8. Sundar²suttavaººan±
38. Aµµhame sakkatoti-±d²na½ pad±na½ attho heµµh± vaººitoyeva. Asaham±n±ti na saham±n±, us³yant±ti attho. Bhikkhusaªghassa ca sakk±ra½ asaham±n±ti sambandho. Sundar²ti tass± n±ma½. S± kira tasmi½ k±le sabbaparibb±jik±su abhir³p± dassan²y± p±s±dik± param±ya vaººapokkharat±ya samann±gat±, teneva s± “sundar²”ti paññ±yittha. S± ca anat²tayobban± asa½yatasam±c±r±va hoti, tasm± te sundari½ paribb±jika½ p±pakamme uyyojesu½. Te hi aññatitthiy± buddhupp±dato paµµh±ya saya½ hatal±bhasakk±r± heµµh± akkosasuttavaººan±ya½ ±gatanayena bhagavato bhikkhusaªghassa ca u¼±ra½ aparimita½ l±bhasakk±ra½ pavattam±na½ disv± iss±pakat± ekato hutv± sammantayi½su– maya½ samaºassa gotamassa uppannak±lato paµµh±ya naµµh± hatal±bhasakk±r±, na no koci atthibh±vampi j±n±ti, ki½ niss±ya nu kho loko samaºe gotame abhippasanno u¼±ra½ sakk±rasamm±na½ upanet²ti? Tattheko ±ha– “ucc±kulappasuto asambhinn±ya mah±sammatappaveºiy± j±to”ti, aparo “abhij±tiya½ tassa anek±ni acchariy±ni p±tubh³t±n²”ti, añño “k±ladevila½ vand±petu½ upan²tassa p±d± parivattitv± tassa jaµ±su patiµµhit±”ti, aparo “vappamaªgalak±le jambucch±y±ya say±pitassa v²tikkantepi majjhanhike jambucch±y± aparivattitv± µhit±”ti, añño “abhir³po dassan²yo p±s±diko r³pasampattiy±”ti, aparo “jiºº±turamatapabbajitasaªkh±tanimitte disv± sa½vegaj±to ±g±mina½ cakkavattirajja½ pah±ya pabbajito”ti. Eva½ aparim±ºak±le sambhata½ anaññas±dh±raºa½ bhagavato puññañ±ºasambh±ra½ ukka½sap±ramippatta½ nirupama½ sallekhappaµipada½ anuttarañca ñ±ºapah±nasampad±dibuddh±nubh±va½ aj±nant± attan± yath±diµµha½ yath±suta½ dharam±na½ ta½ ta½ bhagavato bahum±nak±raºa½ kittetv± abahum±nak±raºa½ pariyesitv± apassant± “kena nu kho k±raºena maya½ samaºassa gotamassa ayasa½ upp±detv± l±bhasakk±ra½ n±seyy±m±”ti. Tesu eko tikhiºamant² evam±ha– “ambho imasmi½ sattaloke m±tug±masukhe asattasatt± n±ma natthi, ayañca samaºo gotamo abhir³po devasamo taruºo, attano samar³pa½ m±tug±ma½ labhitv± sajjeyya. Ath±pi na sajjeyya, janassa pana saªkiyo bhaveyya, handa maya½ sundari½ paribb±jika½ tath± uyyojema, yath± samaºassa gotamassa ayaso pathaviya½ patthareyy±”ti. Ta½ sutv± itare “ida½ suµµhu tay± cintita½, evañhi kate samaºo gotamo ayasakena upadduto s²sa½ ukkhipitu½ asakkonto yena v± tena v± pal±yissat²”ti sabbeva ekajjh±say± hutv± tath± uyyojetu½ sundariy± santika½ agama½su. S± te disv± “ki½ tumhe ekato ±gatatth±”ti ±ha. Titthiy± an±lapant± ±r±mapariyante paµicchanne µh±ne nis²di½su. S± tattha gantv± punappuna½ ±lapant² paµivacana½ alabhitv± ki½ tumh±ka½ aparajjha½? Kasm± me paµivacana½ na deth±ti? Tath± hi pana tva½ amhe viheµhiyam±ne ajjhupekkhas²ti