800. Virati viratittaya½. Sapatho akkoso. Tacche tathabh±ve. Ariyasaccamhi dukkhasacc±dike. Diµµhi micch±diµµhi. 801. Sañj±tideso “kambojo ass±yatanan”ti. V±saµµh±na½ niv±saµµh±na½ “dev±na½ dev±yatanan”ti. ¾karoti yattha suvaººarajat±dayo uppajjanti. Samosaraºaµµh±na½ bah³na½ sannip±taµµh±na½. Padap³raºe “kamm±yatana½, sipp±yatanan”ti. 802. Vattha½ ambara½. Añño yo sako na hoti. Odhi mariy±do. Bhedo viseso. Manasipi cittepi. 803. Vip±ke iµµhavip±ke kusalo. Anavajj±d²su v±ccaliªgiko. 804. Dravo madhv±di. Madhur±d²su chasu rasesu. P±rado s³to. Siªg±r±do nava n±µyarase. Rasarattama½samedaµµhisukkaµµhimiñjavasena satta dh±tavo, tabbhede. Kicce phass±didhamm±na½ saªghaµµan±dikicce. Sampatti tesa½yeva. 805. Bodhisaddo ñ±ºadvaye n±riya½, bodhir±jakum±r±dipaññattiya½ pume. Assattharukkhe pumitthiya½. 806. Yena kattubh³tena yo kammabh³to niccasevito, tatth±pi kammabh³te. Visayo anaññath±bh±vo. Janapade kuru-±dike. Gocare tabbahul±c±re. 807. Satt±ya½ vijjam±nat±ya½. 808. Bandhave so pume. Attani sa½ napu½sake. Dhanasmi½ so sa½ anitthiya½. Sunakhe s± pume vutto. Attaniye so tiliªgiko. 809. Chavisampattiya½ chaviy± sampattiya½. 810. J±m±t± dh²tus±miko. Mandappiye appapiye vara½ abyaya½. 811. Makule avik±sasampatte. Netti½s±dipidh±ne khagg±d²na½ gehe. 812. Pit±maho brahm±. Pit³su m±t±pit³su. Tath± pakkhantare. Tapasi s²le. 813-814. Majjhabandhe urobandhane. Pakoµµho kapparass±dhobh±go. Kacchabandhana½ adhombarassa da¼habandhana½. Mekhal±yañc±ti kacch± cat³svatthesu. Kaccho lat±d²su. Kaccho b±hum³lamhi par³¼hakacchanakhalome, “kacchehi sed± muñcant²”ti. An³po bah³dakadeso. 815. M±na½ tul±patthaªgul²hi. Pam±tari pam±ºassa kattari. 816. Dabba½ dhana½. Attabh±vo pañcakkhandhasam³ho. P±ºo j²vitindriya½. Dabb±d²su cat³su satta½. Satt±ya½ vijjam±nat±ya½ satt±. Jane satto. So sattasaddo, ±satte laggite tiliªgiko. 817. Semh±do tidose. Rasaratt±di pubbevutto. Pabh±dike r³padh±tumhi. Cakkh±dike visayadh±tumhi. 818. Amacc±dik± satta pakatiyo vutt±. Satt±dis±myavatth± sattarajatamabh³t±na½ tiººa½ guº±na½ s±myavatth±. Paccay± ºapaccay±dito paµhame paµhamasaºµhite karoty±didh±tumhi. 819. Paritt±ºa½ rakkhaºa½. Vatthumhi ok±se. Tallañchana½ p±dassa µh±na½. 820. Lohamuggare lohamaye muggare. T±¼±dike sammat±¼aka½sat±¼±dike. Kaµhine kakkha¼e. 