Sambahulaparicchedavaººan±

Cand±d²na½ sobh±visesa½ raheti caj±pet²ti r±hu, r±huggaho, idha pana r±hu viy±ti r±hu. Bandhananti ca anatthuppattiµµh±nata½ sandh±ya vutta½. Tath± mah±sattena vuttavacanameva gahetv± kum±rassa “r±hulo”ti n±ma½ aka½su. Ath±ti nip±tamatta½. Rocin²ti rocanas²l±, ujjalar³p±ti attho. Rucaggat²ti ruca½ pabh±ta½ ±gatibh³t±, ga-k±r±gama½ katv± vutta½. Itthiratanabh±vato manussaloke sabb±sa½ itth²na½ bimbapaµicchannabh³t±ti bimb±.
Jh±n± vuµµh±y±ti p±dakajjh±nato uµµh±ya.
Aµµhaªgulubbedh±ti aµµhaªgulappam±ºabahalabh±v±. C³¼a½sena ch±detv±ti tiriyabh±gena µhapanavasena sabba½ vih±raµµh±na½ ch±detv±. Suvaººayaµµhiph±leh²ti ph±lappam±º±hi suvaººayaµµh²hi. Suvaººahatthip±d±n²ti pakatihatthip±daparim±º±ni suvaººakhaº¹±ni. Vuttanayenev±ti c³¼a½seneva. Suvaººakaµµ²h²ti suvaººakhaº¹ehi. Salakkhaº±nanti lakkhaºasampann±na½ sahass±r±na½.
Bodhipallaªkoti abhisambujjhanak±le nisajjaµµh±na½. Avijahitoti buddh±na½ tath±nisajj±ya anaññatthabh±v²bh±vato apariccatto. Ten±ha “ekasmi½yeva µh±ne hot²”ti. Paµhamapadagaºµhik±ti pacchime sop±naphalake µhatv± µhapiyam±nassa dakkhiºap±dassa patiµµhahanaµµh±na½. Ta½ pana yasm± da¼ha½ thira½ kenaci abhejja½ hoti, tasm± “padagaºµh²”ti vutta½. Yasmi½ bh³mibh±ge id±ni jetavanamah±vih±ro, tattha yasmi½ µh±ne purim±na½ sabbabuddh±na½ mañc± paññatt±, tasmi½yeva padese amh±kampi bhagavato mañco paññattoti katv± “catt±ri mañcap±daµµh±n±ni avijahit±neva hont²”ti vutta½. Mañc±na½ pana mahantakhuddakabh±vena mañcapaññ±panapadesassa mahant±mahantat± appam±ºa½, buddh±nubh±vena pana so padeso sabbad± ekappam±ºoyeva hot²ti “catt±ri mañcap±daµµh±n±ni avijahit±neva hont²”ti vuttanti daµµhabba½. Vih±ropi na vijahito yev±ti etth±pi eseva nayo. Purima½ vih±raµµh±na½ na pariccajat²ti hi attho.
Visiµµh± matt± vimatt±, vimatt±va vematta½, visadisat±ti attho. Pam±ºa½ ±roho. Padh±na½ dukkarakiriy±. Rasm²ti sar²rappabh±.
“Satt±na½ p±katikahatthena chahattho majjhimapuriso, tato tiguºa½ bhagavato sar²rappam±ºanti bhagav± aµµh±rasahattho”ti vadanti. Apare pana bhaºanti “manuss±na½ p±katikahatthena catuhattho majjhimapuriso, tato tiguºa½ bhagavato sar²rappam±ºanti bhagav± dv±dasahattho up±dinnakar³padhammavasena, samantato pana by±mamatta½ by±mappabh± pharat²ti upari chahattha½ abbhuggato, bahalatarappabh± r³pena saddhi½ aµµh±rasahattho hot²”ti.
Addhaniyanti d²ghak±la½.
Ajjh±sayapaµibaddhanti bodhisambh±rasambharaºak±le tath±pavattajjh±say±dh²na½, tath±pavattapatthan±nur³pa½ vipula½, vipulatarañca hot²ti attho. Sv±yamattho cariy±piµakavaººan±ya½ vuttanayeneva veditabbo. Ettha ca yasm± sar²rappam±ºa½, padh±na½, sar²rappabh± ca buddh±na½ visadis±ti idha p±¼iya½ an±gat±, tasm± tehi saddhi½ vemattat±s±maññena ±yukul±nipi idha ±haritv± d²pit±ni. Paµividdhaguºes³ti adhigatasabbaññuguºesu. Nanu ca bodhisambh±resu, veneyyapuggalaparim±ºe ca vematta½ natth²ti? Sacca½ natthi, tadubhaya½ pana buddhaguºaggahaºena gahitameva hot²ti na uddhaµa½. Yadaggena hi sabbabuddh±na½ buddhaguºesu vematta½ natthi, tadaggena nesa½ sambodhisambh±resupi vematta½ natth²ti. Kasm±? Hetu-anur³pat±ya phalassa ekanteneva veneyyapuggalaparim±ºe vemattabh±vo vibh±vito. Mah±bodhisatt±nañhi hetu-avatth±ya½ sambhat³panissayindriyaparip±k± veneyyapuggal± carimabhave arahattasampattiy± pariposit±ni kamalavan±ni s³riyarasmisamphassena viya tath±gataguº±nubh±vasamphassena vibodha½ upagacchant²ti d²pesu½ aµµhakath±cariy±.
Nidhikumbhoti catt±ro mah±nidhayo sandh±ya vadati. J±to c±ti. Ca-saddena katamah±bhin²h±ro c±ti ayampi attho saªgahitoti daµµhabbo. Vutta½ heta½ buddhava½se
“T±r±gaº± virocanti, nakkhatt± gaganamaº¹ale;
vis±kh± candim±yutt±, dhuva½ buddho bhavissat²”ti. (Bu. va½. 65).