Ko tumhe viheµhet²ti? “Ki½ pana tva½ na passasi, samaºa½ gotama½ amhe viheµhetv± hatal±bhasakk±re katv± vicarantan”ti vatv± “tattha may± ki½ k±tabban”ti vutte “tena hi tva½ abhikkhaºa½ jetavanasam²pa½ gantv± mah±janassa evañcevañca vadeyy±s²”ti ±ha½su. S±pi “s±dh³”ti sampaµicchi. Tena vutta½– “aññatitthiy± paribb±jak± bhagavato sakk±ra½ asaham±n±”ti-±di. Tattha ussahas²ti sakkosi. Atthanti hita½ kicca½ v±. Ky±hanti ki½ aha½. Yasm± te titthiy± tass± aññ±tak±pi sam±n± pabbajjasambandhamattena saªgaºhitu½ ñ±tak± viya hutv± “ussahasi tva½ bhagini ñ±t²na½ attha½ k±tun”ti ±ha½su. Tasm± s±pi miga½ valli viya p±de lagg± j²vitampi me pariccatta½ ñ±t²na½ atth±y±ti ±ha. Tena h²ti “yasm± tva½ ‘j²vitampi me tumh±ka½ atth±ya pariccattan’ti vadasi, tvañca paµhamavaye µhit± abhir³p± sobhaggappatt± ca, tasm± yath± ta½ niss±ya samaºassa gotamassa ayaso uppajjissati, tath± kareyy±s²”ti vatv± “abhikkhaºa½ jetavana½ gacch±h²”ti uyyojesu½. S±pi kho b±l± kakacadantapantiy± pupph±valik²¼a½ k²¼ituk±m± viya, pabhinnamada½ caº¹ahatthi½ soº¹±ya par±masant² viya, nal±µena maccu½ gaºhant² viya titthiy±na½ vacana½ sampaµicchitv± m±l±gandhavilepanatamb³lamukhav±s±d²ni gahetv± mah±janassa satthu dhammadesana½ sutv± nagara½ pavisanak±le jetavan±bhimukh² gacchant² “kaha½ gacchas²”ti ca puµµh± “samaºassa gotamassa santika½, ahañhi tena saddhi½ ekagandhakuµiya½ vas±m²”ti vatv± aññatarasmi½ titthiy±r±me vasitv± p±tova jetavanamagga½ otaritv± nagar±bhimukh² ±gacchant² “ki½ sundari kaha½ gat±s²”ti ca puµµh± “samaºena gotamena saddhi½ ekagandhakuµiya½ vasitv± ta½ kilesaratiy± ram±petv± ±gat±mh²”ti vadati. Tena vutta½– “eva½ ayy±ti kho sundar² paribb±jik± tesa½ aññatitthiy±na½ paribb±jak±na½ paµissutv± abhikkhaºa½ jetavana½ agam±s²”ti. Titthiy± katip±hassa accayena dhutt±na½ kah±paºe datv± “gacchatha, sundari½ m±retv± samaºassa gotamassa gandhakuµiy± avid³re m±l±kacavarantare nikkhipitv± eth±”ti vadi½su. Te tath± aka½su. Tato titthiy± “sundari½ na pass±m±”ti kol±hala½ katv± rañño ±rocetv± “kattha pana tumhe parisaªkath±”ti raññ± vutt± imesu divasesu jetavane vasati, tatthass± pavatti½ na j±n±m±ti. “Tena hi gacchatha, na½ tattha vicinath±”ti raññ± anuññ±t± attano upaµµh±ke gahetv± jetavana½ gantv± vicinant± viya hutv± m±l±kacavara½ by³hitv± tass± sar²ra½ mañcaka½ ±ropetv± nagara½ pavesetv± “samaºassa gotamassa s±vak± ‘satthun± kata½ p±pakamma½ paµicch±dess±m±’ti sundari½ m±retv± m±l±kacavarantare nikkhipi½s³”ti rañño ±rocesu½. R±j±pi anupaparikkhitv± “tena hi gacchatha, nagara½ ±hiº¹ath±”ti ±ha. Te nagarav²th²su “passatha samaº±na½ sakyaputtiy±na½ kamman”ti-±d²ni vadant± vicaritv± puna rañño