S±vakasannip±taparicchedavaŗŗan±
10. Uposathanti ±ŗ±p±timokkha½. Dutiyatatiyes³ti dutiye, tatiye ca s±vakasannip±te. Eseva nayoti caturaŖgikata½ atidisati. Abhin²h±rato paµµh±ya vatthu½ kathetv± pabbajj± d²petabb±, s± pana yasm± manorathap³raŗiya½ aŖguttaraµµhakath±ya½ (a. ni. aµµha. 1.1.211) vitth±rato ±gat±, tasm± tattha vuttanayeneva veditabb±ti.
Upaµµh±kaparicchedavaŗŗan±
11. Nibaddhupaµµh±kabh±vanti ±rambhato paµµh±ya y±va parinibb±n± niyata-upaµµh±kabh±va½. Aniyatu-upaµµh±k± pana bhagavato paµhamabodhiya½ bah³ ahesu½. Ten±ha bhagavato h²ti-±di. Id±ni ±nandatthero yena k±raŗena satthu nibaddhupaµµh±kabh±va½ upagato, yath± ca upagato, ta½ dassetu½ tattha ekad±ti-±di vutta½. Aha½ imin± maggena gacch±m²ti ±ha anayabyasan±p±dakena kammun± codiyam±no Atha na½ bhagav± tamattha½ an±rocetv±va khema½ magga½ sandh±ya ehi bhikkhu imin± gacch±m±ti ±ha. Kasm± panassa bhagav± tamattha½ n±roces²ti? ¾rocitepi asaddahanto n±diyissati. Tańhi tassa hoti d²gharatta½ ahit±ya dukkh±y±titi. Teti te gamana½, tanti v± p±µho. Anv±sattoti anubaddho, upadduto v±. Dhammag±ravanissito sa½vego dhammasa½vego amhesu n±ma tiµµhantesu bhagavatopi ²disa½ j±tanti. Aha½ upaµµhahiss±m²ti vadanto dhammasen±pati atthato eva½ vadanto n±ma hot²ti aha½ bhante tumheti-±di vutta½. Asuńń±yeva me s± dis±ti asuńń±yeva mama s± dis±. Tattha k±raŗam±ha tava ov±do buddh±na½ ov±dasadisoti. Vasitu½ na dassat²ti ekagandhakuµiya½ v±sa½ na labhissat²ti adhipp±yo. Parammukh± desitass±pi dhammass±ti suttantadesana½ sandh±ya vutta½. Abhidhammadesan± panassa parammukh±va pavatt± pageva y±can±ya. Tass± v±can±maggopi s±riputtattherappabhavo. Kasm±? So niddesapaµisambhid± viya therassa bhikkhuto gahitadhammakkhandhapakkhiyo. Apare pana dhammabhaŗ¹±g±riko paµip±µiy± tikadukesu devasika½ katok±so bhagavanta½ pańha½ pucchi, bhagav±pissa pucchitapucchita½ nayad±navasena vissajjesi. Eva½ abhidhammopi satth±r± parammukh± desitopi therena sammukh± paµiggahitova ahos²ti vadanti. Sabba½ v²ma½sitv± gahetabba½. Aggupaµµh±koti upaµµh±ne sakkaccak±rit±ya aggabh³to upaµµh±ko. Thero hi upaµµh±kaµµh±na½ laddhak±lato paµµh±ya bhagavanta½ duvidhena udakena, tividhena dantakaµµhena, p±daparikammena, gandhakuµipariveŗasammajjanen±ti evam±d²hi kiccehi upaµµhahanto im±ya n±ma vel±ya satthu ida½ n±ma laddhu½ vaµµati, ida½ n±ma k±tu½ vaµµat²ti cintetv± ta½ ta½ nipph±dento mahati½ daŗ¹ad²pika½ gahetv± ekaratti½ gandhakuµipariveŗa½ nava v±re anupariy±yati. Eva½ hissa ahosi sace me thinamiddha½ okkameyya, bhagavati pakkosante paµivacana½ d±tu½ n±ha½ sakkuŗeyyanti, tasm± sabbaratti½ daŗ¹ad²pika½ hatthena na muńcati. Tena vutta½ aggupaµµh±koti. 12. Pitum±tuj±tanagaraparicchedo pitumukhena ±gatatt± pitiparicchedoti vutto. Vih±ra½ p±vis²ti