15. Pañca

Avadhibh±ven±ti ‘ato’cc±din± avadhittena, yass±ti yo ±dino, k±riyanti ‘µ±µe’±dika½, pubbapar±pekkhatten±vises±ti yath±- ‘g±m± devadatto’ti vutte so tato pubbo parogeti viññ±yat²tyavadhibh±vassa pubbapar±pekkhatten±viseso, tatheh±pi “ato yona½ µ±µe”ti (2-41) vuccam±ne ato pubbesa½ yona½ athav± paresanti pubbapar±pekkhatten±vadhibh±vass±vises±ti maññate, pure viy±tyanena sattamiyanti ettha vutta½ niddesavacane k±raºamatidisati, vuttiya½ ‘nar±namere’ti ettha apav±davippaµisedhe satiparatt± µ±µe-±des±na½ pavatti½ “±diss±”ti ettha vaººayiss±ma, atha kimimin± vacanena nanu yato yattha pañcam² niddeso tattha sabbattha “m±nubandho sar±namant± paro” (1-21) tyato ‘paro’tyanuvattetu½ sakk±ti tass±nuvattitassa yonamiccanena s±m±n±dhikaraºy±‘paresa½ yona½’tyayamattho viññ±yate, tato pubbesa½ pasaªgoyeva natth²ti, netadatthi, paroti tyanuvattam±na½ ‘ato’ti pañcamyantena sambajjham±na½ na koci v±ret± atth²ti parato-k±rato pubbesampi yona½ µ±µe-±des± pappont²ti vacanenemin± bhavitabbamev±ti dassetum±ha-‘vacane’cc±di, evañcarahi tadevod±haritabba½, ki½ ‘nar±nare’ tyud±haµanti ce, nesadoso, aññadattha½ k±r²yam±namih±-pyatthavanta½ hot²ti, pubbako parih±roti byava hitanivattiy± pubbasutte vutto “saretopasilesik±dh±ro”ti parih±ro, na sambhavat²ti iha sattamiy± abh±v± na sambhavati, vacan±nantaranti p±ºiniy±na½ niddiµµhaggahaºamiva byavahitanivattiy± suttantara½, te hi “tasm±tyuttarass±”tyettha (1-1-67) niddiµµhaggahaºamanuvattiya tena pubbe viya byavahitanivattimpaµip±denti. Anantaretivacan± pacc±sattiy± nissayana½ viññ±yate, katatthat±y±ti vacan± j±tiy±ty±ha- ‘pacc±saty± j±ti½ sanniss±y±’ti j±ti½ sanniss±ya pacc±saty± karaºabh³t±ya nivattim±heti sambandho, imin± pacc±satti ñ±yaby±panañ±yaj±tipadatthabyattipadatthesu pacc±sattiñ±yo j±tipadatthoceha niss²yateti dasseti, na hi kevala½ j±ti½ niss±ya byavahitanivatti vattu½ sakk±, tath±hi yadettha pacc±sattiñ±yo na nissito, tad± by±panañ±yena byavahite c±byavahite c±sajjat²ti j±tiy± nissayane satyapi byavahitepi by±pyam±n± j±ti kena niv±r²yate n±pi kevala½ pacc±sattinniss±ya byavahitanivatti vattu½ sakk±, tath±hyasati j±tisannissayena byattiniss²yate, byattiyañca padatthe paµilakkhiya½ lakkhaºa½ pavattat²ti pacc±satti ñ±yanissayanepyabyavahitampati ya½ lakkhaºa½ bhinna½ tadabyavahite pavatta½, yampana byavahitampati bhinna½ lakkhaºa½, tañca vacanappam±ºato m±bhavatvassa byatthat±ti byavahitepi pavattate, tasm± ubhopi niss±ya n²y±ti. Visayadassanappasaªge visayidassanamatthabyattik±raºanti v±kyantogadhapad±namatthampaµhama½ dassetv± pacch± sam±s±dika½ dassetu½ ‘kato’ty±dikam±raddha½, j±tilakkhaºoti abyavahitattaj±tisabh±vo, ‘osadhyo’ti ettha sak±re ak±r± parassa dhak±rena byavahitassa yossa viy±vases±nampi sabbh±vato vutta½-‘yoppabhut²nan’ti, j±ti s±mañña½, y±vati visayeti gav±dike yattake visaye, k±mac±rato visaya parisamattiy± diµµhantam±ha-‘ta½ yathe’ti, bhojayet²ti ettha bhojaye-it²ti padacchedo, katohi j±tyattho kasiºoti yasm± sakalo br±hmaºa j±tisaªkh±to attho parisamatto, tasm±ti attho, ida½ vutta½ hoti- ‘y±va diµµhambhojaye’ti vutte [vuttena (potthake)] sant±ya s±maññavutti br±hmaºasaddappayogas±matthiy± paccekambhojanakiriy± kat± n±ma hoti, yato kasiºopi j±tyattho parisamatto n±m±ti. “Byañjane d²gharass±”ti (1-33) sutte byañjaneti sattam² pubbassa d²gh±dividhimhi caritatt± “saramh± dve”ti (1-34) ettha saramh±ti pañcamyaka tatth±, tato pañcam²niddesassa bal²yatta½, tato “sattamiya½ pubbassa” “pañcamiya½ parass±”ti dvinna½ parassa samuµµh±pane ‘byañjane’ti sattam² parassa k±riya yogit±ya atthato vibhattivipariº±mena chaµµh²bh±vena pariºamat²… dvinna½ sutt±na½ vippaµisedhe parassa bal² yatt±v±ti et±disas±matthiyasabbh±vato vutta½-‘chaµµh²pakappan±pi pureviya s±matthiy±’ti.