Aµµhavimokkhavaŗŗan±

129. Ekassa bhikkhunoti sattasu ariyapuggalesu ekassa bhikkhuno. Vińń±ŗaµµhiti-±din± parij±nan±divasappa vattaniggamanańca pańń±vimuttan±mańca. Itarass±ti ubhatobh±gavimuttassa. Ime sandh±ya hi pubbe “dvinna½ bhikkh³nan”ti vutta½. Kenaµµhen±ti kena sabh±vena. Sabh±vo hi ń±ŗena y±th±vato araŗ²yato ń±tabbato “attho”ti vuccati, so eva ttha-k±rassa µµha-k±ra½ katv± “aµµho”ti vutto. Adhimuccanaµµhen±ti adhika½ savisesa½ muccanaµµhena, etena satipi sabbass±pi r³p±vacarajjh±nassa vikkhambhanavasena paµipakkhato vimuttabh±ve yena bh±van±visesena ta½ jh±na½ s±tisaya½ paµipakkhato vimuccitv± pavattati, so bh±van±viseso d²pito. Bhavati hi sam±naj±tiyuttopi bh±van±visesena pavatti-±k±raviseso, yath± ta½ saddh±vimuttat± diµµhippattassa. Tath± paccan²kadhammehi suµµhu vimuttat±ya eva½ aniggahitabh±vena nir±saŖkat±ya abhirativasena suµµhu adhimuccanaµµhenapi vimokkho. Ten±ha “±rammaŗe c±”ti-±di. Aya½ panatthoti aya½ adhimuccanaµµho pacchime vimokkhe nirodhe natthi, kevalo vimuttaµµho eva tattha labbhati, ta½ sayameva parato vakkhati.
R³p²ti yen±ya½ sasantatipariy±pannena r³pena samann±gato, ta½ yassa jh±nassa hetubh±vena visiµµha½ r³pa½ hoti, yena visiµµhena r³pena “r³p²”ti vucceyya r³p²-saddassa atisayatthad²panato, tadeva sasantatipariy±pannar³pavasena paµiladdha½ jh±na½ idha paramatthato r³p²bh±vas±dhakanti daµµhabba½. Ten±ha “ajjhattan”ti-±di. R³pajjh±na½ r³pa½ uttarapadalopena. R³p±n²ti panettha purimapadalopo daµµhabbo. Tena vutta½ “n²lakasiŗ±dir³p±n²”ti. R³pe kasiŗar³pe sańń± r³pasańń±, s± etassa atth²ti r³pasańń², sańń±s²sena jh±na½ vadati. Tappaµikkhepena ar³pasańń². Ten±ha “ajjhatta½ na r³pasańń²”ti-±di.
“Anto appan±ya½ subhanti ±bhogo natth²”ti imin± pubb±bhogavasena tath± adhimutti siy±ti dasseti. Evańhettha tath±vattabbat±patticodan± samatthit± hoti. Yasm± suvisuddhesu n²l±d²su vaŗŗakasiŗesu tattha kat±dhik±r±na½ abhirativasena suµµhu adhimuccanaµµho sambhavati tasm± aµµhakath±ya½ tath± tatiyo vimokkho sa½vaŗŗito, yasm± pana mett±vasena pavattam±n± bh±van± satte appaµik³lato dahanti tesu tato adhimuccitv±va pavattati, tasm± paµisambhid±magge (paµi. ma. 212) “brahmavih±rabh±van± subhavimokkho”ti vutt±, tayida½ ubhayampi tena tena pariy±yena vuttatt± na virujjhat²ti daµµhabba½.
Sabbasoti anavasesato. Na hi catunna½ ar³pakkhandh±na½ ekadesopi tattha avassissati. Visuddhatt±ti yath±paricchinnak±le nirodhitatt±. Uttamo vimokkho n±ma ariyeheva sam±pajjitabbato, ariyaphalapariyos±natt± diµµheva dhamme nibb±nappattibh±vato ca.
130. ¾dito paµµh±y±ti paµhamasam±pattito paµµh±ya. Y±va pariyos±n± sam±patti, t±va. Aµµhatv±ti katthaci sam±pattiya½ aµµhito eva, nirantarameva paµip±µiy±, uppaµip±µiy± ca sam±pajjatev±ti attho. Ten±ha “ito cito ca sańcaraŗavasena vuttan”ti. Icchati sam±pajjitu½. Tattha “sam±pajjati pavisat²”ti sam±pattisamaŖg²puggalo ta½ ta½ paviµµho viya hot²ti katv± vutta½.
