Niddesavaººan±

509. Diµµhatt±ti sayambh³ñ±ºena sacchikatatt±. Khanti±d²supi eseva nayo. Sayambh³ñ±ºena sacchikaraºavaseneva hi bhagavato khamanaruccan±dayo, na aññesa½ viya anussav±k±raparivitakk±dimukhena. Avipar²taµµho ekantaniyy±naµµhena veditabbo. Sikkhiyam±noti sikkh±ya paµipajjiyam±no Sikkhitabb±ni sikkh±pad±n²ti sikkh±padap±¼i½ vadati. Khandhattayanti s²l±dikkhandhattaya½. “Sabbap±passa…pe… buddh±na s±sanan”ti (dha. pa. 183; d². ni. 1.90; netti. 30) vacanato ±ha “anus±sanad±nabh³ta½ sikkhattayan”ti.
Samm±diµµhiy± paccayatt±ti maggasamm±diµµhiy± ekantahetubh±vato. Ettha ca samm±diµµh²ti kammassakat±samm±diµµhi, kammapathasamm±diµµhi ca. Phalak±raºopac±reh²ti phal³pac±rena samm±diµµhipaccayatt±, k±raº³pac±rena samm±diµµhipubbaªgamatt±. Kusaladhammehi attano ekadesabh³teh²ti samm±diµµhidhamme sandh±y±ha. Kusalapaññ±viññ±º±na½ v± paj±nanavij±nanavasena dassana½ diµµh²ti. Tena avayavadhammena samud±yassa upacaritata½ dasseti. Vinayanakiriyatt±ti desan±bh³ta½ sikkhattayam±ha. Dhammen±ti dhammato anapetena. Avisamasabh±ven±ti avisamena sabh±vena, samen±ti attho.
510. Anaññatthen±ti garah±di-aññattharahitena sakatthena. Bhinnapaµadhareti bhikkhus±ruppavasena pañcakhaº¹±din± chedena chinnac²varadhare.
Bhedanapariy±yavasena vutta½, tasm± kiles±na½ pah±n± kiles±na½ bhed± bhikkh³ti vutta½ hoti.
Guºavasen±ti sekkhadhamm±diguº±na½ vasena. Tena bh±vatthato bhikkhusaddo dassito hoti.
Ida½ dvayanti “ettha c±”ti-±din± parato saªgahadassanavasena vutta½ “sekkho”ti-±dika½ vacanadvaya½. Imin±ti “sekkho bhikkhu bhinnatt± p±pak±nan”ti pad±na½ atthadassanena. Na sameti sekkha-asekkhaputhujjan±sekkhad²panato. Tadidanti paµhamadvaya½. Nippariy±yadassana½ ariy±na½ asekkh±na½yeva ca sekkhabhinnakilesabh±vad²panato. Vuttoti paµiññ±vacana½, sacca½ vuttoti attho. Na pana idh±dhippeto atthuddh±ravasena dassitatt±.
Bhagavato vacananti upasampad±kammav±cam±ha. Tadanur³panti tadanucchavika½, yath±vuttanti attho. Paris±vatthus²m±sampattiyo “samaggena saªghena akuppen±”ti (vibha. 510) imin± pak±sit±ti “µh±n±rahan”ti padassa “an³na…pe… avuttan”ti ettakameva attham±ha.
511. Av²tikkamanaviratibh±vatoti av²tikkamasam±d±nabh³t± virat²ti katv± v±rittas²la½ patv± virati eva padh±nanti cetan±s²lassapi pariy±yat± vutt±. “Nagarava¹¹hak² vatthuvijj±cariyo”ti ida½ idh±dhippetanagarava¹¹hak²dassana½. Vatthuvijj±, p±s±davijj±ti duvidh± hi va¹¹hak²vijj±. Lehitabbanti s±yitabba½. Cubitabbanti p±tabba½.