“Eteneva ca sabbabuddh±na½ vis±kh±nakkhatteneva mah±bhin²h±ro hot²”ti ca vadanti.

13. Aya½ gat²ti aya½ pavatti pavattan±k±ro, aññe pubbeniv±sa½ anussarant± imin± ±k±rena anussarant²ti attho, yasm± cutito paµµh±ya y±va paµisandhi, t±va anussaraºa½ ±rohana½ at²ta-at²tatara-at²tatam±dij±tisaªkh±te pubbeniv±se ñ±ºassa abhimukhabh±vena pavatt²ti katv±. Tasm± paµisandhito paµµh±ya y±va cuti, t±va anussaraºa½ orohana½ pubbeniv±se paµimukhabh±vena ñ±ºassa pavatt²ti ±ha “pacch±mukha½ ñ±ºa½ pesetv±”ti. Cutigantabbanti ya½ panida½ cutiy± ñ±ºagatiy± gantabba½, ta½ gamana½ bujjhananti attho. Garukanti bh±riya½ dukkara½. Ten±ha “±k±se pada½ dassento viy±”ti. Aparampi k±raºanti chinnavaµum±nussaraºa½ pacch±mukha½ ñ±ºa½ pesanato apara½ acchariyabbhutak±raºa½. Yatr±ti paccattatthe, n±m±ti acchariyatthe nip±to, hi-saddo anatthako. Ten±ha “yo n±ma tath±gato”ti. Evañca katv± “yatr±”ti nip±tavasena visu½ yatra-saddaggahaºa½ samatthita½ hoti. Papañcenti sattasant±na½ sa½s±re vitth±rent²ti papañca½. Kammavaµµa½ vuccat²ti kilesavaµµassa papañcaggahaºena, vip±kavaµµassa dukkhaggahaºena gahitatt±. Pariy±dinnavaµµeti sabbaso khepitavaµµe. “Maggas²lena phalas²len±”ti vatv± tayida½ maggaphalas²la½ lokiyas²lapubbaka½, buddh±nañca lokiyas²lampi lokuttaras²la½ viya anaññas±dh±raºa½ ev±ti dassetu½ “lokiyalokuttaras²len±”ti vutta½. Sam±dhipaññ±supi eseva nayo. Sam±dhipakkh±ti sam±dhi ca sam±dhipakkh± ca sam±dhipakkh±, ekadesasar³pekaseso daµµhabbo. Ten±ha “maggasam±dhin±”ti-±di, “vih±ro gahito v±”ti ca. Sam±dhipakkh± n±ma v²riyasati-±dayo.
Sayanti attan±. N²varaº±d²h²ti n²varaºehi ceva tadekaµµhehi ca p±padhammehi, vitakkavic±r±d²hi ca. “Vimuttatt± vimutt²ti saªkhya½ gacchant²”ti imin± vimutti-saddassa kammas±dhanata½ ±ha aµµhasam±patti-±divisayatt± tassa. Vimuttatt±ti ca “vikkhambhanavasena vimuttatt±”ti-±din± yojetabba½. Tassa tass±ti anicc±nupassan±dikassa. Paccan²kaªgavasen±ti pah±tabbapaµipakkha-aªgavasena. Paµippassaddhante uppannatt±ti kiles±na½ paµippassambhana½ paµippassaddha½, so eva anto pariyos±nabh±vato, tasmi½ s±dhetabbe nibbattatt±, ta½ta½maggavajjhakiles±na½ paµippassambhanavasena pavattatt±ti attho. Kilesehi nissaµat±, apagamo ca nibb±nassa tehi vivittatt± ev±ti ±ha “d³re µhitatt±”ti.
16. Dhammadh±t³ti dhamm±na½ sabh±vo, atthato catt±ri ariyasacc±ni. Suppaµividdh±ti suµµhu paµividdh± sav±san±na½ sabbesa½ kiles±na½ pajahanato. Evañhi sabbaññut±, dasabalañ±º±dayo c±ti sabbe buddhaguº± bhagavat± adhigat± ahesu½. Arahatta½ dhammadh±t³ti keci. Sabbaññutañ±ºanti apare. Dv²hi padeh²ti dv²hi v±kyehi. ¾baddhanti paµibaddha½ ta½m³lakatt± uparidesan±ya. Devac±rikakol±halanti attano devaloke c±rik±ya½ suddh±v±sadev±na½ kut³halappavatti½ dassento suttantapariyos±ne (d². ni. aµµha. 2.91) vic±ressati, atthato vibh±vessat²ti yojan±. Aya½ desan±ti “ito so bhikkhave”ti-±din± (d². ni. 2.4) vitth±rato pavattitadesanam±ha. Nid±nakaº¹eti-±dito desita½ uddesadesanam±ha. S± hi imiss± desan±ya nid±naµµh±niyatt± tath± vutt±.