VibhaŖganaye panettha p±¼ivavatth±na½ t±va saŖkhepato eva½ veditabba½. Paµµh±nap±¼iya½ hi hetupaccayo
pe
avigatapaccayoti paccayapad±ni m±tik±vasena nikkhipitv± tesa½ paccay±na½ het³ hetusampayuttak±na½ dhamm±na½ ta½samuµµh±n±nańca r³p±na½ hetupaccayena paccayoti-±din± nayena paccayabh±jan²yasaŖkh±to niddesav±ro paµhama½ vutto. Sopi ca anantarasaŖkhepatthavinicchayo tattha tattha dassito eva. Tadanantara½ tesa½ catuv²satiy± paccay±na½ kusalattik±dayo dv±v²satitike, hetuduk±dayo sata½ duke ca niss±ya n±n±nayato vibhajanavasena catuv²satisamantapaµµh±nasamodh±na½ anantanayasamantapaµµh±na½ vibhatta½. Katha½? Catubbidha½ hi paµµh±na½ anulomapaµµh±na½, paccan²kapaµµh±na½, anulomapaccan²kapaµµh±na½, paccan²k±nulomapaµµh±nanti. Tattha kusala½ dhamma½ paµicca kusalo dhammo uppajjati hetupaccay±ti-±din±, hetu½ dhamma½ paµicca hetudhammo uppajjati hetupaccay±ti-±din± kusal±d²na½, hetu-±d²nańca dhamm±na½ anulomavasena pavatta½ anulomapaµµh±na½ n±ma. Nakusala½ dhamma½ paµicca nakusalo dhammo uppajjati hetupaccay±
pe
nahetu½ dhamma½ paµicca nahetudhammo uppajjati hetupaccay±ti-±din± kusal±d²na½, hetu-±d²nańca dhamm±na½ paccan²kavasena pavatta½ paccan²kapaµµh±na½ n±ma. Kusala½ dhamma½ paµicca nakusalo dhammo uppajjati hetupaccay±
pe
hetu½ dhamma½ paµicca nahetudhammo uppajjati hetupaccay±ti-±din± pavatta½ anulomapaccan²kapaµµh±na½ n±ma Nakusala½ dhamma½ paµicca kusalo dhammo
pe
nahetu½ dhamma½ paµicca hetudhammo uppajjati hetupaccay±ti-±din± pavatta½ paccan²k±nulomapaµµh±na½ n±ma. Evametesu cat³su paµµh±nesu ya½ dhamma½ anulomapaµµh±na½ n±ma, ta½ t±va chabbidha½ hoti tikapaµµh±na½ dukapaµµh±na½ dukatikapaµµh±na½ tikadukapaµµh±na½ tikatikapaµµh±na½ dukadukapaµµh±nanti. Yath± ceta½, eva½ paccan²kapaµµh±n±d²nipi t²ŗi t²ŗi paccekanti catuv²satisamantapaµµh±nasamodh±na½ paµµh±nappakaraŗa½ veditabba½. Samm±sambuddhena hi anulomapaµµh±ne dv±v²satitike niss±ya tikapaµµh±na½ n±ma niddiµµha½. Sata½ duke niss±ya dukapaµµh±na½ n±ma. Tato tike dukesu pakkhipitv± dukatikapaµµh±na½ n±ma. Tato duke tikesu pakkhipitv± tikadukapaµµh±na½ n±ma. Tike pana tikesuyeva pakkhipitv± tikatikapaµµh±na½ n±ma. Duke ca dukesu eva pakkhipitv± dukadukapaµµh±na½ n±ma niddiµµha½. Paµhama½ t±vettha anulomapaµµh±ne tikapaµµh±nanayo niddiµµho. Eva½ paccan²kapaµµh±ne, anulomapaccan²kapaµµh±ne, paccan²k±nulomapaµµh±neti catuv²satisamantapaµµh±na½ desita½. Ettha ca duvidha½ anuloma½, paccan²kańca dhamm±nuloma½ dhammapaccan²ka½, paccay±nuloma½ paccayapaccan²kanti. Tattha