Moggall±na vuttivivaraºapañcik±.

Vuttisamet±.

.Namo tassa bhagavato arahato samm±sambuddhassa.

Saddhamiddhaguºa½ s±dhu namassitv± tath±gata½,
sadhammasaªgha½ bh±sissa½ m±gadha½ saddalakkhaºa½.
Ak±r±dayo niggah²tant± tecatt±l²sakkhar± vaºº± n±ma honti, a ± i ² u ³ e ai o au ka kha ga gha ªava cha ja kdha µa µha ¹ha ºa ta tha da dha na pa pha ba bha ma ya ra lava sa ha ¼a a½; tena kvattho “ñonama vaººe“. Tit±l²s±ti vacana½ katthavi vaººalopa½ ñ±peti; tena-paµisaªkh±yoni soti-±di siddha½.
Das±do sar±-.
Tatth±dimhi dasa vaºº± sar± n±ma honti; tena kvattho “saro lopo sare“.Cc±di.
Dvedve savaºº±-.
Tesu dvedve sar± savaºº± n±ma honti; tena kvattho “vaººapareºa savaººopi“
1.2.
Pubbo rasso-.
Tesu dv²su yo yo pubbo so so rassasañño hoti; tesu e o sa½yogato pubb±va dissanti; tena kvattho “rasso ve“.Cc±di.
Paro d²gho-.
Tesveva dv²su yo yo paro so so d²ghasañño hoti; tena kvattho’yolopanisu d²gho“.Cc±di.
K±dayo byajan±-.
Kak±r±dayo vaºº± niggah²tapariyant± byajanasaññ± honti; tena kvattho “byajane d²gharass±“.Cc±di.
Pañca pañcak± vagg±-.
K±dayo pañcak± pañca vagg± n±ma hont²; tena kvattho “vagge vagganto“. Cc±di.
Bindu niggah²ta½-.
Yv±ya½ vaººe bindumatto so niggah²tasañño hoti; tena kvattho “niggah²tami“. Cc±di; garusaññ± karaºa½ anvatthasaññattha½.
Iyuvaºº± jjhal± n±massante-.
N±ma½ p±µipadika½ tassa ante vattam±n± ivaººuvaºº± jhalasaññ± honti yath±kkama½; tena kvattho“jhal± ve“. Cc±di.
Pitthiya½-.
Itthiya½ vattam±nassa n±massante vattam±n± ivaººu vaºº± pasaññ± honti; tena kvatth± “ye passivaººassa“. Icc±di.
Gh±-.
Itthiya½ vattam±nassa n±massante vattam±no ±k±ro ghasañeññ± hoti; tena kvattho “ghabrahm±dite“.Cc±di.
Gosy±lapane-.
¾lapane si gasañño hoti; tena kvattho “ge ve“.Cc±di.
Saññ±dhik±ro.
Vidhibbisesanantassa-.
Ya½ visesana½ tadantassa vidhi ñ±tabbo; “ato yona½ µ±µe“. Nar± nare.
Sattamiya½ pubbassa-.
Sattam²niddese pubbasseva k±riya½ ñatabba½; “saro lopo sare“. Ve¼agga½; tamahant²dha kasm± na hoti; saretopasilesik±dh±ro tatthet±va vuccate pubbasseva hoti na parass±ti.
Pañcamiya½ parassa-.
Pañcam²niddese parassa k±riya½ ñatabba½; “ato yona½ µ±µe“. Nar± nare; idha na hoti jantuyo anant±; idha kasm± na hoti; osadhyo anantare katatthat±ya na vyava hitassa k±riya½.
¾dissa-.
Parassa sissam±na½ k±riyam±divaººassa ñ±tabba½; “ra saªkhy±to v±“. R±jin±.
Chaµµhiyantassa-.
Chaµµhiniddiµµhassa ya½ k±riya½ tadantassa vaººassa viññeyya½ “r±jassi n±mhi“. R±jin±.
©anubandho-.
©ak±ron’ubandho yassa son’tassa hoti; “goss±vaªi“. Gav±ssa½.
Ýanubandh±nekavaºº± sabbassa-.
Ýak±ron’ubandho yassa son’ekakkharo c±deso sabbassa hoti; “imass±nitthiya½ µe“. Esu “n±mhanimi“. Anena.
Ñak±nubandh±dyant±-.
Chaµµhiniddiµµhassa ñ±nubandhak±nubandh± ±dyant± honti; “bruto tiss²ñ“. Brav²ti, “bhussa vuk“. Babhuva.
Manubandho sar±namant± paro-.
Mak±ron’ubandho yassa so sar±namant± sar± paro hot²; “mañca rudh±d²na½“. Rundhati.
Vippaµisedhe-.
Dvinna½ tiººa½ v± puris±na½ sahappattiya½ paro; so ca gacchati tvañca gacchasi, tumhe gacchatha; so ca gacchati tvañca gacchasi ahañca gacch±mi, maya½ gacch±ma.
Saªketon’avayavon’ubandho-.
