Namo tassa bhagavato arahato samm±sambuddhassa.
Khuddakanik±ye
Therag±th±-aµµhakath±
(Paµhamo bh±go)
Ganth±rambhakath±
Mah±k±ruºika½ n±tha½, ñeyyas±garap±ragu½;
vande nipuºagambh²ra-vicitranayadesana½.
Vijj±caraºasampann±, yena niyyanti lokato;
vande tamuttama½ dhamma½, samm±sambuddhap³jita½.
S²l±diguºasampanno, µhito maggaphalesu yo;
vande ariyasaªgha½ ta½, puññakkhetta½ anuttara½.
Vandan±janita½ puñña½, iti ya½ ratanattaye;
hatantar±yo sabbattha, hutv±ha½ tassa tejas±.
Y± t± subh³ti-±d²hi, katakiccehi t±dihi;
therehi bh±sit± g±th±, ther²hi ca nir±mis±.
Ud±nan±davidhin±, gambh²r± nipuº± subh±;
suññat±paµisa½yutt±, ariyadhammappak±sik±.
Therag±th±ti n±mena, ther²g±th±ti t±dino;
y± khuddakanik±yamhi, saªg±yi½su mahesayo.
T±sa½ gambh²rañ±ºehi, og±hetabbabh±vato;
kiñc±pi dukkar± k±tu½, atthasa½vaººan± may±.
Sahasa½vaººana½ yasm±, dharate satthu s±sana½;
pubb±cariyas²h±na½, tiµµhateva vinicchayo.
Tasm± ta½ avalambitv±, og±hetv±na pañcapi;
nik±ye upaniss±ya, por±ºaµµhakath±naya½.
Suvisuddha½ asa½kiººa½, nipuºatthavinicchaya½;
mah±vih±rav±s²na½, samaya½ avilomaya½.
Y±sa½ attho duviññeyyo, anupubbikatha½ vin±;
t±sa½ tañca vibh±vento, d²payanto vinicchaya½.
Yath±bala½ kariss±mi, atthasa½vaººana½ subha½;
sakkacca½ therag±th±na½, ther²g±th±nameva ca.
Iti ±kaªkham±nassa, saddhammassa ciraµµhiti½;
tadattha½ vibhajantassa, nis±mayatha s±dhavoti.
K± panet± therag±th± ther²g±th± ca, kathañca pavatt±ti, k±mañc±yamattho g±th±su vuttoyeva p±kaµakaraºattha½ pana punapi vuccate– tattha therag±th± t±va subh³titther±d²hi bh±sit±. Y± hi te attan± yath±dhigata½ maggaphalasukha½ paccavekkhitv± k±ci ud±navasena, k±ci attano sam±pattivih±rapaccavekkhaºavasena, k±ci pucch±vasena, k±ci parinibb±nasamaye s±sanassa niyy±nikabh±vavibh±vanavasena abh±si½su, t± sabb± saªg²tik±le ekajjha½ katv± “therag±th±”icceva dhammasaªg±hakehi saªg²t±. Ther²g±th± pana theriyo uddissa desit±. T± pana vinayapiµaka½, suttantapiµaka½ abhidhammapiµakanti t²su piµakesu suttantapiµakapariy±pann±. D²ghanik±yo, majjhimanik±yo, sa½yuttanik±yo, aªguttaranik±yo, khuddakanik±yoti pañcasu nik±yesu khuddakanik±yapariy±pann±, sutta½, geyya½, veyy±karaºa½, g±th±, ud±na½, itivuttaka½ j±taka½, abbhutadhamma½, vedallanti navasu s±sanaªgesu g±thaªgasaªgaha½ gat±.
“Dv±s²ti buddhato gaºhi½, dvesahass±ni bhikkhuto;
catur±s²tisahass±ni, ye me dhamm± pavattino”ti.