kusala½ dhamma½ paµicca kusalo dhammoti-±din± kusal±d²na½ tikadhamm±na½, hetu-±d²na½ dukadhamm±nańca anulomadesan±vasena dhamm±nuloma½ veditabba½. Nakusala½ dhamma½ paµicca nakusalo dhammoti-±din± tikadukadhamm±na½ paccan²kavasena dhammapaccan²ka½ veditabba½. Hetupaccay± ±rammaŗapaccay±ti eva½ catuv²satiy± paccay±na½ anulomadesan±vasena paccay±nuloma½ veditabba½. Nahetupaccay± n±rammaŗapaccay±ti eva½ paccay±na½ paccan²kavasena paccayapaccan²kańca veditabba½. Tatra yadida½ dhamm±nuloma½ dhammapaccan²kańca, tassa vasena catuv²satisamantapaµµh±na½ veditabba½. Paccay±nuloma½ paccayapaccan²kańca anulomatikapaµµh±n±d²su catuv²satiy± paµµh±nesu ekekatikadukesu eva½ labbhati. Tańca upari p±¼inayadassane eva p±kaµa½ bhavissati. Tatrim±ni catuv²sati paµµh±n±ni imesa½ tikaduk±na½ vasena niddiµµhatt± tikapaµµh±na½
pe
dukadukapaµµh±nanti vuccati. Tesu tikadukesu ekeka½ tikaduka½ imesa½ hetupaccay±d²na½ catuv²satiy± paccay±na½ anulom±dinayacatukkavasena sattahi sattahi mah±v±rehi vitth±rato vibhatta½. Katamehi sattahi? Paµiccav±ro sahaj±tav±ro paccayav±ro nissayav±ro sa½saµµhav±ro sampayuttav±ro pańh±v±roti imehi Tattha kusala½ dhamma½ paµicca kusalo dhammoti-±din± paµicc±bhidh±nena vutto paµiccav±ro n±ma. Kusala½ dhamma½ sahaj±to, kusala½ dhamma½ paccay±, kusala½ dhamma½ niss±ya, kusala½ dhamma½ sa½saµµho, kusala½ dhamma½ sampayuttoti eva½ sahaj±t±di-abhidh±nehi vutt± pańca v±r± sahaj±t±div±r±ni. Parato ca sa½saµµhasampayuttav±resu dv²su ar³padhammavaseneva paccayapaccayuppann± ca, sesesu cat³su v±resu, sattameva pańh±v±re ca r³p±r³pavasena, paccayav±re, nissayav±re ca sahaj±tapacch±j±tapurej±tavasena, sesesu sahaj±tavasena paccayapaccayuppann± ca kathit±ti aya½ viseso. Sattamav±re pana yasm± kusalo dhammo kusalassa dhammassa hetupaccayena paccayoti-±din± nayena te te pańhe uddharitv± puna kusal± het³ sampayuttak±na½ khandh±nanti-±din± nayena sabbepi te pańh± nijjaµ±, niggumb± ca katv± vibhatt±, tasm± so v±ro pańh±na½ s±dhuka½ vibhattatt± pańh±v±rotveva saŖkha½ gato. Iti imehi sattahi mah±v±rehi catuv²satiy± samantapaµµh±nesu sabbepi tikaduk± catuv²satiy± paccay±na½ anulom±divasena vitth±rato vibhatt±. Katha½? Anulomapaµµh±ne hi yadida½ dv±v²satitike niss±ya tikapaµµh±na½ n±ma sabbapaµhama½ niddiµµha½. Tattha kusalattika½ t±va imehi paµiccav±r±d²hi mah±v±rehi paccay±nulom±dinayacatukkato vibhatta½. Tattha yo t±vesa sabbapaµhamo paµiccav±ro n±ma, so uddesaniddesato duvidho hoti. Tattha uddesav±ro kusal±dayo paµicca