Indriyasa½var±h±ratt±ti indriyasa½varahetukatt±. P±timokkhas²la½ sikkh±padas²la½ na pakatis²l±dikena gayhat²ti ±ha “p±timokkhato añña½ s²la½ k±yika-av²tikkam±diggahaºena gahitan”ti. Ta½ pana p±timokkhas²lena na saªgayhat²ti na sakk± vattu½, k±yikav±casikasa½varassa tabbinimuttassa abh±vatoti dassento “imin± adhipp±yena vuttan”ti ±ha.
Tattha p±timokkhasaddassa eva½ attho veditabbo– kiles±na½ balavabh±vato, p±pakiriy±ya sukarabh±vato, puññakiriy±ya ca dukkarabh±vato bahukkhattu½ ap±yesu patanas²loti p±t², puthujjano, aniccat±ya v± bhav±d²su kammavegakkhitto ghaµiyanta½ viya anavaµµh±nena paribbhamanato gamanas²loti p±t², maraºavasena v± tamhi tamhi sattanik±ye attabh±vassa p±tanas²loti p±t², sattasant±no, cittameva v±. Ta½ p±tina½ sa½s±radukkhato mokkhet²ti p±timokkha½. Cittassa hi vimokkhena sattopi “vimutto”ti vuccati. Vuttañhi “cittavod±n± visujjhant²”ti (sa½. ni. 3.100), “anup±d±ya ±savehi citta½ vimuttan”ti (mah±va. 28) ca. Atha v± avijj±din± hetun± sa½s±re patati gacchati pavattat²ti p±t². “Avijj±n²varaº±na½ satt±na½ taºh±sa½yojan±na½ sandh±vata½ sa½saratan”ti (sa½. ni. 2.124; 3.99; 5.520; kath±. 75) hi vutta½. Tassa p±tino sattassa taºh±disa½kilesattayato mokkho eten±ti p±timokkha½. “Kaºµhek±¼o”ti-±d²na½ viya tassa sam±sasiddhi veditabb±.
Atha v± p±teti vinip±teti dukkheti p±ti, citta½. Vuttañhi “cittena n²yati loko, cittena parikassat²”ti (sa½. ni. 1.62). Tassa p±tino mokkho eten±ti p±timokkha½. Patati v± etena ap±yadukkhe v± sa½s±radukkhe v±ti p±t², taºh±disa½kileso. Vuttañhi “taºh± janeti purisa½ (sa½. ni. 1.55-57), taºh±dutiyo puriso”ti (itivu. 15; mah±ni. 191; c³¼ani. p±r±yan±nug²tig±th± niddesa 107) ca ±di. Tato mokkhoti p±timokkha½.
Atha v± patati etth±ti p±t²ni, cha ajjhattikab±hir±ni ±yatan±ni. Vuttañhi “chasu loko samuppanno, chasu kubbati santhavan”ti (sa½. ni. 1.70; su. ni. 171). Tato cha-ajjhattikab±hir±yatanasaªkh±tato p±tito mokkhoti p±timokkha½.
Atha v± p±to vinip±to assa atth²ti p±t², sa½s±ro, tato mokkhoti p±timokkha½.
Atha v± sabbalok±dhipatibh±vato dhammissaro bhagav± “pat²”ti vuccati, muccati eten±ti mokkho, patino mokkho tena paññattatt±ti patimokkho, patimokkho eva p±timokkha½. Sabbaguº±na½ v± m³labh±vato uttamaµµhena pati ca so yath±vuttenatthena mokkho c±ti patimokkho, patimokkho eva p±timokkha½. Tath± hi vutta½ “p±timokkhanti mukhameta½ pamukhametan”ti (mah±va. 135) vitth±ro.
Atha v± pa-iti pak±re, at²ti accantatthe nip±to, tasm± pak±rehi accanta½ mokkhet²ti p±timokkha½. Idañhi s²la½ saya½ tadaªgavasena, sam±dhisahita½ paññ±sahitañca vikkhambhanavasena samucchedavasena ca accanta½ mokkheti mocet²ti p±timokkha½. Pati pati mokkhoti v± patimokkho, tamh± tamh± v²tikkamadosato pacceka½ mokkhoti attho, patimokkhoyeva p±timokkha½. Mokkho v± nibb±na½, tassa mokkhassa paµibimbabh³toti patimokkha½. S²lasa½varo hi nibbedhabh±giyo s³riyassa aruºuggamana½ viya nibb±nassa udayabh³to tappaµibh±go viya hoti yath±raha½ kilesanibb±panatoti patimokkha½, patimokkha½yeva p±timokkha½.
