14. Cuddasamo paricchedo
R³p±vacarasam±dhibh±van±niddesavaººan±
789-93. Hit±nayanti hit±vaha½. M±nasañca sugatanti suµµhu pavattam±nasañca. Madhur± atthavaººan± etass±ti madhuratthavaººana½. Uttara½ tu manuss±na½, dhammato ñ±ºadassananti manuss±na½ lokiyadhammato uttaribh³tañ±ºadassanalokuttara½. Saªkassarasam±c±reti saªk±ya kaªkh±ya saritabbasam±c±re. Acchidda½ akkhaº¹a½ akamm±sa½. Atthak±men±ti attano hitak±mena. 797. Duvidhalakkhaºa½ c±rittav±rittalakkhaºa½. 805. Tesa½ carit±na½ vomissakanay±. 807. Savaººakasiº±ti n²lap²ta-od±talohitavaººakasiº±. 808. Ta½ ekaka½ ±n±p±na½ ass±sapass±so. 809-10. Maraº³pasam±yutt± sat²ti maraº±nussati upasam±nussati. ¾h±ranissitasaññ±ti ±h±re paµik³lasaññ±. Dh±tuvavatth±nanti catudh±tuvavatth±na½. 811-2. Anuk³l± ime sabba-carit±nanti vaººit±ti ya½ kammaµµh±na½ saddh±caritassa anuk³la½, tameva paññ±caritassa anuk³lanti adhipp±yo. Ida½ sabba½ pana vacana½ ekantavipaccan²kabh±vato ekantapaµipakkhabh±vato atisapp±yato vutta½, iti vibh±vin± ñeyya½. 835. Vipassan±bhavasampatti-sukh±na½ paccay± siyu½ vipassan±sampattisukh±na½ bhavasampattisukh±na½ paccay± siyu½. 838. Sammaµµh±na½ manobhunoti manobhuhadayo tassa hadayassa sammaµµh±na½. 844. Pattuk±mena dh²mat± kasiºa½ kattabba½. 845. Sa½h±rimanti ito cito ca haritabbakasiºa½. Tatraµµhakanti tasmi½ µh±ne µhita½ ito cito ca an±haritabba½ kasiºa½. 849. Vivaµµa½ pana micchat±ti nibb±na½ icchantena vidatthicaturaªgula½ vaµµa½ k±tu½ ta½ kasiºa½ vaµµati. 851-2. Hatthap±sappam±ºasmi½, tamh± kasiºamaº¹al±ti tato kasiºamaº¹alato hatthap±sappam±ºasmi½ padese vidatthicaturaªgule ucce. Parimukha½ satinti kammaµµh±n±bhimukha½ sati½. 853-4. Nekkhammanti jh±na½. Khemato daµµhu½ disv± aha½ im±ya paµipattiy± addh± ekantena pavivekasukhassa nibb±nasukhassa bh±g² assa½ bhaveyya½. 856. So kasiºassa vaººo tena yogin± na pekkhitabbo, kasiºassa lakkhaºa½ na pekkhitabba½ ussadassa vasena vaººa½ amuñcitv±. 860. Eva½ imin± vuttappak±rena ekaggacetaso ekaggacittassa yogino nim²letv± ±vajjantassa yath± yena pak±rena kammaµµh±na½ hoti umm²lite k±lepi, tath± tena pak±rena ta½ kammaµµh±na½ ±p±tha½ y±ti ce yadi ±gacchati, uggahameva uggahanimitta½. 864. P±d±na½ dhovane papañcaparih±rattha½. Ekatalik±ti ekatalamatt±. 865. Ta½ sa½h±rima½ kasiºam±d±ya. 866. Samann±haritabbanti kammaµµh±na½ sumanena ±haritabba½, manasik±tabbanti attho. Takk±haµanti vitakkena ±haµa½ phusita½ kare kareyya. 868. Tanti ta½ nimitta½. 871-4. Imass±ti paµibh±ganimittassa. Purimass±ti uggahanimittassa. Ko pana aya½ viseso? Thavik± n²harita½ ±d±samaº¹ala½ majjita½ viya. Toyade k±¼ameghe setabal±k± viya. Tad± ta½ uggahanimitta½ pad±letv±va niggata½ paµibh±ganimitta½. Tato uggahanimittato. Tanti ta½ paµibh±ganimitta½. Saºµh±navantañca vaººavantañca na ca upaµµh±k±ramatta½. Paññajanti paññ±ya j±ta½. 877-8. Upac±rakkhaºe tass±ti tassa sam±dhino upac±rakkhaºe. N²varaºappah±nena sam±dhino paµil±bhakkhaºe pana aªg±na½ vitakk±d²na½ p±tubh±vena iti dv²hi ±k±rehi. 879. Dvinna½ sam±dh²nanti upac±rappan±sam±dh²na½. 882. Cakkavattiyagabbhova ratana½ viya assa anena sudullabha½. 884. Ayanti paµisandhisanth±ro. 891-2. Samata½ v²riyassev±ti v²riyasamabh±va½. Laya½ l²nabh±va½ ²sakampi yanta½ gacchanta½ m±nasa½ ±vajjanacitta½. 