Tattha nikkhanta½ vata ma½ santa½, ag±rasm±nag±riyanti ag±rato nikkhanta½ anag±riya½ pabbajita½ ma½ sam±na½. Vitakk±ti k±mavitakk±dayo p±pavitakk±. Upadh±vant²ti mama citta½ upagacchanti. Pagabbh±ti p±gabbhiyayutt± vasino. “Aya½ gehato nikkhamitv± pabbajito, nayima½ anuddha½situ½ yuttan”ti eva½ aparih±rato nillajj±. Kaŗhatoti k±¼ato, l±makabh±vatoti attho. Imeti tesa½ attano paccakkhat± vutt±.
Asuddhaj²vino pariv±rayutt± manuss± uggakiccat±ya “ugg±”ti vuccanti, tesa½ putt± uggaputt±. Mahiss±s±ti mah±-iss±s±. Sikkhit±ti dv±dasa vass±ni ±cariyakule uggahitasipp±. Da¼hadhamminoti, da¼hadhanuno Da¼hadhanu n±ma dvisahassath±ma½ vuccati. Dvisahassath±manti, ca yassa ±ropitassa jiy±ya bandho lohas²s±d²na½ bh±ro daŗ¹e gahetv± y±va kaŗ¹apam±ŗ± nabha½ ukkhittassa pathavito muccati. Samant± parikireyyunti samantato kaŗ¹e khipeyyu½. Kittak±ti ce ±ha “sahassa½ apal±yinan”ti. Yuddhe apara½ mukh±na½ sahassamatt±na½. Ida½ vutta½ hoti– sikkhit± katahatth± ugg± da¼hadhanuno mahiss±s± uggaputt± sahassamatt± kad±cipi yuddhe par±jaya½ apatt± appamatt± samantato µhatv± thambha½ upaniss±ya sacepi vasseyyu½. T±disehipi iss±sasahassehi samant± sare parikir²yante susikkhito puriso daŗ¹a½ gahetv± sabbe sare attano sar²re apatam±ne katv± p±dam³le p±teyya. Tattha ekopi iss±so dve sare ekato khipanto n±ma natthi. Itthiyo pana r³p±rammaŗ±divasena pańca pańca sare ekato khipanti, eva½ khipantiyo. Ettak± bhiyyoti im±hi itth²hi bhiyyopi bah³ itthiyo attano itthikuttah±sabh±v±dito vidha½senti.
Sakkh² hi me suta½ etanti sammukh± may± eta½ suta½. Nibb±nagamana½ magganti liŖgavipall±sena vutta½, nibb±nag±mimaggoti attho, vipassana½ sandh±y±ha. Tattha me nirato manoti tasmi½ vipassan±magge mayha½ citta½ nirata½.
Evańce ma½ viharantanti eva½ anicca-asubhajjh±nabh±van±ya ca vipassan±bh±van±ya ca viharanta½ ma½. P±pim±ti kilesam±ra½ ±lapati. Tath± maccu kariss±mi, na me maggampi dakkhas²ti may± kata½ maggampi yath± na passasi, tath± maccu anta½ kariss±m²ti yojan±.
Aratińc±ti-±dik± pańca g±th± attano sant±ne uppanne arati-±dike vinodentena vutt±. Tattha aratinti adhikusalesu dhammesu pantasen±sanesu ca ukkaŗµhana½. Ratinti pańcak±maguŗarati½. Pah±y±ti pajahitv±. Sabbaso gehasitańca vitakkanti, gehanissita½ puttad±r±dipaµisa½yutta½ ń±tivitakk±dińca micch±vitakka½ anavasesato pah±ya. Vanatha½ na kareyya kuhińc²ti ajjhattikab±hirappabhede sabbasmi½ vatthusmi½ taŗha½ na kareyya½. Nibbanatho avanatho sa bhikkh³ti yo hi sabbena sabba½ nittaŗho tato eva katthacipi nandiy± abh±vato avanatho, so bhikkhu n±ma sa½s±re bhayassa sammadeva ikkhaŗat±ya bhinnakilesat±ya c±ti attho.
Yamidha pathavińca veh±sa½, r³pagata½ jagatogadha½ kińc²ti ya½kińci idha pathav²gata½ bh³minissita½ veh±sa½ veh±saµµha½ devalokanissita½ r³pagata½ r³paj±ta½ ruppanasabh±va½ jagatogadha½ lokika½ bhavattayapariy±panna½ saŖkhata½. Parij²yati sabbamaniccanti sabba½ ta½ jar±bhibh³ta½, tato eva anicca½ tato eva dukkha½ anatt±ti eva½ tilakkhaŗ±ropana½ ±ha. Aya½ therassa mah±vipassan±ti vadanti. Eva½ samecca caranti mutatt±ti eva½ samecca abhisamecca vipassan±pańń±sahit±ya maggapańń±ya paµivijjhitv± mutatt± parińń±tattabh±v± paŗ¹it± caranti viharanti.