Atha v± mokkha½ pati vattati, mokkh±bhimukhanti v± patimokkha½, patimokkha½yeva p±timokkhanti. Idampi p±timokkhasaddassa mukhamattadassanameva. Sabb±ka-±rena pana jinap±timokkho bhagav±va anavajjapatimokkha½ p±timokkha½ sa½vaººeyya.
513. Garubhaº¹avissajjanakaraºabh³ta½ etassa atth²ti garubhaº¹avissajjana½. Garubhaº¹antarabh³ta½ th±var±di. Ðnaka½ na vaµµat²ti ph±tikamma½ vutta½. Atirekagghanaka½, tadagghanakameva v± vaµµat²ti. Yath±vuttanti pokkharaºito pa½su-uddharaº±dith±varakamma½.
Dh±reti, poseti v± paresa½ d±rake.
Gih²na½ kariyam±na½ vutta½, na saªghassa, gaºassa v±ti attho. Piº¹apaµipiº¹anti uttarapadalopa½, purimapade uttarapadalopañca katv± niddesoti ±ha “piº¹atthan”ti-±di. Ayoniso vic±raºa½ ay±th±vapaµipatti.
514. Gacchanti yath±saka½ visaye pavattant²ti g±vo, cakkh±d²ni indriy±ni.
Vidhunana½ papphoµana½, pav±hananti attho.
515. Yath± karaºattho karaº²yasaddo, eva½ vikiraºatthopi hot²ti ±ha “vikkhipitabb±n²”ti, viddha½sitabb±n²ti attho. Sa½yaman²y±ni v± sa½yamakaraº²y±ni, “na puna eva½ karom²”ti attano dahana½ manas± adhiµµh±na½ sa½yamana½, sa½yamanakaraº²y±ni sa½varakaraº²y±n²ti cittamatt±yatt± eva sa½yamasa½var± ±cariyena adhippet±ti ±ha “an±pattigaman²y±n²”ti Antev±sikatthero pana desan±pi cittupp±damanasik±rehi vin± na hot²ti desan±visuddhi½ nissaraºa½ vadati.
516. “Alaªkato cepi…pe… sa bhikkh³”ti-±d²su (dha. pa. 142) viya idh±pi guºato bhikkhu adhippeto. Tath± ca vutta½ “idha bhikkh³ti paµipattiy± bhikkhubh±vadassanato evam±h±”ti (vibha. aµµha. 355). Yattaka½ ekena puggalena asesetv± sam±d±tu½ sakk±, ta½ sandh±y±ha “yena sam±d±nena sabb±pi sikkh± sam±dinn± hont²”ti yath± upasampad±p±rip³riy± asesa½ upasampannasikkh±sam±d±na½. Tanti sam±d±na½. Anekes³ti visu½ visu½ sam±d±nesu. Yath± sam±dinn±ya sikkh±ya sabbena sabba½ av²tikkamana½ sikkhitabb±k±ro, eva½ sati v²tikkame desan±g±miniy± desan±, vuµµh±nag±miniy± vuµµh±na½ tadup±yabh³ta½ p±riv±sikavattacaraº±d²ti vutta½ “av²ti…pe… ±k±ren±”ti. Ya½ sikkh±pada½ pam±dena v²tikkanta½, ta½ sikkhiyam±na½ na hot²ti sesita½ n±ma hot²ti ±ha “v²tikkamanavasena sesass±”ti.
