Padas±dhana½

.Namo tassa bhagavato arahato samm±sambuddhassa.

Buddhambuja½ namassitv± saddhammamadhu bh±jana½,
guºamopadapada½ saªghamadhubbatanisevita½.
Moggall±yan±cariya carañca yena dh²mat±,
kata½ laghumayandiddhamanuna½ saddalakkhaºa½.
¾rabhissa½ sam±sena b±lattha½ padas±dhana½,
moggall±yanasaddattharatan±karapaddhati½.
Saññ±pariggaheneva lakkhaºesu sar±dayo,
ñ±yantiti tamev±do dassayissa½ vibh±gato.
A-±dayo tit±¼²sa vaºaº±.
Jinavacan±nur³p± ak±radeyo niggahitant± tecatt±¼² sakkhar± pacceka½ vaºº± n±ma honti yath± - a ± i ² u ³ e o ka kha ga gha ªa ca cha ja jha ña µa µha ºa ta tha da dha na pa pha ba bha ma ya ra la va sa ha ¼a a½ iti-kak±r±disvak±ro ucc±raºattho = vaºaº²yati attho eteh²ti vaºn±-a-±di mariy±d± bh³to yesanto a-±dayo.
A-±dayoti vattate y±va “binduniggah²tan”ti-tañcakho-attha vas± vibhattic²parin±moti sattamyantamabhisambandh²yate.
Das±do sar±
A-±disv±dimhi niddiµµh± odant± dasavaºº± sar± n±ma honti-yath±-a ± i ² u ³ e o = saranti pavattant²ti sar±-das± doti vattate t²su cakkam±nesu.
Dve dve savaºº±.
A-±sv±dimesu dassu dve dve savaºº± n±ma honti. Yath±kkama½-yath±-a-± iti, u-³ iti, e iti, o iti = sam±n± s±dis± vaºº± savaºº±-sam±nattañca µh±nato.
Cha vaºº±na½hi uppattiµµh±n±ni kaºµh±t±lumuddhadanta-oµµh±n± sik±vasena-tesu avaººakavaggah±na½ kaºµhoµh±na½-ivaººa cavaggay±na½ t±lu-µavaggara¼±na½ muddh±-tavaggalas±na½ dant±-u vaººapavagg±na½ oµµh±-evaººassa kaºµhat±lu-ovaººassakaºµhoµµha½-vak±rassa dantoµµha½-niggahitassa n±sik±-ªañaºanam±na½ sakaµµh±na½ n±sik± ca-dvedveti vattate.
Pubbo rasso
Tesceva dasasu ye dve dve savaºº± tesu yo yo pubbo so so rassasañño hoti-yath±-a i u e o-tesu sa½yoga pubb±ca dissanti dve panantim± d²petu½ tattha s±dhutta½ tesampi idha saªgaho = rassak±layog± tabbantat±ya v± rass±-tath± d²gh±-idh±pidvedveti vattate.
Paro d²gho.
A-±disv±dibhutesu dasasu ye dve dve savaºº± tesu yo yo paro so so d²ghasañño hoti-yath±-± ² ³.
K±dayo byañjan±.
A-±disu k±dayo niggah²tapariyant± tetti½sa byañjan±n±ma honti-yath±-ka kha ga gha ªa ca cha ja jha ña µa µha ¹a ºa ta tha da dha na pa pha ba bha ma ya ra lava sa ha ¼a a½ = byañj²yati attho eteh²ti byañjan±-k±dayoti vattate.
Pañca pañcak± vagg±.
A-±dasu kak±r±dayo mak±rant± pañca pañcak± vagg± n±ma honti-yath±-kakhagaghaªa, cachajajhaña, µaµha¹a¹haºa, tathadadhana, paphababhama. = Vajjenti yak±r±dayoti vagg±.
