10. K²µ±girisuttavaººan±

174. Eva½ me sutanti k²µ±girisutta½. Tattha k±s²s³ti eva½n±make janapade. Etha tumhepi, bhikkhaveti etha tumhepi, bhikkhave, ime pañca ±nisa½se sampassam±n± aññatreva rattibhojan± bhuñjatha. Iti bhagav± ratti½ vik±labhojana½, div± vik±labhojananti im±ni dve bhojan±ni ekappah±rena ajah±petv± ekasmi½ samaye div± vik±labhojanameva jah±pesi, puna k±la½ atin±metv± ratti½ vik±labhojana½ jah±pento evam±ha. Kasm±? Im±ni hi dve bhojan±ni vattam±n±ni vaµµe ±ciºº±ni sam±ciºº±ni nadi½ otiººa-udaka½ viya anupakkhand±ni, niv±tesu ca gharesu subhojan±ni bhuñjitv± va¹¹hit± sukhum±l± kulaputt± dve bhojan±ni ekappah±rena pajahant± kilamanti. Tasm± ekappah±rena ajah±petv± bhadd±lisutte div± vik±labhojana½ jah±pesi, idha ratti½ vik±labhojana½. Jah±pento pana na tajjitv± v± niggaºhitv± v±, tesa½ pah±napaccay± pana app±b±dhatañca sañj±nissath±ti eva½ ±nisa½sa½ dassetv±va jah±pesi. K²µ±gir²ti tassa nigamassa n±ma½.
175. Assajipunabbasuk±ti assaji ca punabbasuko ca chasu chabbaggiyesu dve gaº±cariy±. Paº¹uko lohitako mettiyo bhummajako assaji punabbasukoti ime cha jan± chabbaggiy± n±ma. Tesu paº¹ukalohitak± attano parisa½ gahetv± s±vatthiya½ vasanti, mettiyabhummajak± r±jagahe, ime dve jan± k²µ±girismi½ ±v±sik± honti. ¾v±sik±ti nibaddhav±sino, ta½nibandh± akata½ sen±sana½ karonti, jiººa½ paµisaªkharonti, kate issar± honti. K±likanti an±gate k±le pattabba½ ±nisa½sa½.
178. May± ceta½, bhikkhaveti idha ki½ dasseti? Bhikkhave, divasassa tayo v±re bhuñjitv± sukhavedana½yeva upp±dento na imasmi½ s±sane kiccak±r² n±ma hoti, ettak± pana vedan± sevitabb±, ettak± na sevitabb±ti etamattha½ dassetu½ ima½ desana½ ±rabhi. Evar³pa½ sukhavedana½ pajahath±ti idañca gehassitasomanassavasena vutta½, upasampajja viharath±ti idañca nekkhammasitasomanassavasena Ito paresupi dv²su v±resu gehassitanekkhammasit±na½yeva domanass±nañca upekkh±nañca vasena attho veditabbo.
181. Eva½ sevitabb±sevitabbavedana½ dassetv± id±ni yesa½ appam±dena kicca½ kattabba½, yesañca na kattabba½, te dassetu½ n±ha½, bhikkhave sabbesa½yev±ti-±dim±ha. Tattha kata½ tesa½ appam±den±ti tesa½ ya½ appam±dena kattabba½, ta½ kata½. Anulomik±n²ti paµipatti-anulom±ni kammaµµh±nasapp±y±ni, yattha vasantena sakk± honti maggaphal±ni p±puºitu½. Indriy±ni samann±nayam±n±ti saddh±d²ni indriy±ni sam±na½ kurum±n±.
182. Sattime, bhikkhave, puggal±ti idha ki½ dasseti? Yesa½ appam±dena karaº²ya½ natthi, te dve honti. Yesa½ atthi, te pañc±ti eva½ sabbepi ime satta puggal± hont²ti imamattha½ dasseti.