Upadh²s³ti khandh³padhi-±d²su. Jan±ti andhaputhujjan±. Gadhit±seti paµibaddhacitt±. Ettha hi visesato k±maguŗ³padh²su chando apanetabboti dassento ±ha diµµhasute paµighe ca mute c±ti. Diµµhasuteti diµµhe ceva sute ca, r³pasaddes³ti attho. Paµigheti ghaµµan²ye phoµµhabbe. Muteti vutt±vasese mute, gandharases³ti vutta½ hoti. S±ratthapak±saniya½ (sa½. ni. aµµha. 1.1.210) “paµighapadena gandharas± gahit±, mutapadena phoµµhabb±rammaŗan”ti vutta½. Ettha vinodaya chandamanejoti etasmi½ diµµh±dibhede pańcak±maguŗe k±macchanda½ vinodehi, tath± sati sabbattha anejo avikappo bhavasi. Yo hettha na limpati muni tam±h³ti yo hi ettha k±maguŗe taŗh±lepena na limpati, ta½ moneyyadhammaµµhato “mun²”ti paŗ¹it± vadanti. “Atha saµµhisit±”ti p±¼²ti adhipp±yena keci “saµµhidhamm±rammaŗanissit±”ti attha½ vadanti. “Aµµhasaµµhisit± savitakk±”ti pana p±¼i, appakańhi ³na½ adhika½ v± na gaŗan³paga½ hot²ti. Aµµhasaµµhisit±ti dv±saµµhidiµµhigatasannissit± micch±vitakk±ti atthoti keci vadanti. Diµµhigatik± ca satt±v±s±bh±valaddhi½ ajjh³pagat±ti adhiccasamuppannav±da½ µhapetv± itaresa½ vasena “atha saµµhisit± savitakk±”ti vutta½. Yath± hi taŗh±lep±bh±vena bhikkh³ti vuccati, eva½ diµµhilep±bh±venap²ti dassetu½ “atha saµµhisit±”ti-±di vutta½. Puthujjanat±ya adhamm± niviµµh±ti te pana micch±vitakk± nicc±dig±havasena adhamm± dhammato apet± puthujjanat±ya½ andhab±le niviµµh± abhiniviµµh±. Na ca vaggagatassa kuhińc²ti yattha katthaci vatthusmi½ sassatav±d±dimicch±diµµhivaggagato, ta½laddhiko na ca assa bhaveyya. Aµµhakath±ya½ (sa½. ni. aµµha. 1.1.210) pana “atha saµµhisit± savitakk±, puth³ janat±ya adhamm± niviµµh±”ti pada½ uddharitv± atha cha ±rammaŗanissit± puth³ adhammavitakk± janat±ya niviµµh±ti vutta½. Tath± na ca vaggagatassa kuhińc²ti tesa½ vasena na katthaci kilesavaggagato bhaveyy±ti ca vutta½. No pana duµµhullag±h² sa bhikkh³ti yo kilesehi d³sitatt± ativiya duµµhullat± ca duµµhull±na½ micch±v±d±na½ gaŗhanas²lo ca no assa no bhaveyya, so bhikkhu n±ma hot²ti.
Dabboti dabbaj±tiko paŗ¹ito. Cirarattasam±hitoti cirak±lato paµµh±ya sam±hito. Akuhakoti kohańńarahito asaµho am±y±v². Nipakoti nipuŗo cheko. Apih±l³ti nittaŗho. Santa½ pada½ ajjhagam±ti, nibb±na½ adhigato. Moneyyadhammasamann±gatato muni. Parinibbutoti ±rammaŗakaraŗavasena nibb±na½ paµicca sa-up±dises±ya nibb±nadh±tuy± parinibbuto. KaŖkhati k±lanti id±ni anup±disesanibb±natth±ya k±la½ ±gameti. Na tassa kińci karaŗ²ya½ atthi, yath± ediso bhavissati, tath± att±na½ samp±det²ti adhipp±yo.
M±na½ pajahass³ti-±dayo catasso g±th± paµibh±nasampatti½ niss±ya attano pavattam±na½ m±na½ vinodentena vutt±. Tattha m±na½ pajahass³ti seyyam±n±dinavavidha½ m±na½ pariccaja. Gotam±ti gotamagottassa bhagavato s±vakatt± att±na½ gotamagotta½ katv± ±lapati. M±napathanti m±nassa pavattiµµh±nabh³ta½ ayonisomanasik±raparikkhitta½ j±ti-±di½ tappaµibaddhakilesappah±nena jahassu pajaha. Asesanti sabbameva. M±napathamhi sa mucchitoti m±navatthunimitta½ muccha½ ±panno. Vippaµis±r²huv± cirarattanti imasmi½ m±napath±nuyogakkhaŗe v²tivatte pubbeva arahatta½ p±puŗissa, “naµµhohamasm²”ti vippaµis±r² ahuv± ahosi.
Makkhena makkhit± paj±ti s³r±din± att±na½ ukka½setv± pare vambhetv± paraguŗamakkhanalakkhaŗena makkhena pisitatt± makkh². Puggalo hi yath± yath± paresa½ guŗe makkheti, tath± tath± attano guŗe puńjati nir±karoti n±ma. M±nahat±ti m±nena hataguŗ±. Niraya½ papatant²ti niraya½ upapajjanti.