Bindu niggahita½
Ak±r±d²suyav±ya½ vaººo bindumatto so niggahitasaññohoti = rassasara½ niss±ya gahitamucc±rita½ niggah²ta½.
Saññ± vidh±na½.
Sandhi vuccate-purisa uttamo, paññ± indriya½. Sati-±rakkho,bhogi indo, cakkhu ±yatana½, abhibhu ±yatana½, dhanamme atthi, kuto etth±’tidha-saro lopo sare.
Saro saro lopan²yo hoti-saretopasilesik±dh±rasattam² tato vaººak±lavyavadh±ne k±riya½ na hoti-tvamasi, katam± c±nanda aniccasaññ±’ti-aññatth±pi sa½hat±yamopasilesak±dh± reyeva sattam²-vidh²ti vattam±ne.
Sattamiya½ pubbassa.
Sattam²niddese pubbasseva vidhiti pubbasaralopo-purisuttamo,paññindriya½, sat±rakkho, bhogindo, cakkh±yatana½. Abhibh±yatana½, dhanammatthi, kutettha.Pubbassa k±riyavidh±n± sattam²niddiµµhassa parat±va gamyateti paretuparivacanampi ghaµate-so aha½, catt±ro ime, yato udaka½, p±to eva½’t²dha-“saro lopo sare”ti vattate.
Paro kvaci.
Saramh± paro saro kvaci lopan²yo hoti-soha½, catt±rome, yatodaka½. P±toca-kvacitiki½?-Paññindriya½-ass±dhik±ro sabbasandhisu-tassa ida½, tassa ida½, v±ta ²rita½, v±ta ²rita½, s²ta udaka½, s²ta udaka½, v±ma ³ru,v±ma ³ru, itidha-pubbasara lope-sare veti ca vattate.
Yuvaºaº±namño lutt±.
Lutt± sar±paresa½ ivaººavaºº±na½ ño honti v±yath±kkama½.
Vaººaparena savaººepi.
Vaººasaddo paro yasm± tena savaººopi gayhati saya½ ceti ² ³ nampi e o-tasseda½, tassida½-v±terita½. V±tirita½-s²todaka½, “byañjane d²garass±”ti d²ghe-s²tudaka½-v±moru,v±m³ru-luttetiki½-dasa ime.
Atippasaªgab±dhakassa kvacisaddass±nuvattanato na vikappavidh² niyat±-tena upeto’ti evam±d²su vikakepp± n±rakit±disu vidhi ca na hoti-ci ak±si, ci ak±si. Su ±gata½, su ±gata½’tidhayuvaºº±na½ ve’ti ca vattate.
Yav± sare.
Sare pare iva ººuvaºº±na½ yak±ravak±r± honti v± yath±kkama½-ak±rassa d²ghe-vy±k±si, “vanatarag±v± g±m±”ti y±game-viy±k±si-sv±gata½. S±gata½-kvacitveva-y±n²dha.
Te ajja, te ajja, so aya½, so aya½, it²dha-“yav±sare” ‘ve’ti ca vattate.
Ñona½
Ñona½ yak±ravak±r± honti v± sare pare yath±kkama½.
Tyajja, tejja-“byañjane d²gharass±”tid²ghe-sv±ya½, soya½.
Kvac²tveva-dhanammatth²-go e¼akamitidha-sare’ti vattate.
Goss±vaªa.
Sare pare gossa avaª ±deso hoti-saca“µanubandh±neka vaºº±sabbass±”ti sabbassappasaªge-antasse’ti vattam±ne.
©anu bandho.
©ak±ronubandho yassa so nekavaººopi antassa hotiti auk±rasseva hoti,-“saªketonavayavonu bandho”tivacan± ªak±rass±ppayogo-payojana½“ªanubandho”ti saªketo-gave¼aka½.
Iti eva, iti ev± “t²dha-
Vitisseve v±
Evasadde pare itissa vo hoti v±-saca.
Chaµµhiyantassa.