nivesanadv±ra½ agama½su. R±j± sundariy± sar²ra½ ±makasus±ne aµµaka½ ±ropetv± rakkh±pesi. S±vatthiv±sino µhapetv± ariyas±vake yebhuyyena “passatha samaº±na½ sakyaputtiy±na½ kamman”ti-±d²ni vatv± antonagare bahinagare ca bhikkh³ akkosant± vicari½su. Tena vutta½– “yad± te aññi½su titthiy± paribb±jak± ‘vodiµµh± kho sundar²”’ti-±di. Tattha aññi½s³ti j±ni½su. Vodiµµh±ti byapadiµµh±, jetavana½ ±gacchant² ca gacchant² ca visesato diµµh±, bahula½ diµµh±ti attho. Parikh±k³peti d²ghik±v±µe Y± s±, mah±r±ja, sundar²ti, mah±r±ja, y± s± imasmi½ nagare r³pasundarat±ya “sundar²”ti p±kaµ± abhiññ±t± paribb±jik±. S± no na dissat²ti s± amh±ka½ cakkhu viya j²vita½ viya ca piy±yitabb±, id±ni na dissati. Yath±nikkhittanti purise ±º±petv± m±l±kacavarantare attan± yath±µhapita½. “Yath±nikh±tan”tipi p±µho, pathaviya½ nikh±tappak±ranti attho. Rathiy±ya rathiyanti v²thito v²thi½. V²th²ti hi vinivijjhanakaracch±. Siªgh±µakanti tikoºaracch±. Alajjinoti na lajjino, p±pajigucch±virahit±ti attho. Duss²l±ti niss²l±. P±padhamm±ti l±makasabh±v± nih²n±c±r±. Mus±v±dinoti duss²l± sam±n± “s²lavanto mayan”ti alikav±dit±ya mus±v±dino. Abrahmac±rinoti “methunappaµisevit±ya aseµµhac±rino ime hi n±m±”ti h²¼ent± vadanti. Dhammac±rinoti kusaladhammac±rino. Samac±rinoti k±yakamm±disamac±rino. Kaly±ºadhamm±ti sundarasabh±v±, paµij±nissanti n±m±ti sambandho. N±masaddayogena hi ettha paµij±nissant²ti an±gatak±lavacana½. S±maññanti samaºabh±vo samitap±pat±. Brahmaññanti seµµhabh±vo b±hitap±pat±. Kutoti kena k±raºena. Apagat±ti apet± paribhaµµh±. Purisakiccanti methunappaµisevana½ sandh±ya vadanti. Atha bhikkh³ ta½ pavatti½ bhagavato ±rocesu½. Satth± “tena hi, bhikkhave, tumhepi te manusse im±ya g±th±ya paµicodeth±”ti vatv± “abh³tav±d²”ti g±tham±ha. Ta½ sandh±ya vutta½– “atha kho sambahul±…pe… nih²nakamm± manuj± paratth±”ti. Tattha neso, bhikkhave, saddo cira½ bhavissat²ti ida½ satth± tassa ayasassa nipphatti½ sabbaññutaññ±ºena j±nitv± bhikkh³ samass±sento ±ha. G±th±ya½ abh³tav±d²ti parassa dosa½ adisv±va mus±v±da½ katv± abh³tena atacchena para½ abbh±cikkhanto. Yo v±pi katv±ti yo v± pana p±pakamma½ katv± “n±ha½ eta½ karom²”ti ±ha. Pecca sam± bhavant²ti te ubhopi jan± ito paraloka½ gantv± niray³pagamanena gatiy± sam± bhavanti. Gatiyeva hi nesa½ paricchinn±, ±y³ pana aparicchinn±. Bahukañhi p±pa½ katv± cira½ niraye paccati, parittaka½ katv± appamattakameva k±la½ paccati. Yasm± pana nesa½ ubhinnampi l±makameva kamma½, tena vutta½– nih²nakamm± manuj± paratth±ti. “Paratth±”ti imassa pana padassa purato “pecc±”tipadena sambandho, pecca parattha ito gantv± te nih²nakamm± paraloke sam± bhavant²ti attho. Pariy±puºitv±ti