519. Cittaparisodhanabh±van±ti cittassa parisodhanabh³t± ±varaº²yadhammavikkhambhik± sam±dhivipassan±bh±van± cittaparisodhanabh±van±. Suppaparigg±hakanti nidd±parigg±haka½. Idanti ida½ abbokiººabhavaªgottaraºasaªkh±ta½ kiriyamayacitt±na½ appavattana½ suppa½ n±ma. Ito bhavaªgottaraºato. Pubbe ito kiriyamayacittappavattito parañca natthi. Aya½ k±yakilamatho, thinamiddhañca etassa suttassa paccayo.
522. Satipaµµh±n±dayoti satipaµµh±nasammappadh±na-iddhip±d±, ekacce ca maggadhamm± saha na pavattanti, tasm± p±¼iya½ na vutt±ti adhipp±yo. Ete t±va ekasmi½ ±rammaºe saha na pavattant²ti na gaºheyyu½, indriyabal±ni kasm± na gahit±n²ti ±ha “pavatta…pe… hont²”ti. Evampi saddhindriyabal±ni bojjhaªgehi na saªgayhant²ti katha½ tesa½ tadantogadhat±ti codana½ sandh±y±ha “p²ti…pe… vuttatt±”ti.
523. Samantatoti sabbabh±gesu sabbesu abhikkam±d²su, sabbabh±gato v± tesu eva abhikkam±d²su atth±natth±disabbabh±gato sabb±k±rato. Samm±ti avipar²ta½ yoniso. Samanti avisama½, iµµh±di-±rammaºe r±g±divisamarahita½ katv±ti attho.
Bhikkh± car²yati etth±ti bhikkh±c±ro, bhikkh±ya caraºaµµh±na½, so eva gocaro, bhikkh±ya caraºameva v± sampajaññassa visayabh±vato gocaro, tasmi½ bhikkh±c±ragocare. So pana abhikkam±dibhedabhinnanti visesanavasena vutta½ “abhikkam±d²su pan±”ti. Kammaµµh±nasaªkh±teti yogakammassa bh±van±ya pavattiµµh±nasaªkh±te ±rammaºe, bh±van±kammeyeva v±, yogino sukhavisesahetut±ya v± kammaµµh±nasaªkh±te sampajaññassa visayabh±vena gocare. Abhikkam±d²s³ti abhikkamapaµikkam±d²su ceva c²varap±rupan±d²su ca. Asammuyhana½ cittakiriy±v±yodh±tuvipph±ravaseneva tesa½ pavatti, na aññath±ti y±th±vato j±nana½.
Kammaµµh±na½ padh±na½ katv±ti c²varap±rupan±disar²rapariharaºakiccak±lepi kammaµµh±namanasik±rameva padh±na½ katv±.
Tasm±ti yasm± ussukkaj±to hutv± ativiya ma½ y±casi, yasm± ca j²vitantar±y±na½ dujj±nata½ vadasi, indriy±ni ca te parip±ka½ gat±ni, tasm±. Tih±ti nip±tamatta½. Te tay±. Evanti id±ni vattabb±k±ra½ vadati. Sikkhitabbanti adhis²lasikkh±d²na½ tissannampi sikkh±na½ vasena sikkhana½ k±tabba½. Yath± pana sikkhitabba½, ta½ dassento “diµµhe diµµhamatta½ bhavissat²”ti-±dim±ha.