Chaµµhinaddiµµhassa ya½ k±riya½ tadantassa viññeyyanti ik±rass±deso hoti = µh±n²nam±maddiyadissati ucc±riyati’ti ±deso-itveva, aññatra y±dese-“tavaggavaraºana½ ye cavaggabayañ±”ti tak±rassa vo-“vaggalayehi te”ti yassa ca cak±ro, icceva-du aªgika½, ci itv±, ajja agge, p±tu ahesu½, p± eva, idha ijjhati, pari anta½, atta atthamitidha-“mayad±sare”ti vattate.
Vatatarag± c±gam±.
Ete mayad± v±gam± honti v± sare kvaci,-±gamino aniyamepi saroyev±gam² hoti van±dinantu ñ±pak±-aññath±hi pad±d²na½ yukv²dh±na manatthaka½-duvaªgika½, cinitv±, ajjatagge, p±turahesu½, -“byañjaned²gharass±”ti rasse-pageva, idhamijjhati, pariyanta½, attadattha½-v±tveva-attattha½.
Cha abhiññ±, cha abhiññ±,’t²dha-v± sare ±gamo’ti ca vattate.
Ch± ¼o.
Cha sadd± parassa sarassa ¼ak±ro ±gamo hoti v±-cha¼abhiññ±, cha-abhiññ±.
Sarasandhi.
Kaññ± iva-kaññ± iv± t²dha-pubbaparasar±na½ lope sampatte-saro paroti ca vattate.
Nadvev±.
Pubbaparasar± dvepi v± kvaci na lupyante-kaññ±-iva, kaññeva, kaññ±va.
Sarasandhi nisedho.
Tatra abhirati, khanti parama½, samm± akkh±to’t²dha-
Byañchane d²gharass±.
Rassad²gh±na½ kvaci d²gharass± honti byañjane-tatr±bhirati, khant²parama½,’sammadakkh±to’ tid±game rasso-kvac²tveca-tyajja-katha½ y±niva antalikkhe’ti -d²gharass±ti yogavibh±g±.
Ci gaho, tatiya jh±na½. Vi khopo, itidha-byañjane’ti vattate.
Saramh± dve.
Saramh± parassa byañjanassa kvaci dver³p±ni honti-viggaho.
Catuttha dutiyesvesa½ tatiya paµham±.
Catutthadutiyesu paresvesa½ catutthadutiy±na½ tabbagge tatiya paµham± honti pacc±saty±ti pubbajhak±rakhak±r±na½ jak±rakakar±-tatiyajjh±na½, vikkhepo-saramh±’tiki½?-Ta½ vana½. Akarambhasete, akarambhasete, eso attho, eso attho, itidha-ce’tivattate.
E o na ma vaººe.
E o na½ vaººe kvaci a hoti v±-akarambhasane, akaramha sete-esa-attho, eso-attho-vaººetiki½?-So.
Sarabyañjanasandhi.
Ata yanta½. Tath ya½. Mada ya½, budhi yati, dhana ya½. Seva yo, payesan±, pokkharaºa yo, itidha-
Tavaggavaraºana½ye cavaggakhayañ±.
Tavaggavaraºana½ cavaggabayañ± honti yath±kkama½ yak±re, “vaggalasehi te”ti vagg± parassa yassa pubbar³pa½-accanta½. Taccha½, majja½, bujjhati, dhañña½, sebbo, payyesan±, pokkharañño-kvac²tveca, maty±-yeti vattate vakkham±nesu t²su. Sak yate, ruc yate, paµyate, lupyate, salyate, disyate’t²dha.
Vaggalasehi te
Vaggalasehi parassa yak±rassa kvaci te vaggalas± honti.
Sakkate, ruccate,paµµate, luppate, sallate, dissate. Kvacitveva-ky±ha½-muh = yat²’t²dha-
Hassa vipall±so
Hassa vipall±so hoti yak±ro-muyhati,
Bahu-±b±dho, bahu ±b±dho’t²dha-ussavak±re “hassa vipall±so”ti vattate.