uggahetv±. Ak±rak±ti apar±dhassa na k±rak±. Nayimehi katanti eva½ kira nesamahosi– imehi samaºehi sakyaputtiyehi addh± ta½ p±pakamma½ na kata½, ya½ aññatitthiy± ugghositv± sakalanagara½ ±hiº¹i½su, yasm± ime amhesu eva½ asabbh±hi pharus±hi v±c±hi abbh±cikkhantesupi na kiñci vik±ra½ dassenti, khantisoraccañca na vijahanti, kevala½ pana “abh³tav±d² niraya½ upet²”ti dhamma½yeva vadant± sapantiyeva, ime samaº± sakyaputtiy± amhe anupadh±retv± abbh±cikkhante sapanti, sapatha½ karont± viya vadanti Atha v± “yo v±pi katv± ‘na karomi’ c±h±”ti vadant± sapanti, attano ak±rakabh±va½ bodhetu½ amh±ka½ sapatha½ karonti imeti attho. Tesañhi manuss±na½ bhagavat± bh±sitag±th±ya savanasamanantarameva buddh±nubh±vena s±rajja½ okkami, sa½vego uppajji “nayida½ amhehi paccakkhato diµµha½, suta½ n±ma tath±pi hoti, aññath±pi hoti, ete ca aññatitthiy± imesa½ anatthak±m± ahitak±m±, tasm± te saddh±ya nayida½ amhehi vattabba½, dujj±n± hi samaº±”ti. Te tato paµµh±ya tato orami½su. R±j±pi yehi sundar² m±rit±, tesa½ j±nanattha½ purise ±º±pesi. Atha te dhutt± tehi kah±paºehi sura½ pivant± aññamañña½ kalaha½ kari½su. Tesu hi eko eka½ ±ha– “tva½ sundari½ ekappah±rena m±retv± m±l±kacavarantare khipitv± tato laddhakah±paºehi sura½ pivasi, hotu hot³”ti. R±japuris± ta½ sutv± te dhutte gahetv± rañño dassesu½. R±j± “tumhehi s± m±rit±”ti te dhutte pucchi. “¾ma, dev±”ti. “Kehi m±r±pit±”ti? “Aññatitthiyehi, dev±”ti. R±j± titthiye pakkos±petv± tamattha½ paµij±n±petv±, “aya½ sundar² tassa samaºassa gotamassa avaººa½ ±ropetuk±mehi amhehi m±r±pit±, neva gotamassa, na gotamas±vak±na½ doso atthi, amh±kameva dosoti eva½ vadant± nagara½ ±hiº¹ath±”ti ±º±pesi. Te tath± aka½su. Mah±jano sammadeva saddahi. Titthiy±na½ dhikk±ra½ ak±si, titthiy± manussavadhadaº¹a½ p±puºi½su. Tato paµµh±ya buddhassa bhikkhusaªghassa ca bhiyyosomatt±ya sakk±rasamm±no mah± ahosi. Bhikkh³ acchariyabbhutacittaj±t± bhagavanta½ abhiv±detv± attaman± paµivedesu½. Tena vutta½– “atha kho sambahul± bhikkh³…pe… antarahito so, bhante, saddo”ti. Kasm± pana bhagav± “titthiy±na½ ida½ kamman”ti bhikkh³na½ n±rocesi? Ariy±na½ t±va ±rocanena payojana½ natthi, puthujjanesu pana “ye na saddaheyyu½, tesa½ ta½ d²gharatta½ ahit±ya dukkh±ya sa½vatteyy±”ti n±rocesi. Apiceta½ buddh±na½ an±ciººa½, ya½ an±gatassa ²disassa vatthussa ±cikkhana½. Par±nuddesikameva hi bhagav± sa½kilesapakkha½ vibh±veti kammañca katok±sa½ na sakk± nivattetunti abbhakkh±na½ tannimittañca bhagav± ajjhupekkhanto nis²di. Vuttañheta½–
“Na antalikkhe na samuddamajjhe,
na pabbat±na½ vivara½ pavissa;
na vijjat² so jagatippadeso,
yatthaµµhito mucceyya p±pakamm±”ti. (Dha. pa. 127; mi. pa. 4.2.4).