821. Makkhik± n²lamakkhik±dik±. T±sa½ bhed± savis± madhukat± piªgalamakkhik±. Madhumhi khudda½ appak±d²su cat³svatthesu vattam±na½ t²su liªgesu. Adhamo nih²no. Kapaºo ekac±r². 822. Takke gorasavisese. Maraºaliªge maraºañ±pakalakkhaºe. Asubhe, subhe c±ti cat³svatthesu ariµµha½. ¾savo majjaviseso. Pheºiladdumo “ba¹²-yau-kho”. 823. Geh±na½ d±rubandhappayojana½ p²µhik± n±ma. Pakkhandadvayassa, kaººik±d²nañca nissayabh³t± p²µhik±. 824. Mitt±k±re amittass±pi mittasaºµh±ne. Bale, r±simhi, vipattiyañca, “balassa r±s²”tipi eke. 825. Khandhe r³pakkhandhe. Bhave r³pabhave. Nimittamhi k±raºe. Vapu sar²ra½. 826. Vatthukilesak±mes³ti vatthuk±makilesak±mesu. Madane m±radevaputte. Rate methune. Nik±me icch±rahite k±ma½ napu½sake. Anuññ±ya½ k±mamabyaya½ bhave. 827. Vajjabhaº¹amukhe v²º±doºimukhe. M±taªgassa hatthino karakoµi hatthagga½. 828. Rambho saµhya½, ketavantyattho. Asacca½ mus±. Ayoghana½ yena paharati. Girisiªgamhi giragge. S²raªge ph±laªge. Yante k³µayante. 830. Paµiv±kye paµivacane. Uttar±saªge uparivatthe. Seµµh±d²su uttaro t²su, parasmi½ uparismiñca ²rito. 831. Vimutti arahattaphala½ magganibb±n±nipi. 832. Saªkhate paccay±bhisaªkhate dhamme. Puññ±bhisaªkh±ro, apuññ±bhisaªkh±ro, ±neñj±bhisaªkh±roti puññ±bhisaªkh±r±di. Payogo uss±ho. K±yasaªkh±ro, vac²saªkh±ro, cittasaªkh±roti k±yasaªkh±r±di. Abhisaªkharaºa½ abhisaªkharaºakriy±. 833. Tabbh±ve diµµhisahagata½. 834. Patir³pe yutte. Ch±dite tiº±d²hi. Raho suññaµµh±na½. Paññattiya½ channo bhikkhu, paññattiya½yeva pume. 835. Buddhacakkhu buddh±na½ cakkhu. Samantacakkhu sabbaññutañ±ºa½. Dhammacakkhu heµµh±maggattaye ñ±ºa½. 836. Abhikkamo abhikkaman²yo. 837. Vevacana½ abhinnattho saddo. Pak±rasmi½ bhede. Avasaro avak±so. 838. Cittakamma½ cittak±r±na½ kamma½. Vicitte n±n±vidhe. Paññattiya½ citto dhanudharoyeva. Cittam±so puººenduyuttena cittena nakkhattena lakkhito m±so. T±rantare cittanakkhatte. Thiya½ n±riya½. 839. S±male n²le. Sayamatthe saya½saddassa atthe. S±riv± up±sak±. 840. “Pume”ty±din± pubbaddhena gurusaddassa atth± vutt±, aparaddhena garusaddassa, “ekadesekattamanañña½ve”ti ny±yena dvinnampi ekattamaññam±nena g±th±nekatthavagge kathit±. Mahante bahutte. Dujjare j²r±petumasakkuºeyye, dukkare v±. 841. Accite p³jite. Khinne kilamathappatte. Samite upasamite.
G±th±nekatthavaggavaººan± niµµhit±.