hetupaccay±divasena kusal±d²na½ yutt±na½, akusal±d²na½ ayuttak±nańca dhamm±na½ uppattipucchanavaseneva pavattatt± pucch±v±rotipi, pucch±nańńeva pańń±panato paŗŗattiv±rotipi vuccati. Na hi tattha vissajjana½ atthi. Niddesav±ro pana pucch±v±re paripucchitesu pańhesu siy± akusala½ dhamma½ paµicca akusalo dhammo uppajjeyy±ti-±dika½ ayutta½ pańha½ anuddharitv± labbham±n±nańńeva pańh±na½ vasena pavatto. Itaresu pana sahaj±t±d²su, sesesu ca tikesu, sesapaµµh±nesu ca sabbattha pucch±v±ro natthi, labbham±navasena sabbavissajjanameva dassitanti idamettha saŖkhepato p±¼ivavatth±na½. Id±ni panettha ±dito paµµh±ya eva½ vibhaŖganayo veditabbo. Anulomapaµµh±nasmińhi tikapaµµh±ne kusalattikassa sattasu mah±v±resu paµhamassa paµiccav±rassa pucch±v±re t±va siy± kusala½ dhamma½ paµicca kusalo dhammo uppajjeyya hetupaccay±
pe
akusalo dhammo
pe
aby±kato
pe
kusalo ca aby±kato ca
pe
akusalo ca aby±kato ca
pe
kusalo ca akusalo ca
pe
kusalo ca akusalo ca aby±kato ca dhamm± uppajjeyyu½ hetupaccay±ti kusalapadam³l± satta pucch± uddhaµ±. Eva½ akusalapadam³l±, aby±katapadam³l± ca. Siy± kusalańca aby±katańca dhamma½ paµicca akusalo
pe
siy± akusalańca aby±katańca
pe
siy± kusalańca akusalańca
pe
siy± kusalańca akusalańca aby±katańca dhamma½ paµicc±ti dvim³lak±, tim³lak± ca satta satta pucch±ti ek³napańń±sa pucch± hetupaccayam³lak± uddhaµ±. Imin±va nayena siy± kusala½ dhamma½ paµicca kusalo dhammo uppajjeyya ±rammaŗapaccay±
pe
avigatapaccay±ti eva½ sesapaccayam³lak±pi pucch±veditabb±. Ekam³lakanayo. Yath± ca ekam³lake, eva½ siy± kusala½ dhamma½ paµicca kusalo dhammo uppajjeyya hetupaccay± ±rammaŗapaccay±
pe
hetupaccay± avigatapaccay±ti-±din± dvim³lakepi. Hetupaccay± ±rammaŗapaccay± adhipatipaccay±
pe
hetupaccay± ±rammaŗapaccay± anantarapaccay±
pe
hetupaccay± ±rammaŗapaccay± avigatapaccay±ti-±din± tim³lak±d²su sabbam³lakapariyos±nesu v±resu nay± veditabb±. Hetupaccayam³lakanayo. Yath± ca hetum³lake, eva½ siy± kusala½ dhamma½ paµicca kusalo dhammo uppajjeyya ±rammaŗapaccay±ti-±din± sesapaccayam³lakesupi nayo ń±tabbo. Paccay±nulomav±ro. Eteneva up±yena siy± kusala½ dhamma½ paµicca kusalo dhammo uppajjeyya nahetupaccay±ti-±din± sabbappak±rayutto paccayapaccan²kav±ropi. Siy± kusala½ dhamma½
pe
uppajjati hetupaccay± n±rammaŗapaccay±ti-±din± anulomapaccan²kapaccayav±ropi. Siy± kusala½ dhamma½
pe