Tattha ubhatobh±gavimuttoti dv²hi bh±gehi vimutto. Ar³pasam±pattiy± r³pak±yato vimutto, maggena n±mak±yato. So catunna½ ar³pasam±patt²na½ ekekato vuµµh±ya saªkh±re sammasitv± arahatta½ patt±na½ catunna½, nirodh± vuµµh±ya arahatta½ patta-an±g±mino ca vasena pañcavidho hoti. P±¼i panettha– “katamo ca puggalo ubhatobh±gavimutto, idhekacco puggalo aµµha vimokkhe k±yena phusitv± viharati, paññ±ya cassa disv± ±sav± parikkh²º± hont²”ti (pu. pa. 208) eva½ abhidhamme aµµhavimokkhal±bhino vasena ±gat±.
Paññ±vimuttoti paññ±ya vimutto. So sukkhavipassako, cat³hi jh±nehi vuµµh±ya arahatta½ patt± catt±ro c±ti imesa½ vasena pañcavidhova hoti. P±¼i panettha aµµhavimokkhapaµikkhepavaseneva ±gat±. Yath±ha– “na heva kho aµµha vimokkhe k±yena phusitv± viharati, paññ±ya cassa disv± ±sav± parikkh²º± honti. Aya½ vuccati puggalo paññ±vimutto”ti.
Phuµµhanta½ sacchikarot²ti k±yasakkh². Yo jh±naphassa½ paµhama½ phusati, pacch± nirodha½ nibb±na½ sacchikaroti, so sot±pattiphalaµµha½ ±di½ katv± y±va arahattamaggaµµh± chabbidho hont²ti veditabbo. Tenev±ha– “idhekacco puggalo aµµha vimokkhe k±yena phusitv± viharati, paññ±ya cassa disv± ekacce ±sav± parikkh²º± honti. Aya½ vuccati puggalo k±yasakkh²”ti.
Diµµhanta½ pattoti diµµhippatto. Tatrida½ saªkhepalakkhaºa½– dukkh± saªkh±r±, sukho nirodhoti ñ±ta½ hoti diµµha½ vidita½ sacchikata½ phusita½ paññ±y±ti diµµhippatto. Vitth±rato panesopi k±yasakkhi viya chabbidho hoti. Tenev±ha– “idhekacco puggalo ida½ dukkhanti yath±bh³ta½ paj±n±ti…pe… aya½ dukkhanirodhag±min² paµipad±ti yath±bh³ta½ paj±n±ti, tath±gatappavedit± cassa dhamm± paññ±ya vodiµµh± honti vocarit±…pe… aya½ vuccati puggalo diµµhippatto”ti (pu. pa. 208).
Saddh±vimuttoti saddh±ya vimutto. Sopi vuttanayeneva chabbidho hoti. Tenev±ha– “idhekacco puggalo ida½ dukkhanti– yath±bh³ta½ paj±n±ti…pe… aya½ dukkhanirodhag±min² paµipad±ti yath±bh³ta½ paj±n±ti Tath±gatappavedit± cassa dhamm± paññ±ya vodiµµh± honti vocarit±…pe… no ca kho yath± diµµhippattassa. Aya½ vuccati puggalo saddh±vimutto”ti (pu. pa. 208). Etesu hi saddh±vimuttassa pubbabh±gamaggakkhaºe saddahantassa viya okappentassa viya adhimuccantassa viya ca kilesakkhayo hoti, diµµhippattassa pubbabh±gamaggakkhaºe kilesacchedakañ±ºa½ adandha½ tikhiºa½ s³ra½ hutv± vahati. Tasm± yath± n±ma n±titikhiºena asin± kadali½ chindantassa chinnaµµh±na½ na maµµha½ hoti, asi na s²gha½ vahati, saddo suyyati, balavataro v±y±mo k±tabbo hoti, evar³p± saddh±vimuttassa pubbabh±gamaggabh±van±. Yath± pana nisita-asin± kadali½ chindantassa chinnaµµh±na½ maµµha½ hoti, asi s²gha½ vahati, saddo na suyyati, balavav±y±makicca½ na hoti, evar³p± paññ±vimuttassa pubbabh±gamaggabh±van± veditabb±.
