14. Cuddasakanip±to
1. Khadiravaniyarevatattherag±th±vaººan±
Cuddasakanip±te yad± ahanti-±dik± ±yasmato khadiravaniyarevatattherassa g±th±. K± uppatti? K±mañcimassa therassa g±th± heµµh± ekakanip±te (therag±. aµµha. 1. khadiravaniyattherag±th±vaººan±) ±gat±. Tattha panassa attano bh±gineyyesu satijananamatta½ dassitanti tass± ekakanip±te saªgaho kato. Im± pana therassa pabbajitak±lato paµµh±ya y±va parinibb±n± paµipattipak±sit± g±th± imasmi½ cuddasakanip±te saªgaha½ ±ropit±. Tattha aµµhuppatti heµµh± vutt±yeva. Aya½ pana viseso– thero kira arahatta½ patv± k±lena k±la½ satthu dhammasen±patippabh³t²na½ mah±ther±nañca upaµµh±na½ gantv± katip±hameva tattha vasitv± khadiravanameva pacc±gantv± phalasam±pattisukhena brahmavih±rehi ca v²tin±meti. Eva½ gacchante k±le jiººo vu¹¹ho vayo anuppatto ahosi. So ekadivasa½ buddhupaµµh±na½ gacchanto antar±magge s±vatthiy± avid³re araññe vasi. Tena ca samayena cor± nagare katakamm± ±rakkhamanussehi anubandh± pal±yant± therassa sam²pe gahitabhaº¹a½ cha¹¹etv± pal±yi½su. Manuss± anudh±vant± therassa sam²pe bhaº¹a½ disv± thera½ bandhitv± “coro”ti saññ±ya gahetv± rañño dassesu½, “aya½, deva, coro”ti. R±j± thera½ muñc±petv±, “ki½, bhante, tumhehi ida½ corikakamma½ kata½ v±, no v±”ti pucchi. Thero kiñc±pi j±tito paµµh±ya attan± t±disa½ na katapubba½, ta½ pabbajitato paµµh±ya pana akatabh±vassa, sabbaso kiles±na½ samucchinnatt± t±disassa karaºe abhabbat±ya pak±sanattha½ sam²pe µhit±na½ bhikkh³na½ rañño ca dhamma½ desento– 645. “Yad± aha½ pabbajito, ag±rasm±nag±riya½;
n±bhij±n±mi saªkappa½, anariya½ dosasa½hita½.
646. “‘Ime haññantu vajjhantu, dukkha½ pappontu p±ºino’;
saªkappa½ n±bhij±n±mi, imasmi½ d²ghamantare.
647. “Mettañca abhij±n±mi, appam±ºa½ subh±vita½;
anupubba½ paricita½, yath± buddhena desita½.
648. “Sabbamitto sabbasakho, sabbabh³t±nukampako;
mettacittañca bh±vemi, aby±pajjarato sad±.
649. “Asa½h²ra½ asa½kuppa½, citta½ ±moday±maha½;
brahmavih±ra½ bh±vemi, ak±purisasevita½.
650. “Avitakka½ sam±panno, samm±sambuddhas±vako;
ariyena tuºh²bh±vena, upeto hoti t±vade.
651. “Yath±pi pabbato selo, acalo suppatiµµhito;
eva½ mohakkhay± bhikkhu, pabbatova na vedhati.
652. “Anaªgaºassa posassa, nicca½ sucigavesino;
v±laggamatta½ p±passa, abbhamatta½va kh±yati.
653. “Nagara½ yath± paccanta½, gutta½ santarab±hira½;
eva½ gopetha att±na½, khaºo vo m± upaccag±.
654. “N±bhinand±mi maraºa½, n±bhinand±mi j²vita½;
k±lañca paµikaªkh±mi, nibbisa½ bhatako yath±.
655. “N±bhinand±mi maraºa½, n±bhinand±mi j²vita½;
k±lañca paµikaªkh±mi, sampaj±no patissato.
656. “Pariciººo may± satth±, kata½ buddhassa s±sana½;
ohito garuko bh±ro, bhavanetti sam³hat±.
657. “Yassa catth±ya pabbajito, ag±rasm±nag±riya½;
so me attho anuppatto, sabbasa½yojanakkhayo.
658. “Samp±dethappam±dena, es± me anus±san²;
hand±ha½ parinibbissa½ vippamuttomhi sabbadh²”ti.– Im± g±th± abh±si.