gandhakuµi½ p±visi. Ettaka½ kathetv±ti kappaparicched±dinavav±rapaµimaŗ¹ita½ vipass²-±d²na½ sattanna½ buddh±na½ pubbeniv±sapaµisa½yutta½ ett±vat± desana½ desetv±. Kasm± panettha bhagav± vipass²-±d²na½ sattanna½yeva buddh±na½ pubbeniv±sa½ kathesi, na buddhava½sadesan±ya½ (bu. va½. 64 g±th±dayo) viya pańcav²satiy± buddh±na½, tato v± pana bhiyyoti? Anadhik±rato, payojan±bh±vato ca. Buddhava½sadesan±yańhi (bu. va½. 75)
K²diso te mah±v²ra, abhin²h±ro naruttama;
kamhi k±le tay± v²ra, patthit± bodhimuttam±ti. ¾din±
Pavatta½ ta½ puccha½ adhik±ra½ aµµhuppatti½ katv± yassa samm±sambuddhassa p±dam³le attan± mah±bhin²h±ro kato, ta½ d²paŖkara½ bhagavanta½ ±di½ katv± yesa½ catuv²satiy± buddh±na½ santik± bodhiy± laddhaby±karaŗo hutv± tattha tattha p±ramiyo p³resi, tesa½ paµipattisaŖkh±to pubbeniv±so, attano ca paµipatti kathit±, idha pana t±diso adhik±ro natthi yena d²paŖkarato paµµh±ya, tato v± pana purato buddhe ±rabbha pubbeniv±sa½ katheyya. Tasm± na ettha buddhava½sadesan±ya½ viya pubbeniv±so vitth±rito. Yasm± ca buddh±na½ desan± n±ma desan±ya bh±janabh³t±na½ puggal±na½ ń±ŗabal±nur³p±, na attano ń±ŗabal±nur³p±, tasm± tattha aggas±vak±na½, mah±s±vak±na½, (therag±. aµµha. 2.21 vaŖg²sattherag±th±vaŗŗan±) t±dis±nańca devabrahm±na½ vasena desan± vitth±rit±. Idha pana pakatis±vak±na½, t±dis±nańca devat±na½ vasena pubbeniv±sa½ kathento sattannameva buddh±na½ pubbeniv±sa½ kathesi. Tath± hi ne bhagav± palobhanavasena samuttejetu½ sappapańcat±ya kath±ya desana½ matthaka½ ap±petv±va gandhakuµi½ p±visi. Tath± ca imiss± eva desan±ya anus±rato ±µ±n±µiyaparitta- (d². ni. 3.275) desan±dayo pavatt±.
Apicettha bhagav± attano suddh±v±sac±rik±vibh±viniy± uparidesan±ya saŖgahattha½ vipass²-±d²na½ eva sattanna½ samm±sambuddh±na½ pubbeniv±sa½ kathesi. Tesa½yeva hi s±vak± tad± ceva etarahi ca suddh±v±sabh³miya½ µhit±, na ańńesa½ parinibbutatt±. Siddhatthatissaphuss±na½ kira buddh±na½ s±vak± suddh±v±sesu upapann± upapattisamanantarameva imasmi½ s±sane upak±dayo viya arahatta½ adhigantv± nacirasseva parinibb±yi½su, na tattha tattha y±vat±yuka½ aµµha½s³ti vadanti. Tath± yesa½ samm±sambuddh±na½ paµivedhas±sana½ eka½sato nicchaye na ajj±pi dharati, na antarahita½, te eva kittento vipass²-±d²na½yeva bhagavant±na½ pubbeniv±sa½ imasmi½ sutte kathesi veneyyajjh±sayavasena. Apubb±carimaniyamo pana apar±para½ sa½saraŗakasattav±savasena ekiss± lokadh±tuy± icchitoti na teneta½ virujjhat²ti daµµhabba½. Nirantara½ matthaka½ p±petv±ti abhij±tito paµµh±ya y±va p±timokkhuddeso y±va t± buddhakiccasiddhi, t±va matthaka½ sikha½ p±petv±. Na t±va kathitoti yojan±. Tantinti dhammatanti½, pariyattinti attho. Puttaputtam±tuy±navih±radhanavih±rad±yak±d²na½ sambahul±na½ atth±na½ vibh±vanavasena pavattav±ro sambahulav±ro.