uppajjeyya nahetupaccay± ±rammaŗapaccay±ti-±din± paccan²y±nulomav±ropi sabbattha netabboti aya½ t±vettha pucch±v±re nayo. Niddesav±ro pana uddesav±re dassit±su pucch±su kusal±kusal±d²na½ sahuppattiy± abh±vato y± et± kusala½ dhamma½ paµicca kusalo dhammo uppajjat²ti-±dik± pucch± sabbaso vissajjana½ labhanti, t± pah±ya y± vissajjana½ labhanti, t±sameva vissajjanavasena pavatto. Tatr±ya½ nayo kusala½ dhamma½ paµicca kusalo dhammo uppajjati hetupaccay±. Kusala½ eka½ khandha½ paµicca tayo khandh±. Tayo khandhe paµicca eko khandho. Dve khandhe paµicca dve khandh±. Kusala½ dhamma½ paµicca aby±kato dhammo uppajjati hetupaccay±. Kusale khandhe paµicca cittasamuµµh±na½ r³pa½. Kusala½ dhamma½ paµicca kusalo ca aby±kato ca dhamm± uppajjanti hetupaccay±. Kusala½ eka½ khandha½ paµicca tayo khandh± cittasamuµµh±nańca r³pa½. Tayo khandhe paµicca eko khandho cittasamuµµh±nańca r³pa½. Dve khandhe paµicca dve khandh± cittasamuµµh±nańca r³panti eva½ kusalapadam³l±su sattasu pucch±su tissova labbham±n± vissajjit±. Tath± akusalapadam³l±supi tissova. Aby±katapadam³l±su pana aby±kata½ dhamma½ paµicca aby±kato dhammo uppajjati hetupaccay±. Vip±k±by±kata½ kiriy±by±kata½ eka½ khandha½ paµicca tayo khandh± cittasamuµµh±nańca r³pa½
pe
dve khandhe paµicca dve khandh± cittasamuµµh±nańca r³pa½. Paµisandhikkhaŗe vip±k±by±kata½ eka½ khandha½ paµicca tayo khandh± kaµatt± ca r³pa½
pe
dve khandh± kaµatt± ca r³pa½. Khandhe paµicca vatthu, vatthu½ paµicca khandh±. Eka½ mah±bh³ta½ paµicca tayo mah±bh³t±
pe
dve mah±bh³te paµicca dve mah±bh³t±. Mah±bh³te paµicca cittasamuµµh±na½ r³pa½ kaµatt±r³pa½ up±d±r³panti ek±va. Dvim³lik±d²su ca kusalańca aby±katańca dhamma½ paµicca aby±kato dhammo uppajjati hetupaccay±. Kusale khandhe ca mah±bh³te ca paµicca cittasamuµµh±na½ r³panti ek±. Tath± akusalańca aby±katańca paµicc±ti, eva½ hetupaccayam³lik±su ek³napańń±s±ya pucch±su naveva labbham±n± vissajjit±. Ses± catt±l²sa moghapucch±ti na vissajjit±. Eva½ upari ±rammaŗapaccay±d²su vissajjit±vases± moghapucch±ti gahetabb±. Vij±nanasukhattha½ pana bhagavat± pucch±v±re labbham±n±, alabbham±n± ca sabb±pi t± dassit±ti veditabb±ti. Tattha kusala½ dhamma½ paµicc±ti sahaj±tesu vedan±kkhandh±dibheda½ eka½ kusala½ dhamma½ paµicca paµigantv±, sahuppattisaŖkh±tena sadisabh±vena patv±ti attho. Sadisattho hi ettha paµisaddo paµipuggaloti-±d²su viya. Kusalo dhammoti sańń±kkhandh±dibhedo sahuppanno kusalo dhammo. Uppajjat²ti p±kaµabh±vato uddha½ upp±d±di½ p±puŗ±ti, att±na½ v± paµilabhati. Hetupaccay±ti na kevala½ kusaladhammamattameva paµicca uppajjati, atha kho kusalahetun± hetupaccayata½ s±dhentena ca uppajjat²ti evamattho gahetabbo.