Etamattha½ viditv±ti mammacchedanavasen±pi b±lajanehi pavattita½ duruttavacana½ khantibalasamann±gatassa dh²rassa duttitikkh± n±ma natth²ti imamattha½ sabb±k±rato viditv±. Ima½ ud±nanti ima½ adhiv±sanakhantibalavibh±vana½ ud±na½ ud±nesi. Tattha tudanti v±c±ya jan± asaññat±, sarehi saªg±magata½va kuñjaranti k±yikasa½var±d²su kassacipi sa½varassa abh±vena asa½yat± avin²t± b±lajan± sarehi s±yakehi saªg±magata½ yuddhagata½ kuñjara½va hatthin±ga½ paµiyodh± viya v±c±satt²hi tudanti vijjhanti, aya½ tesa½ sabh±vo Sutv±na v±kya½ pharusa½ ud²rita½, adhiv±saye bhikkhu aduµµhacittoti ta½ pana tehi b±lajanehi ud²rita½ bh±sita½ mammaghaµµanavasena pavattita½ pharusa½ v±kya½ vacana½ abh³ta½ bh³tato nibbeµhento mama kakac³pama-ov±da½ (ma. ni. 1.222 ±dayo) anussaranto ²sakampi aduµµhacitto hutv± “sa½s±rasabh±vo eso”ti sa½s±re bhaya½ ikkhaºas²lo bhikkhu adhiv±saye, adhiv±sanakhantiya½ µhatv± khameyy±ti attho. Etth±ha– ki½ pana ta½ kamma½, ya½ aparim±ºak±la½ sakkacca½ upacitavipulapuññasambh±ro satth± eva½ d±ruºa½ abh³tabbhakkh±na½ p±puº²ti? Vuccate– aya½ so bhagav± bodhisattabh³to at²taj±tiya½ mun±¼i n±ma dhutto hutv± p±pajanasev² ayonisomanasik±rabahulo vicarati. So ekadivasa½ surabhi½ n±ma paccekasambuddha½ nagara½ piº¹±ya pavisitu½ c²vara½ p±rupanta½ passi. Tasmiñca samaye aññatar± itth² tassa avid³rena gacchati. Dhutto “abrahmac±r² aya½ samaºo”ti abbh±cikkhi. So tena kammena bah³ni vassasatasahass±ni niraye paccitv± tasseva kammassa vip±k±vasesena id±ni buddho hutv±pi sundariy± k±raº± abh³tabbhakkh±na½ p±puºi. Yath± ceta½, eva½ ciñcam±ºavik±d²na½ vik±rakitth²na½ bhagavato abbhakkh±n±d²ni dukkh±ni patt±ni, sabb±ni pubbe katassa kammassa vip±k±vases±ni, y±ni “kammapilotik±n²”ti vuccanti. Vuttañheta½ apad±ne (apa. thera 1.39.64-96)–
“Anotattasar±sanne, ramaº²ye sil±tale;
n±n±ratanapajjote, n±n±gandhavanantare.
“Mahat± bhikkhusaªghena, pareto lokan±yako;
±s²no by±kar² tattha, pubbakamm±ni attano.
“Suº±tha bhikkhavo mayha½, ya½ kamma½ pakata½ may±;
pilotikassa kammassa, buddhattepi vipaccati.
1. “Mun±¼i n±maha½ dhutto, pubbe aññ±su j±tisu;
paccekabuddha½ surabhi½, abbh±cikkhi½ ad³saka½.
“Tena kammavip±kena, niraye sa½sari½ cira½;
bah³ vassasahass±ni, dukkha½ vedemi vedana½.
“Tena kamm±vasesena, idha pacchimake bhave;
abbhakkh±na½ may± laddha½, sundarik±ya k±raº±.