Dv²hi bh±gehi vimuttoti ar³pajjh±nena vikkhambhanavimokkhena, maggena samucchedavimokkhen±ti dv²hi vimuccanabh±gehi, ar³pasam±pattiy± r³pak±yato, maggena n±mak±yatoti dv²hi vimuccitabbabh±gehi ca vimutto. Ten±ha “ar³pasam±pattiy±”ti-±di Vimuttoti hi kilesehi vimutto, vimuccanto ca kiles±na½ vikkhambhanasamucchindanehi k±yadvayato vimuttoti ayamettha attho. G±th±ya ca ±kińcańń±yatanal±bhino upasivabr±hmaŗassa bhagavat± “n±mak±y± vimutto”ti ubhatobh±gavimutto muni akkh±to. Tattha attha½ palet²ti attha½ gacchati. Na upeti saŖkhanti “asuka½ n±ma disa½ gato”ti voh±ra½ na gacchati. Eva½ muni n±mak±y± vimuttoti eva½ ar³pa½ upapanno sekkhamuni pakatiy± pubbeva r³pak±y± vimutto, tattha ca catutthamagga½ nibbattetv± n±mak±yassa parińń±tatt± puna n±mak±y±pi vimutto. Ubhatobh±gavimutto kh²ŗ±savo hutv± anup±d±ya parinibb±nasaŖkh±ta½ attha½ paleti na upeti saŖkha½, “khattiyo br±hmaŗo”ti eva½ ±dika½ samańńa½ na gacchat²ti attho.
“Ańńatarato vuµµh±y±”ti ida½ ki½ ±k±s±nańc±yatan±d²su ańńataral±bh²vasena vutta½, ud±hu sabb±ruppal±bh²vasen±ti yathicchasi, tath± hotu, yadi sabb±ruppal±bh²vasena vutta½, na koci virodho. Atha tattha ańńataral±bh²vasena vutta½, “yato kho, ±nanda, bhikkhu ime aµµha vimokkhe anulomampi sam±pajjat²”ti-±divacanena virujjheyy±ti? Yasm± ar³p±vacarajjh±nesu ekass±pi l±bh² “aµµhavimokkhal±bh²” tveva vuccati aµµhavimokkhe ekadesass±pi ta½n±mad±nasamatthat±sambhavato. Ayańhi aµµhavimokkhasamańń± samud±ye viya tadekadesepi niru¼h±pattisamańń± viy±ti. Tena vutta½ “±k±s±nańc±yatan±d²su ańńatarato vuµµh±y±”ti. “Pańcavidho hot²”ti vatv± chabbidhata½pissa keci parikappenti, ta½ tesa½ matimatta½, nicchitov±ya½ pańho pubb±cariyeh²ti dassetu½ “keci pan±”ti-±di vutta½. Tattha kec²ti uttaravih±rav±sino, s±rasam±s±cariy± ca. Te hi “ubhatobh±gavimuttoti ubhayabh±gavimutto sam±dhivipassan±to”ti vatv± r³p±vacarasam±dhin±pi sam±dhiparipanthato vimutti½ mańńanti. Eva½ r³pajjh±nabh±gena, ar³pajjh±nabh±gena ca ubhato vimuttoti p±yasam±no. “T±disamev±”ti imin± y±disa½ ar³p±vacarajjh±na½ kilesavikkhambhane, t±disa½ r³p±vacaracatutthajjh±na½ p²ti imamattha½ ullaŖgeti. Ten±ha “tasm±”ti-±di.
Ubhatobh±gavimuttapańhoti ubhatobh±gavimuttassa chabbidhata½ niss±ya uppannapańho. Vaŗŗana½ niss±y±ti tassa padassa atthavacana½ niss±ya. Ciren±ti therassa aparabh±ge cirena k±lena. Vinicchayanti sa½sayachedaka½ sanniµµh±na½ patto. Ta½ pańhanti tamattha½. ѱtu½ icchito hi attho pańho. Na kenaci sutapubbanti kenaci kińci na sutapubba½, ida½ atthaj±tanti adhipp±yo. Kińc±pi upekkh±sahagata½, kińc±pi kilese vikkhambhet²ti pacceka½ kińc±pi-saddo yojetabbo. Samud±carat²ti pavattati. Tattha k±raŗam±ha “ime h²”ti-±din±, tena r³p±vacarabh±vanato ±ruppabh±van± savisesa½ kilese vikkhambheti r³pavir±gabh±van±bh±vato uparibh±van±bh±vato c±ti dasset²ti. Evańca katv± aµµhakath±ya½ ±ruppabh±van±niddese ya½ vutta½ “tasseva½ tasmi½ nimitte punappuna½ citta½ c±rentassa n²varaŗ±ni vikkhambhanti sati santiµµhat²”ti-±di, (visuddhi. 1.281) ta½ samatthata½ hot²ti. Ida½ suttanti puggalapańńattip±µham±ha (pu. pa. niddesa 27). Sabbańhi buddhavacana½ atthas³can±di-atthena suttanti vutto v±yamattho. Ya½ pana tattha vattabba½, ta½ heµµh± vuttameva. Aµµhanna½ vimokkh±na½ anulom±dito sam±pajjanena s±tisaya½ sant±nassa abhisaŖkhatatt±, aµµhamańca uttama½ vimokkha½ padaµµh±na½ katv± vipassana½ va¹¹hetv± aggamagg±dhigamena ubhatobh±gavimuccanato ca im±ya ubhatobh±gavimuttiy± sabbaseµµhat± vedit±ti daµµhabb±.

Mah±nid±nasuttavaŗŗan±ya l²natthappak±san±.