5. Soºavaggo

1. Piyatarasuttavaººan±

41. Mah±vaggassa paµhame mallik±ya deviy± saddhinti mallik±ya n±ma attano mahesiy± saha. Uparip±s±davaragatoti p±s±davarassa upari gato. Kocañño attan± piyataroti koci añño attan± piy±yitabbataro. Atthi nu kho teti “ki½ te atth²”ti devi½ pucchati.
Kasm± pucchati? Ayañhi s±vatthiya½ duggatam±l±k±rassa dh²t±. Ekadivasa½ ±paºato p³va½ gahetv± m±l±r±ma½ gantv± “kh±diss±m²”ti gacchant² paµipathe bhikkhusaªghaparivuta½ bhagavanta½ bhikkh±c±ra½ pavisanta½ disv± pasannacitt± ta½ bhagavato ad±si. Satth± tath±r³pe µh±ne nis²dan±k±ra½ dassesi. ¾nandatthero c²vara½ paññ±petv± ad±si. Bhagav± tattha nis²ditv± ta½ p³va½ paribhuñjitv± mukha½ vikkh±letv± sita½ p±tv±k±si. Thero “ko imiss±, bhante, d±nassa vip±ko bhavissat²”ti pucchi. “Ajjes±, ±nanda, tath±gatassa paµhama½ bhojana½ ad±si, ajjeva kosalarañño aggamahes² bhavissati piy± man±p±”ti. Ta½ divasameva ca r±j± k±sig±me bh±gineyyena saddhi½ yujjhitv± par±jito pal±yitv± ±gato nagara½ pavisanto “balak±yassa ±gamana½ ±gamess±m²”ti ta½ m±l±r±ma½ p±visi. S± r±j±na½ ±gata½ passitv± tassa vattamak±si. R±j± tass± vatte pas²ditv± pitara½ pakkos±petv± mahanta½ issariya½ datv± ta½ antepura½ paµihar±petv± aggamahesiµµh±ne µhapesi. Athekadivasa½ r±j± cintesi– “may± imiss± mahanta½ issariya½ dinna½, ya½n³n±ha½ ima½ puccheyya½ ‘ko te piyo’ti? S± ‘tva½ me, mah±r±ja, piyo’ti vatv±, puna ma½ pucchissati, athass±ha½ ‘mayhampi tva½yeva piy±’ti vakkh±m²”ti. Iti so aññamañña½ viss±sajananattha½ sammodan²ya½ karonto pucchi.
Dev² pana paº¹it± buddhupaµµh±yik± saªghupaµµh±yik± “n±ya½ pañho rañño mukha½ ulloketv± kathetabbo”ti cintetv± yath±bh³tameva vadant² “natthi kho me, mah±r±ja, kocañño attan± piyataro”ti ±ha. Vatv±pi attan± by±katamattha½ up±yena rañño paccakkha½ k±tuk±m± “tuyha½ pana, mah±r±ja, atthañño koci attan± piyataro”ti tatheva r±j±na½ pucchi yath± raññ± saya½ puµµh±. R±j±pi t±ya sarasalakkhaºena kathitatt± nivattitu½ asakkonto sayampi sarasalakkhaºeneva kathento tatheva by±k±si yath± deviy± by±kata½.
By±karitv± ca mandadh±tukat±ya eva½ cintesi– “aha½ r±j± pathavissaro mahanta½ pathavimaº¹ala½ abhivijiya ajjh±vas±mi, mayha½ t±va yutta½ ‘attan± piyatara½ añña½ na pass±m²’ti, aya½ pana vasal² h²najacc± sam±n± may± ucce µh±ne µhapit± s±mibh³ta½ ma½ na tath± piy±yati, ‘att±va piyataro’ti mama sammukh± vadati, y±va kakkha¼± vat±yan”ti anattamano hutv± “nanu te t²ºi ratan±ni piyatar±n²”ti codesi. Dev² ‘ratanattaya½p±ha½ deva attano saggasukha½ mokkhasukhañca patthayant² sampiy±y±mi, tasm± att±va me piyataro”ti ±ha. Sabbo c±ya½ loko attadatthameva para½ piy±yati, putta½ patthentopi “aya½ ma½ jiººak±le posessat²”ti pattheti, dh²tara½ “mama kula½ va¹¹hissat²”ti, bhariya½ “mayha½ p±de paricarissat²”ti, aññepi ñ±timittabandhave ta½ta½kiccavasena, iti attadatthameva sampassanto loko para½ piy±yat²ti. Ayañhi deviy± adhipp±yo.
Atha r±j± cintesi– “aya½ mallik± kusal± paº¹it± nipuº± ‘att±va me piyataro’ti vadati, mayhampi att±va piyataro hutv± upaµµh±ti, hand±ha½ imamattha½ satthu ±rocess±mi, yath± ca me satth± by±karissati, tath± na½ dh±ress±m²”ti. Eva½ pana cintetv± satthu santika½ upasaªkamitv± tamattha½ ±rocesi. Tena vutta½– “atha kho r±j± pasenadi kosalo…pe… piyataro”ti.
Etamattha½ viditv±ti eta½ “loke sabbasatt±na½ att±va attano piyataro”ti raññ± vuttamattha½ sabbaso j±nitv± tadatthaparid²pana½ ima½ ud±na½ ud±nesi.
Tattha sabb± dis± anuparigamma cetas±ti sabb± anavases± dasapi dis± pariyesanavasena cittena anugantv±. Nevajjhag± piyataramattan± kvac²ti attan± atisayena piya½ añña½ koci puriso sabbuss±hena pariyesanto kvaci katthaci sabbadis±su neva adhigaccheyya na passeyya. Eva½ piyo puthu att± paresanti eva½ kassaci attan± piyatarassa anupalabbhanavasena puthu visu½ visu½ tesa½ tesa½ satt±na½ att±va piyo. Tasm± na hi½se paramattak±moti yasm± eva½ sabbopi satto att±na½ piy±yati attano sukhak±mo dukkhappaµik³lo, tasm± attak±mo attano hitasukha½ icchanto para½ satta½ antamaso kunthakipillika½ up±d±ya na hi½se na haneyya na p±ºile¹¹udaº¹±d²hipi viheµheyya. Parassa hi attan± kate dukkhe ta½ tato saªkamanta½ viya k±lantare attani sandissati. Ayañhi kamm±na½ dhammat±ti.

Paµhamasuttavaººan± niµµhit±.