895-9. Bhavaªga½ pana pacchijja ucchinditv± tadeva pathav²kasiºa½ ±rammaºa½ katv± yogino manodv±ramhi j±yati. Tatoti ±vajjanato tatrev±rammaºe tasmi½ pathav²kasiºasaªkh±te ±rammaºe tassa yogino javan±ni catt±ri v± pañca v± j±yante. Avas±ne eka½ javanam±nasa½ r³p±vacarika½ hoti, tasmi½ r³p±vacarike vitakk±dayo aªg±. Aññehi aññesa½ citt±na½ aññehi vitakk±d²hi balavatar± honti. T±ni appan±bh±va½ appatt±ni appan±cetaso parikammopac±rato parikammabh±vato parikamm±n²ti vuccante, upac±rabh±vato upac±r±n²ti ca vuccante. T±ni javan±ni appan±y±nulomatt± anulom±ni eva ca vuccanti. Ettha anulomakesu ya½ sabbantima½ javana½, ta½ gotrabh³ti pavuccati. 901. Gotrabhu diµµhanti gotrabhu n±ma uddiµµha½. 904-5. Purimehi javanehi ya½ ±sevana½, ta½ balavapaccaya½ laddh± labhitv± chaµµha½ javana½, sattama½ v± javana½ appeti. Iti vacana½ pavuccati, ettha v±de godatto n±ma ±bhidhammiko ±cariyo ±ha. Chinnataµe mukha½ yassa chinnataµamukho. 908. Paccavekkhaº± hetu yassa ±vajjanass±ti paccavekkhaºahetuka½. 911-2. K±macchandassa n±n±visaye paluddhassa. Cetaso ekasmi½ visaye sam±dh±nena sam±dhi. 915. Sayañca atisantato sukha½ av³pasantasabh±vassa uddhaccakukkuccadvayassa paµipakkhato vutta½. 917. Pañcaªgavippayuttanti pañcan²varaºavippayutta½. Pañcaªgasa½yutanti vitakk±d²hi yutta½. 920-1. Vepullanti kammaµµh±nassa vipulabh±va½. Tañca paµibh±ganimitta½ upac±ra½ vic±retv± va¹¹hetu½ vaµµati. 928-31. Pam±dayoginoti pam±davasena yogisampannassa k±masahagat± saññ±manakk±r± manasik±r± ce caranti, tassa yogino ta½ jh±na½ h±nabh±giya½ hoti. Sati santiµµhate tasmi½, sant± tadanudhammat± tasmi½ paµhamajjh±ne tadanudhammat± tassa paµhamajjh±nassa anur³p± sati nikanti sant± sa½vijjam±n± santiµµhate santiµµhati, ta½ jh±na½ mandassa yogino µhitibh±giya½ hoti, µhiti½ bhajati. Visesabh±giya½ hoti, visesa½ dutiy±dibh±vana½ p±puº±t²ti attho. Nibbid±sa½yut± saññ±, manakk±r±ti nibbid±vipassan±sa½yutt± saññ±manakk±r±. Nibbedhabh±giyanti lokuttarabh±giya½, lokuttaramaggabh±giyanti attho. 933. Aya½ sam±patti ±sann±kusal±rayo ±sann±kusal±rik± yasm± takkac±r±na½ th³latt± ca, tasm± k±raº± aya½ sam±patti aªgadubbal±. 935. Nikantinti taºha½. Pariy±d±y±ti sos±petv±. 936. Vidhin±ti pubbe vuttavidhin±. Satass±ti satisampannassa. 938. Nimitta½ tu tadeva c±ti tameva paµhamanimitta½ “pathav² pathav²”iti eva½ manas± karontassa. 943. Sampas±dananti saddh±. Majjhattanti tatramajjhattat±. 944. Duvaªgah²nanti vitakkavic±rah²na½. 948. P²ti n±ma cetaso cittassa uppil±pana½ uppil±pitatta½ yato yasm± k±raº±. 961-2. ¾sannap²tidos±ti p²tiyeva dos±. Ettha etasmi½ tatiyajjh±ne yadeva ya½ eva sukha½ iti eva½ sukha½ cetaso ±bhogo manasik±ro. Eva½ imin± pak±rena sukhassa th³latt± aya½ sam±patti aªgadubbal± hoti. 974-5. Sukha½ upekkh±ya ±sevana½ pana na hoti yasm± upekkh±ya ±sevana½ pana na hoti, yasm± upekkh±sahagat±ni javan±ni javanti, tasm± catutthajjh±na½ upekkh±sahagata½ samud²rita½. 976. Dutiyajjh±na½ dvidh± dv²hi koµµh±sehi µhita½. 979. Aya½ abhidhamm±vat±ro sumadhuravarataravacano ka½ nu jana½ neva rañjayati, atinisitavisado buddhippac±ro yassa so atinisitavisadabuddhippac±ro, so tena janena vedan²yo j±nitabbo.
Iti abhidhamm±vat±raµ²k±ya
R³p±vacarasam±dhibh±van±niddesavaººan± niµµhit±.
Cuddasamo paricchedo.