3. Anekatthavaggavaººan±
777. Id±ni sa½kiººavaggato anantara½ g±th±to, g±th±ya addhato, p±dato c±ti imehi t²hi pak±rehi anekatthe n±natthe samay±dike sadde kam± kamato pavakkh±mi. Ettha anekatthavagge ekassa bh³tasadd±dikassa y± punaruttat±, s± th²punnapu½sakasaªkh±taliªgavisesattha½ kat±. 778. Samav±yatth±div±cake bahavo samayasadde j±tiy± saªgayha “samayo”ti ekavacananiddeso kato. Tatra “k±lañca samayañca up±d±y±”ty±d²su [d². ni. 1.447] samav±ye paccayas±maggiya½. “Mah±samayo pavanasmi½, devak±y± sam±gat±”ty±d²su sam³he. “Samayopi kho te bhadd±li appaµividdho”ty±d²su [ma. ni. 2.135] k±raºe. “Ekoyeva ca kho khaºo ca samayo c±”ty±d²su [a. ni. 8.29] khaºe ok±se. “Abhisamayattho”ty±d²su paµivedhe. “Eka½ samaya½ bhagav±”ty±d²su [d². ni. 1.1] k±le. “Samm± m±n±bhisamay±”ty±d²su [ma. ni. 1.28] pah±ne. “Atth±bhisamay± dh²ro”ty±d²su l±bhe [sa½. ni. 1.129]. “Samayappav±dake tinduk±cire”ty±d²su [ma. ni. 2.208] diµµhiya½. Tattha sahak±r²k±raºat±ya sannijjha½ sameti samavet²ti samayo, samav±yo. Sama½, saha v± avayav±na½ ayana½ pavatti avaµµh±nanti samayo, sam³ho, yath±– samud±yoti avayavasah±vatth±nameva hi sam³hoti. Avasesapaccay±na½ sam±game eti phala½ etasm± uppajjati pavattati c±ti samayo, k±raºa½, yath± “samud±yo”ti. Sametisam±gacchati ettha maggabrahmacariya½ tad±dh±rapuggaleh²ti samayo, khaºo. Abhimukha½ ñ±ºena samm± etabbo avagantabboti abhisamayo, dhamm±na½ avipar²to sabh±vo. Abhimukhabh±vena samm± eti gacchati bujjhat²ti abhisamayo, dhamm±na½ avipar²tasabh±v±vabodho. Sameti ettha, etena v± saªgacchati satto, sabh±vadhammo v± sahaj±t±d²hi, upp±d±d²hi v±ti samayo, k±lo, dhammappavattimattat±ya atthato abh³topi hi k±lo dhammappavattiy± adhikaraºa½ viya, karaºa½ viya ca parikappan±mattasiddhena r³pena vohar²yat²ti. Samassa nirodhassa y±na½, samm± v± y±na½ apagamoti samayo, pah±na½. Samiti saªgati samodh±nanti samayo, paµil±bho, sameti sambandho eti attano visaye pavattati, da¼haggahaºabh±vato v± sampayutt± ayanti pavattanti satt± yath±bhinivesa½ eten±ti samayo, diµµhi. Diµµhisa½yojanena hi satt± ativiya bajjhant²ti, eva½ tasmi½ tasmi½ atthe samayasaddassa pavatti veditabb±. Samayasaddassa atthuddh±re abhisamayasaddassa ud±haraºa½ sopasaggo, anupasaggo ca samayasaddo samav±y±dyatthav±cako hot²ti dassanattha½. Eva½ sabbatra ud±haraºa½ ta½tadatth±nur³panibbacan±dayo daµµhabb±. 779. Saºµh±na½ d²gharass±di. R³pa½ r³p±yatana½, j±ti khattiy±dikula½. Chavi bahicamma½, pam±ºa½ mariy±do. Akkhara½ ak±r±di yaso pariv±ro, kitti ca. Guºo s²l±di, tapaniyepi vaººo. 780. P±timokkhassa bhikkhubhikkhun²na½ vasena duvidhassa p±timokkhassa uddese “saªgho uposatha½ kareyy±”ti [mah±va. 134]. Paººattiya½ “uposatho n±ma n±gar±j±”ti [d². ni. 2.246]. Upav±so vutto. Aµµhaªgo “p±º±tip±t± veramaºi”±di. Uposathadina½ “ajjuposatho pannaraso”ty±d²su [mah±va. 168]. 781-782. Rathaªga½ cakkadvaya½. Lakkhaºa½ cakkalakkhaºa½. “May± pavattita½ cakkan”ty±d²su [su. ni. 562] dhammacakke. Uracakka½ n±ma khuracakka½ “cakka½ bhamati matthake”ti [j±. 1.1.104; 1.5.100]. “Catucakka½ navadv±ran”ty±d²su [sa½. ni. 1.29] iriy±pathacakke. “Catt±rim±ni, bhikkhave, cakk±ni, yehi samann±gat±na½ devamanuss±na½ catucakka½ vattat²”ty±d²su [a. ni. 4.131] sampatticakke. “Pitar± pavattita½ cakka½ anuvattet²”ty±d²su [a. ni. 5.132] cakkaratane. Maº¹ala½ “al±tacakkan”ty±d²su “asanivicakkan”ti [d². ni. 3.61; sa½. ni. 2.162] ca. Bala½ th±mo. Kul±lo kumbhak±ro, tassa bhaº¹e kul±lacakkanti. ¾º±ya½ “cakka½ vattayati p±º²nan”ti [j±. 1.7.149]. ¾yudhe cakk±k±re ±yudhe. D±na½ deyyadhammo. R±si khandho. Saddhag±th±pi g±th±yeva.