Tatth±ya½ apubbapadavaººan± imasmi½ d²ghamantareti, yad± aha½ pabbajitomhi, tato paµµh±ya ayañca me carimak±lo, etasmi½ d²ghamantare k±le “ida½ mayha½ hot³”ti abhijjh±vasena v±, “ime satt± haññant³”ti-±din± by±p±davasena v± anariya½ dosasa½hita½ saªkappa½ n±bhij±n±m²ti yojan±. Mettañca abhij±n±m²ti, mijjati siniyhati et±y±ti mett±, aby±p±do. Mett± etiss± atth²ti mett±, mett±bh±van± mett±brahmavih±ro, ta½ metta½. Ca-saddena karuºa½ mudita½ upekkhañc±ti itarabrahmavih±re saªgaºh±ti. Abhij±n±m²ti, abhimukhato j±n±mi. Adhigatañhi jh±na½ paccavekkhato paccavekkhaºañ±ºassa abhimukha½ hoti. K²disanti ±ha “appam±ºan”ti-±di. Tañhi yath± buddhena bhagavat± desita½, tath± anodissakapharaºavasena aparim±ºasatt±rammaºat±ya appam±ºa½. Paguºabalavabh±v±p±danena suµµhu bh±vitatt± subh±vita½. Paµhama½ mett±, tato karuº±, tato mudit±, pacch± upekkh±ti eva½ anupubba½ anukkamena paricita½ ±sevita½, bahul²kata½ abhij±n±m²ti yojan±. Sabbesa½ satt±na½ mitto, sabbe v± te mayha½ mitt±ti sabbamitto. Mettañhi bh±vento satt±na½ piyo hoti. Sabbasakhoti, etth±pi eseva nayo. Sabbabh³t±nukampakoti, sabbasatt±na½ anuggaºhanako. Mettacittañca bh±vem²ti, mett±ya sahita½ sampayutta½ citta½ visesato bh±vemi, va¹¹hemi, pak±semi v± akathentepi bh±van±ya ukka½sagatabh±vato. “Metta½ cittañca bh±vem²”ti v± p±µho. Tassattho heµµh± vuttanayova. Aby±pajjaratoti, aby±pajje satt±na½ hit³pasa½h±re abhirato. Sad±ti, sabbak±la½, tena tattha s±taccakiriya½ dasseti. Asa½h²ranti na sa½h²ra½, ±sannapaccatthikena r±gena an±ka¹¹haniya½. Asa½kuppanti na kuppa½, d³rapaccatthikena by±p±dena akopiya½, eva½bh³ta½ katv± mama mettacitta½ ±moday±mi abhippamoday±mi brahmavih±ra½ bh±vemi. Ak±purisasevitanti, k±purisehi n²cajanehi asevita½, ak±purisehi v± ariyehi buddh±d²hi sevita½ brahma½ seµµha½ niddosa½ mett±divih±ra½ bh±vemi va¹¹hem²ti attho. Eva½ attuddesavasena pañcahi g±th±hi attano paµipatti½ dassetv± id±ni ta½ aññ±padesena dassento “avitakkan”ti-±din± catasso g±th± abh±si. Tattha avitakka½ sam±pannoti, vitakkavirahita½ dutiy±dijh±na½ sam±panno, etena thero brahmavih±rabh±van±ya aññ±padesena attan± dutiy±dijh±n±dhigamam±ha. Yasm± pan±ya½ thero tameva jh±na½ p±daka½ katv± vipassana½ va¹¹hetv± ek±saneneva arahatta½ gaºhi, tasm± tamattha½ aññ±padeseneva dassento “avitakka½ sam±panno”ti vatv± “samm±sambuddhas±vako. Ariyena tuºh²bh±vena, upeto hoti t±vade”ti ±ha. Tattha vac²saªkh±r±bh±vato avitakk±vic±r± sam±patti “ariyo tuºh²bh±vo”ti vadanti. “Sannipatit±na½ vo, bhikkhave, dvaya½ karaº²ya½ dhamm² v± kath± ariyo v± tuºh²bh±vo”ti (ma. ni. 1.273) pana vacanato y± k±ci sam±patti ariyo tuºh²bh±vo n±ma. Idha pana catutthajjh±nik± aggaphalasam±patti adhippet±. Id±ni tass±dhigatatt± lokadhammehi akampan²yata½ upam±ya pak±sento “yath±pi pabbato”ti g±tham±ha. Tattha yath±pi pabbato seloti, yath± sil±mayo ekaghanaselo pabbato, na pa½supabbato na missakapabbatoti attho. Acalo suppatiµµhitoti, suµµhu patiµµhitam³lo