Yon’avayavabhuto saªketo son’ubandhoti ñatabbo;latupit±d²nam±simhi. Katt±, saªketaggahaºa½ ki½? Pakat²y±disamud±yass±nubandhat± m± hotuti; anavayavo hi samud±yo samud±yar³patt±yeva; anavayavaggahaºa½ ki½?’Atena’. Janena; imin±va lopass±vagatatt± n±nubandhalop±ya vacanam±raddha½.
Vaººaparena savaººo’pi-.
Vaººasaddo paro yasm± tena savaººo’pi gayhati sa½va r³pa½; yuvaºº±namño lutt±“. V±terita½, samon±.
Ntu vantumanatv±vantutavantusambandhi-.
Vantv±disambandhiyeva ntu gayhati, “ntantuna½ nto yomhi paµhame“. Guºavanto; vantv±disambandh²ti ki½; jantu tantu.
Paribh±s±yo.
Saro lopo sare-.
Sare saro lopan²yo hoti; tatrime, saddhindriya½, no heta½, bhikkhunov±do, samet±yasm±, abhibh±yatana½, putt± matthi, asantettha.
Paro kvaci lopan²yo hoti; so’pi, s±va, yatodaka½, tatova; kvav²ti ki½: saddhinduya½ ayamadhik±ro ±paricched±vas±n± tena n±tippasaªgo.
Nadvev±-.
Pubbaparasar± dve’pi v± kvaci na lupyante; lat± iva lateva lat±va.
Yuvaººanamño lutt±-.
Lutt± sar± paresa½ ivaººuvaºº±na½ ño honti v± yath±kkama½; tasseda½, v±terita½, nopeti, v±moru, ateva’ññe, vodaka½; katha½ paccorasmanti; yogavibhag±, v±tveva tassida½; lutteti ki½: lat± iva.
Yav± sare-.
Sare pare ivaººuvaºº±na½ yak±ravak±r± hontiva yath±kkama½; vy±kato, iccassa, ajjhiºamutto, sv±gata½, bhav±panal±n²la½; v±ttheva-itissa; kvac²tveva-y±n²dha, s³paµµhita½.
Ñona½-.
Ñona½ yav± honti v± sare yath±kkama½; tyajja te’jja sv±ha½ so’ha½,kvacitveva-putt±matthi asantettha.
Goss±vaªi-.
Sare gossa avaªi hoti; gav±ssa½; yathariva tatharivetinip±t±va; bhus±miveti ivasaddo evattho.
Byañjane d²gharass±-.
Rassad²gh±na½ kvaci d²gharass± honti byañjane; tatr±ya½, mun²vare, sammadeva, m±lah±r².
Saramh± dve-
Saramh± parassa byañjanassa kvaci dve r³p± honti; paggaho; saramh±ti-ki½: ta½khaºa½.
Catutthadutiyesveya½ tatiyapaµh±m±-.
Catutthadutiyesu paresvesa½ catutthadutiy±na½ tabbagge tatiyapaµham± honti pacc±sattya; mahaddhano, yasa tthero, apphuµa½, abbhuggato; esviti-ki½: thero; esantiki½:pattho.
Vitisseve v±-.
Evasadde pare itissa vo hoti v±; ittheva icceva; eveti-ki½,icc±ha.
Ñonama vaººe-.
Ñona½ vaººe kvaci a hoti v±; disv± y±cakam±gate, akarambhasate,esa-attho, esadhammo, maggo aggamakkh±yati, sv±yatana½, hiyyattana½, karassu; v±tveva-y±cake ±gate, eso dhammo; vaººeti ki½:so.
Niggah²ta½-.
Niggabh²tam±gamo hoti v± kvaci; cakkhu½ udap±di cakkhu udap±di, purima½j±ti purimaj±ti, kattabba½ kusala½ bahu½. Ava½ siroti-±disu nicca½ vavatth²tavibh±satt± v±dhik±rassa; s±matth² yen±gamova sa ca rassasarasseva hoti tassa rass±nugatatt±.
Lopo-.
Niggah²tassa lopo hoti v± kvaci; ky±ha½ k²maha½, s± ratto sa½ratto; sallekho-gattuk±mo-gantumanoti-±disu nicca½.
Parasarassa-
Niggah²tamh± parassa sarassa lopo hoti v± kvaci; tva½si tvamasi.
Vagge vagganto-
Niggah²tassa kho vagge vagganto v± hoti pacc± saty±; taªkaroti ta½ karoti, tañcarati ta½ carati, taºµh±na½ ta½ µh±na½, tandhana½ ta½ dhana½, tamp±ti ta½ p±ti; nicca½ pada majjhe, gantv±; kvacaññatr±pi, santiµµhati.
Yevahisuñño-.
Ya-evahisaddesu niggah²tassa v± ño hoti; yayaññadeva, taññeva, tañbhi; v±tveva-ya½yadeva.
Ye sa½ssa-
Sa½saddassa ya½ niggah²ta½ tassa v± ño hoti yak±re; saññamo sa½yamo.