Dhamma½ anussarat²ti dhamm±nus±r². Dhammoti paññ±, paññ±pubbaªgama½ magga½ bh±vet²ti attho. Saddh±nus±rimhi ca eseva nayo. Ubho panete sot±pattimaggaµµh±yeva. Vuttampi ceta½– “yassa puggalassa sot±pattiphalasacchikiriy±ya paµipannassa paññindriya½ adhimatta½ hoti, paññ±v±hi½ paññ±pubbaªgama½ ariyamagga½ bh±veti Aya½ vuccati puggalo dhamm±nus±r²”ti (pu. pa. 208). Tath±– “yassa puggalassa sot±pattiphalasacchikiriy±ya paµipannassa saddhindriya½ adhimatta½ hoti, saddh±v±hi½ saddh±pubbaªgama½ ariyamagga½ bh±veti. Aya½ vuccati puggalo saddh±nus±r²”ti. Ayamettha saªkhepo. Vitth±rato panes± ubhatobh±gavimutt±dikath± visuddhimagge paññ±bh±van±dhik±re vutt±. Tasm± tattha vuttanayeneva veditabb±. Y± panes± etesa½ vibh±gadassanattha½ idha p±¼i ±gat±, tattha yasm± r³pasam±pattiy± vin± ar³pasam±pattiyo n±ma natthi, tasm± ±rupp±ti vuttepi aµµha vimokkh± vutt±va hont²ti veditabb±.
K±yena phusitv±ti sahaj±tan±mak±yena phusitv±. Paññ±ya cassa disv±ti paññ±ya ca etassa ariyasaccadhamme disv±. Ekacce ±sav±ti paµhamamagg±d²hi pah±tabb± ekadesa-±sav±. Tath±gatappavedit±ti tath±gatena pavedit± catusaccadhamm±. Paññ±ya vodiµµh± hont²ti imasmi½ µh±ne s²la½ kathita½, imasmi½ sam±dhi, imasmi½ vipassan±, imasmi½ maggo, imasmi½ phalanti eva½ atthena atthe k±raºena k±raºe ciººacaritatt± maggapaññ±ya sudiµµh± honti. Vocarit±ti vicarit±. Saddh± niviµµh± hot²ti okappanasaddh± patiµµhit± hoti. Mattaso nijjh±na½ khamant²ti matt±ya olokana½ khamanti. Saddh±mattanti saddh±yeva, itara½ tasseva vevacana½
Iti imesu appam±dena karaº²yesu puggalesu tayo paµividdhamaggaphal± sekh±. Tesu anulomasen±sana½ sevam±n± kaly±ºamitte bhajam±n± indriy±ni samann±nayam±n± anupubbena arahatta½ gaºhanti. Tasm± tesa½ yath±µhitova p±¼i-attho. Avas±ne pana dve sot±pattimaggasamaªgino. Tehi tassa maggassa anulomasen±sana½ sevita½, kaly±ºamitt± bhajit±, indriy±ni samann±n²t±ni. Upari pana tiººa½ magg±na½ atth±ya sevam±n± bhajam±n± samann±nayam±n± anupubbena arahatta½ p±puºissant²ti ayamettha p±¼i-attho.
Vitaº¹av±d² pana imameva p±¼i½ gahetv±– “lokuttaramaggo na ekacittakkhaºiko, bahucittakkhaºiko”ti vadati. So vattabbo– “yadi aññena cittena sen±sana½ paµisevati, aññena kaly±ºamitte bhajati, aññena indriy±ni samann±neti, añña½ maggacittanti sandh±ya tva½ ‘na ekacittakkhaºiko maggo, bahucittakkhaºiko’ti vadasi, eva½ sante sen±sana½ sevam±no n²lobh±sa½ pabbata½ passati, vana½ passati, migapakkh²na½ sadda½ suº±ti, pupphaphal±na½ gandha½ gh±yati, p±n²ya½ pivanto rasa½ s±yati, nis²danto nipajjanto phassa½ phusati. Eva½ te pañcaviññ±ºasamaªg²pi lokuttaradhammasamaªg²yeva bhavissati. Sace paneta½ sampaµicchasi, satth±r± saddhi½ paµivirujjhasi. Satth±r± hi pañcaviññ±ºak±y± ekanta½ aby±kat±va vutt±, ta½samaªgissa kusal±kusala½ paµikkhitta½, lokuttaramaggo ca ekantakusalo. Tasm± pajaheta½ v±dan”ti paññapetabbo. Sace paññatti½ na upagacchati, “gaccha p±tova vih±ra½ pavisitv± y±gu½ piv±h²”ti uyyojetabbo.
