramatthadass² atthadass² n±ma buddho loke uppajji. So p±ramiyo p³retv± tusitapure nibbattitv± tato cavitv± paramasobhane sobhane n±ma nagare s±garassa n±ma rańńo kule aggamahesiy± sudassanadeviy± kucchismi½ paµisandhi½ gahetv± dasa m±se gabbhe vasitv± sucindhanuyy±ne m±tukucchito nikkhami. M±tukucchito mah±purise nikkhantamatte sucirak±lanihit±ni kulaparampar±gat±ni mah±nidh±n±ni dhanas±mik± paµilabhi½s³ti tassa n±maggahaŗadivase “atthadass²”ti n±mamaka½su. So dasavassasahass±ni ag±ra½ ajjh±vasi. Amaragiri-suragiri-giriv±hanan±mak± paramasurabhijanak± tayo cassa p±s±d± ahesu½. Vis±kh±devippamukh±ni tetti½sa itthisahass±ni ahesu½.
So catt±ri nimitt±ni disv± vis±kh±deviy± selakum±re n±ma putte uppanne sudassana½ n±ma assar±ja½ abhiruhitv± mah±bhinikkhamana½ nikkhamitv± pabbaji. Ta½ nava manussakoµiyo anupabbaji½su. Tehi parivuto so mah±puriso aµµha m±se padh±nacariya½ caritv± vis±khapuŗŗam±ya sucindharan±giy± upah±ratth±ya ±n²ta½ madhup±y±sa½ mah±janena sandissam±nasabbasar²r±ya n±giy± saha suvaŗŗap±tiy± dinna½ madhup±y±sa½ paribhuńjitv± taruŗatarusatasamalaŖkate taruŗas±lavane div±vih±ra½ v²tin±metv± s±yanhasamaye dhammarucin± mah±rucin± n±ma n±gar±jena dinn± aµµha kusatiŗamuµµhiyo gahetv± campakabodhi½ upasaŖkamitv± tepańń±sahatth±y±mavitthata½ kusatiŗasanthara½ santharitv± pallaŖka½ ±bhujitv± sambodhi½ patv± sabbabuddh±ciŗŗa½– “anekaj±tisa½s±ra½…pe… taŗh±na½ khayamajjhag±”ti ud±na½ ud±netv± sattasatt±ha½ bodhisam²peyeva v²tin±metv± brahmuno dhammadesan±y±cana½ sampaµicchitv± attan± saha pabbajitanavabhikkhukoµiyo ariyadhammapaµivedhasamatthe disv± ±k±sena gantv± anomanagarasam²pe anomuyy±ne otaritv± tehi parivuto tattha dhammacakka½ pavattesi. Tad± koµisatasahass±na½ paµhamo dhamm±bhisamayo ahosi.
Puna bhagavati lokan±yake devalokac±rika½ caritv± tattha dhamma½ desente koµisatasahass±na½ dutiyo abhisamayo ahosi. Yad± pana bhagav± atthadass² amh±ka½ bhagav± viya kapilavatthupura½ sobhanapura½ pavisitv± dhamma½ desesi, tad± koµisatasahass±na½ tatiyo dhamm±bhisamayo ahosi. Tena vutta½–
1. “Tattheva maŗ¹akappamhi, atthadass² mah±yaso;
mah±tama½ nihantv±na, patto sambodhimuttama½.
2. “Brahmun± y±cito santo, dhammacakka½ pavattayi;
amatena tappay² loka½, dasasahass² sadevaka½.
3. “Tass±pi lokan±thassa, ahesu½ abhisamay± tayo;
koµisatasahass±na½, paµham±bhisamayo ahu.
4. “Yad± buddho atthadass², carati devac±rika½;
koµisatasahass±na½, dutiy±bhisamayo ahu.
5. “Pun±para½ yad± buddho, desesi pitusantike;
koµisatasahass±na½, tatiy±bhisamayo ah³”ti.