Mayad± sare-.
Niggah²tassa mayad± honti v± sare kvaci; tamaha½, tayida½, tadala½; v±tveva-ta½ aha½.
Vanatarag± c±gam±-.
Ete mayad± c±gam± honti sare v± kvaci; tivaªg²ka½, ito n±yati, cinitv±, tasm±tiha, niroja½, puthageva, idham±hu, yathayida½, attadattha½; v±tveva-attattha½; atippago kho t±v±ti-paµhamanto pagasaddova.
Ch± ¼o-.
Chasadd± parassa sarassa ¼ak±ro ±gamo hoti v±; cha¼aha½, cha¼±yatana½; v±tveva-cha abhiññ±.
Tadamin±d²ni-
Tadamin±d²ni s±dh³ni bhavanti: ta½ imin± tadamin±, saki½ ±g±m² sakad±g±m², eka½ idha aha½ ekamid±ha½, sa½vidh±ya avah±ro sa½vid±vah±ro, v±rino v±hako val±hako, j²vanassa m³to j²m³to, chavassa sayana½ sus±na½, uddha½ khamassa udukkhala½, pisi t±so pis±co, mahiya½ ravat²ti may³ro; evamaññepi payoga ton’ugantabb±; paresa½ pisodar±diveda½ daµµhabba½.
Tavaggavaraº±na½ ye cavaggabayañ±-.
Tavaggavaraº±na½ cavaggabayañ± honti yath±kkama½ yak±re; ap³ccaº¹ak±ya½, taccha½, yajjeva½, ajjhatta½, thañañña½, dibba½, payyesan±, pokkharañño; kvac²tveva-raty±.
Vaggalasehi te-
Vaggalasehi parassa yak±rassa kvaci te vaggalas± honti; sakkate, paccate, aµµate, kuppate, phallate, assate, kvac² tveca-ky±ha½.
Hassa vipall±so-
Hassa vipall±so hoti yak±re; guyha½.
Ve v±-.
Hassa vipall±so hoti v± vak±re; bavh±b±dho bahv± b±dho.
Tathanar±na½ µaµhaºal±-.
Tathanar±na½ µaµhaºal± hont² v±; dukkaµa½, aµµhakath±, gahaºa½, paligho, pal±yati, v±tveca-dukkata½; kvac²tveva-sugato.
Sa½yog±dilopo-
Sa½yogassa yo ±dibhuto’vayavo tassa v± kvac² lopo hoti; puppha½s±, j±yate’gini.
Vicch±bhikkhaññesu dve-
V²cch±yam±bhikkhaññe ca ya½ vattate tassa dve r³p±ni honti, kriy±ya guºena dabbena v± bhinne atthe vy±pitu micch± v²cch±; rukkha½rukkha½ siñcati, g±mog±mo ramaº²yo, g±me g±me p±n²ya½, gehe gehe issaro, rasa½ rasa½ bhakkhayat², kiriya½ kiriyam±rahate.
Atthiyev±nupubbiye’pi v²cch±, m³le th³l±, agge agge sukhum±; yadi hi ettha m³laggabhedo na siy± ±nupubbiyampi na bhaveyya, (jeµµha½ jeµµhamanuppavesaya) m±saka½ m±saka½ imamh± kah±paº± bhavant±na½ dvinna½ deh²ti- m±saka½ m±sakamiccetasm± v²cch±vagamyate saddantarato pana imamh± kah±paº±ti avadh±raºa½; pubba½ pubba½ pupphanti, paµhama½ paµhama½ paccant²ti v²cch±va; ime ubho a¹¹h± katar± katar± esa½ dvinnama¹¹hat±, sabbe ime a¹¹h± katam± katam± imesa½ a¹¹hat±, ih±pi v²cch±va; ±bhikkhañña½-ponopuñña½, pacati pacati papacati papacati, lun±hi lun±hitvev±ya½ lun±ti, bhutv± bhutv± gacchati, paµapaµ± karoti, paµapaµ±yati.
Sy±dilopo pubbassekassa-.
V²cch±mekassa dvitte pubbassa sy±dilopo hoti, ekekassa, katha½ matthakamatthaken±ti: sy±dilopo pubbass±ti yogavibh±g±; na c±tippaªgo yogavibh±g± iµµhappasiddh²ti.
Sabb±d²na½ v²tih±re-.
Sabb±d²na½ v²tih±re dve bhavanti pubbassa sy±dilopo ca; aññamaññassa bhojak±, itar²tarassa bhojak±.
Y±va bodha½ sambhame-.
Turiten±p±yahetupadassana½ sambhamo, tasmi½ sati vattu y±vanteha saddehi so’ttho viññ±yate t±vanto sadd± payujjante; sappo sappo sappo, bujjhassu bujjhassu bujjhassu, bhinno bhikkhusaªgho bhinno bhikkhusaªgho.
Bahula½-.
Ayamadhik±ro ±satthaparisamattiy± tena n±tippasaªgo iµµhasiddhi ca.