21. Mahąnipąto
1. VaŞg˛sattheragąthąvaşşaną
Sattatinipąte nikkhanta˝ vata ma˝ santanti-ądiką ąyasmato vaŞg˛sattherassa gąthą. Ką uppatti? Aya˝ kira padumuttarabuddhakąle ha˝savat˛nagare mahąbhogakule nibbatto, purimanayeneva vihąra˝ gantvą dhamma˝ suşanto satthąra˝ eka˝ bhikkhu˝ paľibhąnavantąna˝ aggaľľhąne ľhapenta˝ disvą satthu adhikąrakamma˝ katvą ahampi anągate paľibhąnavantąna˝ aggo bhaveyyanti patthana˝ katvą, satthąrą byąkato yąvaj˛va˝ kusala˝ katvą devamanussesu sa˝saranto imasmi˝ buddhuppąde sąvatthiya˝ brąhmaşakule nibbattitvą vaŞg˛soti laddhanąmo tayo bede uggaşhanto ącariya˝ ąrądhetvą, chavas˛samanta˝ nąma sikkhitvą chavas˛sa˝ nakhena ąkoľetvą aya˝ satto asukayoniya˝ nibbattoti jąnąti. Brąhmaşą aya˝ amhąka˝ j˛vitamaggoti ńatvą vaŞg˛sa˝ gahetvą paľicchannayąne nis˛dąpetvą gąmanigamarąjadhąniyo vicaranti. VaŞg˛sopi tivassamatthake matąnampi s˛sa˝ ąharąpetvą nakhena ąkoľetvą aya˝ satto asukayoniya˝ nibbattoti vatvą mahąjanassa kaŞkhacchedanattha˝ te te jane ąvąhetvą attano attano gati˝ kathąpeti. Tena tasmi˝ mahąjano abhippas˛dati. So ta˝ nissąya mahąjanassa hatthato satampi sahassampi labhat˛ti. Brąhmaşą vaŞg˛samądąya yathąruci˝ vicaritvą puna sąvatthi˝ agama˝su. VaŞg˛so satthu guşe sutvą satthąra˝ upasaŞkamitukąmo ahosi. Brąhmaşą samaşo gotamo mąyąya ta˝ ąvaľľessat˛ti paľikkhipi˝su. VaŞg˛so tesa˝ vacana˝ anądiyitvą satthu santika˝ gantvą madhurapaľisanthąra˝ katvą ekamanta˝ nis˛di. Ta˝ satthą pucchi vaŞg˛sa, kińci sippa˝ jąnąs˛ti? žma, bho gotama, chavas˛samanta˝ nąma jąnąmi. Tena tivassamatthake matąnampi s˛sa˝ nakhena ąkoľetvą nibbattaľľhąna˝ jąnąm˛ti. Satthą tassa eka˝ niraye nibbattassa s˛sa˝ dassesi, eka˝ manussesu eka˝ devesu, eka˝ parinibbutassa s˛sa˝ dassesi. So paľhama˝ s˛sa˝ ąkoľetvą, bho gotama, aya˝ satto niraye nibbattoti ąha. Sądhu, vaŞg˛sa, suľľhu tayą diľľha˝. Aya˝ satto kuhi˝ nibbattoti pucchi. Manussaloketi. Aya˝ kuhinti? Devaloketi tişşannampi nibbattaľľhąna˝ kathesi. Parinibbutassa pana s˛sa˝ nakhena ąkoľento neva anta˝ na koľi˝ passi. Atha na˝ satthą na sakkosi vaŞg˛sąti pucchi. Upaparikkhąmi tąvąti punappuna˝ parivattetvą ąkoľentopi bąhirakamantena kh˛şąsavassa gati˝ katha˝ jąnissati, athassa matthakato sedo mucci. So lajjitvą tuşh˛bhłto aľľhąsi. Atha na˝ satthą kilamasi, vaŞg˛sąti ąha. žma, bho gotama, imassa uppannaľľhąna˝ jąnitu˝ na sakkomi, sace tumhe jąnątha, kathethąti. VaŞg˛sa, aha˝ etampi jąnąmi, ito uttaritarampi jąnąm˛ti vatvą
Cuti˝ yo vedi sattąna˝, upapattińca sabbaso;
asatta˝ sugata˝ buddha˝, tamaha˝ brłmi brąhmaşa˝.