Vev±.
Hassa vipall±so hotiv± vak±re-bavh±b±dho, bahv±b±dho.
Byañjana sandhi.
Akkhirujati. Akkhirujat²’t²dha-veti vattate y±va“mayad±sare”ti.
Niggahita½.
Niggah²tam±gamo hotiv± kvaci = µh±n²nam±liªgiya gacchati pavattat²’ti ±gamo-akkhi½ rujati,akkhi rujati-“y±vadvidh±”ti ±do nicca½ vavatthita vibh±satt± v±dhik±rassa-v±saddo hi atthavaye vattate katthaci vikappe katthaci yath±vavatthitar³pa pariggaheti-yad± pacchime tad± naccamaniccamasantañca vidhi½ d²peti-ettha pana kvacisaddass±nu vattanato tenev±santavidhi siddho’ti v±sadde nitaradvaya½-sa½ ramho, sa½ramho, pu½ liªga½,pu½ liªgamit²dha-niggah²t±dhik±ro ± “mayad± sareti”.
Lopo.
Niggah²tassa lopo hoti v± kvaci-d²ghaditt±ni, s±ramho, s±ramho-pulliªga½, pu½liªga½-paµisall±ºe p±tuk±mo’ti-±disu nicca½-puppha½ ass±, puppha½ ass±, ki½ iti, ki½ it²’t²dha-
Parasarassa.
Niggah²tamh± parassa sarassa lopo hoti v± kvaci.
Sa½yog±di lopo.
Anantar± byañjan± sa½yogo-atra yo ±dabhut±vayavo tassa v± kvaci lopo hot²’ti sass±dissa lopo-puppha½s±, “mayad± sare”ti niggah²tassa mak±ro-pupphamass±, “vagge vaggan’to”ti no naggah²tassa-kinti, kimiti.
Ta½ kha ºa½, ta½ khaºa½, dhamma½ care, dhamma½ care, ta½ ¹ahati, ta½ ¹ahati, ta½ d±na½, ta½ d±na½, ta½ phala½, ta½ elamit²dha-
Vagge vagganto.
Naggah²tassa kho vagge vagganto v± hoti pacc±saty±-taªkaºa½,ta½khaºa½-dhammañcare, dhamma½care-taº¹ahati, ta½¹ahati-tand±na½, ta½d±na½-tamphala½, ta½phala½-gantv± sammatoti’±disu nicca½-±nantarika½ yam±hu, ±nantarika½ yam±hu, paccatta½ eva, paccatta½ eva, tañhi. Tañhi, itidha-
Yevahisuñño.
Ya-evahisaddesu niggah²tassaño v± hoti-“vaggalasehi te’ti yassa ñak±re-±nantarikañña m±hu. ¾nantarika½ yam±hu, ñassa dvitte-paccattaññeva, paccatta½eva-tañhi, ta½h²-eva saddasahacariy±yeti yasaddasseva gahaºa½-sa½yato, sa½yato’t²dha
Ye sa½ssa
Sa½saddassa ya½ niggah²ta½ tassa v± ño hoti yak±re-
Saññato, sa½yato-idhayak±ramattova gayhate punabbacan±.
Ta½ eva, ta½ eva, ta½ ida½, ta½ ida½, ta½ imin±, ta½ imin±t²dha-
Mayad±sare.
Niggah²tassa mayad± honti v± sare kvaci-tameva, ta½eva-tayida½’ ta½ida½-tadamin±, ta½ imin± ettha-“tadamin±d²n²”tinip±tan± ik±rassa ak±ro-lakkhaºantaren±vihit±desalop±gamavipall±s± sabbattha imin±va daµµhabb±-tena nijako. Niyako,’ti-±di siddha½-buddhama saraºamicc±disu yogavibh±g±.