Namakk±raµ²k±
Namo tassa bhagavato arahato samm±sambuddhassa.
1. Sugatanty±divaººehi pasatthañca sukhaddada½;
vandant±na½ jina½ natv±, dhamma½ suddha½ gaºuttama½.
2. Namakk±ra½ hitatth²hi, por±º±cariyehi ca;
likhitv± µhapita½ puñña, buddhiy± tena vandina½.
3. Tassatthavaººana½ kassa½, gambh²ratthasubodhana½;
movipun±mena santena, s²lupetena y±cito.
4. Vaººantopi ca tassattha½, ta½ ta½ aµµhakath±disu;
vuttañ±yena kass±mi, saddh± suº±tha s±dhavo.
5. Namana½ namat²t² v±, namat² tena v± namo;
tassa k±ronti t±h²ti, namakk±roti vuccati.
6. Tañca buddhaghos±cari, yena pubbasuta½ kata½;
buddhaghosuppattiyañca, ta½ ta½ pana kath±disu.
7. Na diµµha½ katak±raºa½, tasm± hitatthikehi ca;
por±º±cariyeh² ca, µhapitanti may± vutta½;
ta½ k±raºa½ viññ³h² ca, vic±retv± vij±nitanti.
1. Sugata½ sugata½ seµµha½, kusala½kusala½ jaha½;
amata½ amata½ santa½, asama½ asama½ dada½.
Saraºa½ saraºa½ loka½, araºa½ araºa½ kara½;
abhaya½ abhaya½ µh±na½, n±yaka½ n±yaka½ name.
1. [Ka] id±ni paµhama½ t±va sugatanty±d²hi aµµh±rasahi guºehi thometv± buddhassa vandituk±mena sugatanti-±di g±th±dvaya½ ±raddha½. Aya½ pana sabbap±d±diyamakapathy± vattag±th±ti daµµhabba½. Ta½ pana yamaka½ subodh±laªk±re kiliµµhadosanti vutta½. Vuttañhi tattha–
“Ya½ kiliµµhapada½ mand±, bhidheyya½ yamak±dika½;
kiliµµhapadadoseva, tampi anto kar²yat²”ti.
Aya½ panettha pat²tasaddaracitatt±yeva pas±daguºa saªkh±tena sadd±laªk±rena sa½yutt± hoti. Tasm± ta½ yamaka½ suvuttanti daµµhabba½. Eva½ par±su yamakag±th±su. Tena vutta½ pun± laªk±re–
“Pat²tasaddaracita½, siliµµhapadasandhika½;
pas±daguºasa½yutta½, yamaka½ matamedisan”ti.
Tattha sugatanti sobhanagamanatt± sundara½ µh±na½ gatatt± samm± gatatt± ca sugato, so hi sobhana½ ariyamaggena gacchat²ti sugatoti vuccati, supubbo gamudh±tu ta. Susaddo sobhanattho. Ariyamaggagamanena parisuddha½ anavajja½ khema½ disa½ asajjam±no gatoti attho. Tañca gamana½ duvidha½ hoti k±yagamana½, ñ±ºagamanañc±ti. Tattha bhagavato veneyyajanupasaªkamana½ ekantena tesa½ hitasukhassa nipph±da nato sobhana½ k±yena gamana½ k±yagamana½ n±ma. Sayambh³ ñ±ºena pana sakalampi loka½ pariññ±bhisamayavasena parij±nanato ñ±ºena gamana½ ñ±ºagamana½ n±ma. Idha pana ñ±ºagamana½ adhippeta½. Aªguttaraµ²k±ya½ pana “sobhana½ gata½ gamana½ etass±ti sugato”ti vutta½. Sundara½ µh±na½ gacchat²ti sugatoti ca vuccati, ±rammaºakaraºavasena amata½ nibb±na½ gatoti attho. Samm± avipar²ta½ cesa gacchat²ti sugatoti vuccati. Susaddo samm±saddattho. Tena tena maggena ye kiles± pah²n±, te kilese na puneti na pacceti na pacc±gacchat²ti attho. Atha v± samm± ±gacchat²ti sugatoti ca vuccati, d²paªkarap±dam³lato pabhuti y±va bodhimaº¹± t±va samati½sap±ramip³rik±ya samm±paµipattiy± sabbalokassa hitasukhameva karonto sassata½ uccheda½ k±masukha½ attakilamathañc±ti ime cante anupagacchanto ±gatoti attho. Ta½ sugata½ buddha½ name nam±m²ti sambandho. Puna sugatanti samm± gadatt± sugato. So hi samm± gadati bh±sat²ti sugatoti vuccati. Supubbagadadh±tu