“Daº¹ak± caº¹avuµµhy±di, p±dehi chahi t²hi tu;
g±th±ti ca parattheva½, chandosaññ± pak±sit±.
Anantarodita½ cañña-meta½ s±maññan±mato;
g±th±-icceva niddiµµha½, munindavacane pan±”ti [vuttodaya 14-15 g±th±] hi vutta½.
783. “Ki½ te vata½ ki½ pana brahmacariya½,
kissa suciººassa aya½ vip±ko;
iddhijutibalaviriy³papatti,
idañca te n±ga mah±vim±na½.
Ahañca bhariy± ca manussaloke,
saddh± ubho d±napat² ahumha;
op±nabh³ta½ me ghara½ tad±si,
santappit± samaºabr±hmaº± ca.
Ta½ me vata½ ta½ pana brahmacariya½,
tassa suciººassa aya½ vip±ko;
iddhijutibalaviriy³papatti,
idañca me dh²ra mah±vim±nan”ti [j±. 2.22.1592, 1593, 1595]
Imasmi½ vidhurapaº¹itaj±take d±nasmi½ ±gato. “Ta½ kho pana pañcasikha brahmacariya½ neva nibbid±ya na vir±g±ya y±vadeva brahmalok³papattiy±”ti [d². ni. 2.329] imasmi½ mah±govindasutte appamaññ±su. “Tayida½ brahmacariya½ iddhañceva ph²tañca vitth±rika½ b±hujañña½ puthubh³ta½ y±vadeva manussesu suppak±sitan”ti [d². ni. 3.174] p±s±dikasutte sikkhattayasaªgahe sakalasmi½ s±sane. “Pare abrahmac±r² bhavissanti, mayamettha brahmac±rino bhaviss±m±”ti [ma. ni. 1.83] imasmi½ sallekhasutte methun± viratiya½.
“Kena p±ºi k±madado, kena p±ºi madhussavo;
kena te brahmacariyena, puñña½ p±ºimhi ijjhati.
Tena p±ºi k±madado, tena p±ºi madhussavo;
tena me brahmacariyena, puñña½ p±ºimhi ijjhat²”ti [pe va. 275].–
Imasmi½ aªkurapetavatthumhi veyy±vacce.
“Mayañca bhariy± n±tikkam±ma,
amhe ca bhariy± n±tikkamanti;
aññatra t± brahmacariya½ car±ma,
tasm± hi amha½ dahar± na miyyare”ti [j±. 1.10.97].–
Mah±dhammap±laj±take sad±ratuµµhiya½. “Eva½ kho ta½, bhikkhave, tittiriya½ n±ma brahmacariya½ ahos²”ti [c³¼ava. 311] imasmi½ tittiraj±take pañcas²le. “Ida½ kho pana pañcasikha brahmacariya½ ekantanibbid±ya vir±g±ya…pe… ayameva ariyo aµµhaªgiko maggo”ti [d². ni. 2.329] mah±govindasutteyeva ariyamagge.