Tattha tatthev±ti tasmińńeva kappeti attho. Ettha pana varakappo “maŗ¹akappo”ti adhippeto. “Yasmi½ kappe tayo buddh± nibbattanti, so kappo varakappo”ti heµµh± padumuttarabuddhava½savaŗŗan±ya½ vutto. Tasm± varakappo idha “maŗ¹akappo”ti vutto. Nihantv±n±ti nihanitv±. Ayameva v± p±µho. Santoti sam±no. Amaten±ti maggaphal±dhigam±matap±nena. Tappay²ti atappayi, p²ŗes²ti attho. Dasasahass²ti dasasahassilokadh±tu½. Devac±rikanti dev±na½ vinayanattha½ devalokac±rikanti attho.
Sucandakanagare kira santo ca r±japutto upasanto ca purohitaputto t²su vedesu sabbasamayantaresu ca s±ramadisv± nagarassa cat³su dv±resu catt±ro paŗ¹ite vis±rade ca manusse µhapesu½– “ya½ pana tumhe paŗ¹ita½ samaŗa½ v± br±hmaŗa½ v± passatha suŗ±tha v±, ta½ amh±ka½ ±gantv± ±roceth±”ti. Tena ca samayena atthadass² lokan±tho sucandakanagara½ samp±puŗi. Atha tehi nivedit± puris± gantv± tesa½ dasabalassa tatth±gamana½ paµivedesu½. Tato te santopasant± tath±gat±gamana½ sutv± pahaµµham±nas± sahassapariv±r± dasabala½ asama½ paccuggantv± abhiv±detv± nimantetv± satt±ha½ buddhappamukhassa saŖghassa asadisa½ mah±d±na½ datv± sattame divase sakalanagarav±s²hi manussehi saddhi½ dhammakatha½ suŗi½su. Tasmi½ kira divase aµµhanavutisahass±ni ehibhikkhupabbajj±ya pabbajitv± arahatta½ p±puŗi½su. T±ya paris±ya majjhe bhagav± p±timokkha½ uddisi, so paµhamo sannip±to ahosi.
Yad± pana bhagav± attano puttassa selattherassa dhamma½ desento aµµh±s²tisahass±ni pas±detv± ehibhikkhubh±vena pabb±jetv± arahatta½ p±petv± p±timokkha½ uddisi, so dutiyo sannip±to ahosi. Puna mah±maŖgalasam±game m±ghapuŗŗam±ya½ devamanuss±na½ dhamma½ desento aµµhasattatisahass±ni arahatta½ p±petv± p±timokkha½ uddisi, so tatiyo sannip±to ahosi. Tena vutta½–
6. “Sannip±t± tayo ±su½, tass±pi ca mahesino;
kh²ŗ±sav±na½ vimal±na½, santacitt±na t±dina½.
7. “Aµµhanavutisahass±na½, paµhamo ±si sam±gamo;
aµµh±s²tisahass±na½, dutiyo ±si sam±gamo.
8. “Aµµhasattatisahass±na½, tatiyo ±si sam±gamo;
anup±d± vimutt±na½, vimal±na½ mahesinan”ti.
Tad± kira amh±ka½ bodhisatto campakanagare sus²mo n±ma br±hmaŗamah±s±lo lokasammato ahosi. So sabbavibhavaj±ta½ d²n±n±thakapaŗaddhik±d²na½ vissajjetv± himavantasam²pa½ gantv± t±pasapabbajja½ pabbajitv± aµµha sam±pattiyo pańca abhińń±yo ca nibbattetv± mahiddhiko mah±nubh±vo hutv± mah±janassa kusal±kusal±na½ dhamm±na½ anavajjas±vajjabh±vańca dassetv± buddhupp±da½ ±gamayam±no aµµh±si.