2. “Sabb±bhibhussa buddhassa, nando n±m±si s±vako;
ta½ abbhakkh±ya niraye, cira½ sa½sarita½ may±.
“Dasa vassasahass±ni, niraye sa½sari½ cira½;
manussabh±va½ laddh±ha½, abbhakkh±na½ bahu½ labhi½.
“Tena kamm±vasesena, ciñcam±ºavik± mama½;
abbh±cikkhi abh³tena, janak±yassa aggato.
3. “Br±hmaºo sutav± ±si½, aha½ sakkatap³jito;
mah±vane pañcasate, mante v±cemi m±ºave.
“Tatth±gato is² bh²mo, pañc±bhiñño mahiddhiko;
tañc±ha½ ±gata½ disv±, abbh±cikkhi½ ad³saka½.
“Tatoha½ avaca½ sisse, k±mabhog² aya½ isi;
mayhampi bh±sam±nassa, anumodi½su m±ºav±.
“Tato m±ºavak± sabbe, bhikkham±na½ kule kule;
mah±janassa ±ha½su, k±mabhog² aya½ isi.
“Tena kammavip±kena, pañca bhikkhusat± ime;
abbhakkh±na½ labhu½ sabbe, sundarik±ya k±raº±.
4. “Vem±tubh±tika½ pubbe, dhanahetu hani½ aha½;
pakkhipi½giriduggasmi½, sil±ya ca api½sayi½.
“Tena kammavip±kena, devadatto sila½ khipi;
aªguµµha½ pi½say² p±de, mama p±s±ºasakkhar±.
5. “Pureha½ d±rako hutv±, k²¼am±no mah±pathe;
paccekabuddha½ disv±na, magge sakalika½ khipi½.
“Tena kammavip±kena, idha pacchimake bhave;
vadhattha½ ma½ devadatto, abhim±re payojayi.
6. “Hatth±roho pure ±si½, paccekamunimuttama½;
piº¹±ya vicaranta½ ta½, ±s±desi½ gajenaha½.
“Tena kammavip±kena, bhanto n±¼±gir² gajo;
giribbaje puravare, d±ruºo samup±gami.
7. “R±j±ha½ patthivo ±si½, sattiy± purise hani½;
tena kammavip±kena, niraye paccisa½ bhusa½.
“Kammuno tassa sesena, sod±ni sakala½ mama;
p±de chavi½ pakappesi, na hi kamma½ vinassati.
8. “Aha½ kevaµµag±masmi½, ahu½ kevaµµad±rako;
macchake gh±tite disv±, janayi½ somanassaka½.
“Tena kammavip±kena, s²sadukkha½ ah³ mama;
sakk± ca sabbe haññi½su, yad± hani viµaµ³bho.
9. “Phussass±ha½ p±vacane, s±vake paribh±sayi½;
yava½ kh±datha bhuñjatha, m± ca bhuñjatha s±layo.
“Tena kammavip±kena, tem±sa½ kh±dita½ yava½;
nimantito br±hmaºena, verañj±ya½ vasi½ tad±.
10. “Nibbuddhe vattam±namhi, mallaputta½ niheµhayi½;
tena kammavip±kena, piµµhidukkha½ ah³ mama.
11. “Tikicchako aha½ ±si½, seµµhiputta½ virecayi½;
tena kammavip±kena, hoti pakkhandik± mama.
12. “Avac±ha½ jotip±lo, kassapa½ sugata½ tad±;
kuto nu bodhi muº¹assa, bodhi paramadullabh±.
“Tena kammavip±kena, acari½ dukkara½ bahu½;
chabbass±nuruvel±ya½, tato bodhi½ ap±puºi½.
“N±ha½ etena maggena, p±puºi½ bodhimuttama½;
kummaggena gavesissa½, pubbakammena v±rito.
“Puññap±paparikkh²ºo, sabbasant±pavajjito;
asoko anup±y±so, nibb±yissaman±savo.
“Eva½ jino viy±k±si, bhikkhusaªghassa aggato;
sabb±bhiññ±balappatto, anotattamah±sare”ti. (Apa. thera 1.39.64-96).
Aµµhamasuttavaººan± niµµhit±.