Tattha diµµhe diµµhamattanti r³p±yatane cakkhuviññ±ºena diµµhamatta½. Yath± hi cakkhuviññ±ºa½ r³pe r³pamattameva passati, na nicc±disabh±va½, eva½ sesata½dv±rikaviññ±ºehipi me ettha diµµhamattameva bhavissat²ti sikkhitabbanti attho. Atha v± diµµhe diµµha½ n±ma cakkhuviññ±ºa½, r³pe r³pavij±nananti attho. Matt±ti pam±ºa½. Diµµha½ matt± etass±ti diµµhamatta½, cakkhuviññ±ºamattameva me citta½ bhavissat²ti attho. Ida½ vutta½ hoti– yath± ±p±thagate r³pe cakkhuviññ±ºa½ na rajjati na dussati na muyhati, eva½ r±g±divirahena cakkhuviññ±ºamattameva me javana½ bhavissati, cakkhuviññ±ºappam±ºeneva na½ µhapess±m²ti. Atha v± diµµha½ n±ma cakkhuviññ±ºena diµµhar³pa½. Diµµhe diµµha½ n±ma tattheva uppanna½ sampaµicchanasant²raºavoµµhabbanasaªkh±ta½ cittattaya½. Yath± ta½ na rajjati na dussati na muyhati, eva½ ±p±thagate r³pe teneva sampaµicchan±dippam±ºena javana½ upp±dess±mi, n±ssa ta½ pam±ºa½ atikkamitv± rajjan±divasena uppajjitu½ dass±m²ti evamettha attho daµµhabbo. Esa nayo sutamutesu. Mutanti ca tad±rammaºaviññ±ºehi saddhi½ gandharasaphoµµhabb±yatana½ veditabba½. Viññ±te viññ±tamattanti ettha pana viññ±ta½ n±ma manodv±r±vajjanena viññ±t±rammaºa½, tasmi½ viññ±te. Viññ±tamattanti ±vajjanappam±ºa½. Yath± ±vajjana½ na rajjati na dussati na muyhati, eva½ rajjan±divasena uppajjitu½ adatv± ±vajjanappam±ºeneva citta½ µhapess±m²ti ayamettha attho. Evañhi te b±hiya sikkhitabbanti eva½ im±ya paµipad±ya tay± b±hiya tissanna½ sikkh±na½ anupavattanavasena sikkhitabba½. Iti bhagav± b±hiyassa sa½khittarucit±ya chahi viññ±ºak±yehi saddhi½ cha¼±rammaºabhedabhinna½ vipassan±visaya½ diµµh±d²hi cat³hi koµµh±sehi vibhajitv± tatthassa ñ±tat²raºapariñña½ dasseti.
Katha½? Ettha hi r³p±yatana½ passitabbaµµhena diµµha½ n±ma, cakkhuviññ±ºa½ pana saddhi½ ta½dv±rikaviññ±ºehi dassanaµµhena, tadubhayampi yath±paccaya½ pavattam±na½ dhammamattameva, na ettha koci katt± v± k±ret± v±. Yato ta½ hutv± abh±vaµµhena anicca½, udayabbayapaµip²¼anaµµhena dukkha½, avasavattanaµµhena anatt±ti kuto tattha paº¹itassa rajjan±d²na½ ok±soti ayañhettha adhipp±yo. Esa nayo sut±d²supi.
Id±ni ñ±tat²raºapariññ±su patiµµhitassa upari saha phalena pah±napariñña½ dassetu½ “yato kho te b±hiy±”ti-±di ±raddha½. Tattha yatoti yad±, yasm± v±. Teti tava. Tatoti tad±, tasm± v±. Ten±ti tena diµµh±din±, diµµh±dipaµibaddhena v± r±g±din±. Ida½ vutta½ hoti– b±hiya, tava yasmi½ k±le, yena v± k±raºena diµµh±d²su may± vuttavidhi½ paµipajjantassa avipar²tasabh±v±vabodhena diµµh±dimatta½ bhavissati, tasmi½ k±le, tena v± k±raºena tva½ tena diµµh±dipaµibaddhena r±g±din± saha na bhavissasi, ratto v± duµµho v± m³¼ho v± na bhavissasi pah²nar±g±dikatt±, tena v± diµµh±din± saha paµibaddho na bhavissas²ti. Tato tva½, b±hiya, na tatth±ti yad±, yasm± v± tva½ tena r±gena v± ratto, dosena v± duµµho, mohena v± m³¼ho na bhavissasi, tad±, tasm± v± tva½ tattha diµµh±dike na bhavissasi, tasmi½ diµµhe v± sutamutaviññ±te v± “eta½ mama, esohamasmi, eso me att±”ti (mah±va. 21) taºh±m±nadiµµh²hi all²no patiµµhito na bhavissasi. Ett±vat± pah±napariñña½ matthaka½ p±petv± kh²º±savabh³mi dassit±. Tato tva½, b±hiya, nevidha, na hura½, na ubhayamantaren±ti yad± tva½, b±hiya, tena r±g±din± tattha diµµh±d²su paµibaddho na bhavissasi, tad± tva½ neva idha loke, na paraloke, na ubhayattha hosi. Esevanto dukkhass±ti kilesadukkhassa, vaµµadukkhassa ca ayameva anto aya½ paricchedo parivaµumabh±voti ayameva hi ettha attho Ye pana “ubhayamantaren±”ti pada½ gahetv± antar±bhava½ n±ma icchanti, tesa½ ta½ micch±. Tattha ya½ vattabba½, ta½ parato antar±bhavakath±ya½ (kath±. 505 ±dayo ) ±vi bhavissati.