183. N±ha½ bhikkhave, ±dikenev±ti aha½, bhikkhave, paµhamameva maº¹³kassa uppatitv± gamana½ viya aññ±r±dhana½ arahatte patiµµh±na½ na vad±mi. Anupubbasikkh±ti karaºatthe paccattavacana½. Parato padadvayepi eseva nayo. Saddh±j±toti okappaniyasaddh±ya j±tasaddho. Upasaªkamat²ti gar³na½ sam²pa½ gacchati. Payirup±sat²ti santike nis²dati. Dh±ret²ti s±dhuka½ katv± dh±reti. Chando j±yat²ti kattukamyat±kusalacchando j±yati. Ussahat²ti v²riya½ karoti. Tulet²ti anicca½ dukkha½ anatt±ti tulayati. Tulayitv± padahat²ti eva½ t²raºavipassan±ya tulayanto maggapadh±na½ padahati. Pahitattoti pesitacitto. K±yena ceva paramasaccanti n±mak±yena nibb±nasacca½ sacchikaroti. Paññ±ya c±ti n±mak±yasampayutt±ya maggapaññ±ya paµivijjhati passati.
Id±ni yasm± te satthu ±gamana½ sutv± paccuggamanamattampi na aka½su, tasm± tesa½ cariya½ garahanto s±pi n±ma, bhikkhave, saddh± n±hos²ti-±dim±ha. Tattha k²vad³revimeti kittaka½ d³re µh±ne. Yojanasatampi yojanasahassampi apakkant±ti vattu½ vaµµati, na pana kiñci ±ha. Catuppada½ veyy±karaºanti catusaccaby±karaºa½ sandh±ya vutta½.
184. Yassuddiµµhass±ti yassa uddiµµhassa. Yopi so, bhikkhave, satth±ti b±hirakasatth±ra½ dasseti. Evar³p²ti eva½j±tik±. Paºopaºaviy±ti paºaviy± ca opaºaviy± ca Na upet²ti na hoti. Kayavikkayak±le viya agghava¹¹hanah±pana½ na hot²ti attho. Aya½ goºo ki½ agghati, v²sati agghat²ti bhaºanto paºati n±ma. Na v²sati agghati, dasa agghat²ti bhaºanto opaºati n±ma. Ida½ paµisedhento ±ha “paºopaºaviy± na upet²”ti. Id±ni ta½ paºopaºaviya½ dassetu½ evañca no assa, atha na½ kareyy±ma, na ca no evamassa, na na½ kareyy±m±ti ±ha.
Ki½ pana, bhikkhaveti, bhikkhave, ya½ tath±gato sabbaso ±misehi visa½saµµho viharati, eva½ visa½saµµhassa satthuno evar³p± paºopaºaviy± ki½ yujjissati? Pariyog±hiya vattatoti pariyog±hitv± ukkhipitv± gahetv± vattantassa. Ayamanudhammoti aya½ sabh±vo. J±n±ti bhagav±, n±ha½ j±n±m²ti bhagav± ek±sanabhojane ±nisa½sa½ j±n±ti, aha½ na j±n±m²ti mayi saddh±ya divasassa tayo v±re bhojana½ pah±ya ek±sanabhojana½ bhuñjati. Ru¼ahan²yanti rohan²ya½. Ojavantanti sinehavanta½. K±ma½ taco c±ti imin± caturaªgav²riya½ dasseti. Ettha hi taco eka½ aªga½, nh±ru eka½, aµµhi eka½, ma½salohita½ ekanti eva½ caturaªgasamann±gata½ v²riya½ adhiµµhahitv± arahatta½ appatv± na vuµµhahiss±m²ti eva½ paµipajjat²ti dasseti. Sesa½ sabbattha utt±nameva. Desana½ pana bhagav± neyyapuggalassa vasena arahattanik³µena niµµh±pes²ti.

Papañcas³daniy± majjhimanik±yaµµhakath±ya

K²µ±girisuttavaººan± niµµhit±.

Dutiyavaggavaººan± niµµhit±.