Vipass²samaññ±vaººan±
37. Sabbak±meh²ti ida½ lakkhaº±ni pariggaºh±petv± pacch± kata½ viya vutta½, na paneva½ daµµhabba½. Paµhamañhi te nemittake santappetv± pacch± lakkhaºapariggaºhana½ katanti veditabba½. Tassa vitth±ro gabbhokkantiya½ vuttoyeva. P±yent²ti thañña½ p±yenti. Tassa kira niddosena madhurena kh²rena samann±gat± saµµhi dh±tiyo upaµµh±pesi, tath± ses±pi tesu tesu kammesu kusal± saµµhisaµµhiyeva. T±sa½ pesanak±rake saµµhi purise, tassa tassa kat±katabh±va½ sallakkhaºe saµµhi amacce upaµµh±pesi. Eva½ catt±ri saµµhiyo itth²na½, dve saµµhiyo puris±nanti cha saµµhiyo upaµµhak±na½yeva ahesu½. Setacchattanti dibbasetacchatta½. Kuladattiya½ pana sirigabbheyeva tiµµhati. M± na½ s²ta½ v±ti-±d²su m± abhibhav²ti attho veditabbo. Sv±ssudanti so assuda½. Aªkeneva aªkanti aññassa b±hun±va aññassa b±hu½. Aññassa ca a½sak³µeneva aññassa a½sak³µa½. Parihariyat²ti n²yati, samp±piyat²ti attho. 38. Mañjussaroti akharassaro. Vaggussaroti chekanipuºassaro. Madhurassaroti s±tassaro. Pemaniyassaroti pemajanakassaro. Tatrida½ karav²k±na½ madhurassarat±ya– karav²kasakuºe kira madhurarasa½ ambapakka½ mukhatuº¹akena paharitv± paggharitarasa½ pivitv± pakkhena t±la½ datv± vik³jam±ne catuppad± matt± viya la¼itu½ ±rabhanti. Gocarapasut±pi catuppad± mukhagat±ni tiº±ni cha¹¹etv± ta½ sadda½ suºanti. V±¼amig± khuddakamige anubandham±n± ukkhitta½ p±da½ anikkhipitv±va tiµµhanti. Anubaddhamig± ca maraºabhaya½ jahitv± tiµµhanti. ¾k±se pakkhand± pakkhinopi pakkhe pas±retv± ta½ sadda½ suºam±n±va tiµµhanti. Udake macch±pi kaººapaµala½ papphoµetv± ta½ sadda½ suºam±n±va tiµµhanti. Eva½ madhurassar± karav²k±. Asandhimitt±pi dhamm±sokassa dev²– “atthi nu kho, bhante, buddhassarena sadiso kassaci saro”ti saªgha½ pucchi. Atthi karav²kasakuºass±ti. Kuhi½, bhante, te sakuº±ti? Himavanteti. S± r±j±na½ ±ha– “deva, aha½ karav²kasakuºa½ passituk±m±mh²”ti. R±j±– “imasmi½ pañjare nis²ditv± karav²ko ±gacchat³”ti suvaººapañjara½ vissajjesi. Pañjaro gantv± ekassa karav²kassa purato aµµh±si. So– “r±j±º±ya ±gato pañjaro, na sakk± na gantun”ti tattha nis²di. Pañjaro ±gantv± rañño purato aµµh±si. Na karav²kasadda½ k±r±petu½ sakkonti. Atha r±j±– “katha½, bhaºe, ime sadda½ na karont²”ti ±ha. ѱtake adisv± dev±ti. Atha na½ r±j± ±d±sehi parikkhip±pesi. So attano ch±ya½ disv±– “ñ±tak± me ±gat±”ti maññam±no pakkhena t±la½ datv± madhurassarena maºiva½sa½ dhamam±no viya viravi. Sakalanagare manuss± matt± viya la¼i½su. Asandhimitt± cintesi– “imassa t±va tiracch±nagatassa eva½ madhuro saddo, k²diso nu kho sabbaññutaññ±ºasiripattassa bhagavato saddo ahos²”ti p²ti½ upp±detv± ta½ p²ti½ avijahitv± sattahi jaªghasatehi saddhi½ sot±pattiphale patiµµh±si. Eva½ madhuro kira karav²kasaddoti. Tato pana satabh±gena sahassabh±gena ca madhurataro vipassissa kum±rassa saddo ahos²ti veditabbo. 