bh±s±ya½ viyattiya½ v±c±ya½ v±, ta, dassa to. Chasu v±c±su yuttaµµh±ne yuttameva dviv±ca½ bh±sat²ti attho. Vuttañhi majjhimapaºº±sap±¼iya½ abhayar±jakum±rasutte– 1 . “R±jakum±ra ya½ tath±gato ta½ v±ca½ j±n±ti abh³ta½ ataccha½ anatthasa½hita½, s± ca paresa½ appiy± aman±p±, na ta½ tath±gato v±ca½ bh±sati. 2. Yampi tath±gato v±ca½ j±n±ti bh³ta½ taccha½ anatthasa½hita½, s± ca paresa½ appiy± aman±p±. Tampi tath±gato v±ca½ na bh±sati. 3. Yañca kho tath±gato v±ca½ j±n±ti bh³ta½ taccha½ atthasa½hita½, s± ca paresa½ appiy± aman±p±, tatrak±laññ³ tath±gato hoti tass± v±c±ya veyy±karaº±ya. 4. Ya½ tath±gato v±ca½ j±n±ti abh³ta½ ataccha½ anatthasa½hita½, s± ca paresa½ piy± man±p±, na ta½ tath±gato v±ca½ bh±sati. 5. Yampi tath±gato j±n±ti bh³ta½ taccha½ anatthasa½hita½, s± ca paresa½ piy± man±p±, tampi tath±gato v±ca½ na bh±sati. 6. Yañca kho tath±gato v±ca½ j±n±ti bh³ta½ taccha½ atthasa½hita½, s± ca paresa½ piy± man±p± Tatra k±laññ³ tath±gato hoti tass± v±c±ya veyy±karaº±y±”ti. Ettha p±¼iya½ panes± sukhaggahaºattha½ saªkhepena veditabb±. Katha½ hes± abh³t± anatthasa½hit± appiy± v±c± ca, bh³t± anatthasa½hit± appiy± v±c± ca, bh³t± attha sa½hit± appiy± v±c± ca, abh³t± anatthasa½hit± piy± v±c± ca, bh³t± anatthasa½hit± piy± v±c± ca, bh³t± atthasa½hit± piy± v±c± c±ti chabbidh± hot²ti. Tattha acora½yeva coro ayanti-±divasena vattabbav±c± paµhamav±c± n±ma. Cora½yeva coro ayanti-±divasena vattabbav±c± dutiyav±c± n±ma. Akatapuññat±ya duggato dubbaººo appesakkho, idha pana µhatv±pi puna puñña½ na karoti, dutiyacittav±re katha½ cat³hi ap±yehi muccissat²ti eva½ mah±janassa atthapurekkh±rena dhammapurekkh±rena anus±san²purekkh±rena vattabbav±c± tatiyav±c± n±ma. Eko dhutto ±ha-mayha½ bho m±tu mayi kucchigate kapiµµhaphaladoha¼o ahosi. S± añña½ kapiµµhah±raka½ alabham±n± ma½yeva pesesi. Aha½ gantv± rukkha½ abhiruhitu½ asakkonto attan±va att±na½ p±de gahetv± muggara½ viya rukkhassa upari khipi½. Atha s±khato s±kha½ vicaranto phal±ni gahetv± otaritu½ asakkonto ghara½ gantv± nisseºi½ ±haritv± oruyha m±tu santike gantv± phal±ni m±tuy± ad±si½. T±ni pana mahant±ni honti c±µippa m±º±ni. Tato me m±tar± ek±sane nisinn±ya samasaµµhiphal±ni kh±dit±n²ti. Evam±divasena vattabbav±c± catutthav±c± n±ma. ¾misahetu c±µukamyat±divasena n±nappak±raka½ paresa½ thoman± v±c± ceva r±jakatha½ corakathanti-±dinayappavatt± tiracch±nakath± ca pañcamav±c± n±ma. Ariyasaccasannissit± dhammakath± chaµµhamav±c± n±ma. Ta½ pana vassasatampi suºant± paº¹it± neva titti½ gacchanti T±su pana bhagav± tatiyachaµµham± dviv±c±-eva bh±sati. Tasm± sappurisehi s±yeva dviv±c± vattabb±ti. Aya½ tadaµµhakath±ya½ ±gato saªkhepanayo. Visuddhimagga mah±µ²k±ya½ pana s±ratthad²pan²µ²k±yañca tadaññ±k±rena vaººito. T±su pana ta½ oloketv± gahetabbanti. Aya½ panettha saªgahag±th±–
“Yo bh³tamatthasa½h²ta½, paresamappiy± v±ca½;
bh³tamatthasah²tañca, paresa½ piyav±canti;
dviv±ca½ yuttaµµh±neva, vadat²ti sugatoti;
vuccat² ca dak±rassa, katv± tak±raviññun±”ti.