Maggajinoti maggena vijitakileso. Kittińca sukhańc±ti vińń³hi pasa½sitańca k±yikacetasikasukhańca anubhot²ti paµilabhati. Dhammadasoti tam±hu tathattanti ta½ tathabh±va½ samm±paµipanna½ y±th±vato dhammadass²ti paŗ¹it± ±hu.
Akhiloti pańcacetokhilarahito. Padh±nav±ti sammappadh±nav²riyasampanno. Visuddhoti n²varaŗasaŖkh±taval±hak±pagamena visuddham±naso Asesanti navavidhampi m±na½ aggamaggena pajahitv±. Vijj±yantakaro samit±v²ti sabbaso samitakileso tividh±ya vijj±ya pariyos±nappatto hot²ti att±na½ ovadati.
Athekadivasa½ ±yasm± ±nando ańńatarena r±jamah±mattena nimantito pubbaŗhasamaya½ tassa geha½ gantv± pańńatte ±sane nis²di ±yasmat± vaŖg²sena pacch±samaŗena. Atha tasmi½ gehe itthiyo sabb±laŖk±rapaµimaŗ¹it± thera½ upasaŖkamitv±, vanditv± pańha½ pucchanti, dhamma½ suŗanti. Ath±yasmato vaŖg²sassa navapabbajitassa ±rammaŗa½ pariggahetu½ asakkontassa visabh±g±rammaŗe r±go uppajji. So saddho ujuj±tiko kulaputto “aya½ me r±go va¹¹hitv± diµµhadhammika½ sampar±yikampi attha½ n±seyy±”ti cintetv± yath±nisinnova therassa attano pavatti½ ±vikaronto “k±mar±gen±”ti g±tham±ha. Tattha yadipi kilesarajjanapari¼±ho k±yampi b±dhati, citta½ pana b±dhento ciratara½ b±dhet²ti dassetu½ “k±mar±gena ¹ayh±m²”ti vatv± “citta½ me pari¹ayhat²”ti vutta½. Nibb±pananti r±ganibb±panak±raŗa½ r±gapari¼±hassa nibb±panasamattha½ ov±da½ karoh²ti attho.
Sańń±ya vipariyes±ti-±dik± g±th± tena y±citena ±yasmat± ±nandena vutt±. Vipariyes±ti vipall±sena asubhe subhanti pavattena vipar²tagg±hena. Nimittanti kilesajanakanimitta½. Parivajjeh²ti paribbaja. Subha½ r±g³pasa½hitanti r±gava¹¹han±rammaŗa½ subha½ parivajjento asubhasańń±ya parivajjeyya, sabbattha anabhiratisańń±ya. Tasm± tadubhayampi dassento “asubh±y±”ti-±dim±ha.
Tattha asubh±y±ti asubh±nupassan±ya. Citta½ bh±vehi ekagga½ susam±hitanti attano cittavikkhep±bh±vena ekagga½ ±rammaŗesu susam±hita½ appita½ katv± bh±vehi tava asubh±nupassana½ sukara½ akkh±m²ti. Sati k±yagat± tyatth³ti vuttak±yagat±satibh±van± tay± bh±vit± bahul²kat± hot³ti attho. Nibbid±bahulo bhav±ti attabh±ve sabbasmińca nibbedabahulo hohi.
Animittańca bh±veh²ti niccanimitt±d²na½ uggh±µanena visesato anicc±nupassan± animitt± n±ma, tato m±n±nusayamujjah±ti ta½ bh±vento maggapaµip±µiy± aggamagg±dhigamena m±n±nusaya½ samucchinda. M±n±bhisamay±ti m±nassa dassan±bhisamay± ceva pah±n±bhisamay± ca. Upasantoti sabbaso r±g±d²na½ santat±ya upasanto carissasi viharissas²ti attho.
Tameva v±canti-±dik± catasso g±th± bhagavat± subh±sitasutte (sa½. ni. 1.213) desite somanassaj±tena therena bhagavanta½ sammukh± abhitthavantena vutt±. Y±yatt±na½ na t±payeti y±ya v±c±ya hetubh³t±ya att±na½ vippaµis±rena na t±peyya na viheµheyya. Pare ca na vihi½seyy±ti pare ca parehi bhindanto na b±dheyya. S± ve v±c± subh±sit±ti s± v±c± eka½sena subh±sit± n±ma, tasm± tameva v±ca½ bh±seyy±ti yojan±. Im±ya g±th±ya apisuŗav±c±vasena bhagavanta½ thometi.
Paµinandit±ti paµimukhabh±vena nandit± piy±yit± sampati ±yatińca suŗantehi sampaµicchit±. Ya½ an±d±y±ti ya½ v±ca½ bh±santo p±p±ni paresa½ appiy±ni aniµµh±ni pharusavacan±ni an±d±ya aggahetv± atthabyańjanamadhura½ piyameva d²peti. Tameva piyav±ca½ bh±seyy±ti piyav±c±vasena abhitthavi.