842. Visuddhidevo, sammutidevo, upapattidevo c±ti visuddhidev±di. Nabha½ ±k±so. Taruº±d²su t²svatthesu m±ºavo. 843. ¾dyatth±d²su agga½. Vare seµµhe t²su. Paccan²ko sattu. Aññe aññatthe. Pacch±bh±ge “dh±tuliªgehi par± paccay±”ti. 844. Yoni itth²na½ yonimaggo. K±mo icch±. Sir² paññ±, puñño ca. Issara½ pabhut±. Dhammo s²l±di. Uyy±mo v²riya½. Yaso pariv±ro, kitti ca. 845. Samaªgini samann±gate. 846. Ýhiti µh±nakriy±. 848. Khandhakoµµh±so aº¹aj±dicatukka½. Pass±vamaggo itth²na½ yoni. So pulliªgo. K³le t²re. 849. N±gotun±gasaddo tu. Urage sappe, hatthini ca. 850. Saªkhy± gaºan±. “Aññatthe”tyeke vadanti. 851. Bhe nakkhattavisese. Santike sam²pe. M³lam³le lobh±dike. P±bhate m³ladhane. A½so sar²r±vayavo. Pakaº¹e rukkh±d²na½ sar²re. 852. Kamme kriy±ya½. Vikopana½ viddha½sana½. 853. Pacch±t±po vippaµis±ro. Anubandho punappuna½ pavattana½. R±g±do sattake. M±taªgassa muddhani piº¹advaye kumbho. 854. Khaggakose khaggapidh±ne. Paµicchade samantato ch±dane. S±rambhe kol±hale. 855. K±laviseso dasaccharak±lo. Niby±p±raµµhiti aciraµµhiti, aciraµµhit²ti dasaccharatopi ³naµµhiti. Uppattibh³mi j±tibh³mi. 856. Kaba¼²k±r±h±r±d²su cat³su. 857. Saddh±ya aparappaccaye. C²var±d²su cat³su. ¾dh±ro nissayo. Dibbavih±ro, ariyavih±ro, brahmavih±ro c±ti dibbavih±r±di. Sugat±laye bhikkh³nam±v±se. 858. Samattane niµµh±ya½. Cak±rena niyam±dike saªgaºh±ti. Saªge lagge. K±m±do catukke. 859. Sappaphaºaªges³ti sappassa phaºe, aªge ca sar²re. Koµille kuµilat±ya. Bhuñjana½ bhojanakriy±. Bh³mibh±ge r±jaªgaº±dimhi. Kilese sa½kilese. Male r±g±dike. 860. Dhan±didappeti dhan±dike paµicca uppanne dappe. Nimitte k±raºe. Chale saµhye. 861. So pulliªgo. Paramattani diµµh²na½ g±haladdhe attani. Thambhasmi½ geh±d²na½ thambhe. Balasajjana½ yuddhak±le balassa sajjana½. 862. Kus³lo dhaññ±d²na½ geha½. Sop±naªgamhi sop±nas²se. 863. Niyy±se silese. Sekhare s²se. N±gadantake bhitti-±d²su pavesite n±gadant±k±re daº¹e. Sikhaº¹o piñcha½. T³º²re usunidhimhi. Nikare sam³he. 864. Sa½yatakesesu bandhitakesesu. Kambu jalajantuviseso. Nal±µaµµhi nal±µe j±taµµhi. Gopphake p±dagaºµhimhi. 865. K±le pañcadas²divasaparim±ºe. S±dhye pattas±dhan²ye. Sakh² sah±yo. V±jo patta½. Paªgu¼o p²µhasamp². Dese desavisese. Aººave samudde, ete pume. So sindhusaddo sarit±ya½ nadiya½ bhave. 866. Kareºusaddo gaje hatthimhi, purise pulliªge vattati. Hatthiniya½ tu itthiya½. Ratane ratanavisese. Maºivedho n±ma ya½ loke “cina” iti vuccati. Indaheti ind±vudho. 867. Koµiya½ ante. V±dittav±dane v²º±div±dittav±danop±ye.
“Koºo vajjappabhede ca,
koºo selagu¼e ije;
v²º±div±danop±ye,
ekadese gatassa ce”ti.–
Tikaº¹aseso [tikaº¹asesa 3.3.125]. 868. Vaºippathe v±ºij±na½ voh±rakammapathe. Vede vedavisese, v±ºijepi nigamo. Viv±d±do “viv±d±dhikaraºa” [p±ci. 394] nty±d²su. ¾dh±ro k±rakaviseso, nissayo ca. K±raºe “yatv±dhikaraºamenan”ti [dha. sa. 1354]. 869. Pasumhi goºe. Vasudh± pathav². V±c± vacana½. ¾din± saggara½sivajiracandajal±dayo gahit±. Harite sukapattasadise vaººavisese. V±sudeve kaºhe. 870. ¾yatte nissaye. Kaººap³ro kaºº±laªk±ro. Sekhare agge. Ete dvinnampi atth±. 871. Vijjuya½ cañcal±ya½. Itthipurise purisitthiya½. Koºe asse. Saªkhy±viseso “koµipakoµ²”ty±d²su. Ukka½se pariyos±ne. 872. J±l± aggij±l±. Agga½ koµi. N±r² ±s²saddo sappad±µh±ya½. Iµµhassa vatthuno ±s²san±ya½ patthan±yampi itth² eva.