Aµµhaparikkh±ravaººan±
340. Ubhato suj±t±d²hi vuccam±nehi. Yasas±ti pañcavidhena ±nubh±vena. Ten±ha “±º±µhapanasamatthat±y±”ti. “Saddho”ti etassa “d±t±d±nassa phala½ paccanubhoti pattiy±yat²”ti attha½ dassetu½ “d±nass±”ti-±di vutta½. D±ne s³roti d±nas³ro, deyyadhamme ²sakampi saªga½ akatv± muttac±go, tabbh±vo pana kammassakat±ñ±ºassa tikkhavisadabh±vena veditabbo. Tassa hi tikkhavisadabh±va½ vibh±vetu½ “saddo”ti vatv± “d±nas³ro”ti vuttanti daµµhabba½. Ten±ha “na saddh±mattaken±”ti-±di. Yassa hi kammassakat± paccakkhamiva upaµµh±ti, so eva½ vutto. Ya½ d±na½ det²ti ya½ deyyadhamma½ parassa deti. Tassa pati hutv±ti tabbisaya½ lobha½ suµµhumabhibhavanto tassa adhipati hutv± deti. K±raºopac±ravacanañheta½. Paratopi eseva nayo. Tabbisayena lobhena an±ka¹¹han²yatt± na d±so, na sah±yo. Tadevattha½ byatirekato, anvayato ca vivaritv± dassento “yo h²”ti-±dim±ha. Idh±nadhippetassa hi d±s±didvayassa byatirekato dassana½. Kh±dan²yabhojan²y±d²su madhurasseva paº²tatt± “madhura½ bhuñjat²”ti vutta½, nidassanamatta½ v± eta½, paº²ta½ paribhuñjat²ti vutta½ hoti. D±so hutv± deti taºh±ya d±sabyata½ upagatatt±. Sah±yo hutv± deti tassa piyabh±v±nissajjanato. S±m² hutv± deti tattha taºh±d±sabyato att±na½ mocetv± abhibhuyya pavattanato. Ya½ paneta½ ±cariyena vutta½ “s±miparibhogasadis±”ti, (d². ni. µ². 1.340) ta½ taºh±d±sabyamatikkantat±s±mañña½ sandh±ya vutta½. Na hi kh²º±savassa paribhogo s±miparibhogo viya kh²º±savasseva d±na½ d±nas±m²ti attho upapanno hoti, pacch± v± pam±dalikhitameta½. T±disoti d±nas±misabh±vo. Samitap±pasamaºab±hitap±pabr±hmaº± ukkaµµhaniddesenettha vutt±, pabbajj±mattasamaºaj±timattabr±hmaº± v± kapaº±diggahaºena gahit±ti veditabba½. Duggat±ti dukkara½ j²vikamupagat± kasiravuttik±. Ten±ha “daliddamanuss±”ti. Path±vinoti maggag±mino. Vaºibbak±ti d±yak±na½ guºakittanavasena, kammaphalakittanamukhena ca y±canak± seyyath±pi naggacariy±dayoti attha½ dassetu½ “ye iµµha½ dinnan”ti-±di vutta½. Tadubhayeneva hi d±nassa vaººathoman± sambhavati. Ye vicaranti, te vaºibbak± n±m±ti yojetabba½. Pasatamattanti v²hitaº¹ul±divasena vutta½, sar±vamattanti y±gubhatt±divasena. Op±na½ vuccati og±hetv± p±tabbato nad²ta¼±k±d²na½ sabbas±dh±raºa½ tittha½, op±namivabh³toti op±nabh³to. Ten±ha “udap±nabh³to”ti-±di. Hutv±ti bh±vato. Sutameva sutaj±tanti j±tasaddassa anatthantarav±cakattam±ha yath± “kosaj±tan”ti. At²t±di-atthacintanasamatthat± n±ma tassa rañño anum±navasena, itikattabbat±vasena ca veditabb±, na buddh±na½ viya tattha paccakkhadassit±y±ti dassetu½ “at²te”ti-±di vutta½. Puññ±puññ±nisa½sacintanañcettha pakaraº±dhigatavasena veditabba½. Puññass±ti yaññapuññassa. D±yakacittamp²ti d±yak±na½, d±yaka½ v± cittampi, d±tukamyat±cittamp²ti vutta½ hoti. Imesu pana aµµhasu aªgesu a¹¹hat±dayo pañca yaññassa t±va parikkh±r± hontu tehi vin± tassa asijjhanato suj±tat±, pana s³r³pat± ca katha½ yaññassa parikkh±ro siy± tadubhayena vin±pi tassa sijjhanatoti codan±ya sabbesampi aµµhannamaªg±na½ parikkh±rabh±va½ anvayato, byatirekato ca dassento “ete hi kir±”ti-±dim±ha. Ettha ca keci eva½ vadanti “yath± a¹¹hat±dayo pañca yaññassa eka½satova aªg±ni, na eva½ suj±tat±, sur³pat± ca, tadubhaya½ pana aneka½satova aªganti d²petu½ arucis³cakassa kirasaddassa gahaºa½ katan”ti. Te hi “aya½ dujj±toti-±divacanassa aneka½sikata½ maññam±n± tath± vadanti, tayida½ as±ra½. Sabbas±dh±raºavasena heta½ byatirekato yaññassa aªgabh±vadassana½ tattha siy± kesañci tath± parivitakko”ti tass±pi avak±s±bh±vadassanatthameva eva½ vuttatt±, tadubhayas±dh±raºavaseneva aneka½sato aªgabh±vassa adassanato ca. Kirasaddo panettha tad± br±hmaºassa cintit±k±ras³canattho daµµhabbo. Evamanena cintetv± “im±nipi aµµhaªg±ni tasseva yaññassa parikkh±r± bhavant²ti vutt±n²”ti kirasaddena tassa cintit±k±ro s³cito hoti. Evam±d²n²ti ettha ±disaddena “aya½ vir³po kittaka½…pe… upacchindissati, aya½ daliddo, appesakkho, assaddho, appassuto, na atthaññ³, na medh±v² kittaka½…pe… upacchindissat²”ti etesa½ saªgaho veditabbo.