39. Kammavip±kajanti na bh±van±maya½, kammavip±kavasena pana devat±na½ cakkhusadisameva ma½sacakkhu ahosi yena nimitta½ katv± tilav±he pakkhitta½ ekatilampi aya½ soti uddharitv± d±tu½ sakkoti. 40. Vipass²ti ettha aya½ vacanattho, antarantar± nim²lajanitandhak±ravirahena visuddha½ passati, vivaµehi ca akkh²hi passat²ti vipass²; dutiyav±re viceyya viceyya passat²ti vipass²; vicinitv± vicinitv± passat²ti attho. Atthe pan±yat²ti atthe j±n±ti passati, nayati v± pavattet²ti attho. Ekadivasa½ kira vinicchayaµµh±ne nis²ditv± atthe anus±santassa rañño alaªkatapaµiyatta½ mah±purisa½ ±netv± hatthe µhapayi½su. Tassa ta½ aªkekatv± upal±¼ayam±nasseva amacc± s±mika½ ass±mika½ aka½su. Bodhisatto anattamanasadda½ nicch±resi. R±j±– “kimeta½, upadh±reth±”ti ±ha. Upadh±riyam±n± añña½ adisv±– “a¹¹assa dubbinicchitatt± eva½ kata½ bhavissat²”ti puna s±mika½yeva s±mika½ katv± “ñatv± nu kho kum±ro eva½ karot²”ti v²ma½sant± puna s±mika½ ass±mika½ aka½su. Punapi bodhisatto tatheva sadda½ nicch±resi. Atha r±j±– “j±n±ti mah±puriso”ti tato paµµh±ya appamatto ahosi. Ida½ sandh±ya vutta½– “viceyya viceyya kum±ro atthe pan±yat²”ti. 42. Vassikanti-±d²su yattha sukha½ hoti vassak±le vasitu½, aya½ vassiko. Itaresupi eseva nayo. Aya½ panettha vacanattho vass±v±so vassa½, vassa½ arahat²ti vassiko. Itaresupi eseva nayo. Tattha vassiko p±s±do n±ti-ucco hoti, n±tin²co, dv±rav±tap±n±nipissa n±tibah³ni n±titan³ni, bh³mattharaºapaccattharaºakhajjabhojj±nipettha missak±neva vaµµanti. Hemantike thambh±pi bhittiyopi n²c± honti, dv±rav±tap±n±ni tanuk±ni sukhumacchidd±ni, uºhappavesanatth±ya bhittiniy³h±ni n²hariyanti. Bh³mattharaºapaccattharaºaniv±sanap±rupan±ni panettha uºhaviriy±ni kambal±d²ni vaµµanti. Khajjabhojja½ siniddha½ kaµukasannissita½ nirudakasannissitañca. Gimhike thambh±pi bhittiyopi ucc± honti, dv±rav±tap±n±ni panettha bah³ni vipulaj±t±ni honti, bh³mattharaº±d²ni duk³lamay±ni vaµµanti. Khajjabhojj±ni madhurasasannissitabharit±ni. V±tap±nasam²pesu cettha nava c±µiyo µhapetv± udakassa p³retv± n²luppal±d²hi sañch±denti. Tesu tesu padesesu udakayant±ni karonti, yehi deve vassante viya udakadh±r± nikkhamanti. Nippuriseh²ti purisavirahitehi. Na kevalañcettha t³riy±neva nippuris±ni, sabbaµµh±n±nipi nippuris±neva, dov±rik±pi itthiyova, nah±pan±diparikammakar±pi itthiyova. R±j± kira– “tath±r³pa½ issariyasukhasampatti½ anubhavam±nassa purisa½ disv± puris±saªk± uppajjati, s± me puttassa m± ahos²”ti sabbakiccesu itthiyova µhapes²ti.
Paµhamabh±ºav±ravaººan± niµµhit±.