4. Mah±m±lukyasuttavaººan±
129. Eva½ me sutanti mah±m±lukyasutta½. Tattha orambh±giy±n²ti heµµh± koµµh±sik±ni k±mabhave nibbattisa½vattanik±ni. Sa½yojan±n²ti bandhan±ni. Kassa kho n±m±ti kassa devassa v± manussassa v± desit±ni dh±resi, ki½ tvameveko assosi, na añño koc²ti? Anuset²ti appah²nat±ya anuseti. Anusayam±no sa½yojana½ n±ma hoti. Ettha ca bhagavat± sa½yojana½ pucchita½, therenapi sa½yojanameva by±kata½. Eva½ santepi tassa v±de bhagavat± doso ±ropito. So kasm±ti ce? Therassa tath±laddhikatt±. Ayañhi tassa laddhi “samud±c±rakkhaºeyeva kilesehi sa½yutto n±ma hoti, itarasmi½ khaºe asa½yutto”ti. Tenassa bhagavat± doso ±ropito. Ath±yasm± ±nando cintesi– “bhagavat± bhikkhusaªghassa dhamma½ desess±m²ti attano dhammat±yeva aya½ dhammadesan± ±raddh±, s± imin± apaº¹itena bhikkhun± visa½v±dit±. Hand±ha½ bhagavanta½ y±citv± bhikkh³na½ dhamma½ desess±m²”ti. So evamak±si. Ta½ dassetu½ “eva½ vutte ±yasm± ±nando”ti-±di vutta½. Tattha sakk±yadiµµhipariyuµµhiten±ti sakk±yadiµµhiy± gahitena abhibh³tena. Sakk±yadiµµhipareten±ti sakk±yadiµµhiy± anugatena. Nissaraºanti diµµhinissaraºa½ n±ma nibb±na½, ta½ yath±bh³ta½ nappaj±n±ti. Appaµivin²t±ti avinodit± an²haµ±. Orambh±giya½ sa½yojananti heµµh±bh±giyasa½yojana½ n±ma hoti. Sesapadesupi eseva nayo. Sukkapakkho utt±natthoyeva. “S±nusay± pah²yat²”ti vacanato panettha ekacce “añña½ sa½yojana½ añño anusayo”ti vadanti. “Yath± hi sabyañjana½ bhattan”ti vutte bhattato añña½ byañjana½ hoti, eva½ “s±nusay±”ti vacanato pariyuµµh±nasakk±yadiµµhito aññena anusayena bhavitabbanti tesa½ laddhi. Te “sas²sa½ p±rupitv±”ti-±d²hi paµikkhipitabb±. Na hi s²sato añño puriso atthi. Ath±pi siy±– “yadi tadeva sa½yojana½ so anusayo, eva½ sante bhagavat± therassa taruº³pamo up±rambho du-±ropito hot²”ti. Na du-±ropito, kasm±? Eva½laddhikatt±ti vitth±ritameta½. Tasm± soyeva kileso bandhanaµµhena sa½yojana½, appah²naµµhena anusayoti imamattha½ sandh±ya bhagavat± “s±nusay± pah²yat²”ti eva½ vuttanti veditabba½. 132. Taca½ chetv±ti-±d²su ida½ opammasa½sandana½– tacacchedo viya hi sam±patti daµµhabb±, pheggucchedo viya vipassan±, s±racchedo viya maggo. Paµipad± pana lokiyalokuttaramissak±va vaµµati. Evamete daµµhabb±ti evar³p± puggal± eva½ daµµhabb±. 133. Upadhivivek±ti upadhivivekena. Imin± pañcak±maguºaviveko kathito. Akusal±na½ dhamm±na½ pah±n±ti imin± n²varaºappah±na½ kathita½. K±yaduµµhull±na½ paµippassaddhiy±ti imin± k±y±lasiyapaµippassaddhi kathit±. Vivicceva k±meh²ti upadhivivekena k±mehi vin± hutv±. Vivicca akusaleh²ti akusal±na½ dhamm±na½ pah±nena k±yaduµµhull±na½ paµippassaddhiy± ca akusalehi vin± hutv±. Yadeva tattha hot²ti ya½ tattha antosam±pattikkhaºeyeva sam±pattisamuµµhitañca r³p±didhammaj±ta½ hoti. Te dhammeti te r³pagatanti-±din± nayena vutte r³p±dayo dhamme. Aniccatoti na niccato. Dukkhatoti na sukhato. Rogatoti-±d²su ±b±dhaµµhena