pakativ±tehi acalo akampan²yo hoti, tasm± arahatta½ nibb±nañca eva½ mohakkhay± bhikkhu, pabbatova na vedhat²ti mohassa anavasesappah±n±, moham³lakatt± ca sabb±kusal±na½ pah²nasabb±kusalo bhikkhu yath± so pabbato pakativ±tehi, eva½ lokadhammehi na vedhati na kampati, mohakkhayoti v± yasm± arahatta½ nibb±nañca vuccati tasm± mohakkhay±ti mohakkhayassa hetu nibb±nassa arahattassa ca adhigatatt± cat³su ariyasaccesu suppatiµµhito asam±pannak±lepi pabbato viya na vedhati, pageva sam±pannak±leti adhipp±yo. Id±ni p±pa½ n±meta½ asucis²lo eva sam±carati, na ca sucis²lo, sucis²lassa pana ta½ aºumattampi bh±riya½ hutv± upaµµh±t²ti dassento “anaªgaºass±”ti-±dig±tham±ha Tassattho– r±g±di-aªgaº±bh±vato anaªgaºassa sabbak±la½ suci-anavajjadhamme eva gavesantassa sappurisassa v±laggamatta½ kesaggamatta½ p±passa lesamattampi sakala½ lokadh±tu½ pharitv± µhita½ abbhamatta½ hutv± upaµµh±ti, tasm± na evar³pe kamme m±dis± ±saªkitabb±ti adhipp±yo. Yasm± nikkilesesupi andhab±l± evar³pe apav±de samuµµh±penti, tasm± atthak±mehi sakkacca½ att± rakkhitabboti ov±da½ dento “nagara½ yath±”ti-±dig±tham±ha. Tassattho– yath± pana paccantanagarav±s²hi manussehi paccanta½ nagara½ dv±rap±k±r±d²ni thir±ni karontehi sa-antara½, udd±paparikh±d²ni thir±ni karontehi sab±hiranti santarab±hira½ gutta½ kar²yati, eva½ tumhehipi sati½ upaµµhapetv± ajjhattik±ni cha dv±r±ni pidahitv± dv±rarakkhita½ sati½ avissajjetv± yath± gayham±n±ni b±hir±ni cha ±yatan±ni ajjhattik±ni upagh±t±ya sa½vattanti, tath± aggahaºena t±nipi thir±ni katv± tesa½ appaves±ya dv±rarakkhita½ sati½ appah±ya vicarant± att±na½ gopetha. Kasm±? Khaºo vo m± upaccag±. Yo hi eva½ att±na½ na gopeti, ta½ puggala½ buddhupp±dakkhaºo, manussattabh±vakkhaºo, majjhimadese uppattikkhaºo, samm±diµµhiy± paµiladdhakkhaºo, channa½ ±yatan±na½ avekallakkhaºoti sabbopi aya½ khaºo atikkamati, so khaºo tumhe m± atikkamat³ti. Eva½ thero im±ya g±th±ya sar±jika½ parisa½ bhikkh³ ca ovaditv± puna maraºe j²vite ca attano samacittata½ katakiccatañca pak±sento “n±bhinand±mi maraºan”ti-±dim±ha. Ta½ heµµh± vuttatthameva (therag±. aµµha. 2.607). Eva½ pana vatv± attano parinibb±nak±la½ upaµµhita½ disv± saªkhepeneva nesa½ ov±da½ datv± parinibb±na½ pavedento os±nag±tham±ha. Tattha samp±dethappam±den±ti samp±detabba½ d±nas²l±di½ appam±dena samp±detha, diµµhadhammikasampar±yikapabhede gahaµµhavatte s²l±nurakkhaºe samatha-anuyoge vipassan±bh±van±ya ca appamatt± hotha. Es± me anus±san²ti d±nas²l±d²su na pamajjath±ti es± mama anusiµµhi ov±do. Eva½ sikh±patta½ parahitapaµipatti½ d²petv± attahitapaµipattiy±pi matthaka½ gaºhanto “hand±ha½ parinibbissa½, vippamuttomhi sabbadh²”ti ±ha. Tattha vippamuttomhi sabbadh²ti sabbaso kilesehi bhavehi ca vippamutto amhi, tasm± eka½sena parinibb±yiss±m²ti. Eva½ pana vatv± ±k±se pallaªkena nisinno tejodh±tu½ sam±pajjitv± pajjalanto anup±dises±ya nibb±nadh±tuy± parinibb±yi.
Khadiravaniyarevatattherag±th±vaººan± niµµhit±.