Etesanti atiharaºav²tiharaº±na½.
“Tattha h²”ti-±din± pañcaviññ±ºav²thiya½ puretara½ pavatta-ayonisomanasik±ravasena ±vajjan±d²na½ ayoniso ±vajjan±din± iµµh±di-±rammaºe lobh±dippavattimatta½ hoti, na pana itthipuris±divikappag±ho, manodv±reyeva pana so hot²ti dasseti. Tass±ti “itth², puriso”ti rajjan±dikassa. Bhavaªg±d²ti bhavaªga-±vajjanadassan±ni, sampaµicchanasant²raºavoµµhabbanapañcadv±rikajavanañca. Apubbatittarat±vasen±ti apubbat±-ittarabh±v±na½ vasena.
Atiharat²ti mukhadv±ra½ atikkamitv± harati. Ta½ta½vij±nananipph±dakoti tassa tassa pariyesan±divisayassa, vij±nanassa ca nipph±dako. Yena hi payogena pariyesan±di nipphajjati, so tabbisaya½ vij±nanampi nipph±deti n±ma hoti. Samm±paµipattinti dhammesu avipar²tapaµipatti½ yath±bh³t±vabodha½.
Gamanep²ti gamanapayogepi. Atiharaºa½ yath±µhitasseva k±yassa icchitades±bhimukhakaraºa½. Gamana½ desantaruppatti. Vakkham±noti “abhikkante paµikkanteti…pe… addh±gamanavasena kathito. Gate µhite nisinneti ettha vih±re cuººikap±duddh±ra-iriy±pathavasena kathito”ti (vibha. aµµha. 523) vakkham±no viseso.
Pavatteti caªkam±d²su pavatte r³p±r³padhamme. Pariggaºhantassa anicc±dito.
K±yikakiriy±dinibbattakajavana½ phal³pac±rena “k±y±dikiriy±mayan”ti vutta½. Kiriy±samuµµhitatt±ti pana k±raº³pac±rena.
526. Kammaµµh±na-up±sanass±ti kammaµµh±nabh±van±ya. Yogapathanti bh±van±yoggakiriy±ya pavattanamagga½.
537. K±y±d²s³ti k±yavedan±cittadhammesu. Suµµhu pavattiy±ti asubh±nupassan±divasena pavattiy±. Niyy±nasabh±vo samm±satit± eva Upaµµh±nanti sati½ kiccato dasseti. Ettha ca yath±vutto pariggaho j±to etiss±ti pariggahit±, ta½ pariggahita½ niyy±nabh³ta½ sati½ katv±ti attho veditabbo.
542-3. Pakuppana½ idha vik±r±pattibh±vo.
550. Tappaµipakkhasaññ±ti thinamiddhapaµipakkhasaññ±. S± atthato tadaªg±divasena thinamiddhavinodan±k±rappavatt± kusalavitakkasampayuttasaññ±, tath±bh³to v± cittupp±do saññ±s²sena vuttoti veditabbo.
553. S±rambhanti ±rambhavanta½, sah±rambhanti attho. Nir±varaº±bhog± thinamiddhandhak±ravigamena nir±varaºasamann±h±rasaññ±. Vivaµ± appaµicch±dan±.