Eva½ dhammabhaº¹±g±rikena paµiññ±tesu catur±s²tiy± dhammakkhandhasahassesu katipayadhammakkhandhasaªgaha½ gat±. Tattha therag±th± t±va nip±tato ekanip±to ekuttaravasena y±va cuddasanip±t±ti cuddasanip±to so¼asanip±to v²satinip±to ti½sanip±to catt±l²sanip±to paññ±sanip±to saµµhinip±to sattatinip±toti ekav²satinip±tasaªgah±. Nip±tana½ nikkhipananti nip±to. Eko ekeko g±th±na½ nip±to nikkhepo etth±ti ekanip±to. Imin± nayena sesesupi attho veditabbo. Tattha ekanip±te dv±dasa vagg±. Ekekasmi½ vagge dasa dasa katv± v²suttarasata½ ther±, tattik± eva g±th±. Vuttañhi–
“V²suttarasata½ ther±, katakicc± an±sav±;
ekakamhi nip±tamhi, susaªg²t± mahesibh²”ti.
Dukanip±te ek³napaññ±sa ther±, aµµhanavuti g±th±; tikanip±te so¼asa ther±, aµµhacatt±l²sa g±th±; catukkanip±te terasa ther±, dvepaññ±sa g±th±; pañcakanip±te dv±dasa ther±, saµµhi g±th±; chakkanip±te cuddasa ther±, catur±s²ti g±th±; sattakanip±te pañca ther±, pañcati½sa g±th±; aµµhakanip±te tayo ther±, catuv²sati g±th±; navakanip±te eko thero, nava g±th±; dasanip±te satta ther±, sattati g±th±; ek±dasanip±te eko thero, ek±dasa g±th±; dv±dasanip±te dve ther±, catuv²sati g±th±; terasanip±te eko thero, terasa g±th±; cuddasanip±te dve ther±, aµµhav²sati g±th±; pannarasanip±to natthi, so¼asanip±te dve ther±, dvatti½sa g±th±; v²satinip±te dasa ther±, pañcacatt±l²s±dhik±ni dve g±th±sat±ni; ti½sanip±te tayo ther±, sata½ pañca ca g±th±; catt±l²sanip±te eko thero, dvecatt±l²sa g±th±; paññ±sanip±te eko thero, pañcapaññ±sa g±th±; saµµhinip±te eko thero, aµµhasaµµhi g±th±; sattatinip±te eko thero, ekasattati g±th±. Sampiº¹etv± pana dvesat±ni catusaµµhi ca ther±, sahassa½ t²ºi sat±ni saµµhi ca g±th±ti. Vuttampi ceta½–
“Sahassa½ honti t± g±th±, t²ºi saµµhi sat±ni ca;
ther± ca dve sat± saµµhi, catt±ro ca pak±sit±”ti.
Ther²g±th± pana ekanip±to ekuttaravasena y±va navanip±t±ti navanip±to ek±dasanip±to, dv±dasanip±to, so¼asanip±to, v²satinip±to, ti½sanip±to, catt±l²sanip±to, mah±nip±toti so¼asanip±tasaªgah±. Tattha ekanip±te aµµh±rasa theriyo, aµµh±raseva g±th±; dukanip±te dasa theriyo, v²sati g±th±; tikanip±te aµµha theriyo, catuv²sati g±th±; catukkanip±te ek± ther², catasso g±th±; pañcakanip±te dv±dasa theriyo saµµhi g±th±; chakkanip±te aµµha theriyo aµµhacatt±l²sa g±th±; sattanip±te tisso theriyo, ekav²sati g±th±; aµµha nip±tato paµµh±ya y±va so¼asanip±t± ekek± theriyo ta½ta½nip±taparim±º± g±th±; v²satinip±te pañca theriyo, aµµh±rasasatag±th±; ti½sanip±te ek± ther², catutti½sa g±th±; catt±l²sanip±te ek± ther², aµµhacatt±l²sa g±th±; mah±nip±tepi ek± ther², pañcasattati g±th±. Evamettha nip±t±na½ g±th±vagg±na½ g±th±nañca parim±ºa½ veditabba½.