Seµµhanti guºamahantatt± pasatthatara½. So hi pasatth±na½ visesena pasatthoti seµµhoti vuccati. Pasatthapada½, visesataddhite iµµhapaccayo. Pasatthasaddassa so, pasatth±na½ paccekabuddh±riyas±vak±d²na½ s²lasam±dhipaññ±di guºehi visesena pasatthoti attho. Atha v± sundare satipaµµh±n±dibhede dhamme esati gavesati esi½ gavesinti v± seµµho, buddho. Supubbo-esa gavesane ta. Tassa raµµho. Susaddo sundarattho. Santehi sappurisehi esitabbo gavesitabboti v± seµµho. Santasadd³papado isa gavesane ta, santasaddassa so, ik±rasse, tassa µµho. Santehi sappurisehi icchiyati kantiya t²ti v± seµµho. Santasadd³papado isu icch±kant²su ta. Atha v± sant±na½ sappuris±na½ hitasukha½ icchat²ti seµµho, buddho. Kattus±dhanoya½. Sundare satipaµµh±n± dibhede dhamme eseti buddhet²ti v± seµµho. Hetu kattus±dhanoya½. Supubba-esadh±tu buddhiya½ ta. Ta½ seµµha½. Kusala½kusala½ jahanti ettha kusala½ akusala½ jahanti padavibh±go k±tabbo. Kucchita½ p±padhamma½ salayati calayati kampeti viddha½set²ti kusala½, catubh³mikakusala½ labbhati. Kupubbo saladh±tu a. Tattha k±m±vacarakusala½ tadaªgappah±nena p±padhamma½ salayati calayati, mahaggata ksala½ vikkhambhanappah±nena salayati kampeti, lokuttara kusala½ samucchedappah±nena salayati viddha½set²ti attho. Atha v± kucchita½ ap±yadv±ra½ salanti sa½varanti pidahanti s±dhavo eten±ti kusala½, karaºas±dhanoya½. Idha pana jahanti vuttatt± tebh³makakusalamev±dhippeta½. Ta½ pana anavajjasukhavip±kalakkhaºa½, akusalaviddha½sanarasa½, vod±na paccupaµµh±na½, iµµhavip±kapaccupaµµh±na½ v±, yonisomanasik±ra padaµµh±na½. Na kusala½ akusala½, mittapaµipakkho amitto viya pah±yakapah±tabbabh±vena kusalapaµipakkhanti attho. Ta½ pana s±vajjadukkhavip±kalakkhaºa½, s±vajj±niµµhavip±ka lakkhaºa½ v±, anatthajananarasa½, aniµµhavip±kapaccupaµµh±na½, ayonisomanasik±rapadaµµh±na½. Puññ±bhisaªkh±ra-±neñj± bhisaªkh±rasaªkh±ta½ kusala½ apuññ±bhisaªkh±rasaªkh±ta½ akusalañca kusala½kusala½. Ta½ pana pada½ jahantipade kamma½. Jahanti maggakkhaºe samucchedappah±nena phalakkhaºe paµippassambhanappah±nena pajahanta½ viddha½sentanti attho. Tañhi arahattamaggañ±ºena jahati pajahati, phalañ±ºena jahi½ pajahi½ paµippassambhinti v± jaho, buddho. H±dh±tu c±ge a. Kiñc±pi panettha kusala½ maggena pah±tabbadhamme na vutta½, vaµµam³labh³te avijj±taºh±dikilese pana arahattamagga ñ±ºena jahite lokiyakusaluppattiy± m³labh³t±ya avijj±taºh±ya abh±v± puññ±bhisaªkh±ro sa½s±re puna paµisandhiy± nibbattetu½ na sakkoti, tasm± vaµµam³labh³te kilese jahite phal³pac±rena kusalampi jahita½ n±ma hoti. R³pa½ bhikkhave na tumh±ka½ ta½ pajahath±ti-±d²su viya Arahantena hi abhisam±c±rikavatta½ katampi kusalanti na vutta½, kriy±ti pana vuttanti veditabba½. Vuttañhi nid±navaggasa½yuttaµµhakath±ya½ “kh²º±savena hi kata½ kamma½ neva kusala½ hoti n±kusala½, avip±ka½ hutv± kriyamatte tiµµhat²”ti. Aªguttaraµµhakath±yañca “arahattamaggo ca kusal±kusala kammakkhay±ya sa½vattat²ti eva½ tena ta½ bhijjat²”ti vutta½. Tena vutta½ c³¼aniddesap±¼iya½ “arahattamaggañ±ºena abhisaªkh±raviññ±ºassa nirodhena ye uppajjeyyu½ n±mañca r³pañca, etthete nirujjhanti v³pasamanti attha½ gacchanti paµippassambhant²”ti. Amatanti maraºavirahita½. So jino hi na mato amato, maraºadhammassa nibbattak±na½ kiles±na½ arahatta maggena samucchinditatt± puna maraºato virahitoti v± amato. Atha v± nibb±ne ±rammaºakaraºavasena adhigate natthi mata½ maraºa½ yassa jinass±ti amatoti vuccati. Jinena hi khandhamaccum±ra½ ajitopi kilesam±ra½ jayitv± tesa½ avassa½ jiyam±natt± phal³pac±rena amatoti vuccat²ti veditabba½. Puna amatanti amatanibb±nasamann±gata½. Natthi mata½ maraºa½ etth±ti amata½, nibb±na½. Ta½ pana santilakkhaºa½, accutarasa½, animittapaccupaµµh±na½, nissaraºapaccupaµµh±na½ v±, nibb±nassa pana padaµµh±na½ na labbhati.