564. Tattha tatth±ti “imin± p±timokkhasa½varena upeto hot²”ti-±d²su (vibha. 511).
588. Yath± kenaci nikkujjita½ “ida½ n±metan”ti pakatiñ±ºena na ñ±yati, eva½ sabbappak±rena avidita½ nikkujjita½ viya hot²ti ±ha “sabbath± aññ±tat± nikkujjitabh±vo”ti. Niravasesaparicchindan±bh±voti duviññeyyat±ya niravasesato paricchinditabbat±bh±vo, paricchindik±bh±vo v±. Ekadeseneva hi gambh²ra½ ñ±yati.
¾cikkhant²ti-±dito paribyatta½ kathenti. Desent²ti upadisanavasena vadanti, pabodhenti v±. Paññ±pent²ti paj±n±penti, sa½pak±sent²ti attho. Paµµhapent²ti pak±rehi asaªkarato µhapenti. Vivarant²ti vivaµa½ karonti. Vibhajant²ti vibhatta½ karonti. Utt±n²karont²ti anutt±na½ gambh²ra½ utt±na½ p±kaµa½ karonti. Ettha ca “paññ±pent²”ti-±d²hi chahi padehi atthapad±ni dassit±ni. “¾cikkhanti desent²”ti pana dv²hi padehi byañjanapad±n²ti eva½ atthabyañjanapadasampann±ya u¼±r±ya pasa½s±ya pasa½sana½ dasseti. Ya½ panetesu atthabyañjanapadesu vattabba½, ta½ netti-aµµhakath±ya½ (netti. aµµha. 23 ±dayo) vitth±rato vuttameva, tasm± tattha vuttanayeneva veditabba½.
602. Ettheva yojetabba½ tassa heµµh±bh³misamatikkamanamukhena bh³mivises±dhigamup±yad²panato. Sabbatth±p²ti “r³pasaññ±na½ samatikkam±, ±k±s±nañc±yatana½ samatikkamm±”ti sabbesupi samatikkamavacanesu.
610. Ta½yeva ±k±sa½ phuµa½ viññ±ºanti ta½yeva kasiºuggh±µim±k±sa½ “anantan”ti manasik±rena phuµa½ pharitv± µhita½ paµham±ruppaviññ±ºa½ “ananta½ viññ±ºan”ti manasi karot²ti attho. Dutiyavikappe pana s±maññajotan± visese tiµµhat²ti “phuµan”ti imin± viññ±ºameva vuttanti phuµa½ viññ±ºanti paµham±ruppaviññ±ºam±ha. Tañhi ±k±sassa sapharaºakaviññ±ºa½. Viññ±ºen±ti ca karaºatthe karaºavacana½, tañca dutiy±ruppaviññ±ºa½ vadat²ti ±ha “viññ±ºañc±yatanaviññ±ºena manasi karot²”ti. Ten±ti paµham±ruppaviññ±ºena. Gahit±k±ranti anantapharaºavasena gahit±k±ra½. Manasi karot²ti dutiy±ruppaparikammamanasik±rena manasi karoti. Evanti yath±vutt±k±ra½ kasiºuggh±µim±k±se paµham±ruppaviññ±ºena anantapharaºavasena yo gahit±k±ro, ta½ manasi karonta½yeva. Ta½ viññ±ºanti ta½ dutiy±ruppaviññ±ºa½. Ananta½ pharat²ti “anantan”ti pharati, tasm± dutiyoyevattho yuttoti. “Yañh²”ti-±din± yath±vuttamattha½ p±kaµa½ karoti. Ta½pharaº±k±rasahitanti tasmi½ ±k±se pharaº±k±rasahita½. Viññ±ºanti paµham±ruppaviññ±ºa½.
615. Pubbeti dutiy±ruppaparikammak±le. Ya½ “ananta½ viññ±ºan”ti manasi kata½, ta½yeva paµham±ruppaviññ±ºameva. Ta½yeva hi abh±veti. ¾rammaº±tikkamavasena hi et± sam±pattiyo laddhabb±ti.

Niddesavaººan± niµµhit±.

Suttantabh±jan²yavaººan± niµµhit±.