rogato, antodosaµµhena gaº¹ato, anupaviddhaµµhena dukkhajananaµµhena ca sallato, dukkhaµµhena aghato, rogaµµhena ±b±dhato, asakaµµhena parato, palujjanaµµhena palokato, nissattaµµhena suññato, na attaµµhena anattato. Tattha aniccato, palokatoti dv²hi padehi aniccalakkhaºa½ kathita½, dukkhatoti-±d²hi chahi dukkhalakkhaºa½, parato suññato anattatoti t²hi anattalakkhaºa½. So tehi dhammeh²ti so tehi eva½ tilakkhaºa½ ±ropetv± diµµhehi antosam±pattiya½ pañcakkhandhadhammehi. Citta½ paµiv±pet²ti citta½ paµisa½harati moceti apaneti. Upasa½harat²ti vipassan±citta½ t±va savanavasena thutivasena pariyattivasena paññattivasena ca eta½ santa½ nibb±nanti eva½ asaªkhat±ya amat±ya dh±tuy± upasa½harati. Maggacitta½ nibb±na½ ±rammaºakaraºavaseneva eta½ santameta½ paº²tanti na eva½ vadati, imin± pana ±k±rena ta½ paµivijjhanto tattha citta½ upasa½harat²ti attho. So tattha µhitoti t±ya tilakkhaº±rammaº±ya vipassan±ya µhito. ¾sav±na½ khaya½ p±puº±t²ti anukkamena catt±ro magge bh±vetv± p±puº±ti Teneva dhammar±gen±ti samathavipassan±dhamme chandar±gena. Samathavipassan±su hi sabbaso chandar±ga½ pariy±d±tu½ sakkonto arahatta½ p±puº±ti, asakkonto an±g±m² hoti. Yadeva tattha hoti vedan±gatanti idha pana r³pa½ na gahita½. Kasm±? Samatikkantatt±. Ayañhi heµµh± r³p±vacarajjh±na½ sam±pajjitv± r³pa½ atikkamitv± ar³p±vacarasam±patti½ sam±pannoti samathavasenapinena r³pa½ atikkanta½, heµµh± r³pa½ sammadeva sammasitv± ta½ atikkamma id±ni ar³pa½ sammasat²ti vipassan±vasenapinena r³pa½ atikkanta½. Ar³pe pana sabbasopi r³pa½ natth²ti ta½ sandh±yapi idha r³pa½ na gahita½. Atha kiñcarah²ti ki½ pucch±m²ti pucchati? Samathavasena gacchato cittekaggat± dhura½ hoti, so cetovimutto n±ma. Vipassan±vasena gacchato paññ± dhura½ hoti, so paññ±vimutto n±m±ti ettha therassa kaªkh± natthi. Aya½ sabh±vadhammoyeva, samathavaseneva pana gacchantesu eko cetovimutto n±ma hoti, eko paññ±vimutto. Vipassan±vasena gacchantesupi eko paññ±vimutto n±ma hoti, eko cetovimuttoti ettha ki½ k±raºanti pucchati. Indriyavemattata½ vad±m²ti indriyan±nattata½ vad±mi. Ida½ vutta½ hoti, na tva½, ±nanda, dasa p±ramiyo p³retv± sabbaññuta½ paµivijjhi, tena te eta½ ap±kaµa½. Aha½ pana paµivijjhi½, tena me eta½ p±kaµa½. Ettha hi indriyan±nattat± k±raºa½. Samathavaseneva hi gacchantesu ekassa bhikkhuno cittekaggat± dhura½ hoti, so cetovimutto n±ma hoti. Ekassa paññ± dhura½ hoti, so paññ±vimutto n±ma hoti. Vipassan±vaseneva ca gacchantesu ekassa paññ± dhura½ hoti, so paññ±vimutto n±ma hoti. Ekassa cittekaggat± dhura½ hoti, so cetovimutto n±ma hoti. Dve aggas±vak± samathavipassan±dhurena arahatta½ patt±. Tesu dhammasen±pati paññ±vimutto j±to, mah±moggall±natthero cetovimutto. Iti indriyavemattamettha k±raºanti veditabba½. Sesa½ sabbattha utt±namev±ti.
Papañcas³daniy± majjhimanik±yaµµhakath±ya
Mah±m±lukyasuttavaººan± niµµhit±.