Ath±parena samayena atthadassimhi lokan±yake loke uppajjitv± sudassanamah±nagare aµµhanna½ paris±na½ majjhe dhamm±matavassa½ vassente tassa dhamma½ sutv± saggaloka½ gantv± dibb±ni mand±ravapadumap±ricchattak±d²ni pupph±ni devalokato ±haritv± attano ±nubh±va½ dassento dissam±nasar²ro cat³su dis±su catudd²pikamah±megho viya pupphavassa½ vassetv± samantato pupphamaŗ¹apa½ pupphamayagghitoraŗahemaj±l±d²ni pupphamay±ni katv± mand±ravapupphacchattena dasabala½ p³jesi. Sopi na½ bhagav±– “an±gate gotamo n±ma buddho bhavissat²”ti by±k±si. Tena vutta½–
9. “Aha½ tena samayena, jaµilo uggat±pano;
sus²mo n±ma n±mena, mahiy± seµµhasammato.
10. “Dibba½ mand±rava½ puppha½, paduma½ p±ricchattaka½;
devalok± haritv±na, sambuddhamabhip³jayi½.
11. “Sopi ma½ buddho by±k±si, atthadass² mah±muni;
aµµh±rase kappasate, aya½ buddho bhavissati.
12. “Padh±na½ padahitv±na…pe… hess±ma sammukh± ima½;
13. “tass±pi vacana½ sutv±, haµµho sa½viggam±naso;
uttari½ vatamadhiµµh±si½, dasap±ramip³riy±”ti.
Tattha jaµiloti jaµ± assa atth²ti jaµilo. Mahiy± seµµhasammatoti sakalenapi lokena seµµho uttamo pavaroti eva½ sammato sambh±vitoti attho.
Tassa pana bhagavato sobhana½ n±ma nagara½ ahosi. S±garo n±ma r±j± pit±, sudassan± n±ma m±t±, santo upasanto ca dve aggas±vak±, abhayo n±mupaµµh±ko, dhamm± ca sudhamm± ca dve aggas±vik±, campakarukkho bodhi, sar²ra½ as²tihatthubbedha½ ahosi. Sar²rappabh± samantato sabbak±la½ yojanamatta½ pharitv± aµµh±si, ±yu vassasatasahassa½, vis±kh± n±massa aggamahes², selo n±ma putto, assay±nena nikkhami. Tena vutta½–
14. “Sobhana½ n±ma nagara½, s±garo n±ma khattiyo;
sudassan± n±ma janik±, atthadassissa satthuno.
19. “Santo ca upasanto ca, ahesu½ aggas±vak±;
abhayo n±mupaµµh±ko, atthadassissa satthuno.
20. “Dhamm± ceva sudhamm± ca, ahesu½ aggas±vik±;
bodhi tassa bhagavato, campakoti pavuccati.
22. “Sopi buddho asamasamo, as²tihatthamuggato;
sobhate s±lar±j±va, u¼ur±j±va p³rito.
23. “Tassa p±katik± ra½s², anekasatakoµiyo;
uddha½ adho dasa dis±, pharanti yojana½ sad±.
24. “Sopi buddho nar±sabho, sabbasattuttamo muni;
vassasatasahass±ni, loke aµµh±si cakkhum±.
25. “Atula½ dassetv± obh±sa½, virocetv± sadevake;
sopi aniccata½ patto, yathaggup±d±nasaŖkhay±”ti.
Tattha u¼ur±j±va p³ritoti saradasamayaparipuŗŗavimalasakalamaŗ¹alo t±rakar±j± viy±ti attho. P±katik±ti pakativasena uppajjam±n±, na adhiµµh±navasena. Yad± icchati bhagav±, tad± anekakoµisatasahassepi cakkav±¼e ±bh±ya phareyya. Ra½s²ti rasmiyo. Up±d±nasaŖkhay±ti up±d±nakkhay± indhanakkhay± aggi viya. Sopi bhagav± catunna½ up±d±n±na½ khayena anup±dises±ya nibb±nadh±tuy± anupamanagare anom±r±me parinibb±yi. Dh±tuyo panassa adhiµµh±nena vikiri½su. Sesamettha g±th±su utt±namev±ti.

Atthadass²buddhava½savaŗŗan± niµµhit±.

Niµµhito cuddasamo buddhava½so.