“H²nena brahmacariyena, khattiye upapajjati;
majjhimena ca devatta½, uttamena visujjhat²”ti [j±. 1.8.75].–
Nimij±take attadamanavasena kate aµµhaªguposathe. “Abhij±n±mi kho pan±ha½, s±riputta, caturaªgasamann±gata½ brahmacariya½ caritv± tapassi suda½ hom²”ti [ma. ni. 1.155] lomaha½sasutte dhitisaªkh±te v²riye. 784. Sabh±vo avipar²tattho. Pariyatti pariy±puºitabb± vinay±bhidhammasuttant±. ѱyo yutti, sappaµipad± v± magg±dayo. Ñeyye saªkh±ravik±ralakkhaºanibb±napaññattivasena pañcavidhe ñeyye. Nissattat± sattasabh±vassa abh±vat±. ¾pattiya½ “p±r±jika½ dhamman”ti. “Saha dhammena niggayh±”ty±d²su k±raºe. ¾din± samayaññ³pam±hi½s±d²supi dhammo. 785. Payojana½ phala½. Sadd±bhidheyye saddatthe. Vu¹¹hiya½ va¹¹hane. Vatthumhi dabbe. N±se vin±se. Pacchimapabbate atthagirimhi. Nivattivisayuppattisabh±v±d²supi. 786. Yebhuyyat± b±hulyat±. Aby±missa½ asammissa½. Visa½yoge vippayoge. Da¼hatthe da¼hasaddassa atthe. Anatireke atirek±bh±ve. Anavasesamhi sabbasmi½, ta½ kevalavacana½ t²su liªgesu. 787. Paµala½ “diguºa½ saªgh±µi½ p±rupitv±”ty±d²su [mah±va. 348]. “Vayoguº± anupubba½ jahant²”ti [sa½. ni. 1.4] r±simhi. “Sataguº± dakkhiº± p±µikaªkhitabb±”ti [ma. ni. 3.379] ±nisa½se. Bandhana½ k±maguºa½. Appadh±ne visesane. Jiy±ya dhanuno. 788-789. Rukkh±do dum±dimhi. Vijjam±ne bh³taguºe. Arahante “yo ca k±laghaso bh³to, sabh³tapacini½ pac²”ti [j±. 1.2.190]. Khandhapañcake “bh³tamida½, s±riputta, samanupassath±”ti [ma. ni. 1.401]. Satte p±ºimhi. Mah±bh³te pathav±dike. Amanusso devarakkhas±di. Vijjam±natthavajjite rukkh±do n±riya½ na bhavati, vijjam±natthe, pana at²t±d²su ca v±ccaliªgo. Patte sampatte. Same tulyatthe. 790. Sajjane sappurise. 791. Padap³raºe “suttanta vanant±”ty±d²su. Deh±vayave “anta½ antaguºan”ty±d²su [khu. p±. 3.dvatti½s±k±ra]. Deho ca avayavo c±ti eke. Koµµh±se “ayameko anto”ty±d²su [a. ni. 6.61]. L±maka½ nih²naka½. 792. Nik±yo sadhamm²na½ gaºo. Sandhi paµisandhi. S±maññe vises±dh±re. Pas³ti m±tukucchito nikkhamana½, kula½ khattiy±dikula½. Bhavo bhavanakriy±. Visesyo up±dhi, yassa vasena bhinnesu sabal±d²su abhinn± dh²sadd± vattante. Suman±ya½ m±latiya½. Saªkhatalakkhaºe saªkhatadhamm±na½ lakkhaºe. 793. Bhavabhedo k±mabhav±di. Patiµµh±ya½ nissaye. Niµµh± nipphatti. Ajjh±sayo adhipp±yo. Buddhi ñ±ºa½. V±saµµh±na½ vasanaµµh±na½. Visaratta½ visaraºabh±vo. “Visadatthe”tipi p±µho, tad± sadadh±tussa visaraºatthat± daµµhabb±. 794. Phale sot±patt±dike. Anicc±di-anupassan± vipassan± n±ma. Magge sot±pattimagg±dike. 795. Kamm±ruddhana½ kamm±r±na½ uddhana½, kamm±r±na½ yath± ukk±ti. Aªg±rakapalla½ aªg±r±na½ bh±jana½. D²pik± n±ma madhucchiµµh±dimay± pad²pakiccak±rik±. Suvaººak±ram³s± mattikamay± ek± bh±janavikati. V±yuno vege ca ukk±saddo, yo “devadudrabh²”ti vutto. 796. Kesoh±raºa½ kes±na½ lavana½. J²vitavutti j²vitassa vattana½. Vapana½ b²jassa vapana½. V±pasamakaraºa½ vapitassa b²jassa samakaraºa½. Pavuttabh±vo bandhan± mutti. 797-798. Suto vissute p±kaµe. Avadh±rite upalakkhite. Upacite r±s²kate. Anuyogo pucch±. Kilinne tinte. Sotaviññeyya½ sadd±yatana½. Sattha½ saddasatth±di, sutan±mako v± eko satthaviseso. Etesu dv²su atthesu suta½ napu½saka½. Putte suto pulliªgo, r±jinipi suto. 799. Yuge kat±dicatukke. Leso anum±nañ±ºavisayo. Paññattiya½ “kappatthero”ti. Param±yumhi “kappa½ saggamhi modat²”ti. Aññatra kapp±d²su pulliªge. Sadise pana t²su liªgesu. Samaºavoh±ro vinay±gato samaº±na½ voh±ro. Kappabindu c²vare katabindu. Samantatte samantabh±ve. Antarakappo mah±kappassa as²timo bh±go. ¾disaddena asaªkhyeyyamah±kappe saªgaºh±ti. Takke vitakke. Vidhi vidh±na½.