Yassa gati˝ na jąnanti, devą gandhabbamąnusą;
kh˛şąsava˝ arahanta˝, tamaha˝ brłmi brąhmaşanti. (Dha. pa. 419-420; su. ni. 648-649)
Imą dve gąthą abhąsi. VaŞg˛so tena hi, bho gotama, ta˝ vijja˝ me dethąti apaciti˝ dassetvą satthu santike nis˛di. Satthą amhehi samąnaliŞgassa demąti ąha. VaŞg˛so ya˝kińci katvą mayą ima˝ manta˝ gahetu˝ vaľľat˛ti brąhmaşe ąha tumhe mayi pabbajante mą cintayittha, aha˝ manta˝ uggaşhitvą sakalajambud˛pe jeľľhako bhavissąmi, tumhąkampi tena bhaddakameva bhavissat˛ti mantatthąya satthusantika˝ upasaŞkamitvą pabbajja˝ yąci. Tadą ca thero nigrodhakappo bhagavato santike ľhito hoti, ta˝ bhagavą ąşąpesi nigrodhakappa, ima˝ pabbąjeh˛ti. So satthu ąşąya ta˝ pabbąjesi. Athassa satthą mantaparivąra˝ tąva uggaşhąh˛ti dvatti˝sąkąrakammaľľhąna˝ vipassanąkammaľľhąnańca ącikkhi. So dvatti˝sąkąra˝ sajjhąyantova vipassana˝ paľľhapesi. Brąhmaşą vaŞg˛sa˝ upasaŞkamitvą ki˝, bho vaŞg˛sa, samaşasma gotamassa santike sippa˝ sikkhitanti pucchi˝su. Ki˝ sippasikkhanena, gacchatha tumhe, na mayha˝ tumhehi kattabbakiccanti. Brąhmaşą tvampi dąni samaşassa gotamassa vasa˝ ąpanno, mąyąya ąvaľľito, ki˝ maya˝ tava santike karissąmąti ągatamaggeneva pakkami˝su. VaŞg˛satthero vipassana˝ vaššhetvą arahatta˝ sacchąkąsi. Tena vutta˝ apadąne (apa. thera 2.55.96-142)
Padumuttaro nąma jino, sabbadhammesu cakkhumą;
ito satasahassamhi, kappe uppajji nąyako.
Yathąpi sągare łmi, gagane viya tąraką;
eva˝ pąvacana˝ tassa, arahantehi cittita˝.
Sadevąsuranągehi, manujehi purakkhato;
samaşabrąhmaşąkişşe, janamajjhe jinuttamo.
Pabhąhi anurańjanto, loke lokantagł jino;
vacanena vibodhento, veneyyapadumąni so.
Vesąrajjehi sampanno, catłhi purisuttamo;
pah˛nabhayasąrajjo, khemappatto visąrado.
žsabha˝ pavara˝ ľhąna˝, buddhabhłmińca kevala˝;
paľijąnąti lokaggo, natthi sańcodako kvaci.
S˛hanądamasambh˛ta˝, nadato tassa tądino;
devą naro vą brahmą vą, paľivattą na vijjati.
Desento pavara˝ dhamma˝, santąrento sadevaka˝;
dhammacakka˝ pavatteti, parisąsu visąrado.
Paľibhąnavata˝ agga˝, sąvaka˝ sądhusammata˝;
guşa˝ bahu˝ pakittetvą, etadagge ľhapesi ta˝.
Tadąha˝ ha˝savatiya˝, brąhmaşo sądhusammato;
sabbavedavidł jąto, vąg˛so vądisłdano.
Upecca ta˝ mahąv˛ra˝, sutvąha˝ dhammadesana˝;
p˛tivara˝ paľilabhi˝, sąvakassa guşe rato.
Nimantetvąva sugata˝, sasaŞgha˝ lokanandana˝;
sattąha˝ bhojayitvąha˝, dussehacchądayi˝ tadą.
Nipacca sirasą pąde, katokąso katańjal˛;
ekamanta˝ ľhito haľľho, santhavi˝ jinamuttama˝.
Namo te vądimaddana, namo te isisattama;
namo te sabbalokagga, namo te abhaya˝ kara.
Namo te mąramathana, namo te diľľhisłdana;
namo te santisukhada, namo te saraşa˝ kara.
Anąthąna˝ bhava˝ nątho, bh˛tąna˝ abhayappado;
vissąmabhłmi santąna˝, saraşa˝ saraşesina˝.
Evamąd˛hi sambuddha˝, santhavitvą mahąguşa˝;
avoca˝ vądisłdassa, gati˝ pappomi bhikkhuno.
Tadą avoca bhagavą, anantapaľibhąnavą;
yo so buddha˝ abhojesi, sattąha˝ sahasąvaka˝.
Guşańca me pakittesi, pasanno sehi pąşibhi;
eso patthayate ľhąna˝, vądisłdassa bhikkhuno.
Anągatamhi addhąne, lacchase ta˝ manoratha˝;
devamąnusasampatti˝, anubhotvą anappaka˝.
Satasahassito kappe, okkąkakulasambhavo;
gotamo nąma gottena, satthą loke bhavissati.
Tassa dhammesu dąyądo, oraso dhammanimmito;
vaŞg˛so nąma nąmena, hessati satthu sąvako.
Ta˝ sutvą mudito hutvą, yąvaj˛va˝ tadą jina˝;
paccayehi upaľľhąsi˝, mettacitto tathągata˝;
tena kammena sukatena, cetanąpaşidh˛hi ca;
jahitvą mąnusa˝ deha˝, tusita˝ agamąsaha˝.
Pacchime ca bhave dąni, jąto vippakule aha˝;
paccąjąto yadą ąsi˝, jątiyą sattavassiko.
Sabbavedavidł jąto, vądasatthavisąrado;
vądissaro cittakath˛, paravądappamaddano.
VaŞge jątoti vaŞg˛so, vacane issaroti vą;
vaŞg˛so iti me nąma˝, abhav˛ lokasammata˝.
Yadąha˝ vińńuta˝ patto, ľhito paľhamayobbane;
tadą rąjagahe ramme, sąriputtamahaddasa˝.
Pişšąya vicaranta˝ ta˝, pattapąşi˝ susa˝vuta˝;
alolakkhi˝ mitabhąşi˝, yugamatta˝ nidakkhita˝.
Ta˝ disvą vimhito hutvą, avoca˝ mamanucchava˝;
kaşikąra˝va nicita˝, citta˝ gąthąpada˝ aha˝.
žcikkhi so me satthąra˝, sambuddha˝ lokanąyaka˝;
tadą so paşšito v˛ro, uttari˝ samavoca me.
Virągasa˝hita˝ vąkya˝, katvą duddasamuttama˝;
vicittapaľibhąnehi, tosito tena tądiną.
Nipacca sirasą pąde, pabbąjeh˛ti ma˝ bravi;
tato ma˝ sa mahąpańńo, buddhaseľľhamupąnayi.
Nipacca sirasą pąde, nis˛di˝ satthu santike;
mamąha vadata˝ seľľho, kacci vaŞg˛sa jąnąsi.
Kińci sippanti tassąha˝, jąnąm˛ti ca abravi˝;
matas˛sa˝ vanacchuddha˝, api bąrasavassika˝;
tava vijjąvisesena, sace sakkosi vącaya.
žmoti me paľińńąte, t˛şi s˛sąni dassayi;
nirayanaradevesu, upapanne avącayi˝.
Tadą kh˛şąsavasseva, s˛sa˝ dassesi nąyako;
tatoha˝ vihatąrabbho, pabbajja˝ samayącisa˝.
Pabbajitvąna sugata˝, santhavąmi tahi˝ tahi˝;
tato ma˝ kabbavittosi, ujjhąyantiha bhikkhavo.
Tato v˛ma˝sanattha˝ me, ąha buddho vinąyako;
takkiką panimą gąthą, ľhąnaso paľibhanti ta˝.
Na kabbavittoha˝ v˛ra, ľhąnaso paľibhanti ma˝;
tena hi dąni vaŞg˛sa, ľhąnaso santhavąhi ma˝.
Tadąha˝ santhavi˝ v˛ra˝, gąthąhi isisattama˝;
ľhąnaso me tadą tuľľho, jino agge ľhapesi ma˝.
Paľibhąnena cittena, ańńesamatimańńaha˝;
pesale tena sa˝viggo, arahattamapąpuşi˝.
Paľibhąnavata˝ aggo, ańńo koci na vijjati;
yathąya˝ bhikkhu vaŞg˛so, eva˝ dhąretha bhikkhavo.
Satasahasse kata˝ kamma˝, phala˝ dassesi me idha;
sumutto saravegova, kilese jhąpayi˝ mama.
Kilesą jhąpitą mayha˝, bhavą sabbe samłhatą;
nągova bandhana˝ chetvą, viharąmi anąsavo.
Svągata˝ vata me ąsi, buddhaseľľhassa santike;
tisso vijją anuppattą, kata˝ buddhassa sąsana˝.
Paľisambhidą catasso, vimokkhąpi ca aľľhime;
chaźabhińńą sacchikatą, kata˝ buddhassa sąsananti.
Arahą pana hutvą thero satthu santika˝ gacchanto cakkhupathato paľľhąya candena, słriyena, ąkąsena, mahąsamuddena, sineruną pabbatarąjena, s˛hena migarańńą, hatthinągenąti tena tena saddhi˝ upamento anekehi padasatehi satthąra˝ vaşşentova upagacchati. Tena ta˝ satthą saŞghamajjhe nisinno paľibhąnavantąna˝ aggaľľhąne ľhapesi. Atha therena arahattappattito pubbe ca pacchą ca ta˝ ta˝ citta˝ ągamma bhąsitą. Thera˝ uddissa ąnandattherąd˛hi bhąsitą ca 1218. Nikkhanta˝ vata ma˝ santa˝, agąrasmąnagąriya˝;
vitakką upadhąvanti, pagabbhą kaşhato ime.